Transcript استانداردهاي شدت روشنايي - دانشگاه علوم پزشكي همدان

‫دانشگاه علوم پزشكي همدان‬
‫دانشكده بهداشت‬
‫بهداشت کار قالیبافان‬
‫تامین شرایط فیزیکی برای قالیبافان‬
‫‪‬تامین شرایط مناسب دما و رطوبت‬
‫‪‬تامین روشنایی مناسب‬
‫شرایط جوی محیط کار‬
‫كميات مهم و اصلي در ارزيابي شرايط جوي محيط كار ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫درجات حرات‪ :‬شامل دماي خشك ‪ ، ta‬دماي تر‪ ، tw‬دماي گویسان ‪tg‬‬
‫دمای بدن و میانگین دمايتشعشعي ‪MRT.‬‬
‫سرعت جریان هوا‪ :‬در استرس برودتي و حرارتي هر دو مهم است ‪.‬‬
‫رطوبت نسبي ‪ :‬در محیط گرما‪ ،‬میزان رطوبت نسبي اهمیت زیادي دارد ‪.‬‬
‫متابولیسم ‪ :‬شامل متابولیسم پایه و متابولیسم شغلي ‪):‬هرچه میزان‬
‫متابولیسم بیشتر باشدنشان دهنده سنگیني كار و بالطبع تولید گرماي‬
‫بیشتردر بدن خواهد بود‪.‬‬
‫فشار هوا‪ :‬تأثیر آن از بقیه كمتر است ‪.‬‬
‫با داشتن کمیات فوق متناسب با نوع كار به شاخصهایي دست ميیابیم كه‬
‫ميتوانند نمایانگروضعیت محیط كار باشند ‪.‬پس از تعیین حدود مواجهه‬
‫كارگر و مقایسه با استانداردها ارزیابيمحیط كار و برنامه كار‪-‬استراحت و‬
‫نیز چگونگي كنترل مخاطرات تعیین ميگردد ‪.‬‬
‫روشنایی در محیط کار‬
‫سيستم روشنايي مطلوب‪:‬‬
‫ويژگيهاي روشنايي مطلوب صرفنظر از منبع تأمين آن در موارد زير خالصه ميگردد‪.‬‬
‫‪ ‬شدت روشنايي مطابق استاندارد (عمومي و موضعي)‬
‫‪ ‬رنگ‌دهي مناسب (کامل بودن طیف – کافی بودن طیف)‬
‫‪ ‬عدم وجود سايه روشن محسوس‬
‫‪ ‬عدم وجود سطوح انعكاس دهنده مزاحم‬
‫‪ ‬عدم قرارگيري منابع روشنايي در ديد مستقيم كارگر‬
‫‪ ‬انعكاس مناسب سطوح داخلي بمنظور توزيع روشنايي‬
‫آيا سيستم روشنايي كارگاه از نظر بهداشتي مطلوب است؟‬
‫‪- 1‬روشنايي مطلوب‪:‬‬
‫واجد تمام معيارهاي مطلوبيت‬
‫‪ -2‬روشنايي معيوب‪:‬‬
‫واجد برخي از معيارهاي مطلوبيت و قابل اصالح‬
‫‪ -2‬روشنايي نامطلوب‪:‬‬
‫واجد برخي از معيارهاي مطلوبيت و غير قابل اصالح‬
‫نياز به طراحي مجدد دارد‬
‫‪‬‬
‫پيامدهاي كار در تحت سيستم روشنايي نامطلوب‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫خستگي چشم‬
‫اشكال در تطابق و ديد اشياء و رنگها‬
‫كاهش بهره‌وري‬
‫خيرگي‬
‫افزايش حوادث‬
‫بيماري چشمي‬
‫عوارض رواني‬
‫اختالالت اسکلتی عضالنی‬
‫عوامل مؤثر بر ديدن‪:‬‬
‫در خصوص روشنايي مطلوب گفته شد عوامل ز ‌ير‬
‫عالوه ‌بر سالمتي چشم ‌و مواردي كه ‌‬
‫تصاوير نقش اساس ي دارند‪:‬‬
‫‌‬
‫در روئيت اشياء ‌و‬
‫‌‬
‫‪ -1‬اندازه ش ئ يا تصوير‬
‫‪ -2‬تباين‬
‫‪ -3‬طول زمان روئيت‬
‫‪ -4‬شدت روشنايي‬
‫‪ -5‬انعكاس سطوح‬
‫‪ -6‬طول موج نور يا طيف بازتابي‬
