Transcript ส่วนที่ 2 แบบบันทึกอาการภายหลังได้รับวัคซีน ผู้

Live Attenuated
JE Vaccine
Suchitra Nimmannitya
Department of Disease Control, MOPH
Live Attenuated JE Vaccines
กลุม
่ เป้าหมาย
1.กลุม
่ เด็กเกิด ตงแต่
ั้
ว ันที่ 1 กรกฎาคม 2554
2.กลุม
่ เด็กเกิด ก่อน ว ันที่ 1 กรกฎาคม 2554
Live Attenuated JE Vaccines
กลุม
่ เป้าหมาย
1. กลุม
่ เด็กเกิด ตงแต่
ั้
ว ันที่ 1 กรกฎาคม 2554
ี
ครงที
ั้ ก
่ ารให้ว ัคซน
อายุ
ครงที
ั้ ่ 1
เด็กอายุ 1 ปี 6 เดือน
ครงที
ั้ ่ 2
เด็กอายุ 2 ปี 6 เดือน
หมายเหตุ :
ี ตามกาหนดได้ ให้เริม
•หากไม่สามารถเริม
่ ให้ว ัคซน
่ ท ันทีทพ
ี่ บครงแรก
ั้
ี ครงแรก
•หากเด็กเคยได้ร ับว ัคซน
ั้
และไม่มาร ับครงที
ั้ ่ 2 ตามกาหนดน ัด
ี ครงที
•ให้ว ัคซน
ั้ ่ 2 ต่อไปได้ท ันทีเมือ
่ พบเด็ก โดยไม่ตอ
้ งเริม
่ ต้นครงที
ั้ ่ 1 ใหม่
Live Attenuated JE Vaccines
กลุม
่ เป้าหมาย
1. กลุม
่ เด็กเกิด ก่อน ว ันที่ 1 กรกฎาคม 2554
ี เจอีชนิด
ประว ัติการได้ร ับว ัคซน
ื้ ตาย
เชอ
ี เจอี SA 14-14-2
กาหนดการให้ว ัคซน
ครงต่
ั้ อไป
ไม่เคยหรือเคยได้ร ับ 1 เข็ม
ฉีด 2 เข็ม ห่างก ัน 3-12 เดือน
2 เข็ม
ฉีด 1 เข็ม ห่างจากเข็มที่ 2 เป็นเวลา 3-12 เดือน
3 เข็ม
ไม่ตอ
้ งให้
Live Attenuated JE Vaccines
ี
ชนิดของว ัคซน
ื่ ทางการค้าว่า CD. JEVAX
 ชอ
ี ป้องก ันโรคไข้สมองอ ักเสบเจอีเชอ
ื้ เป็น
 เป็นว ัคซน
้ งไวร ัส
 ทีท
่ าให้ออ
่ นฤทธิ์ ซงึ่ ได้จากการเพาะเลีย
ไข้สมองอ ักเสบเจอีสายพ ันธุ ์ SA 14-14-2 ในเซลล์ไต
ของหนูแฮมสเตอร์ (Primary Hamster Kidney : PHK)
ั้
้ งเป็นเซลล์ชนเดี
ทีแ
่ ยกออกมาเพาะเลีย
ยว
 ผลิตภ ัณฑ์อยูใ่ นรูปผงแห้งทีเ่ กาะเป็นก้อนสเี หลืองอ่อน
้ แดง
ี ม
หล ังจากละลายด้วยต ัวทาละลายแล้วจะได้นา้ ยาใสสส
ี มพูออ
หรือสช
่ น
Live Attenuated JE Vaccines
่ นประกอบ
สว
ใน 1 โด๊ส (0.5 มิลลิลต
ิ ร) ประกอบด้วย
ื้ ไวร ัสไข้สมองอ ักเสบเจอีชนิดเชอ
ื้ เป็นทีท
เชอ
่ าให้ออ
่ นฤทธิ์ ไม่ตา
่ กว่า 5.4 log PFU
(seed strain : SA 14-14-2)
เจลาติน
ไม่เกิน 4.8 มิลลิกร ัม
ซูโครส
ไม่เกิน 21 มิลลิกร ัม
แลคโตส
ไม่เกิน 21 มิลลิกร ัม
ยูเรีย
ไม่เกิน 2.4 มิลลิกร ัม
อ ัลบูมน
ิ จากซรี ม
่ ั ของคน
ไม่เกิน 3.0 มิลลิกร ัม
ื้ (นา้ กลน
ต ัวทาละลายทีป
่ ราศจากเชอ
่ ั สาหร ับฉีด)
0.5 มิลลิลต
ิ ร
Live Attenuated JE Vaccines
ขนาดบรรจุ
ี 10 ขวด แต่ละขวดบรรจุว ัคซน
ี 1 โด๊ส
ใน 1 กล่อง ประกอบด้วยว ัคซน
(single dose) พร้อมต ัวทาละลายแต่ละขวดบรรจุต ัวทาละลาย 0.5 มิลลิลต
