تغذيه در نقاهت و بيماري كودكان
Download
Report
Transcript تغذيه در نقاهت و بيماري كودكان
هدف كلي :آشنا شدن با اهميت تغذيه در جريان بيماريهاي شايع
و ارائه توصيههاي كاربردي تغذيهاي
اهداف ويژه:
ارتباط سوء تغذيه و عفونت بيان شود.
تغذيه در جريان اسهال حاد آبكي و اسهال پايدار شرح داده
شود.
تغذيه در جريان عفونت حاد تنفس ي بيان شود.
وضعيت تغذيه فرد تحت تأثير بيماري قرار ميگيرد ،به گونهاي كه دريافت
ناكافي مواد غذايي از طريق تأثير بر عملكرد سيستم ايمني زمينه را براي
تشديد بيماري فراهم ميكند .در دوران بيماري ،از يك سو اتالف مواد
غذايي (مثل اسهال ،استفراغ و تب) ،از سوي ديگر دريافت كم غذا به
دليل بياشتهايي ،پرهيزهاي غذايي شديد و يا درد هنگام خوردن غذا ،فرد
را تهديد ميكند .اين در حالي است كه در اين زمان نياز به مواد غذايي به
دليل مقابله با عوامل مهاجم و پاسخ به افزايش متابوليسم بدن ،بيشتر
ميشود .سوء جذب مواد غذايي و افزايش متابوليسم بدن ،رشد كودك
را مختل ميسازد و عفونتهاي پيدرپي موجب از دست دادن فرصت
براي رسيدن به رشد مطلوب كودك ميگردد.
كاهش دريافت غذا :
بي اشتهائي و عادت غلط غذايي
كاهش جذب غذا :
عبور سريع مواد غذايي ،كاهش ديساكاريداز و غلظت اسيدهاي صفراوي
با عبور سريع غذا از روده ،زمان هضم و جذب غذا كم ميشود و در مجموع جذب مواد
غذايي %30كاهش مييابد.
افزايش نياز به غذا :
افزايش نيازهاي متابوليكي
ترميم آسيب وارده به روده
جبران پروتئين از دست رفته
علل افزايش نياز به غذا:
افزايش نيازهاي متابوليكي همراه با تب
ترميم آسيب وارد شده به اپيتليوم روده
جبران پروتئين از دست رفته ی سرم از طريق مخاط آسيبديده كه
در حالت ديسانتري اتفاق ميافتد
كاهش دوره بيماري و شدت اسهال
ترميم مخاط روده و بازگشت سريع تر عملكرد
لوزاملعده
در توليد آنزيم ديساكاريداز و افزايش جذب غذا
تغذيه در اسهال حاد آبكي:
در جريان اسهال حاد آبكي ،تغذيه كودك ،در پيشگيري از بروز
عاليم كمآبي و سوء تغذيه نقش مهمي بازي ميكند .بهجز در
موارد عدم تحمل به الكتوز و پروتئين موجود در شيرگاو كه در
جريان اسهال پايدار ممكن است ديده شود ،معموال“ در اسهال
آبكي غذا به خوبي جذب ميشود.
بدين منظور توصيه ميشود؛ به كودك بيشتر از معمول مايعات
داده شود:
عالوه بر ،ORSمايعات مناسب براي سن شيرخوار يا كودك و
آب را ميتوان به كودك داد و با اضافه كردن كمي نمك تاثير اين
مايعات غذايي در پيشگيري از كمآبي را افزايش داد .تغذيه با اين
مايعات ،بايد براساس تمايل كودك و تا قطع اسهال ادامه يابد.
تغذيه كودك شيرمادرخوار به طور مكرر با شيرمادر
كودك غير شيرمادرخوار :دادن شير معمولش ،در صورت وجود عاليم
كمآبي ،به طور موقت براي 4-6ساعت شير مصنوعي قطع شود .در كودكان
بزرگتر از 6ماه:
نيمي از انرژي دريافتي روزانه از غذاي تكميلي نظير ماست ،تخممرغ،
غالت و ساير غذاهاي نشاستهاي ،گوشت ،ماهي ،حبوبات و سبزيجات
تامين شود
به هر وعده غذاي كودك يك قاشق غذاخوري روغن نباتي مايع اضافه
شود
كودك به خوردن حداقل 6وعده غذا در روز تشويق شود.
غذاهاي كودك تازه بوده و خوب پخته شده باشد.
مخلوط شير و مواد غذايي در بچههاي باالتر از 6ماه بهتر از شير به تنهايي
تحمل ميشود.
از دادن نوشيدنيهاي تجاري شيرين پرهيز شود زيرا داراي اسموالريته باال
وپروتئين كمي است كه ممكن است اسهال را تشديد كند.