‫آمار چه ميگويد؟‬
‫بررس ي انجام شده توسط مركز سالمت محيط و كار وزارت بهداشت‪ ،‬در‬
‫كارگاههاي باالي ‪ 10‬نفر كارگر نشان داد كه‪:‬‬
‫‪ %18‬كارگاهها داراي شدت روشنايي كمتر از معيار استاندارد‬
‫‪ %16‬كارگران در معرض روشنايي ناكافي قرار دارند‬
‫نتايج تحقیقات میدانی‬
‫از مجموع ‪ 297‬كارگاه مورد بررس ي با جمعيت كارگري ‪ 16914‬نفر‪،‬‬
‫تنها ‪ 5007‬نفر معادل ‪ %6/29‬در محيطهاي كاري با روشنايي مطلوب مشغول كار بودهاند ‪.‬‬
‫طيف نور مرئي‬
‫استانداردهاي شدت روشنايي‬
‫در محيطهاي مسكوني‪ ،‬تجاري‪ ،‬عمومي و صنعتي براي آسايش افراد‪ ،‬شدت‬
‫روشنايي در جداول مخصوصي بيان گرديده است‪.‬‬
‫براي محيطهاي كاري مسقف و كار معمولي ‪ 200-300‬لوكس و براي كار دقيق ‪ 300-500‬لوكس‬
‫الزم است‪ .‬هر چه دقت كار بيشتر باشد شدت روشنايي بيشتري الزم است بطوري كه براي اتاق‬
‫عمل روي ميز جراحي ‪ 8000‬لوكس پيشنهاد شده است‪ .‬حداقل شدت روشنايي قابل قبول ‪50‬‬
‫لوكس است‬
‫اصول مهم در طراحي و نگهداري‬
‫سيستم روشنايي طبيعي و مصنوعی‬
‫اصول طراحي روشنايي طبيعي‬
‫اصول طراحي روشنايي طبيعي (ادامه)‬
‫راهنماي كلي برآورد شدت روشنايي مورد نياز اماكن‬
‫انواع مخاطرات سمي‬
‫‪ ‬عفونت سياه زخمي ناش ي از استنشاق گرد و غبار يا تماس پوستي با‬
‫پشم خام‬
‫‪ ‬استفاده از آنيلين جهت رنگرزي‬
‫‪ ‬خطر تشكيل زخم كروم در نتيجه مواجهه با رنگينه هاي حاوي‬
‫كرومات سديم و پتاسيم‬
‫‪ ‬مواجهه پوستي و استنشاقي با آفت كش هائي كه جهت ضد عفوني به‬
‫پشم اضافه شده‬
‫‪ ‬استفاده از حالل هاي قابل اشتعال‬
‫‪ ‬مواجهه با اسيدهاي قوي و مواد قليائي نظير آمونياك‬
‫‪ ‬مسموميت با رنگ هاي حاوي سرب نزد طراحان‬
‫رنگرزي قالي‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫‪ ‬رنگين نمودن الياف يا پارچه هاي ابريشمي‪ ،‬پشمي‪ ،‬كرك‪ ،‬و پنبه را با استفاده از مواد طبيعي كه‬
‫منشاء گياهي يا حيواني دارند‪ ،‬رنگرزي مي گويند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫حد اقل تا يك قرن پيش كه رنگينه هاي شيميايي نا شناخته بودند‪ ،‬الياف مورد استفاده در‬
‫نساجي به طور سنتي رنگرزي مي شدند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در كشور ما بيش از صد نوع رنگينه گياهي به ثبت رسيده كه از نظر ثبات از درجات مختلفي‬
‫برخوردار است و بعض ي از آن ها داراي ثبات كمي بوده وبراي عوض كردن " شيد " رنگ هاي ديگر‬
‫استفاده مي شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫رنگرزي سنتي ‪ ،‬با وجود تفاوت هايي كه در مناطق مختلف وجود دارد‪ ،‬داراي فرمول مشخص ي‬
