Transcript (NMS) กลุ่มอาการนิวโรเล็พติกที่ร้ายแรง

ธีระ ลีลานันทกิจ พ.บ.
นายแพทย ์ทรงคุณวุฒ ิ (ด้านเวชกรรม สาขาจิตเวช)
่ กษาสถาบันจิตเวชศาสตร ์สมเด็จเจ้าพระยา กรมสุขภาพจิต กระทรวง
ทีปรึ
สาธารณสุข
้ั ่ 9
โครงการมหกรรมคุณภาพ : การพัฒนาคุณภาพเชิงวิชาการ ครงที
ณ โรงแรมอมารี ดอนเมือง กรุงเทพมหานคร
ประว ัติ
้ั
- ค้นพบยา chlorpromazine (CPZ) ครงแรก
1950
- Syndrome malin des neuroleptiques
่ ากลัวซึงเกิ
่ ดจากยาร ักษาโรคจิต)
(อาการทีน่
่
ไข้สูง การเคลือนไหวผิ
ดปกติ ซีด (pallor)
- 1968 neuroleptic malignant syndrome
(NMS)
่
- กลางปี 1970 : เริมตระหนั
กและสนใจ
- 1980 มีรายงาน NMS 60 ราย
- รู ้ล่าช้า เพราะคิดว่าเป็ น tardive dyskinesia (late)
Page 2
แต่ NMS เกิดไว
ก า ร ร ั ก ษ า ผู ้ ป่ ว ยโ ร ค จิ ต เ ภ ท
(Schizophrenia) โดยใช้ยาร ักษาโรค
่
้ มี คุ ณ ประโยชน์
จิต ซึงยาขนานนี
อย่างมากมาย แต่ยาทุกขนานต่างก็ม ี
์ างเคียง (side effect) และ/หรือ
ฤทธิข้
ฤ ท ธิ ์อ ั นไ ม่ พึ ง ป ร ะ ส ง ค ์ ( adverse
effect)
Neuroleptic drug
Page 3
์ า น dopamine
ยาร ก
ั ษาโรคจิ ต ที่ มี ฤ ทธิด้
receptor antagonist (DRA)
เช่น
chlorpromazine (CPZ) ทาให้เ กิด
่
ความเคลือนไหวผิ
ดปกติ
(medication induce movement disorder)
ด ังนี ้ :1. โรคพาร ์กินสัน (parkinsonism)
2.
กลุ่มอาการ neuroleptic malignant
Page 4
syndrome (NMS)
้ ดปกติอย่าง
3. หรือความตึงของกล้ามเนื อผิ
เฉี ยบพลัน
้
(acute dystonia) หมายถึง กล้ามเนื อ
หดเกร็ง (muscle spasm)
4. อาการนั่งไม่ตด
ิ อย่างเฉี ยบพลัน (acute
akathisia)
5. อาการ tardive dyskinesia (choreiform
movement)
่
6. อาการสันขณะจะท
าการ (postural
tremor)
7. Laryngeal pharyngeal dyskinesia Page 5
่
นอกจากทาให้เกิดการเคลือนไหวผิ
ดปกติ
แล้ว
์ างเคียง
ยาร ักษาโรคจิตยังก่อให้เกิดฤทธิข้
้ เช่น
ดงั ต่อไปนี ได้
1. sedation
2. autonomic reaction
3. ความตันเลือดลดลงทันที
4. ดีซา่ น
5. agranulocytosis
6. ผิวหนังคลา้
7. endocrine change เช่น
้ ประจาเดือนมา
น้ าหนักตัวมากขึน
ไม่สม่าเสมอ
Page 6
ผู ป
้ ่ วยเพศหญิง/เพศชาย มีน้ านม
แต่ ใ นที่นี ้ จะกล่ า วเฉพาะฤทธิ ์
ข้า งเคีย ง
ของยาร ก
ั ษา
โ ร ค จิ ต ซึ่ ง คุ ก ค า ม ต่ อ ชี วิ ต ที่
เรียกว่า
ก ลุ่ ม อ า ก า ร neuroleptic
malignant syndrome (NMS)
Page 7
