Transcript شیمی درمانی
شيمي درماني شيمي درماني : استفاده از داروهاي سيتوتوكسيك در درمان سرطان است .يك روش درماني سيستميك به شمار ميرود . روشهاي استفاده از شيميدرماني : ـ درمان كمكي( : )Adjuvant Therapyيك دوره شيميدرماني همراه با ساير روشهاي درماني استفاده ميشود و به درمان ميكرومتاستازها كمك ميكند . ـ : Neoadjuvantتجويز شيمي درماني به منظور كوچك كردن تومور قبل از خارج كردن آن به روش جراحي . ـ درمان اوليه( : )Primary Therapyدرمان بيماراني كه سرطان لوكاليزه دارند ،درمان ديگري هم وجود دارد اما به اندازه شيميدرماني موثر نيست . ـ القايي( : )Inductionبه عنوان درمان اوليه در بيماراني كه براي سرطان آنها هيچ درمان ديگري وجود ندارد . ـ تركيبي :تجويز دو يا چند داروي شيميدرماني براي معالجه سرطان .تركيب داروهاي مورد استفاده داراي اثر سينرژيك خواهد بود . چرخه سلولي :توالي وقايعي است كه منجر به همانند سازي DNA و تقسيم برابر آن بين دو سلول خواهري در طي فرايند ميتوزميگردد .سلولهاي سرطاني و طبيعي هردو سيكل تقسيم مشابهي دارند . مراحل سيكل سلولي : ـ : G0مرحله استراحت و خاموشي ـ : G1سنتز پروتئين و RNA ـ : Sسنتز DNA ـ : G2مرحله پيش ميتوزي ،ساخت پروتئين بيشتر ،كامل شدن سنتز DNA ـ : Mميتوز و تقسيم سلولي مدت زمان توليد مثل يا زماني كه طول ميكشد تا سلول چرخه سلولي را كامل كند از چند ساعت تا چند روز متفاوت است .عوامل شيميايي برروي كليه فازهاي تقسيم سلولي بجز فاز G0تاثير ميگذارند . در مرحله G0سلولهايي خطرناك هستند كه به طور فعال در حال تقسيم شدن نيستند ولي احتمال و قدرت توليد مثل را دارند .از اين رو داروهاي شيميدرماني را در فواصل زماني به كار ميبرند كه به هدف نابودي سرطان دست يابند .براي رسيدن به حد مطلوب انهدام سلولهاي توموري همانند ساير درمانهاي سرطان بايد شيمي درماني را با چرخه سلولي هماهنگ نمود . • تاثير برروي سلولها : • تاثير شيميدرماني در سطح سلولي است .دو طبقه بندي اصلي داروهاي شيميدرماني عبارتند از : • ـ داروهاي اختصاصي چرخه سلولي :برروي سلولهايي تاثير ميگذارند كه در مراحل تكثير سلولي قرار دارند . • ـ داروهاي غيراختصاصي چرخه سلولي :بطور يكسان برروي سلولهاي درحال تكثير و در فاز استراحت تاثير ميگذارند . • در اغلب موارد اين دوطبقه از داروها در تركيب با يكديگر تجويز ميشوند تا موجب ارتقا پاسخ بهتر گردند . عوامل تعيين كننده پاسخ سلولهاي سرطاني به شيميدرماني : ـ سرعت تقسيم ميتوزي بافت منشا :سرعت تقسيم بيشتر ،پاسخ بهتر ـ اندازه تومور :كوچكتر ،بهتر ـ سن تومور :جوانتر ،پاسخ بيشتر ـ محل قرارگيري تومور :برخي مناطق آناتوميك خاص مانند سد حفاظتي براي تومور عمل مينمايند .تعداد داروهاي بسيار كمي از داروها از سد خوني ـ مغزي عبور ميكنند . ـ وجود سلولهاي توموري مقاوم :بروز جهش در داخل سلولهاي توده توموري ميتواند منجر به بروز سلولهاي مقاوم به شيميدرماني گردد . عالوه بر آن مقاومت ميتواند ناشي از عدم توانايي بيوشيميايي برخي سلولهاي سرطاني براي تغيير دارو به شكل فعال خود باشد . • طبقهبندي عوامل شيميدرماني : • براساس ساختمان شيميايي و مكانيسمهاي عمل دسته بندي ميشوند .