ิ ร
Live Attenuated JE Vaccines
ขนาดและวิธใี ช ้
ขนาดทีใ่ ช ้ ครงละ
ั้
0.5 มล. ฉีดเข้าใต้ผวิ หน ัง
ี
ปฏิกริ ย
ิ าทีอ
่ าจเกิดจากว ัคซน
่ เดียวก ับยาหรือว ัคซน
ี ชนิดอืน
 CD. JEVAX อาจทาให้เกิดอาการไม่พงึ ประสงค์ได้เชน
่
ี CD. JEVAX
 มีรายงานทางคลินก
ิ ทีแ
่ สดงถึงอาการข้างเคียงจากการใชว้ ัคซน
แต่พบน้อยมาก
ี
 อาจพบอาการข้างเคียงตามทีร่ ะบุตอ
่ ไปนีไ้ ด้ภายหล ังการฉีดว ัคซน
ี ส)
 มีไข้ (มากกว่า 37.5 องศาเซลเซย
 ผืน
่ ค ัน คลืน
่ ไส ้
 ผืน
่ แดงเฉพาะที่ ปวด มีภาวะทีไ่ วต่อยา (sensitivity)
 ในเด็กอาจมีรอ
้ งงอแง เบือ
่ อาหาร ง่วงนอน มีปญ
ั หาเกีย
่ วก ับการนอน อาการ
้ หล ังฉีดไม่เกิน 2 ว ัน และสามารถหายได้เอง โดยไม่จาเป็น
ด ังกล่าวจะเกิดขึน
ต้องให้ยา ไม่ตอ
้ งให้การร ักษาเป็นพิเศษหรือเฉพาะเจาะจง ในบางกรณีทจ
ี่ าเป็น
แนะนาให้ร ักษาตามอาการ
ข้อห้ามใช ้
ี
 ผูท
้ ม
ี่ ป
ี ระว ัติการแพ้อย่างรุนแรง (anaphylaxis) ต่อการฉีดว ัคซน
้ าก่อน
ชนิดนีม
ั
ั ามีปฏิกริ ย
 ผูท
้ ม
ี่ ป
ี ระว ัติแน่ชดหรื
อสงสยว่
ิ าการแพ้อย่างรุนแรง
ี รวมทงเจลาติ
ต่อสว่ นประกอบใดๆ ในว ัคซน
ั้
น
ั้
ื้ อย่างเฉียบพล ัน หูชนกลางอ
 ผูท
้ ม
ี่ ไี ข้สง
ู มีการติดเชอ
ักเสบ
หรือมีการกาเริบของโรคว ัณโรค โดยไม่ได้ร ับการร ักษา
ั
 ผูป
้ ่ วยทีม
่ ภ
ี าวะทุพโภชนาการ เป็นโรคภูมแ
ิ พ้ หรือมีประว ัติการชก
้ ก ับดุลยพินจ
ทงนี
ั้ ้ ขึน
ิ ของแพทย์
 ผูป
้ ่ วยทีม
่ ค
ี วามบกพร่องของการทางานของห ัวใจ ต ับหรือไต
 สตรีมค
ี รรภ์หรืออยูใ่ นระหว่างการให้นมบุตร
 ผูท
้ อ
ี่ ยูร่ ะหว่างได้ร ับการร ักษาด้วยยากดภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ัน
 ผูท
้ ม
ี่ ค
ี วามบกพร่องของระบบภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ัน
การเฝ้าระว ังอาการภายหล ังได้ร ับ
้ื เป็นอ่อนฤทธิ์
ี ไข้สมองอ ักเสบเจอีชนิดเชอ
ว ัคซน
สายพ ันธุ ์ SA 14-14-2
แบบบ ันทึกทีใ่ ชใ้ นการเฝ้าระว ังตามโครงการนาร่องฯ
ี โรคไข้สมองอ ักเสบเจอี
ต ัวอย่างแผ่นพ ับว ัคซน
ี
สว่ นที่ 1 ความรูเ้ รือ
่ งโรคและว ัคซน
หน้า 1
หน้า 2
หน้า 3
หน้า 4
ี
สว่ นที่ 2 แบบบ ันทึกอาการภายหล ังได้ร ับว ัคซน
ด้านหน้า
ด้านหล ัง
ผูป
้ กครองนาเด็กมาร ับ LAJE ครงที
ั้ ่ 1
สว่ นที่ 1 ให้ผป
ู ้ กครอง
สว่ นที่ 2 เย็บติดก ับสมุดฯ ของเด็ก
เจ้าหน้าทีบ
่ ันทึกข้อมูล
ทว่ ั ไปของผูร้ ับบริการ
ผูป
้ กครองบ ันทึก
ข้อมูลอาการ
ี
ภายหล ังว ัคซน
• วิธก
ี ารบ ันทึกอาการภายหล ังได้ร ับ LAJE