สถิตโิ รคจิตเภท ของสถานบันจิตเวชศาสตร ์
สมเด็จเจ้าพระยา
(ผู ป
้ ่ วยนอก) พ.ศ. 2544 - 2546
ผู้ป่วยเก่า
ผู้ป่วยใหม่
ผู้ป่วยนอก (ใหม่+เก่า)
งบ
จาแนกตาม
ประมาณ
กลุ่มโรค
ชาย
หญิง
รวม
ชาย
หญิง
รวม
ชาย
หญิง
รวม
F 20
2544
Schizophrenia
24,167
16,446
41,063
681
366
1,047
25,298
16,812
42,110
F 20
2545
Schizophrenia
23,044
15,815
38,859
663
441
1,074
23,707
16,226
39,933
F 20
2546
Schizophrenia
23,113
16,045
39,158
594
404
998
23,707
16,449
40,156
F 20
25442546
Schizophrenia
70,774
48,306
119,080
1,938
1,181
3,119
72,712
49,487
112,199
Code
ICD 10
Page 8
สถิตโิ รคจิตเภท ของสถาบันจิตเวชศาสตร ์
สมเด็จเจ้าพระยา
(ผู ป
้ ่ วยใน) พ.ศ. 2544 - 2546
ผู้ป่วยค้าง ward
งบ
จาแนกตาม
ประมาณ
กลุ่มโรค
F 20
2544
F 20
Code
ICD 10
ผู้ป่วยรับใหม่
ผู้ป่วยใน
ชาย
หญิง
รวม
ชาย
หญิง
รวม
ชาย
หญิง
รวม
Schizophrenia
146
115
261
1,607
980
2,527
1,753
1,095
2,848
2545
Schizophrenia
130
122
252
1,632
1,070
2,702
1,762
1,192
2,954
F 20
2546
Schizophrenia
145
140
285
1,471
1,047
2,518
1,616
1,187
2,803
F 20
25442546
Schizophrenia
421
377
798
4,710
3,097
7,807
5,131
3,474
8,605
Page 9
์ า งเคีย งทีร
่ า้ ยแรงทีสุ
่ ด จากการร ักษาด้ว ยยา
เป็ นฤทธิข้
ร ักษาโรคจิต
์ า งเคีย งทางระบบประสาท ซึงเกิ
่
 เป็ นฤทธิข้
ด จาก ยา
้ั ม
ร ักษาโรคจิตกลุ่มดงเดิ
 เ ป็ น ฤ ท ธิ ์ ข้ า ง เ คี ย ง ท า ง ป ร ะ ส า ท จิ ต เ ว ช ศ า ส ต ร ์
(neuropsychiatric side effect)
่ ด
 เป็ นอาการอน
ั ไม่พงึ ประสงค ์ (adverse effect) ทีเกิ
จากยาร ักษาโรคจิต
่
 เป็ นอาการเคลือนไหวผิ
ดปกติทเกิ
ี่ ดจากยา โดยเกิดจาก
่ ฤทธิด้
์ าน
ยาทีมี
dopamine receptor
antagonist
เช่น ยา
Page 10
chlorpromazine

ย า ร ั ก ษ า โ ร ค จิ ต ช นิ ด ฉี ด เ ข้ า
่
์
กล้ามเนื ้อ ทีออกฤทธิ
นาน
(depot
antipsychotic medication) อาจจะ
ท าให้ผู ป
้ ่ วยเสีย ชีว ิต จากกลุ่ ม อาการ
NMS ไ ด้ สู ง ก ว่ า ช นิ ด ร ั บ ป ร ะ ท า น
กลุ่มอาการ
NMS นี ้ สามารถ
้
เกิดขึนได้
ไม่ว่าช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ ง ที่
ให้การร ักษาด้วยยาร ักษาโรคจิต
Page 11
เพศ
ลาดับที่
1
เดือน ปี
นามสมมุติ
มิ.ย. 45 - ก.ย. นายโอ
45
อายุ (ปี)
♂
♀
(ราย)
(ราย)
(15-19)
(20-59)
First + Post
(60+)
Diagnosis
NMS ē psychosis
1
31
1
?
NMS.
?