‫است‪ .‬ابريشم يا پشمي كه با مواد گياهي رنگرزي مي شود داراي نوعي جذابيت و زيبايي است كه به‬
‫مرور زمان و در اثر استفاده و قرار گرفتن در معرض نور و مواد قليائي و ‪ ....‬نه تنها از ارزش آن‬
‫كاسته نمي شود بلكه به ثبات و درخشندگي آن نيز افزوده مي شود‪ .‬عالوه بر اين ‪ ،‬رنگ هاي سنتي (‬
‫گياهي و حيواني ) حاصل تجربه صدها ساله مردمان سخت كوش سرزميني است كه همواره با‬
‫اقتباس از طبيعت به زندگي خود رنگ بخشيده اند‪ ،‬به اين سبب از ارزش معنوي و مادي بسياري‬
‫برخوردار هستند ‪.‬‬
‫انواع رنگ هاي به كار رفته در رنگرزي قالي‬
‫‪ ‬رنگ هاي گياهي‬
‫‪ ‬رنگ هاي حيواني‬
‫‪ ‬رنگ هاي شيميايي‬
‫ابزار و مواد مورد نياز در رنگرزي‬
‫‪ ‬ظرف يا حمامي كه عمليات رنگرزي و دندانه كردن در آن صورت مي گيرد و بايد از جنس ضد زنگ و مقاوم در برابر‬
‫حرارت باشد‪ .‬معموال از ظروف استيل يا مس ي استفاده مي شود‬
‫‪ ‬ترازو براي وزن كردن رنگينه ها و الياف‬
‫‪ ‬ترمومتر براي اندازه دماي حمام رنگرزي‬
‫‪ ‬همزن كه معموال از جنس چوب است و براي هم زدن الياف در حمام رنگرزي به كار مي رود‬
‫‪ ‬ظروف شيشه اي مدرج مانند بشر و‪ ...‬براي اندازه گيري و برداشتن اسيدها و قلياها‬
‫‪‬‬
‫بيلچه براي برداشتن مواد‬
‫‪ ‬نمك هاي فلزات مانند زاج سفيد‪ ،‬زاج سبز‪ ،‬بي كرومات ها‪ ،‬كات كبود و ‪...‬‬
‫‪ ‬مواد قليايي مانند سود‪ ،‬پتاس‪ ،‬آمونياك و ‪....‬‬
‫‪ ‬اسيدها مانند اسيد تارتارات‪ ،‬اسيد الكتيك‪ ،‬اسيدهاي آ لي مانند اسيد اگزاليك‪ ،‬اسيد استيك‪ ،‬اسيد سيتريك و‬
‫همچنين ممكن است از اسيد سولفوريك رقيق و سولفات آلو مينييوم نيز استفاده شود‪ .‬در گذشته به جاي اسيد‬
‫الكتيك از " دوغ " استفاده مي شد‬
‫‪ ‬آب كه به دليل استفاده مداوم در رنگرزي‪ ،‬بايد از شرايط و خواص الزم برخوردار باشد‬
‫تدابير ايمني و بهداشتي دركارگاه هاي قالي بافي‬
‫كنترل بيماري سياه زخم‬
‫‪ ‬در توليد فرش اغلب از پشم هاي نامرغوبي كه احتمال خطر سياه زخم‬
‫در آن ها وجود دارد استفاده مي شود‪ ،‬لذا مهار كامل سياه زخم فرايند‬
‫آماده سازي پشم كاري مشكل است‪ .‬بنابراين جهت جداسازي مواد‬
‫خام (پشم‪ ،‬موي شتر و بز) در تمامي مراحل شستشو‪ ،‬جابجائي و توليد‬
‫پشم‪ ،‬بايستي از يك تهويه مناسب باالي يك شبكه فلزي جهت تخليه‬
‫گرد و غبار به خارج از كارگاه استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ ‬هر چند وجود تهويه خطر ابتال به سياه زخم را كاهش مي دهد‪ .‬معذلك‬
‫راه حل نهائي كنترل سياه زخم در اين كارگاه ها‪ ،‬ضد عفوني مواد اوليه‬
‫آلوده به سياه زخم قبل از ورود به كارگاه توسط مقامات ذي صالح مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫كنترل مواجهه با آنيلين‬