้ และกา  หน้าข้อความ “ไม่ม”ี หากเด็กไม่มอ
• กา หน้าข้อความ “มี” ตามอาการทีเ่ กิดขึน
ี าการ
่ กล ับทาง “ไปรษณียบ
• วิธก
ี ารสง
์ ริการธุรกิจตอบร ับ”
ผูป
้ กครองนาเด็กมาร ับ LAJE ครงที
ั้ ่ 2
เจ้าหน้าที่ สอบถามอาการครงก่
ั้ อน
่ แบบบ ันทึกอาการภายหล ังร ับว ัคซน
ี
การสง
ทาง “ไปรษณียบ
์ ริการธุรกิจตอบร ับ” ครงก่
ั้ อน
เจ้าหน้าที่ ให้แผ่นพ ับแก่ผป
ู ้ กครองเด็ก
 ฉีกแผ่นพ ับสว่ นที่ 2
กรอกข้อมูลทว่ ั ไปของเด็ก
เย็บแผ่นพ ับสว่ นที่ 2 ติดก ับสมุดสุขภาพเด็ก
แนะนาวิธก
ี ารบ ันทึกแบบอาการภายหล ังร ับ
่ แบบบ ันทึกฯ ทาง “ไปรษณียบ
และการสง
์ ริการธุรกิจตอบร ับ”
ี
สว่ นที่ 2 แบบบ ันทึกอาการภายหล ังได้ร ับว ัคซน
ด้านหน้า
ด้านหล ัง
่ กล ับ
ผูป
้ กครองสง
สาน ักโรคติดต่อทว่ ั ไป
ทาง “ไปรษณียธ
์ ร
ุ กิจ
ตอบร ับ”
้ ภายหล ังได้ร ับ
อาการทีเ่ กิดขึน
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
(ADVERSE EVENT FOLLOWING IMMUNIZATION)
AEFI
1. กลุม
่ อาการเฉพาะที่ (Local Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
ื้ บริเวณทีฉ
1. ฝี ไร้เชอ
่ ด
ี (Sterile
สว่ นใหญ่พบเป็นไตแข็งใต้ผวิ หน ัง
ทุกชนิด
Abscess) : ภาวะทีม
่ รี อยนูนหรือ
ื้
อาจมีของเหลวแต่ตรวจไม่พบเชอ
ม ักเกิดอาการ
ี หรือเซรุม
ก้อนในตาแหน่งทีฉ
่ ด
ี ว ัคซน
่ แบคทีเรีย
โดยไม่มไี ข้หรืออาการบวมแดง ถ้า
การร ักษา :
เจาะรอยนูนหรือก้อนจะไม่พบหนอง
- ให้การร ักษาตามอาการ
- อาจประคบนา้ อุน
่ บริเวณทีเ่ ป็นไต
ภายใน 5 ว ัน
1. กลุม
่ อาการเฉพาะที่ (Local Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
ื้ บริเวณทีฉ
2. ฝี มีเชอ
่ ด
ี (Bacterial :
ถ้าพบล ักษณะนุม
่ ตรงกลาง
ทุกชนิด
การมีรอยนูนหรือก้อนในตาแหน่งที่
(fluctuate) แสดงว่ามีของเหลว
ม ักเกิดอาการ
ี หรือเซรุม
ฉีดว ัคซน
่ และมีอาการ
ม ักจะมีหนอง ทาให้ปวด
บวมแดงรอบๆ ม ักมีไข้และต่อม
ี 5 ว ัน
หล ังร ับว ัคซน
การร ักษา :
นา้ เหลืองโต ถ้าเจาะรอยนูนหรือก้อน - ผ่าฝี incision และ drain
จะพบหนอง ต้องมีผลการตรวจทาง
ี กรมดูเชอ
ื้ -สง
่ เพาะ
- ตรวจย้อมสแ
ื้ แบคทีเรียจาก
ห้องปฏิบ ัติการพบเชอ
ื้
เชอ
ี กรมหรือเพาะเชอ
ื้
การย้อมสแ
ื้ ทีพ
- ให้ยาปฏิชวี นะตามเชอ
่ บ
1. กลุม
่ อาการเฉพาะที่ (Local Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
้ อย่าง
3. อาการเฉพาะทีท
่ เี่ กิดขึน
รุนแรง (Severe Local Reaction)
หมายถึง มีอาการบวมแดงรอบ
ตาแหน่ง ทีฉ
่ ด
ี ร่วมก ับ สภาวะอย่าง
น้อยหนึง่ อย่าง ด ังนี้