در صورت مشاهده استفراغ بعد از خوردن ORSو يا غذاهاي مايع
بايد به كودك آهستهتر و در حجم كمتر و به دفعات بيشتر غذا داد.
غذاهاي توصيه شده بايستي بعد از اسهال نيز ادامه يابد و تا 2هفته
بعد از قطع اسهال ،روزانه يك وعده غذاي اضافي به كودك داده شود.
زنجبيل :در كاهش حالت تهوع مؤثر است.
شيرسويا :براي افرادي كه دچار كمبود آنزيم الكتاز هستند و نميتوانند
قتد شير يعني الكتوز را تحمل كنند ،مفيد است.
موز :سرشار از پتاسيم است و براي اينكه افرادي كه در اثر ابتال به اسهال
دچار كمبود پتاسيم ميشوند مفيد است.
هويج :حاوي مقادير زيادي بتاكاروتن است و به بهبودي الية پوشش ي معده و
روده كمك ميكند ،بنابراين براي افراد مبتال به اسهال و يا التهاب و زخم
معده مفيد است.
تغذيه در اسهال پايدار:
هنگامي كه اسهال حاد آبكي
14روز و يا بيشتر طول بكشد
اين نوع اسهال در
بيماران مبتال به سوء تغذيه و
كودكاني كه از شير گاو تغذيه ميشوند
بيشتر ديده ميشود.
كودك زير 6ماه با عالئم دهيدراتاسيون و يا سؤ تغذيه شديد بايد به بيمارستان ارجاع
داده شود.
نيمي از انرژي از شير و بقيه از غذاهايي خصوصا فرآورده تخميري نظير ماست باشد.
روزانه حداقل 6وعده غذا مصرف نمايد و در برنامه غذايي حبوبات ،گوشت ،ماهي و
تخم مرغ گنجانده شود.
از دريافت ويتامين ها و امالح اطمينان حاصل شود.
5 روز بعد ،بار ديگر براي مراقبت مراجعه نمايد:
در صورت قطع اسهال :ادامه حداقل روزانه يك وعده غذاي اضافي تا يكماه بعد
درصورت عدم توقف اسهال :به بيمارستان ارجاع داده شود.
در زير 6ماهگي :افزايش تغذيه با شير مادر
بعد از 6ماهگي:
غذاهاي كمكي با ميزان كالري بيشتر در حجم كمتر
دادن غذاهاي حاوي غالت ،حبوبات ،گوشت ،مرغ با كمي روغن مايع
دادن فرآوردههاي لبني و تخم مرغ
دادن مايعات غذايي گرم نظير سوپ
تميز نمودن بيني از ترشحات قبل از تغذيه
دادن مقداري عسل با چاي ولرم ( بعد از يكسالگي)
بمدت دو هفته يا تا وقتيكه كودك دوباره به وزن طبيعي برسد
روزانه يك وعده غذاي اضافي داده شود.
تب سبب كاهش اشتها و افزايش متابوليسم بدن مي شود.
افزايش تغذيه با شير (مادر) و تعداد دفعات تغذيه حتي با حجم كم
توصيه مي شود.
مصرف آب كافي
قبل از دادن غذا به كودك ،بايد دستها و صورت او شسته شود زيرا به
كودك احساس آرامش ميدهد.
در حالتي كه كودك خواب آلود است به او غذا داده نشود.
با صبر و حوصله بيشتري به كودك بيمار غذا داده شود.
تداوم شيردهي به مادران كودكان شيرخوار تأكيد شود.
از غذاهايي كه در حالت سالمت ،كودك بيشتر به آنها عالقه دارد داده
شود.
براي نرم كردن غذاي كودك ،روغن مايع و يا شير به غذا اضافه شود.
كم خوردن بهتر از هيچ نخوردن
است (.تغذيه با حجم كم و دفعات بيشتر)
مصرف شير در كودك بيمار منعي ندارد.
كودك بيمار نياز به پرهيز غذائي شديد ندارد.
توصيههاي غذايي براي كودك دچار تهوع:
به مدت 4تا 6ساعت دادن غذا قطع شود ولي هر 10دقيقه مقداري حدود 10
ميليليتر مايعات داده شود.
اگر بعد از 4تا 6ساعت استفراغ كودك متوقف شد ،كمي غذا مثال حدود 30
ميليليتر شير يا پوره نسبتا رقيق به كودك داده شود.
در صورتي كه 30ccغذا را تحمل كرد مجددا“ دو ساعت بعد هم از آن داده
شود و كمكم به مقدار و غلظت غذا افزوده شود.
در صورتي كه كودك مجددا استفراغ كرد تغذيه كودك را از ابتدا با 10
ميليليتر مايعات شروع شود.