Schizophrenia
(2 ราย)
2
ต.ค. 45 – ม.ค. ชายบีไม่ทราบ
46
ชื่อ
(5 ราย)
3
หญิงเอ็นไม่
ทราบชื่อ
1
ē NMS ē seizure
ē hyponathemia
Page 12
เพศ
ลาดับที่
4
เดือน ปี
นามสมมุติ
อายุ (ปี)
♂
♀
(ราย)
(ราย)
นาง เค
1
First + Post
(15-19)
(20-59)
(60+)
Diagnosis
NMS ē UTI
49
ē pneumonia
5
นาย ข
1
66
Schizophrenia
(ē Hypertension
ē fever) NMS
6
นาย คิว
1
27
NMS ē psychosis
7
นายอาร์
1
37
NMS
Page 13
เพศ
ลาดับที่
8
เดือน ปี
ก.พ. 46 –
พ.ค. 46
นามสมมุติ
อายุ (ปี)
♂
♀
(ราย)
(ราย)
นางซี
1
(15-19)
(20-59)
First + Post
Diagnosis
(60+)
32
Schizophrenia
NMS c brain
atrophy
NMS ē psychosis
ē
(9 ราย)
9
นางเฮช
1
47
10
นางสาวเอ
1
36
Schizo : paranoid
type
11
นางดี
1
49
NMS
Schizo ē NMS
12
นางเอฟ
1
38
Schizo ē NMS
13
นายเอล
ē
14
นายที
1
1
76
52
Schizo ē NMS CVA,
CPK, Dementia
NMS fever
Page 14
เพศ
ลาดับที่
เดือน ปี
♂
♀
(ราย)
(ราย)
First + Post
(15-19)
(20-59)
นายเอส
15
มิ.ย. 46 – ก.ย. นายยู
46
(60+)
63
นางสาวพี
16
17
นามสมมุติ
อายุ (ปี)
1
50
1
66
1
70
Diagnosis
NMS ē
renal failure
NMS ē antipsychotic
drug
Schizo ē NMS
(5 ราย)
18
นายดับเบิลยู
NMS ē Alzheimer
CDM ē hypertensio
19
นางสาวไอ
1
59
Schizo ē NMS
20
นางเอ็ม
1
39
NMS ē R/O Schizo
21
นางจี
1
39
Schizo ē NMS
เพศ
ลาดับที่
22
เดือน ปี
ต.ค. 46 –
ม.ค. 47
นามสมมุติ
อายุ (ปี)
♂
♀
(ราย)
(ราย)
First + Post
(15-19)
(20-59)
66
นายเอ็กซ์
Diagnosis
(60+)
1
NMS ē
behavioral change
(6 ราย)
23
นายอี
66
1
NMS ē psychosis
Dementia
NMS ē psychosis
ē
24
นายวาย
1
38
ē
delirium
เพศ
ลาดับที่
เดือน ปี
นามสมมุติ
อายุ (ปี)
♂
♀
(ราย)
(ราย)
First + Post
(15-19)
(20-59)
(60+)
Diagnosis
25
นายแซด
1
21
Schizo ē NMS
26
นายกอ
1
39
Schizo ē NMS ē
hepatic
27
รวม 27
นางเจ
มิ.ย. 45 –
ม.ค.47
56
1
15
12
Encephalopathy
Schizo ē NMS
0
18
7
(27 ราย)
ไม่ทราบอายุ (ราย) 2 ราย
เพศ :
ผู ช
้ าย : ผู ห
้ ญิง
= 15 : 12 = 1.25 : 1
อายุ :
ผู ป
้ ่ วยว ัยรุน
่ ไม่มก
ี ารรายงาน
= 0%
ผู ป
้ ่ วยไม่ทราบอายุ 2 ราย จาก 27 ราย
= 7 % เหลือที่ทราบอายุ = 25 ราย = 93%
ผู ป
้ ่ วยว ัยผู ใ้ หญ่ (20 – 59 ปี )
= 18 ราย จาก 25 ราย = 72 %
้
ผู ป
้ ่ วยว ัยสู งอายุ (60 ปี ขึนไป)
= 7 ราย จาก 25 ราย
กรณี ผู ป
้ ่ วยอายุเกิน 40 ปี
= 14 ราย จาก 25 ราย = 56 %
ผู ป
้ ่ วยอายุน้อยกว่า 40 ปี
= 11 ราย จาก 25 ราย = 44 %
การวินิจฉัยโรค NMS และ
SCHIZOPHRENIA
27 ราย – 14 ราย
= 13 ราย ใน 27 ราย = 48 %
่ ๆ
NMS ร่วมก ับโรคอืน
= 14ราย ใน 27 ราย = 52 %
= 28 %
=
100
%
=
100
%
=
100
%
กลุ่มอาการ NMS พบร ้อยละ 0.1 - 1
บ า ง ร า ย ง า น ก ล่ า ว ว่ า ผู ้ ป่ ว ย ที่ ไ ด้ ร ับ ย า
dopamine receptor antagonist (DRA)
เกิดกลุ่มอาการ NMS
ได้ประมาณรอ้ ยละ
0.02 - 2.4
ผู ้ป่ วยที่ ได้ร บ
ั ยาร ก
ั ษาโรคจิ ต กลุ่ มใหม่
Serotonin – dopamine
antagonists
(SDAs) เช่น ยา clozapine ก็ทาให้เกิด
Page 19
NMS ได้แต่พบน้อยมาก
อุบต
ั ก
ิ ารณ์ของกลุ่มอาการ NMS พบไม่บอ
่ ย
้
แต่ถา้ เกิดกลุ่มอาการ NMS ขึนแล้
ว ผู ป
้ ่ วยมี
โอกาสเสียชีวต
ิ ร ้อยละ 10 - 30
บาง
รายงานกล่าวว่าเป็ นอ ันตรายถึงชีวต
ิ
ได้สูงถึง
ร ้อยละ 20 - 30
จึงถือว่า การเกิดกลุ่มอาการ NMS มีความสาคัญ
ผู ส
้ ู งอายุกพ
็ บว่ากลุ่มอาการ NMS ได้เช่นกัน
่ ดอาการ NMS
เคยมีรายงานว่า เด็กวัยรุน
่ ทีเกิ
อ ันตรายถึงตายได้
Page 20
ประกอบด้วย
• เพศ : ผู ช
้ ายเกิด NMS บ่อยกว่าผู ห
้ ญิง = 2 ต่อ 1
่
• อายุ : อายุตากว่
า 40 ปี เกิดกลุ่มอาการ NMS
ร ้อยละ 80
• ผู ป
้ ่ วยอายุน้อย เกิดกลุ่มอาการ NMS ได้
เช่นเดียวกัน
่
้ ใน
• ผู ป
้ ่ วยสู งอายุเสียงต่
อการเกิด NMS สู งขึน
กรณี ท ี่
• เคยมีประวัติบาดเจ็บทางสมองมาก่อน
่ ๆ และมีอาการ
• เคยเป็ นโรคทางสมองอืน
อ่อนเพลีย
• ป่ วยโรคหลงลืม (dementia)
Page 21
•
•
•
สถานที่
ร ักษาแบบผู ป
้ ่ วยใน ของแผนกนิ ตจ
ิ ต
ิ เวชอาจ
เป็ นสถานที่
่
เสียงต่
อการเกิดกลุ่มอาการ NMS
่
่ ป
อาการทางจิตทีแสดงออก
: ก่อนทีผู
้ ่ วยจะเกิด
กลุ่มอาการ NMS
ผู ป
้ ่ วยจะมีอาการวุน
่ วายกว่าธรรมดา
ผู ป
้ ่ วยจะมีสภาวะกายใจไม่สงบ (agitation)
ผู ป
้ ่ วยแลดู วา
่ ป่ วยมาก
ผู ป
้ ่ วยกาลังอยู ่ในช่วงวิกฤติ (critical time)
่
ดกลุ่มอาการ NMS มา
ผู ป
้ ่ วยคนเดิม ทีเคยเกิ
้ ก Page 22
ก่อนไม่จาเป็ นต้องเกิดกลุ่ม อาการ NMS นี อี
่ ด NMS
 ส่วนใหญ่ชว
่ งระยะเวลาทีเกิ
่ นให้การร ักษาด้วยยาร ักษาโรค
จะเกิดหลังจากเริมต้
้ ๆ
จิต ไปแค่ชว
่ งเวลาสัน
้
่
หรือเกิดขึนตอนเปลี
ยนยาร
ักษาโรคจิตขนานหนึ่ งไป
เป็ นอีกขนานหนึ่ ง
่ อให้เกิดNMS บ่อย คือ ยาร ักษาโรคจิต
 ยาทีก่
ยาร ักษาโรคจิตชนิ ด high – potency เกิดกลุ่ม
่ ด
อาการ NMS บ่อยทีสุ
ยาโรคจิตชนิ ด low-potency ก็มเี กิดกลุ่ม NMS ได้
เช่นเดียวกัน
Page 23
ช่วงการร ักษาด้วย ยา dopamine receptor
ผู ป
้ ่ วยที่ได้ร บ
ั การร ก
ั ษาโรคจิ ตในขนาดสู ง
่
ว
และเพิมขนาดยาเร็
่ ร ับยาร ักษาโรคจิตโดยวิธก
ผู ป
้ ่ วยทีได้
ี ารฉี ดยา
้
เข้ากล้ามเนื อ
่ ร ับยา antiparkinsonian agent
ผู ป
้ ่ วยทีได้
แล้วหยุดยาดังกล่าว
่
่
ผู ป
้ ่ วยทีเคยมี
ประว ัติสมองเสือม
่ ร ับยา clozapine
ผู ป
้ ่ วยทีได้
ร่วมกบ
ั ยา
lithium เกิด NMS ได้
้
ดัง นั้ น ควรหลีก เลี่ยงการให้ย าสองขนานนีPage
24
ร่ว มกัน แต่ ถ า
้ จ าเป็ นต้อ งร ก
ั ษา ต้อ งติด ตามดู
ระยะเวลาหลังจากรับตัวผูป