گروههاي عمده شامل : • ـ عوامل آلكيل كننده :بوسولفان ،سيسپالتين ،سيكلوفسفاميد ، نيتروژن موستارد (غيراختصاصي) • نيتروزورياها:كارموسيستين()BCNUلوموستين(()CCNUغيراختصاصي) • ـ آنتيمتابوليتها :آزاستادين ،سيتارابين 5 ،فلوئوراسيل(، )5-FU مركاپتوپرين (اختصاصي ـ ) S • ـ آنتي بيوتيكهاي ضدتومور :بلئومايسين ،داكتينومايسين ، دانوروبيسين (غيراختصاصي) • ـ عوامل هورموني :آندروژنها ،آنتي آندروژنها ،استروژنها و آنتياستروژنها ،استروئيدها (غيراختصاصي ) • ـ عوامل متفرقه :آسپاراژيناز ،پروكاربازين (متفاوت ) روشهاي تجويز داروهاي شيميدرماني : بستگي به نوع عامل ،دوزاژ مورد نياز ،نوع ،محل و وسعت تومور تحت درمان دارد . ـ موضعي ـ خوراكي ـ داخل وريدي ـ عضالني ـ شرياني ـ داخل حفرهاي ـ زير جلدي ـ داخل نخاعي شايعترين روشهاي مصرف :خوراكي ـ داخل وريدي با قرار دادن وسيله دسترسي به عروق بزرگ (وريد ـ شريان ) ميتوان از آنها به اشكال مكرر ،دائم يا متناوب استفاده كرد . دوز دارو :بستگي به كل سطح بدن بيمار( ،)m2پاسخ قبلي وي به پرتودرماني يا شيميدرماني و كاركرد اندامهاي حياتي بدن برحسب ميليگرم بر مترمربع سطح بدن محاسبه ميشود . دارد . نشت داروهاي شيمي درماني از رگ : خروج داروها تاول زا از رگ ،نشت تصادفي يك دارو است كه موجب درد ،نكروز يا مرگ بافت زير جلدي ميشود .تاول زاها عواملي هستند كه اگر به بافت زير جلدي راه يابند ،موجب نكروز بافت و صدمه ديدن رباطها ،اعصاب و عروق خوني مجاور خواهند شد . عوامل مؤثر در درجه آسيب بافتي : ـ توانايي تاول زايي دارو يافته ـ غلظت دارو ـ ميزان داروي نشت ـ مدت زمان تماس دارو با بافت ـ محل ورود سوزن يا وسيله تزريق ـ روش وارد سازي سوزن ـ پاسخ فردي بافت خروج از رگ تاخيري :تراوش به خارج دارو يي است كه عالئم آن 48 ساعت بعد از تجويز دارو رخ ميدهد . مكانيسم انهدام بافتي :ناشي از PHداروها ،سبب بروز واكنش التهابي شديد و اتصال به DNAبافتي ميگردد .در برخي موارد پيوند پوست ضرورت مييابد .ترميم كامل ممكن است تا چند هفته به طول انجامد . داروهاي تاول زا :داكتينومايسين ،دانوروبيسين ،داكسوروبيسين ، نيتروژن موستارد ،مايتومايسين ،وينبالستين ،وينكريستين ، وينديسين داروهاي تاول زا فقط بايد توسط پزشك يا پرستار آموزش ديده تزريق گردد . عالئم خروج داروهاي تاول زا از رگ : ـ عدم برگشت خون از كاتتر داخل وريد ـ مقاومت در برابر جريان مايع به داخل وريد ـ تورم ،درد ،قرمزي محل اقدامات الزم در هنگام خروج دارو از رگ : ـ توقف سريع جريان انفوزيون دارو ـ اطالع به پزشك ـ خارج نكردن سوزن يا كاتتر و برجاگذاشتن آنها ـ آسپيره كردن داروي باقيمانده و خون موجود در كاتتر و محل تراوش ـ وارد كردن آنتي دوت وريدي :تيوسولفات سديم ،هيالورونيداز ، بيكربنات سديم ـ خارج كردن سوزن :در صورت عدم امكان آسپيره دارو از راه كاتتر ، بايد آن را خارج نموده و آنتي دوت را از راه سوزن شماره 25به روش زير جلدي در محل التهاب وارد كرد . ـ از وارد كردن فشار به محل نشت دارو اجتناب شود . ـ در صورت تجويز از پماد برروي موضع استفاده شود . ـ محل التهاب با پانسمان استريل سبك پوشانده شود . ـ در مورد آلكالوئيدهاي وينكا از كمپرس گرم و در ساير موارد از كمپرس سرد استفاده شود . ـ اندام آسيب ديده الويت شود . ـ محل از نظر درد ،اريتم ،تورم و نكروز مرتبا مشاهده شود . ـ كليه اقدامات آنجام شده ثبت گردد :تاريخ ،زمان ،اندازه و نوع سوزن يا كاتتر ،محل ورود ،ميزان احتمالي دارو ،اقدامات پرستاري ،ظاهر محل ، نت پزشك ،اقدامات پيگيري • براي ارتقا ايمني در تجويز و كاستن از مسائل مربوط به سيستم گردش خون ميتوان از وسايل ديگر نظير كاتترهاي شريان راست Silasticاستفاده نمود .اين وسيله از طريق وريد تحت ترقوهاي و سياهرگ بزرگ فوقاني وارد قسمت فوقاني دهليز راست ميشود ، انتهاي ديگر آن از طريق بافت زير جلدي از سطح قفسه سينه يا شكم خارج ميگردد .بادكنك داكران در مسير آن موجب تثبيت كاتتر شده و سدي در برابر عفونت است . عوارض : • انسداد • سپسيس ()Sepsis • خونريزي • ترومبوز وريدي • مشكالت تكنيكي • عفونت در محل ورود عوارض جانبي شيميدرماني : ناشي از تاثير داروها بر سلولهاي طبيعي و تخريب آنها است .مشابه با عوارض پرتودرماني هستند . انواع :الف ـ حاد :استفراغ ،واكنشهاي آلرژيك ،آريتمي ب ـ تاخيري :موكوزيت ،آلوپسي( ،)Alopeciaسركوب مغز استخوان ج ـ مزمن :صدمه به ارگانهايي نظير قلب ،كبد ،ريه ،كليه • عوارض سيستم گوارش : • تهوع و استفراغ شايعترين عوارض جانبي شيميدرماني بوده ،حدود 1ساعت بعد از تجويز شروع شده و ممكن است تا 24ساعت پس از درمان هم ادامه يابند .تهوع و استفراغ تاخيري 48ساعت پس از شيميدرماني به وقوع ميپيوندد . • ـ داروهاي مورد استفاده براي اين عارضه :متوكلوپراميد (رگالن) ،اندانسترون(زوفران) ،گرانيسترون(كيتريل) ، دگزامتازون(كادرون) ،آپرپيتانت ( () Aprepitantامند ـ بويژه در استفراغ تاخيري) • ـ روشهاي ديگر :تكنيكهاي آمادهسازي ،تصوير ذهني ، تغيير در رژيم غذايي (وعدههاي غذايي متعدد ،مقدار كم ، مصرف غذاهاي پورهايي شكل و بدون محرك ) • عوارض گوارشي ديگر :التهاب زبان ،بياشتهايي ، موكوزيت ،اسهال عوارض سيستم خونسازي : اكثر عوامل شيميدرماني موجب سركوب مغز استخوان و كاهش توليد سلولهاي خوني و افزايش خطر عفونت و خونريزي ميشوند . لذا دوز داروها بايد محدود باقيمانده ،شمارش گلبولهاي خون مرتبا انجام گيرد . در صورت كاهش گلبولهاي سفيد خون به كمتر از2000رژيم دارويي نياز به تعديل يا قطع دارو دارد . اقدامات پيشگيرانه عفونت تاحد امكان رعايت شود . در صورت كاهش پالكتها به كمتر از ، 50000عالئم خونريزي كنترل شده ،اقدامات پيشگيرانه از خونريزي انجام شوند .در اين حال ممكن است ترانسفوزيون پالكت و گلبول قرمز انجام گردد . • پس از اتمام شيميدرماني از تجويز موادي كه به آنها عوامل محرك كولوني گفته ميشود براي تحريك مغز استخوان به توليد گلبولهاي سفيد بخصوص نوتروفيلها در كوتاهترين زمان استفاده ميشود . • ـ محرك كولونيسازي گرانولوسيتي G-CSF : • ـ محرك كولونيسازي ماكروفاژي ـ گرانولوسيتي GM-CSF : ـ محرك كولونيسازي اريتروپوئيتين (توليد گلبول قرمز) EPO : عوارض سيستم كليوي : داروهاي شيميدرماني در زمان دفع اثرات مستقيم برروي كليهها دارند. از سوي ديگر تجمع توليدات نهايي ناشي از تحليل سلولهاي سرطاني نيز موجب صدمه به كليه ميشود نظير افزايش دفع كليوي اسيداوريك، افزايش پتاسيم و فسفات خون ،كاهش كلسيم خون .