در صورتي كه كودك بعد از هر بار غذا دادن ،استفراغ كند و نشانههايي از
كمآبي ديده شود ممكن است نياز به دريافت سرم داشته باشد.
در صورتي كه استفراغ كودك ناش ي از شدت سرفه (سرماخوردگي) باشد
بعد از دادن غذا بايد كودك مدتي به حالت نشسته باشد و در صورت
استفراغ مدتي بعد ،مجددآ به كودك غذا داده شود.
مادري با دختر 8ماهه خود براي مراقبت مراجعه مي كند .در حال حاضر كودك
از رشد خوبي برخوردار است ( .)5/8 kgمادر از پايان 6ماهگي تغذيه تكميلي را
براي كودك شروع كرده و در حال حاضر از گروههاي غالت ،سبزيها ،گوشت
براي تهيه غذاي كودك استفاده مي كند و روزانه عالوه بر شير خود 2 ،بار غذا نيز
بعد از شير مادر به كودك مي دهد .مادر چون شاغل است تصميم دارد شير خود را
قطع كرده و شيرخشك به كودك بدهد .زيرا او روزانه بايد حداقل 10ساعت از
فرزند خود دور باشد .كودك 3روز است دچار تب شده و اشتهاي او كاهش يافته
است .توصيه هاي شما به مادر چه خواهد بود؟ (پيشنهاد مناسب را عالمت بزنيد،
ممكن است بيش از يك پاسخ صحيح داشته باشد).
الف) بهتر است تعداد دفعات و مدت شيردهي مطابق ميل كودك باشد.
ب) تغذيه كودك در دوران بيماري بعلت بي اشتهايي او بايد كمتر شود.
ج) تعداد دفعات شيردهي در شب را افزايش دهد.
د) كودك را در هنگام شب پيش خود بخواباند.
هـ) روزانه 3بار و در هر بار 60 ccشيرخشك نيز به كودك بدهد.
و) سوپي را كه قبال“تهيه مي كرده و كودك نيز دوست دارد تهيه كند و مطابق ميل
كودك به او بدهد.
ز) درست قبل از رفتن و بالفاصله پس از برگشتن از كار از پستان شير بدهد.
ث) پس از بهبودي به برنامه غذايي كودك تخم مرغ هم اضافه كند.
و اما چند پاسخ به سئواالت هميشگي بيماران!
آيا سرماخوردگي پرهيز غذايي داره؟
غذاي سرخ كرده چطور؟
ماست چطور؟
كره و غذاي چرب اشكالي نداره؟
حاال چه غذايي براي او بهتره؟
.............و دهها سئوال مشابه روزمره!
مواد غذايي حاوي ويتامين ( Aبه ويژه سبزيجات و ميوهجات زردرنگ
مانند كدوتنبل ،فلفل دملهاي ،نارنجي يا قرمز ،زردآلو ،برگه زردآلو
(قيس ي) و هويج در ترميم اپيتليوم مخاط دستگاه تنفس مؤثر واقع
ميشود.
مواد غذايي حاوي ويتامين Cميتوانند در زمان سرماخوردگي مفيد
واقع شوند.
با توجه به حساس بودن اين ويتامين به تغييرات محيطي ،توصيه
ميشود در حد امكان مواد غذايي حاوي ويتامين Cبه صورت تازه ،خام
و خرد نشده مصرف شوند.
سير حاوي تركيبات مفيدي از قبيل آليسين ) (Allicinميباشد ،مصرف
مداوم سير ميتواند در پيشگيري از سرماخوردگي مفيد واقع گردد (پس از
يك سالگي).
تركيبات آروماتيك موجود در سير كه باعث پيدايش بوي خاص آن
ميشوند ،از ريهها و دستگاه تنفس آزاد ميشوند و به اين ترتيب مواد مؤثر
موجود در سير خواهند توانست به مناسبترين محل براي داشتن بيشترين
تأثير برضد ويروس سرماخوردگي برسند.
زنجبيل حاوي نزديك به يك دوجين تركيبات ضد ويروس است .دانشمندان
توانستهاند چندين ماده شيميايي در زنجبيل شناسايي كنند كه داراي اثرات
اختصاص ي بر عليه فراوانترين دسته ويروسهاي عامل سرماخوردگي يعني رينو
ويروسها ) (Rhino virusهستند.
زنجبيل همچنين حاوي موادي ميباشد كه عالوه بر كاهش درد ،تب و سرفه
،اثر آرامبخش و خوابآور نيز دارند.
الزم بذكر است كه خواص فوق بيشتر در زنجبيل تازه وجود دارد و بايد سعي
شود مقداري از آن به غذا اضافه شود.