้ ว
่ ยไว้รก
ั ษาในสถาบันฯ
(วัน)
ร้อยละ
1
40.5
2
16.7
3
9.5
4
7.1
5
2.4
6
2.4
7
2.4
สรุป NMS เกิดในสัปดาห์แรกหลัง admitted รวม 7 วัน เท่ากับ ร้อยละ 81
เพราะฉะนัน
้ ต้องเน้นให้บค
ุ ลากรผูร้ ก
ั ษาตระหนักรูแ
้ ละเฝ้าระวัง
28
4.8
ศึกษาย้อนหลัง 5 ปี (มกราคม 2545 –
ธ ันวาคม 2549)
ณ สถาบันจิตเวชศาสตร ์สมเด็จเจ้าพระยา
ปัจจัยเสีย
่ งต่อการเกิด NMS
ร้อยละ
1. รับประทานอาหารหรือดืม
่ น้าได้นอ
้ ย
85.7
2. อาการไข้สงู
81.0
3. ภาวะสับสน
81.0
4. ภาวะร่างกายขาดน้า
71.4
5. กล้ามเนือ
้ ตึงตัวผิดปกติ
69.0
Page 26
 มีไข้ (fever)
 แต่ผูป
้ ่ วยวัยรุน
่ อาจไม่มไี ข้
้
 กล้ามเนื อแข็
งเกร็ง ( muscle rigidity)
้
 กล้ามเนื อหดเกร็
งผิดปกติ หรือ การตึงตัวของ
้ ดปกติดว้ ย (dystonia)
กล้ามเนื อผิ
่
 มีภาวะเสียความเคลือนไหว
(akinesia)
 มีการไม่ยอมพู ด หรือมีการพู ดไม่ได้ (mutism)
 มีการแกว่งไปมา ระหว่างอาการหมดแรงกบั สภาวะ
กายใจไม่สงบ
(oscillation between obtundention andPage 27
 มีเหงื่อไหลออกมาก (diaphoresis)
 มีอาการกลืนไม่ลง หรือกลืนลาบาก
(dysphasia)
่ (tremor)
 มีอาการสัน
่ ยนแปลงง่
่
 มีความดันเลือด ไม่คงทีเปลี
าย
(labile blood pressure )
้ จจาระไม่อยู ่ (incontinence)
 มีการกลันอุ
 มีระดับ creatine phosphokinase (CPK)ใน
้
เลือดสู งขึน
( ปกติ CPK ในเพศชาย = 60 - 280
Page 28
IU/L








้
มีอาการกล้ามเนื อแข็
งเกร็ง
มีอาการเพ้อ (delirium)
มีเหงื่อไหลออกมามาก (diaphoresis) พบว่า
ร ้อยละ 60
มีอาการ extrapyramidal symptoms
มีการควบคุมระบบประสาทอ ัตโนมัตเิ สีย
(autonomic deregulation)
้ (elevated CPK) ใน
มีจานวน CPK สู งขึน
เลือด
้
่
มีจานวนเม็ดเลือดขาวในเลือดเพิมมากขึ
น
(leukocytosis)
Page 29
้
้
่
มีเนื อกล้
ามเนื อลายเสื
อมโทรม






้
มีกล้ามเนื อแข็
งเกร็ง (muscle rigidity)
มีไข้สูง (hyperthermia)
มีอาการและอาการแสดงทางระบบประสาท
(neurological signs)
่
มีอาการเคลือนไหวน้
อย จนเกิดอาการเงียบงัน
(catatonic stupor)
มีอาการพาร ์กินสัน
มีระบบประสาทอ ัตโนมัต ิ ทางานไม่คงที่
(autonomic instability)
Page 30
ปั จจุบน
ั ยังไม่ทราบ แต่คด
ิ ว่า เกิดจาก
1. ยาร ักษาโรคจิต
้
โดยยาไปปิ ดกันหน่
วยร ับความรู ้สึก โดปามิน
(dopamine
receptor) ในสมองส่วนกลาง (บริเวณ
basal ganglia และ
hypothalamus) ทาให้จานวน โดปามินใน
สมองลดลงอย่างมาก
่ เวณ post-Page 31
และกดประสาทส่วนปลายทีบริ
ganglionic sympathetic
แต่คด
ิ ว่า เกิดจาก (ต่อ)
2. โดปามินและหรือเกิดจากเซโรโทนิ นเสีย
สมดุล
3. หรือโดปามินและหรือ adrenergic tone
เสียสมดุล
4. หรือเกิดจาก non-dopamine
monoamine ด้วย
เพราะยา selective serotonin
reuptake inhibitors [SSRIs]