บวมลามไปถึงข้อทีอ
่ ยูใ่ กล้ทส
ี่ ด
ุ

ปวดบวมแดงนานเกิน 3 ว ัน
จาเป็นต้องเข้าร ักษาใน
โรงพยาบาล

การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
ี จะหายได้ ทุกชนิด
ถ้าเป็นปฏิกริ ย
ิ าจากว ัคซน
ั
เอง ภายใน 2 – 3 ว ัน หรือ 1 สปดาห์
ม ักเกิดอาการ
Arthus’ reaction
ภายใน 5 ว ัน
การร ักษา :
- ร ักษาตามอาการ ไม่จาเป็น ต้องให้
ยาปฏิชวี นะ
- ต้องแยกจาก cellulitis ซงึ่ เกิดจาก
ื้ แบคทีเรีย ซงึ่ ม ักจะบวม
การติดเชอ
นูน (induration) แดงร้อน รอบๆ
บริเวณทีฉ
่ ด
ี และเจ็ บมากเวลาจ ับการ
ร ักษาจาเป็นต้องให้ยาปฏิชวี นะตาม
ั
ื้ ทีต
เชอ
่ รวจพบหรือสงสย
2. กลุม
่ อาการทางระบบประสาท (Nervous System Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ื้ ไวร ัสโปลิโอสายพ ันธ์
- ตรวจพบเชอ
ี ในอุจจาระ (เก็บอุจจาระ 2
ว ัคซน
Poliomyelitis (VAPP) :
ครงๆ
ั้ ละ 8 กร ัม ภายใน 14 ว ันหล ัง
ภาวะทีม
่ อ
ี าการครบทุกข้อด ังนี้
่ ตรวจแยกเชอ
ื้
เริม
่ มีอาการ AFP สง
้ แขนขามีอ ัมพาตอ่อนแรง ไวร ัส)
 กล้ามเนือ
- ควรตรวจหาระด ับ
อย่างเฉียบพล ันแบบ asymmetry
immunoglobulin ในเลือด ผูท
้ ม
ี่ ี
 มีไข้ในขณะทีผ
่ ป
ู ้ ่ วยเริม
่ มีอาการ
hypogammaglobulin จะมีความ
้ อ่อน
อ ัมพาต และย ังคงมีกล้ามเนือ
ี่ งสูงทีจ
เสย
่ ะเกิด VAPP
แรงนานเกินกว่า 60 ว ัน น ับจากว ัน
การร ักษา :
1. Vaccine-Associated Paralytic
เริม
่ มีอาการ
- ร ักษาตามอาการและ
ประค ับประคอง
- กายภาพบาบ ัด
- ให้ IgG ถ้ามี
hypogammaglobulin
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้องและ
่ งเวลา ภายหล ัง
ชว
ี จนถึงมี
ได้ร ับว ัคซน
อาการ
OPV
้ ภายใน 4-30
เกิดขึน
ี
ว ันหล ังได้ร ับว ัคซน
หรือ 4-75 ว ันหล ัง
ั ัสก ับผูไ้ ด้ร ับ
สมผ
ี OPV
ว ัคซน
2. กลุม
่ อาการทางระบบประสาท (Nervous System Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
2. Guillain–Barre Syndrome
(GBS)
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
- ตรวจร่างกายโดยเฉพาะทางระบบ
ประสาทอย่างละเอียด
ั
ังจะพบว่าไม่
ภาวะทีม
่ อ
ี าการครบทุกข้อด ังต่อไปนี้ - การตรวจนา้ ไขสนหล
้ (cell
มีเซลล์แต่มรี ะด ับโปรตีนสูงขึน
้ แขนขาอ ัมพาตอ่อนแรง
 กล้ามเนือ
protein dissociation)
อย่างเฉียบพล ัน ทงสองข้
ั้
างเท่าๆ
การร ักษา ให้การร ักษาตามอาการ
ก ัน ไม่มไี ข้ในขณะทีผ
่ ป
ู ้ ่ วยเริม
่ มี
และประค ับประคอง
อาการอ ัมพาต
- อาจมีภาวะหายใจลาบาก ในระด ับ
ทีร่ น
ุ แรง
- ปัจจุบ ันให้ IVIG ในการร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้องและ
่ งเวลา ภายหล ัง
ชว
ี จนถึงมี
ได้ร ับว ัคซน
อาการ
TT, Hep-B
ม ักเกิดภายใน
ั
6 สปดาห์
2. กลุม
่ อาการทางระบบประสาท (Nervous System Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
3. Encephalopathy
ภาวะทีม
่ อ
ี าการอย่างน้อย 2 อาการ
ด ังต่อไปนี้

ั
ชก
มีการเปลีย
่ นแปลงของ
ั
ั
ั
สติสมปช
ญญะอย่
างชดเจนนาน

อย่างน้อย1 ว ัน
มีการเปลีย
่ นแปลงทางพฤติกรรม
ั
อย่างชดเจนนานอย่
างน้อย 1 ว ัน

การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
ั
การตรวจนา้ ไขสนหล
ังจะพบอยูใ่ น DTP, Measles
้ ยกจากภาวะติดเชอ
ื้
เกณฑ์ปกติใชแ
-สว่ นใหญ่ เกิด
- (Encephalitis)
ภายใน 72 ชว่ ั โมง
การร ักษา ให้การร ักษาตามอาการ
หล ัง DTP
และประค ับประคอง
- ภายใน 6-12 ว ัน
ั
- ดูแลเมือ
่ มีการชกโดยเฉพาะ
หล ัง Measles
airway
2. กลุม
่ อาการทางระบบประสาท (Nervous System Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
4. สมองอ ักเสบ (Encephalitis)
ภาวะทีม
่ อ
ี าการด ังต่อไปนี้