يك راه ساده استفاده از زنجبيل اين است كه يك ليوان آب جوش روي
زنجبيل ريز خردكرده شده ريخته ،در ظرف را بست و پس از چند دقيقه آب
حاوي زنجبيل را مصرف كرد ،اين تركيب براي درمان سرماخوردگي بسيار مفيد
واقع ميشود.
زمانيكه فردي آنتي بيوتيك مصرف ميكند ،خوردن ماست تازه به
دليل داشتن باسيل بيفيدوس ميتواند برخي از ميكروبهاي مفيد
مورد نياز بدن او را تأمين كرده و با پيدايش برخي عوارض اين
داروها مقابله كند.
توصيه ميشود ماست تازه از شروع آنتيبيوتيك تا ده روز بعد
بطور روزانه مصرف شود.
چغندر حاوي اينولين ) (inulinاست كه به رشد باكتريهاي مفيد كمك
ميكند بنابراين مصرف آن در زماني كه فرد آنتيبيوتيك مصرف ميكند
مفيد واقع ميشود.
مصرف ميوهجات و سبزيجات تازه حاوي ويتامينها و
آنزيمهايي است كه باعث سرعت بخشيدن به روند بهبود
بيماريها ميشوند .مصرف حبوبات ،ساالد و سوپ نيز در
اين امر مؤثرند.
سير و آويشن داري خواص ضد ميكروبي و
ضد ويروس ي هستند.
عسل براي تسكين سرفه مؤثر است.
سير ،پياز و جعفري خاصيت ضد احتقان دارند.
در صورتي كه كودك يا نوجوان دچار سرماخوردگي،
برونشيت يا هر بيماري ديگري باشد كه خلط توليد ميكند
بايد از مصرف مواد غذايي افزايش دهندة خلط مانند
غذاهاي سرخ كرده ،گوشت قرمز و شيرينيجات خودداري
كند و مصرف موادي نظير لبنيات پرچرب و تخممرغ را نيز
محدود نمايد.
سينوزيت :
ماهي ،غذاهاي دريايي ،گوشت ،نان سبوسدار ،غالت كامل (با سبوس و
جوانه) ،مغزها (آجيلآالت) و دانههاي روغني حاوي روي هستند .اين ماده
معدني براي عملكرد سيستم ايمني ضروري هستند و براي افراد مبتال به
سينوزيت مقاوم ) (refractoryمفيد واقع ميشوند.
توت فرنگي ،كشمش سياه (مويز) ،انبه ،پرتقال ،گريپ فروت و ساير
مركبات ،سيبزميني ،نخود فرنگي ،فلفل دملهاي و سبزيجات داراي برگ سبز
تيره مقادير مناسبي ويتامين Cدارند و براي اين بيماران مفيد هستند.
دانة سويا ،دانة كنجد ،تخمة آفتابگردان خام ،بادام زميني و شير
سويا حاوي كلسيم هستند .اين غذاهاي غيرلبني حاوي كلسيم بهويژه
براي افرادي كه دچار سينوزيت بوده و به لبنيات حساسيت دارند
مفيد واقع ميشوند.
ماهي چرب مانند ساردين ،قزلآال ،كپور و كولي ،مغزها (آجيلآالت) و
دانههاي روغني (كنجد ،تخمه كدو تنبل ،تخمه آفتابگردان و )...حاوي
ُ
اسيدهاي چرب امگا 3هستند كه ميتواند التهاب مربوط به سينوزيت
را كاهش دهد.
رژيم غذايي سرشار از فيبر
غالت با سبوس :حاوي كربوهيدرات ،پروتئين ويتامينهاي گروه Bهستند .به دليل
داشتن فيبر غيرمحلول ،قوام مدفوع را نرم كرده و براي رفع يبوست مفيد ميباشند.
سيب ،گالبي :حاوي فيبرهاي محلول و سوربيتول هستند كه باعث نرم كردن مدفوع و
كاهش كلسترول شده و در درمان سنگهاي صفراوي نيز مفيد ميباشند.
انجير :انجير تازه و خشك ،هر دو داراي اثرات ملين هستند و باعث افزايش تعداد دفع
مدفوع ميشوند .براي مبتاليان به ديورتيكوليت ،بواسير و يبوست مفيد هستند .انجير
خشك حاوي آهن ،پتاسيم و كلسيم ميباشد.
آلو :به دليل دارا بودن مادهاي به نام هيدروكس ي فنيليساتين (hydroxy
) phenylisatinبه دفع مدفوع از روده بزرگ كمك كرده و در رفع يبوست مفيد
است .آلو حاوي بتاكاروتن ،كلسيم ،پتاسيم و سلنيوم است.
با آرزوی سالمتی روزافزون
برای
آينده سازان کشور
از توجه شما متشکرم.