ก็ทาให้เกิด NMS ได้
่
5. หรือธาตุเหล็กในซีร ัมตา
Page 32
่
6. หรือเกียวพันกับ
-



่
เกียวข้
องกับสมองในส่วน
hypothalamus
ผลิตความร ้อน ทาให้อณ
ุ หภู มใิ น
ร่างกายสู ง
( heat production)
การกระจายความร ้อนเสีย ทาให้
ร่างกายเย็นได้น้อยลง
(
heat dissipation )
Page 33
กลุ่มอาการ NMS จัดอยู ่ในจิตเวชฉุ กเฉิ น ในอายุ
รกรรมจิต เวชฉุ กเฉิ น (emergency
psychiatric
medicine)
้
เพราะกลุ่ม อาการ
NMS เกิด ขึนได้
อ ย่ า ง
เฉี ย บพลัน (rapid onset)
้ ว งเวลาใดเวลา
และกลุ่ ม อาการ NMS อาจเกิด ขึนช่
่ ก ารร ก
หนึ่ ง ทีให้
ั ษาด้ว ย
ยาจิตเวช
่
แม้กระทัง่ ผู ป
้ ่ วยทีเคยเกิ
ดกลุ่มอาการ NMS มาแล้ว
้
้ั
และร ักษาหายแล้ว ก็ยงั เกิด NMS ซาคร
งใหม่
ได้ Page 34
่ นของการเกิด MNS ทีเกิ
่ ด
ช่วงระยะเริมต้
จากยาร ักษาโรคจิต มักจะวินิจฉัยโรคผิดพลาด
่ ร ับการร ักษา
โดยเฉพาะผู ป
้ ่ วยโรคจิต ทีได้
ด้วยยาร ักษาโรคจิตแล้ว
ผู ป
้ ่ วยเกิด
อาการแยกตัว (withdrawal) หรือ
ผู ป
้ ่ วยเกิดภาวะกายใจไม่สงบ
(agitation)
่
ซึงอาจท
าให้เข้าใจผิดว่า ผู ป
้ ่ วยเกิดอาการ
ทางจิตกาเริบ (exacerbation
of
the
psychosis)
Page 35
แต่ทแท้
ี่ จริงผู ป
้ ่ วยกาลังเกิดโรคแทรกซ ้อน
่
กลุ่มอาการ NMS มักจะค่อย ๆ เปลียนแปลง
่ั
ในเวลา 24 - 72 ชวโมง
ถ้าไม่ได้ร ับการร ักษา
- จะเป็ นอยู ่นาน 10 14 วัน
- เป็ นอ ันตรายถึงชีวต
ิ ร ้อยละ
10 - 30
หลังจากเป็ น NMS แล้ว สามารถคงอยู ่
นาน 2 สัปดาห ์ หรือนานกว่านี ้
Page 36
- หัวใจหยุดเต้นกะทันหัน
่
ดอุดหลอดเลือดในปอด
- ภาวะสิงหลุ
่
- การจับลิมเลื
อดแพร่กระจายในหลอดเลือด
- ไตวาย
- ปอดบวม
้
ถ้าผู ป
้ ่ วยมีอาการกล้ามเนื อเกร็
ง และมีสภาพ
่
จิตเปลียนแปลง
จะมีโอกาสตายสู ง
Page 37
้
มีโอกาสเกิด NMS ซาใหม่
ได้ร ้อย
ละ 30
่ ด NMSแล้วมีโอกาสเกิด
ผู ป
้ ่ วยทีเกิ
้ กราย หรือไม่
NMS ซาทุ
้
้ั
ไม่จาเป็ นต้องเกิด NMS ซาคร
งใหม่
Page 38
่ ดขึน
้
ร ักษาโรคจิตทีเกิ
้ั
่
ครงใหม่
อย่างไร เพือจะได้
ป้องก ันไม่ให้
้ั
เกิด NMS ครงใหม่
่ ด NMS ให้หยุดยาร ักษาโรคจิต 2
เมือเกิ
สัปดาห ์
่
แล้วเปลียนไปใช้
- ยาร ักษาโรคจิตชนิ ด low –
potency
- หรือ ให้ยาร ักษาโรคจิตชนิ ด
serotonin- dopamine
antagonists (SDAS)
้
่
ทังยา
clozapine และยา risperidone เกียวพั
น
กับการทาให้เกิดกลุ่มอาการ NMS
Page 39
่
ควรใช้ยาร ักษาโรคจิต ในขนาดตา
่ ดซึงมี
่ ประสิทธิภาพในการร ักษา
ทีสุ
โรค
่ ฤทธิ ์
• ใช้ยาร ักษาโรคจิต ชนิ ดทีมี
anticholinergic
•
Page 40
่
เมือสงสั
ยว่าผู ป
้ ่ วยเกิดNMS ต้องดาเนิ นการด ังนี ้
 ตรวจร่ายกายผู ป
้ ่ วย อย่างละเอียด (organic
workup)
้ (septic workup)
 ตรวจหาการติดเชือ
่ าให้เกิด
่ ๆ ทีท
 แยกโรคทางอายุกรรมอืน