‫‪ ‬نصب دستگاه هاي تهويه قوي در محل رنگرزي پشم‬
‫‪ ‬استفاده كارگران از انواع ماسك هاي تنفس ي مناسب‪،‬‬
‫دستكش هاي الستيكي و پيش بندهاي نفوذ ناپذير‬
‫‪ ‬انجام معاينات پزشكي قبل از استخدام و ساالنه جهت كليه‬
‫شاغلين در كارگاه با تاكيد بر پايش بيولوژيك آنيلين و سنجش‬
‫درصد مت هموگلوبيني در كارگران در مواجهه‬
‫‪ ‬تصفيه و خنثي سازي مايعات خروجي از كارگاه قبل از تخليه‬
‫به داخل مجاري آب يا فاضالب‬
‫كنترل مواجهه با ساير تركيبات شيميائي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫كاربرد حالل هاي قابل اشتعال در اتاقي جداگانه مجهز به تهويه مناسب با حداقل دو در خروجي و‬
‫بدون استفاده از هر گونه شعله جهت ممانعت از آتش سوزي‬
‫نگاه داري حالل هاي قابل اشتعال در كارگاه ها در حداقل ميزان ممكن‬
‫نگاه داري حالل هاي قابل اشتعال در يك انبار مقاوم به آتش سوزي و يا دست كم در يك حياط باز‬
‫استفاده از تهويه و وسائل حفاظتي شامل محافظ دست و بازو و پيش بند هاي نفوذ ناپذير جهت‬
‫كارگران در تماس با نمك هاي حاوي كروم‪ ،‬و توصيه استفاده از كرم هاي حاوي ‪ EDTA‬جهت‬
‫التيام زخم كروم در اين كارگران‬
‫انجام كليه مراحل شستشو‪ ،‬جابجائي و توليد پشم در زير تهويه و استفاده از انواع ماسك هاي‬
‫تنفس ي‪ ،‬دستكش هاي الستيكي و پيش بند هاي مناسب جهت ممانعت از جذب استنشاقي و پوستي‬
‫آفت كش هائي كه جهت ضد عفوني به پشم افزوده و همچنين جلوگيري از ناراحتي هاي ريوي و‬
‫چشمي ناش ي از گرد و غبار پشم به ويژه در پرداخت فرش‬
‫استفاده از رنگ هاي پالستيكي بي ضرر به جاي رنگ هاي حاوي سرب توسط طراحان قالي‬
‫خودداري از بردن نخ هاي قالي به دهان به علت سمي بودن رنگ هاي شيميائي به كار رفته در آن و‬
‫مسموميت هاي احتمالي‬
‫نتیجه گيری‬
‫‪ ‬صنعت قالي بافي يكي از مهم ترين صنايع دستي و با ارزش ترين‬
‫اقالم صادراتي کشور مي باشد‪ ،‬كه از قديم در اغلب روستاها‬
‫رواج داشته است‪ .‬معذلك علي رغم سود دهي زياد‪ ،‬کارگران‬
‫اين صنعت درشرايط بسيار بد محيطي و کاري قرار دارند‪ .‬لذا‬
‫بهبود شرايط ايمني و بهداشت محيط کارگاه های قالي بافي مي‬
‫تواند نقش مهمی در تامين سالمت قالي بافان ايفا نمايد‪.‬‬
‫آسيبهاي اسكلتي –عضالني در قاليبافان‬
‫‪ ‬از جمله عوارض و بيماريهاي ناش ي از كار در قشر قاليباف‬
‫اختالالت اسكلتي – عضالني است كه در اثر كار مداوم‬
‫طوالني با پوسچر نامطلوب در پشت دارهاي قاليبافي كه از‬
‫طراحي و تنظيم ارگونوميك برخوردار نيستند و به طور سنتي‬
‫ساخته شده و مورد استفاده قرار ميگيرند ايجاد ميشوند‪.‬‬
‫آسيبهاي اسكلتي –عضالني در قاليبافان‬