ไข้ ร่วมก ับ
่ มึนงง
มีอาการทางสมอง เชน
ั
ั หรือ
ึ ต ัว เกร็ ง ชก
สบสน
ไม่รส
ู้ ก


มีการเปลีย
่ นแปลงทางพฤติกรรม
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
อาการแสดงคล้ายก ับ
Encephalopathy แต่ตรวจพบ
ั
ความผิดปกติในนา้ ไขสนหล
ังมี
เซลล์ผด
ิ ปกติ ระด ับนา้ ตาล และ
้
โปรตีนเพิม
่ ขึน
่ เลือด
- เพือ
่ พิสจ
ู น์สาเหตุ ต้องสง
่ ตรวจอืน
CSF หรือสงิ่ สง
่ ๆ เพือ
่ ค้นหา
ื้
เชอ
่ ตรวจหา antibody
- เก็บเลือดสง
ื้ ต่างๆ ทีอ
ต่อเชอ
่ าจเป็นสาเหตุ
การร ักษา ตามอาการและแบบ
ประค ับประคอง
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้องและ
่ งเวลา ภายหล ัง
ชว
ี จนถึงมี
ได้ร ับว ัคซน
อาการ
MMR, measles, JE
(hypothetical) ม ัก
เกิดภายใน 30 ว ัน
ี
หล ังได้ร ับว ัคซน
2. กลุม
่ อาการทางระบบประสาท (Nervous System Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
ศรีษะและคอแข็ง และอาจมีอาการ
่ ย MMR
ตรวจร่างกายอย่างละเอียดเพือ
่ ชว
ื้
ในการหาแหล่งติดเชอ
ม ักเกิดภายใน 30 ว ัน
ั
ตรวจนา้ ไขสนหล
ัง แยก aseptic
ี (1-4
หล ังได้ร ับว ัคซน
จาก baeterial
wks)
่
ทางสมอง เชน
ั
มึนงง สบสน
ื้ – สง
่ CSF เพาะเชอ
ื้
- การติดเชอ
ี กรม
ย้อมสแ
5. เยือ
่ หุม
้ สมองอ ักเสบ
(Meningitis)
หมายถึง ภาวะทีม
่ อ
ี าการไข้ปวด
่ เลือดเพาะเชอ
ื้ และหาระด ับ
- สง
ั
ื้ ทีส
่
antibody ต่อเชอ
่ งสยเช
น
mumps virus
การร ักษา ตามอาการและยา
ื้ ทีพ
ปฏิชวี นะตามเชอ
่ บ
2. กลุม
่ อาการทางระบบประสาท (Nervous System Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
ทุกชนิดโดยเฉพาะ
ั : เป็นการชกท
ั งต
6. อาการชก
ั้ ัว โดย - ถามประว ัติการเจริญเติบโต-การ
คลอด
- DTP, DTP-HB :
ไม่มอ
ี าการหรืออาการแสดงทาง
ั
- ประว ัติชกในครอบคร
ัว การได้ร ับ Pertussis (0-2 ว ัน)
ประสาทอืน
่ ๆ
ยาต่างๆ
- Febrile Seizures :
- ตรวจร่างกายอย่างละเอียดเพือ
่ หา - Measles, (6-12
สาเหตุอน
ื่ ๆ ของไข้ (co-incidince) ว ัน)
ั วมก ับมีไข้สง
หมายถึง มีอาการชกร่
ู
ั
และการชก
ี ส (ว ัดทางปาก)
38.5 องศาเซลเซย
สว่ นใหญ่ม ักจะพบเป็นแบบมีไข้รว
่ ม
- Afebrile Seizures :
ด้วย
ั
หมายถึง มีอาการชกและไม่
มไี ข้รว
่ ม
ด้วย
การร ักษา ตามอาการให้ยาลดไข้
เช็ดต ัวบ่อยๆ อาจจาเป็นต้องให้ยา
ั
ระง ับชก
2. กลุม
่ อาการทางระบบประสาท (Nervous System Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
้ ประสาท Brachial ทีไ่ ปเลีย
้ ง
7. เสน
ห ัวไหล่และแขนอ ักเสบ (Brachial
Neuritis)
หมายถึง ภาวะมีอาการอย่างน้อย
หนึง่ อาการด ังต่อไปนี้ ทีบ
่ ริเวณแขน
ี หรือข้างตรง
หรือไหล่ขา้ งทีฉ
่ ด
ี ว ัคซน
ข้าม หรือทงสองข้
ั้
าง

เจ็ บปวดทีแ
่ ขนหรือห ัวไหล่
้ แขนหรือห ัวไหล่
มีอาการกล้ามเนือ
อ่อนแรงและอาจลีบเล็ก