อาการเหมือน NMS นี ้
ถ้าตรวจแล้วไม่พบสาเหตุอน
ื่ ให้ดาเนิ นการด ังนี ้
 ให้หยุดการร ักษาด้วยยาร ักษาโรคจิตทันที
้ ป
Page 41
 ถ้าขณะนันผู
้ ่ วยกาลังได้ยา lithium ร ักษา
การบาบัดร ักษา NMS ประกอบด้วย
1. ให้ร ับไว้ร ักษาแบบผู ป
้ ่ วยใน หากเป็ นผู ป
้ ่ วยนอก
่
2. ให้หยุดใช้ยาทีสงสั
ย (suspected drug) ว่าเป็ น
่ าให้เกิด NMS ในทันที
สาเหตุ ทีท
่ าลังใช้อยู ่ในทันที
3. ให้หยุดใช้ยาร ักษาโรคจิต ทีก
4. ให้ลา้ งท้อง ในกรณี ทผู
ี่ ป
้ ่ วยร ับประทานยาเกินขนาด
่ั
และอยู ่ในช่องเวลา 8 ชวโมง
หลังจากร ับประทานยา
เกินขนาด
5. ให้การร ักษาแบบประคับประคอง
Page 42
6. ให้น้ าเข้าร่างกายผู ป
้ ่ วยอย่างเพียงพอ
่
7. ให้การเช็ดต ัว หรือให้ยาลดไข้ เพือให้
อุณหภู มใิ ห้รา่ งกายผู ป
้ ่ วยลดลง
8. ให้ยาหรือให้อาหารตามสายยางตามความ
เหมาะสม
9. ให้การร ักษาด้วยยา แบบประคับประคอง
9.1
9.2
9.3
9.4
9.5
ใช้ยา
ใช้ยา
ใช้ยา
ใช้ยา
ใช้ยา
bromocriptine
amantadin
dantrolene
caridopa-levadopa (Sinemet)
lisuride
10. ให้การร ักษาโดยใช้ไฟฟ้าร ักษา
Page 43
้
ขันตอนแรก
(first step)
่ นยาdopamine
ให้หยุดใช้ยาร ักษาจิตใจ ทีเป็
receptor antagonist ทันที
่
สูง เช่น การ
2. ให้การร ักษาตามอาการในเรืองไข้
เช็ดตัวผู ป
้ ่ วยด้วยผ้าชุบน้ า
3. ให้ยาประคับประคอง
่
เพือให้
อณ
ุ หภู มข
ิ องร่างกายผู ป
้ ่ วยลดลง
่ อไปนี ้
4. ให้ตรวจตราสิงต่
4.1 สัญญาณชีพ
4.2 electrolytes
4.3 ความสมดุลของน้ า ภายในร่างกายของ
Page 44
ผู ป
้ ่ วย (fluid balance)
่
1.
่
กรณี เ มือเกิ
ด กลุ่ ม อาการ NMS
แล้ว ผู ป
้ ่ วยเกิดมีอาการทางจิต ร่วม
ด้วยอีก ก็ควรจะหยุดให้การร ักษา
ด้ว ยยาร ก
ั ษาโรคจิ ต ผ่ า นไปสอง
สัปดาห ์ก่อน ถึงจะให้การร ักษาด้วย
้ั
ยาร ักษาโรคจิตครงใหม่
ตอ
่ ไป
Page 45
้ั
สาหร ับการเลือกให้ยาร ักษาโรคจิตครงใหม่
เลือกใช้ยาร ักษาโรคจิตชนิ ด low – potency
่ างไปจากเดิม
ในกลุ่มทีต่
่ เพี
่ ยงพอต่อการมี
และให้ยาขนาดตาที
ประสิทธิภาพในการร ักษาโรคจิต
และให้ตรวจติดตาม ควบคุมด้านต่าง ๆ ต่อไปนี ้
1. สัญญาณชีพ
2. ตรวจสภาพจิต
์ างเคียง ด้าน extrapyramidal
3. ฤทธิข้
symptoms
้
Page 46
4. ขันตอนต่
อไป คือ การร ักษาแบบ
การวิจย
ั Neuroleptic Malignant Syndrome ( NMS
)
้ จากคู ม
ข้อบ่งชีได้
่ อ
ื สถิต ิ และการวินิจฉัยโรคทางจิตเวช
้ั ่ 4 text
โดย สมาคมจิตแพทย ์อเมริก ัน ฉบับพิมพ ์ ครงที
ข้อ 1 มีอาการดังต่อไปนี้
มี
ไม่มี
้
rev. (DSM – IV - TR) มีดงั นี
1.1 มีอาการกล้ามเนื้อแข็งเกร็งรุนแรง
□
□
1.2 มีไข้สูง
□
□
1.3 มีประวัติใช้ยารักษาโรคจิต
□
□
Page 47
ข้อ 2 มีอาการตามข้างล่างต่อไปนี้ ตั้งแต่สองอาการจากสิบอาการขึน
้ ไป
มี
ไม่มี
2.1 มีระดับสติปัญญาเปลี่ยนแปลง พบได้ตั้งแต่สับสนหรือโคมา