لذا كنترل ميزان Cr ، BUNو الكتروليتهاي سرم حياتي است . به منظور پيشگيري مايع رساني مناسب ،قليايي كردن ادرار ،استفاده از آلوپورينول توصيه ميشود . • عوارض سيستم قلبي ـ تنفسي : • برخي داروها برروي عملكرد قلب و ريه تاثير ميگذارند . بنابراين بايد عالئم نارسايي احتقاني قلب و كاركرد تنفسي تحت نظر قرار گيرند .اين تاثيرات ناشي از اثر تجمعي دارو در دوزهاي باالتر رخ ميدهد .از اين دسته داروها ميتوان به آنتيبيوتيكهاي ضدتوموري، بلئومايسين ،كارموسيتن ،بوسولفان اشاره كرد . • سيستم توليد مثل :ناباروري احتمالي ،يائسگي زودرس ،ناباروري دائمي ،در مردان آزواسپرمي (عدم توليد اسپرماتوزوئيد) دائمي يا موقت . • سيستم اعصاب :نوروپاتيهاي محيطي ،از دست دادن رفلكس تاندونهاي عمقي ،فلج روده ،معموال برگشت پذيرند .داروها :تاكسانها ،آلكالوئيدهاي گياهي (وينكريستين) ،سيسپالتين (ناشنوايي) رعايت اقدامات ايمني در برابر عوامل شيميدرماني : مطالعات باليني نشان داده است كه بسياري از اين عوامل كارسينوژن ، موتاژنيك و تراتوژنيك هستند .قرار گيري در معرض عوامل شيميدرماني ميتواند از طريق استنشاق ،جذب مستقيم ،بلع صورت گيرد .از اين رو بايد اصول راهنمايي كه براي كار با داروهاي شيميدرماني مدون شده است ،از سوي پرستاران مسئول آمادهسازي و تجويز اين داروها بهطور كامل رعايت گردد .اين اصول در جنبههاي مختلف بايد به اجرا در آيد : ـ آمادهسازي دارو ـ تجويز دارو ـ دفع وسايل و داروهاي استفاده نشده ـ كنترل نشت دارو ـ تماس مستقيم با بيمار و مواد دفعي او ـ آموزش پرسنل ـ بهداشت باروري • موارد احتياط : • آمادهسازي داروها :ـ آماده كردن داروها درون محفظه بيولوژيك • ـ استفاده از وسايل حفاظتي نظير دسنكش جراحي ،گان بدون پرز با قدرت نفوذ كم و جلو بسته • با آستين بلند ،مچ دار • ـ محافظ چشم يا صورت • ـ تعويض دستكشها هر 30دقيقه يكبار • ـ شستن دستها قبل و بعد از • آمادهسازي و حمل داروها • ـ استفاده از تكنيك استريل در هنگام آمادهسازي داروها • ـ اجتناب از خوردن ،نوشيدن ،جويدن آدامس يا نگهداري غذا در نزديكي محل آمادهسازي داروها • • ـ باز كردن ويالهاي دارو دور از بدن ـ قرار دادن پنبه الكلي در اطراف گردن آمپول قبل از باز كردن ويال ـ قرار دادن نوك سوزن در گاز استريل يا پنبه الكل قبل از هواگيري سرنگ ـ كليه داروهاي شيميدرماني حاوي برچسب باشند . • • تجويز داروها : ـ وسايل حفاظتي را بپوشيد . ـ دليل لزوم استفاده از وسايل حفاظتي توسط پرسنل را به بيمار توضيح دهيد . ـ داروها در محيطي امن ،بدون عجله تجويز شوند . ـ در زير محل تزريق از يك اليه پالستيكي كه پشت آن اليه قابل جذب دارد استفاده كنيد تا هرگونه نشتي را كشف كنيد . ـ هيچگاه وسايل و داروهاي استفاده نشده را در محل مراقبت از بيمار دور نياندازيد . انهدام وسايل و داروهاي استفاده نشده : ـ هيچگاه سرپوش سوزنها را مجددا قرار ندهيد و سرنگها را نشكنيد . ـ كليه داروهاي استفاده نشده را نيز در ظروف بدون سوراخ و ضد نشت قرار دهيد . ـ كليه اين وسايل را در همان محل آماده سازي يا تجويز داروها نگهداري كنيد تا مجبور به انتقال آنها از جايي به جاي ديگر نشويد . ـ دفع ظروف پرشده از وسايل شيميدرماني به شكل منظم و طبق اصول مواد خطرناك انجام شود . روشهاي ديگر مورد استفاده در درمان سرطان : ـ پيوند مغز استخوان )Bone Marrow Transplant( BMT : روشي مؤثر و حفظ كننده زندگي براي تعدادي از بيماريهاي بدخيم و غير بدخيم است .