้ ประสาทบริเวณ
ื่ มของเสน
มีการเสอ
ี
แขนและห ัวไหล่ อาจสูญเสย
ึ
ความรูส
้ ก

การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
การร ักษา :
TT, dT
ให้ร ักษาตามอาการ
้ หล ังฉีด
ม ักเกิดขึน
ี 2-28 ว ัน
ว ัคซน
ให้ยาแก้ปวด
2. กลุม
่ อาการทางระบบประสาท (Nervous System Adverse Events)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
8. Sciatic n. injury ภายหล ังการ
- อาการ sequelae น้อยกว่าโปลิโอ
ทุกชนิด
ฉีก IM ทีส
่ ะโพกผิดตาแหน่ง ทาให้
การร ักษา :
อาการม ักเกิด
- ให้ร ักษาตามอาการ
ี 1
ภายหล ังฉีดว ัคซน
ชว่ ั โมง - 5 ว ัน
เกิดอาการ

้ ขาข้างทีฉ
กล้ามเนือ
่ ด
ี อ่อนแรง

้ gluteus
ปวดบริเวณกล้ามเนือ
ปวดไปตามแนวประสาทของขา

มี hyporeflexia

้ ลีบ หล ัง 40-60 ว ัน
กล้ามเนือ
- หล ัง physiotherapy จะกล ับดีขน
ึ้
ได้ภายใน 3-9 เดือน
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
1. ไข้ (Fever) หมายถึง มีอาการไข้ ควรตรวจหาสาเหตุของไข้ ซงึ่ อาจ
เป็นอาการของโรคอืน
่ ๆ ทีเ่ ผอิญ
โดยไม่พบสาเหตุอน
ื่ ร่วมด้วย อาจ
ี
้ พร้อมก ับการได้ร ับว ัคซน
เกิดขึน
เป็นกรณีใดกรณีหนึง่ ด ังนี้
(co-incidence)
ี ส (ว ัด โดยการตรวจทางห้องปฏิบ ัติการ
 มีไข้สง
ู 38.5 องศาเซลเซย
่ การสง
่ เลือดเพาะเชอ
ื้
ทางปาก) นานเกิน 3 ว ัน โดยว ัด
เพิม
่ เติมเชน
ื้ ไวร ัส สง
่ หา
แบคทีเรียหรือแยกเชอ
อย่างน้อยว ันละ 1 ครงั้
ื้ ต่างๆ ทีพ
antibody ต่อเชอ
่ บได้
ี ส (ว ัด
 มีไข้สง
ู 39.5 องศาเซลเซย
้ ทีห
บ่อย ในพืน
่ รือฤดูกาลนนๆ
ั้
้ ไป
ทางปาก) ตงแต่
ั้
หนึง่ ครงขึ
ั้ น
การร ักษา ให้การร ักษาตามอาการ
ให้ยา paracetamol อาจให้หล ังฉีด
ท ันทีในรายทีเ่ คยมีประว ัติ
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
ทุกชนิด DTP พบ
บ่อยสว่ นใหญ่เกิด
ภายใน 1-2 ว ัน หล ัง
ี
ได้ร ับว ัคซน
ยกเว้น measles MR
และ MMR ทีจ
่ ะเกิด
ี 6-12
หล ังได้ว ัคซน
ว ัน
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ั้
2. อาการหน้ามืด/เป็นลม
สว่ นใหญ่จะเป็นอยูร่ ะยะสนและหาย
Hypotonic Hyporesponsive
ได้เอง
Episode (HHE - Shock Collapse) การร ักษา :
้ โดย
หมายถึง มีอาการ เกิดขึน
้ อ่อนแรง ให้
- ในระยะทีม
่ ก
ี ล้ามเนือ
ฉ ับพล ันเป็นเพียงชว่ ั คราวและหายได้ การดูแลต้องระว ังเรือ
่ ง airway
เอง ต้องมีอาการ ครบทงั้ 3 อาการ : obstruction และ aspirated