□
□
2.2 มีอาการพูดไม่ได้ หรือไม่ยอมพูด (mutism)
□
□
2.3 มีอาการกลืนลาบาก (dysphagia)
□
□
2.4 มีเหงื่อไหลออกมาก(diaphoresis)
□
□
2.5 มีอาการสั่น (tremor)
□
□
2.6 มีอัตราหัวใจเต้นเร็ว (tachycardia)
□
□
ข้อ 2 มีอาการตามข้างล่างต่อไปนี้ ตั้งแต่สองอาการจากสิบอาการ
ขึ้นไป (ต่อ)
2.7 มีความดันเลือดสูงขึ้น ๆ ลง
2.8 มีอาการควบคุมปัสสาวะ หรืออุจจาระไม่อยู่ (incontinence)
มี
ไม่มี
□
□
□
□
□
□
□
□
2.9 มีหลักฐานว่า กล้ามเนื้อถูกทาลาย
โดยตรวจในห้องปฏิบัติการ
พบว่าระดับ CPK สูงขึ้น เป็นต้น
2.10 มีจานวนเม็ดเลือดขาวในเลือดเพิ่มมากขึ้น (leukocytosis)
Page 49
ข้อ 3 อาการในข้อ 1และข้อ 2 ที่กล่าวมาข้างต้น
3.1 ไม่มีสาเหตุมาจากสารอื่น ๆ เช่น สาร phencyclidine
3.2 ไม่มีสาเหตุมาจากโรคทางสมองหรือทางอายุกรรมอื่น ๆ
ข้อ 4 อาการในข้อ 1 และข้อ2 ที่กล่าวมาข้างต้น
4.1 ไม่มีสาเหตุจากโรคจิต เช่น โรคจิตทางอารมณ์รว
่ มกับ อาการ catatonic
มี
ไม่มี
□
□
□
□
มี
ไม่มี
□
□
สรุป : NMS เกิดจาก มีประวัติใช้ยารักษาโรคจิต ซึ่งไม่สามารถอธิบายได้ด้วยเงื่อนไขทาง
อายุรกรรมและโรคจิต
Page 50
1. ใช้ยา bromocriptine
2. ใช้ยา amantadin
3. ใช้ยา dantrolene
4. ใช้ยา azumolene
5. ใช้ยา clonazepam
6. ใช้ยา benztropine
และ
7. อาจใช้ไฟฟ้าร ักษา
{Electroconvulsive therapy (ECT)}
Page 51
1. ใช้ยา bromocriptine
เป็ นยา
dopaminergic
agents หรือ
dopaminergic receptor agonist
โดยให้ร บ
ั ประทานขนาด 2 - 10 มิล ิก ร ม
ั ทุ ก 8
่ั
ชวโมง
หรือให้ทางสายยาง (nasogastric tube )
ตาราบางเล่มแนะให้ยา bromocriptine วัน
ล ะ 2 0 - 3 0 มิ ล ลิ ก ร ม
ั ต่ อ วัน โ ด ย แ บ่ งใ ห้
้ อวัน
ร ับประทาน 4 มือต่
(ยา bromocriptine มีฤทธิต่์ อ central D2
Page 52
agonist
2. ใช้ยา amantadin
ยา amantadine เป็ นยาจ าพวก เดีย วกับ
bromocriptine คือ
dopamine
receptor agonist
บ า ง ค ร ้ั ง มี ก า รใ ช้ ย า ข น า น นี ้ ร ั ก ษ า
dopamine receptor blockage
ที่ เ กิ ด
จากยาร ักษาโรคจิต
Page 53
3. ใช้ยา dantrolene
ยา dantrolene sodium เป็ นยาจาพวก
antispasticity agent
ยา
่ เพือร่
่ วมกบ
dantrolene นี ้ ถือว่าเป็ นยาทีใช้
ั การร ักษา
่ ๆ (adjunctive therapy)
อืน
้ าให้อาการกล้ามเนื อไม่
้
ยาขนานนี ท
แข็งเกร็ง หรือ
งอได้
ให้ยา dantrolene เข้าหลอดเลือดดา หรือให้
่ ับประทานยาได้
ผู ป
้ ่ วยร ับประทาน เมือร
ให้ข นาด 0.3 - 1 มิล ลิก ร ม
ั ต่ อ น้ าหนั ก ตัว ผู ป
้ ่ วย
่ั
หนึ่ งกิโลกร ัม ทุก 6 ชวโมง
Page 54
ตาราบางเล่ม แนะให้ข นาด 0.5 - 2.5 มิล ลิก ร ัม ต่อ
4. ใช้ยา azumolene
ยา azumolene เป็ นยา antispasticity
compound
มีศ ักยภาพในการร ักษา NMS
Page 55
Page 56