اين روش اجازه ميدهد تا براي بيماراني كه تومورهاي آنان در پاسخ به دوزهاي استاندارد شيميدرماني يا پرتو درماني مقاوم شدهاند ،از دوزهاي بسيار باالتر استفاده گردد . منابع جمع آوري سلولهاي پايه :حفرات مغز استخوان ـ جريان خون انواع پيوند مغز استخوان : ـ آلوژنيك :دريافت مغز استخوان از فرد ديگر خواه خويشاوند بيمار ، خواه غيرخويشاوند همتا (لوسمي) ـ اتولوگ :پيوند از خود فرد ،مغز استخوان خارج شده ،تحت درمان قرار ميگيرد ،ذخيره ميشود ،مجددا تزريق ميگردد . ـ سينرژيك :پيوند از برادر يا خواهر دوقلو ي همسان . • عوارض : • ـ عفونتهاي باكتريايي يا قارچي (درمان پروفيالكتيك با آنتي بيوتيك) • ـ عكسالعمل برضد پيوند (در نوع آلوژنيك) GVHD : • ()Graft-versus-host disease • وضعيتي است كه لنفوسيتهاي Tاز دهنده پيوند ،ميزبان را به عنوان يك خارجي شناسايي نموده و به ارگانهاي خاصي مانند پوست ،كبد ،روده حمله نمايند .به شكل حاد يا مزمن رخ ميدهد 100 .روز اول بعد از پيوند آلوژنيك روزهاي مهمي هستند كه سيستم ايمني و خونساز به بهبود نسبي برسند و بتوانند از عفونت و خونريزي پيشگيري نمايند. هايپرترمي :حرارت درماني يا توليد درجه حرارت بيش از 41/5درجه سانتيگراد يا 106درجه فارنهايت به منظور نابودي تومورهاي سرطاني. سلولهاي سرطاني نسبت به سلولهاي طبيعي حساسيت بيشتري به افزايش درجه حرارت دارند . هيپرترمي همراه با پرتودرماني ،شيميدرماني و بيوتراپي مؤثرتراست . توليد گرما :ـ امواج راديويي ـ ميكروموجها ـ امواج مغناطيسي ـ حمام آب گرم ـ پوششهاي مومي گرم هايپرترمي ميتواند موضعي يا در كل بدن باشد . ميتوان مواد شيميدرماني مانند ملفاالن را گرم نموده و سپس به داخل جريان خون همان نقطه درگير تزريق كرد . اثرات جانبي :سوختگي پوست ـ صدمات بافتي ـ خستگي ـ كاهش فشارخون ـ نوروپاتي محيطي ـترومبوفلبيت ـ تهوع ـ استفراغ ـ اسهال ـ عدم تعادل الكتروليتي . مقاومت نسبت به هيپرترمي بسته به طول زمان است . بيوتراپي : به عنوان درمان توسط عوامل مشتق شده از منابع بيولوژيكي و/يا پاسخهاي بيولوژيكي تحت تاثير قرارگرفته تعريف ميشود . تغيير دهندگان پاسخ بيولوژيك در بدن Biological Response Modifires ) (BMRعوامل يا راهبردهايي هستند كه سبب بروز تغيير در ارتباط بين تومور و ميزبان با ايجاد تعديل و تغيير در پاسخ بيولوژيكي به سلولهاي تومور ،ميشوند .كه نهايتا تاثير درماني دارد . اساس درمان در اين روش بهبود ،تغيير ،تحريك يا افزايش دفاع ايمني طبيعي بدن در مقابل سرطان است .مكانيسم عمل در هريك از روشها متفاوت است . عوامل بيوتراپي: ـ عوامل غيراختصاصي مدلهاي ايمني نظير واكسن BCG در درمان مالنوم بدخيم و سرطان مثانه . ـ عوامل جديدتر :اينترفرونها ،اينترلوكينها ،فاكتورهاي رشد خونساز بسياري از اين عوامل به طور طبيعي توسط بدن ساخته ميشوند كه به عنوان پيامبر در بين سلولها عمل ميكنند .