้ อ่อนแรง (hypotonic)
กล้ามเนือ
pneumonia

การตอบสนองต่อสงิ่ เร้าลดลง

ี หรือเขียว
ซด
ไม่เป็น contraindication ในการ
ี ครงต่
ให้ว ัคซน
ั้ อไป
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
DTP
ี ชนิดอืน
ว ัคซน
่ พบได้
บ้างแต่นอ
้ ยมาก
เกิดภายใน 48
ชว่ ั โมง (สว่ นใหญ่
ภายใน 12 ช.ม.)
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
3. Persistent crying : มีอาการร้อง สว่ นใหญ่จะหยุดร้อง ภายใน 1 ว ัน
ติดต่อก ันนาน อย่างน้อย 3 ชว่ ั โมง การร ักษา : การให้ยาแก้ปวด
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
DTP, Pertussis
ี งกรีดร้องเป็นครงคราว
อาจมี เสย
ั้
่ ยได้บา้ ง
อาจชว
้ ภายใน
ม ักเกิดขึน
24 ชว่ ั โมง
4. อาการปวดข้อ (Arthralgia) : มี
หายได้เอง
Rubella, MMR
อาการปวดข้อเล็กๆ ทีอ
่ ยูต
่ ามสว่ น
ให้การร ักษาตามอาการ อาจ
จาเป็นต้องให้ยาแก้ปวด
ม ักภายใน 1-3
ั
สปดาห์
หล ังได้ร ับ
(analgesic)
Rubella หรือ MMR,
่ ข้อนิว้ มือ นิว้ เท้า โดยไม่ม ี
ปลาย เชน
อาการข้อบวม/แดง อาจเป็นนาน
้ ไป เป็นแบบ
ตงแต่
ั้
10 ว ันขึน
persistent หรือเป็น transient คือ
หายเองภายใน 10 ว ัน
MR
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
5. ต่อมนา้ เหลืองอ ักเสบ
(Lymphadenitis):
หมายถึง ภาวะทีม
่ อ
ี าการอย่างใด
อย่างหนึง่ ด ังต่อไปนี้
ต่อมนา้ เหลืองโตอย่างน้อย 1 ต่อม
ขนาด 1.5 ซม. หรือมากกว่า

ื่ มผิวหน ังและต่อม
มีรเู ปิ ดเชอ
นา้ เหลืองทีอ
่ ักเสบ

ี ม ัก
สว่ นใหญ่เกิดจาก BCG ว ัคซน
เป็นข้างเดียวก ับทีฉ
่ ด
ี (สว่ นใหญ่เป็น
ทีร่ ักแร้)
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
สว่ นใหญ่หายได้เอง แต่อาจเป็น
เวลาหลายเดือน ไม่จาเป็นต้องให้
ยาเฉพาะ TB ร ักษา
- ในกรณีทม
ี่ ก
ี ารยึดติดของผิวหน ัง
ก ับต่อมนา้ เหลือง หรือมีนา้ เหลือง
ไหลออกจาก sinus เป็นเวลานาน
พิจารณา
1. ทา surgical drainage
2. ให้ anti TB ฉีดเข้ารอบๆ
บริเวณทีม
่ ก
ี ารอ ักเสบ
(การให้ยาทาง systemic ไม่
ได้ผล)
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
BCG
เกิดสว่ นใหญ่ ภายใน
2-6 เดือน หล ังได้
BCG
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
6. Disseminated BCG-infection
ตรวจร่างกายพบต่อมนา้ เหลืองโต
BCG
ื้
(BCG-itis) : ภาวะทีม
่ ก
ี ารติดเชอ
ทว่ ั ไปและอาจพบรอยโรคในอว ัยวะ
้ ภายใน 1-12
เกิดขึน
ื้ BCG ไปทว่ ั ต่างๆ ได้ สว่ นใหญ่พบในผูม
และแพร่กระจายของเชอ
้ ี
ร่างกาย และมีผลตรวจทาง
่ HIV/AIDS
ภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันบกพร่อง เชน
ื้
ห้องปฏิบ ัติการพบเชอ
การร ักษา :
Mycobacterium bovis สายพ ันธุ ์
BCG สน ับสนุนการวินจ
ิ ฉ ัย
ให้ anti TB regimens ซงึ่ รวมทงั้
isoniazid และ rifampicin
ี
เดือน หล ังได้ว ัคซน
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
้ อ ักเสบ
7. กระดูกและหรือกล้ามเนือ
การร ักษา
BCG
Osteitis/Osteomyelitis หมายถึง
- ให้ anti TB regimens รวมทงั้
้ ภายใน 1-12
เกิดขึน
isoniazid และ rifampicin
เดือน หล ังได้ BCG
มีภาวะกระดูกอ ักเสบ และมีผลตรวจ
ื้
ทางห้องปฏิบ ัติการพบเชอ
Mycobacterium bovis สายพ ันธุ ์
BCG เป็นต้นเหตุ
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
8. Thrombocytopaenia : มีเกล็ด
สว่ นใหญ่อาการไม่รน
ุ แรงและหาย
MMR, Measles
เลือดตา่ กว่า 50,000 เซล/มล และ
ได้เอง
อาจพบอาการด ังต่อไปนี้
การร ักษา :
ม ักเกิดภายใน 2-5
มีจด
ุ เลือด
/ รอยซา้ ตามผิวหน ัง
มีอาการเลือดออก
-บางรายอาจต้องให้เสตียรอยด์
และหรือให้เลือด
ั
สปดาห์
หล ังได้ร ับ
Measles หรือ MCV
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
9. โลหิตเป็นพิษ (Sepsis) *
ต้องนึกถึงเสมอในรายทีม
่ ไี ข้สง
ู มี
ทุกชนิด
หมายถึง ภาวะมีการเจ็ บป่วยรุนแรง
การเปลีย
่ นแปลงทางคลินก
ิ รุนแรง
ม ักเกิดภายใน 5 ว ัน
้ แบบฉ ับพล ัน อ ันเนือ
เกิดขึน
่ งมาจาก
ื้ แบคทีเรีย โดยมีผลการ
การติดเชอ
ื้ แบคทีเรียในกระแส
ตรวจพบเชอ
โลหิต
้ เร็ ว และมีอาการแสดงของ
มากขึน
ื้ ในหลายระบบ ต้องตรวจ
การติดเชอ
ทางห้องปฏิบ ัติการ เจาะเลือด
้ื ก่อนให้ยาปฏิชวี ะ
ตรวจหาเชอ
การร ักษา :
ั
่ โรงพยาบาลเมือ
ต้องรีบนาสง
่ สงสย
* เป็น Program error ทีร่ น
ุ แรง ต้องรีบรายงาน
ี
หล ังได้ร ับว ัคซน
3. กลุม
่ อาการอืน
่ ๆ (Other Adverse Reaction)
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
10. Toxic Shock Syndrome *
การวินจ
ิ ฉ ัยได้เร็ ว มีผลต่อการร ักษา ทุกชนิด
หมายถึง กลุม
่ อาการทีม
่ ไี ข้สง
ู
และการอยูร่ อดของผูป
้ ่ วย
เฉียบพล ัน ร่วมก ับอาเจียน และถ่าย
่
ให้สารนา้ ร ักษาภาวะช็อก นาสง
อุจจาระเป็นนา้ โดยเกิดภายใน 2 - 3
โรงพยาบาล เพือ
่ ให้ยาปฏิชวี นะและ
ชว่ ั โมงหล ังได้ร ับการสร้างเสริม
การร ักษาทีเ่ หมาะสมด่วน (สว่ น
ี ชวี ต
ภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค และอาจทาให้เสย
ิ
ใหญ่เกิดจาก S.aureus toxin)
ภายใน 24 -48 ชว่ ั โมง
* เป็น Program error ทีร่ น
ุ แรง ต้องรีบรายงาน
4.กลุม
่ อาการแพ้ Acute Hypersensitivity Reaction
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
1.อาการแพ้ (Allergic Reaction)
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
หายได้เอง (Self limiting)
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
ทุกชนิด
้
หมายถึง การแพ้ไม่รน
ุ แรง โดยมี
การร ักษา การให้ antihistamine
สว่ นใหญ่เกิดขึน
่ ยบ้าง
้ อาจชว
อาการอย่างน้อยหนึง่ อาการทีเ่ กิดขึน
ภายใน 24 ชว่ ั โมง
ี
ภายใน 24 ชว่ ั โมง ด ังต่อไปนี้
หล ังร ับว ัคซน
่
การแพ้อาจเกิดจากสาเหตุอน
ื่ ๆ เชน
่ ผืน
 อาการทางผิวหน ัง เชน
่ ลมพิษ อาหาร ยา พิษจากแมลง