‫‪ ‬تغيير شكل ستون فقرات قاليبافان در اثر خم شدن روي دار‬
‫قالي‪ ،‬تورم مفاصل پا در اثر نشستن مداوم به صورت چهار‬
‫زانو يا پاهاي آويزان و تنگ شدن لگن خاصره در زنان كه‬
‫موجب بروز مشكالتي در زايمان ميشود از جمله اختالالت‬
‫اسكلتي – عضالني است كه از سالها پيش در شاغالن اين هنر‬
‫– صنعت گزارش شده است‪.‬‬
‫آسيبهاي اسكلتي –عضالني در قاليبافان‬
‫‪ ‬سندرم تونل كارپال‪ :‬سندرم تونل كارپال عارضه شايعي است‬
‫كه دست و مچ را تحت تأثير قرار ميدهد‪ .‬عضالت خمكننده‬
‫انگشتان كه در ساعد قرار دارند‪ ،‬داراي تاندونهاي درازي‬
‫هستند كه قبل از اتصال به انگشتان از داخل يك دريچه‬
‫باريك در مچ كه تونل كارپال نام داشته و اعصاب و رگهاي‬
‫خوني دست نيز از آن رد ميشوند‪ ،‬ميگذرند‬
‫مطالعات داخلي‬
‫در سال ‪ 1372‬مراثي تحقيقي را بر روي شيوع اختالالت اسكلتي‪-‬عضالني‬
‫ناش ي از قاليبافي در شهرستان نجفآباد انجام داد‪.‬‬
‫در كل‪ 1082 ،‬نفر در اين تحقيق مورد بررس ي قرار گرفتند كه ‪4/98‬‬
‫درصد آنها زن و ‪ 6/1‬درصد ايشان مرد بودند‪ .‬اطالعات موردنظر‬
‫براساس پرسش‪ ،‬معاينه و آزمايش از افراد جمعآوري شدند‪ .‬در ميان‬
‫افراد مورد مطالعه ‪ 5/35‬درصد به درد شديد ستون فقرات و ‪3/23‬‬
‫درصد به درد استخوانهاي پا‪ ،‬ران‪ ،‬ساقها و مفاصل آنها مبتال بودند‬
‫مطالعات داخلي‬
‫در سال ‪ 1374‬تجدد تحقيقي را بر روي ‪ 147‬قاليباف شهر‬
‫كرمان انجام داد‪ .‬در اين مطالعه مقطعي مشخص شد كه ‪56‬‬
‫نفر از افراد موردمطالعه بيمار و ‪ 91‬نفر سالم هستند‪ .‬البته در‬
‫اينجا منحصرا ‪ MSDs‬مدنظر نبوده است و تمام بيماريها‬
‫موردتوجه قرار داشته است‪ .‬نتايج مشخص كرد كه ‪04/2‬‬
‫درصد از ‪ 147‬قاليباف مورد مطالعه به كيفوز مبتال هستند و‬
‫نيز ‪ 36/1‬درصد نيز زايمان با لگن تنگ داشتهاند‬
‫مطالعات داخلي‬
‫در تحقيقي كه به وسيله فتوحآبادي در سال ‪ 1376‬انجام‬
‫گرفت‪ ،‬شيوع ‪ MSDs‬در قاليبافان شهرستان فسا مطالعه‬
‫شد‪ .‬در اين تحقيق ‪ 200‬قاليباف زن (شهري و روستايي) شركت‬
‫داشتند‪ .‬نتايج نشان دادند كه نزديك به ‪ 59‬درصد از قاليبافان‬
‫موردمطالعه به نحوي از ناراحتيهاي اسكلتي – عضالني‬
‫(كمردرد‪ ،‬شانهدرد و زانو درد) رنج ميبردند‪.‬‬
‫مطالعات داخلي‬
‫در تحقيقي كه به وسيله فتوحآبادي در سال ‪ 1376‬انجام‬
‫گرفت‪ ،‬شيوع ‪ MSDs‬در قاليبافان شهرستان فسا مطالعه‬
‫شد‪ .‬در اين تحقيق ‪ 200‬قاليباف زن (شهري و روستايي) شركت‬
‫داشتند‪ .‬نتايج نشان دادند كه نزديك به ‪ 59‬درصد از قاليبافان‬
‫موردمطالعه به نحوي از ناراحتيهاي اسكلتي – عضالني‬
‫(كمردرد‪ ،‬شانهدرد و زانو درد) رنج ميبردند‪.‬‬