نام ژنريك اين پيامبرها سيتوكين است .اختصاصا لنفوكين ها از لنفوسيتها و مونوكينها از مونوسيتها توليد ميشوند . ـ آنتيباديهاي مونوكلونال ( :) MoAbsبا تزريق سلولهاي تومور به داخل بدن موش ،آنتيبادي ساخته شده در طحال موش يافت ميشود . سلولهاي سازنده آنتيباديها استخراج شده ،همراه با سلولهاي سرطاني در محيط كشت قرار داده شده ،آنتيباديهاي بيشتري به دست ميآيد .با نگهداري ،تصفيه و تركيب اين عوامل از آنها در تشخيص و درمان سرطان استفاده ميشود ( .اتصال مواد راديو اكتيو به آنتيبادي ) فتوديناميك تراپي :استفاده از موادحساس به نور از قبيل فتوفرين و تجويز داخل وريدي آنها .اين مواد در هنگام تزريق با غلظت بااليي در بافت بدخيم (نسبت به بافت سالم ) نگه داشته ميشوند .با استفاده از يك منبع نوري ،معموال نور ليزري كه به بافت بدن نفوذ ميكند ،اين مواد فعال شده ،مولكول هاي منفرد اكسيژن فعال شده را ايجاد ميكنند كه براي سلولها مضر هستند .بعد از درمان به مدت 6ـ 4هفته عارضه حساسيت به نور ايجاد ميشود .در اين حال بيماران بايد خود را از نور مستقيم و غير مستقيم محافظت نمايند . • ژن تراپي : • شامل روشهايي است كه نقايص ژنتيكي را تصحيح ميكنند .و يا به كار بردن ژنها براي ايجاد تخريب سلولي تومور . • اين نوع درمان شامل افزايش يك ژن مورد نظر به داخل سلولهاي هدف است .از قبيل وارد كردن ژن ساپرس كننده تومور به داخل سلولهاي سرطاني. • بسياري از انواع سلولهاي سرطاني حاصل موتاسيون اين ژنها ( )P53بودهاند .ورود ژنهاي طبيعي ميتواند منجر به مرگ سلولهاي سرطاني و نيز كندي رشد تومور گردد . اورژانسهاي اونكولوژي : ـ سندرم وريد اجوف فوقاني ) SVCS( : فشار يا تهاجم بر وريد اجوف فوقاني به وسيله تومور ،گرههاي لنفاوي بزرگ شده ،ترومبوز داخل عروقي و غيره .در صورت عدم درمان منجر به آنوكسي مغزي ،ادم حنجره ،انسدادبرونشيال و مرگ ميگردد . عالئم :ديسپنه ،ادم گردن ،بازو ،دستها ،توراكس ، برجسته شدن وريدهاي ژوگوالر ،گيجگاهي ،دست ،توراكس درمان :پرتودرماني ،شيميدرماني ،داروهاي ضد انعقاد يا ترومبوليتيك .جراحي ،رسانيدن اكسيژن ،كورتيكواستروئيدها ، ديورتيكها •ـ فشار بر طناب نخاعي )SCC( : • فشار بر نخاع و ريشههاي آن ناشي از تومور ،لنفوما يا كالپس بين مهرهاي . • عالئم :التهاب موضعي ،درد موضعي يا ريشهاي ،درد تشديد شونده توسط حركت .سرفه ،مانور والسالوا ، اختالل حسي و حركتي مربوطه ،اختالل عمل مثانه يا روده • درمان :پرتودرماني ،شيميدرماني ،جراحي فقط در صورت پيشرفت عالئم عليرغم پرتودرماني • ـ سندرم ليز توموري )TLS( : • ترشح مواد داخل سلولي از سلولهاي تخريب شده توموري منجر به اختالالت الكتروليتي ،هايپركالمي ،هيپوكلسمي ، هایپرفسفاتمي ،هايپراورمي ميشود . • عالئم :عصبي ـ قلبي ـ گوارشي ـ كليوي • درمان :هيدراتاسيون شديد مايعات 48ساعت قبل و بعد از درمانهاي سيتوتوكسيك ،قليايي كردن ادرار با اضافه كردن بيكربنات سديم به مايعات وريدي ،آلوپورينول ،دكستروز هايپرتونيك و انسولين رگوالر ،همودياليز