บวมทีห
่ น้า หรือบวมทว่ ั ไป

ี งวีด
๊
หายใจมีเสย
aeroallergens หรือ สารต่างๆ
ั
ด ังนน
ั้ การซกประว
ัติเกีย
่ วก ับการ
ั ัสก ับสารอืน
ได้ร ับหรือสมผ
่ ๆ
ี หรือซรี ม
่ ยใน
นอกจากว ัคซน
่ ั จะชว
การป้องก ัน และการวินจ
ิ ฉ ัย AEFI
4.กลุม
่ อาการแพ้ Acute Hypersensitivity Reaction
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
2. Anaphylactoid Reaction
(Acute Hypersensitivity
Reaction)
หมายถึง มีการแพ้ปานกลาง และมี
้
อาการอย่างน้อยหนึง่ อาการทีเ่ กิดขึน
ภายใน 2 ชว่ ั โมง ด ังต่อไปนี้
ี งวีด
๊ (wheezing)
 หายใจมีเสย
หอบจากหลอดลมหดเกร็ ง และมี
้ , เร็ ว (SOB)
หายใจตืน
ี ง Stridor ทีเ่ กิดจาก
 หายใจมีเสย
ี งหดเกร็ งหรือบวม
กล่องเสย
 อาการทางผิวหน ังอย่างน้อยหนึง
่
อาการด ังนี้ ลมพิษ หน้าบวม บวมทว่ ั
ร่างกาย
้
Anaphylactioid reaction เกิดขึน
ั IgE ซงึ่ ต่างจาก
โดยไม่ตอ
้ งอาศย
anaphylaxis
- หายได้เอง (Self limiting) การ
่ ยได้
ให้ยา antihistamine อาจชว
บ้าง ให้ supportive และร ักษาตาม
อาการอืน
่ ๆ
- ในรายทีม
่ อ
ี าการรุนแรงและแยก
จาก anaphylaxis ไม่ได้ ให้การ
่ เดียวก ับ anaphylaxis
ร ักษาเชน
ทุกชนิด
้
สว่ นใหญ่เกิดขึน
ภายใน 2 ชว่ ั โมงหล ัง
ี
ร ับว ัคซน
4.กลุม
่ อาการแพ้ Acute Hypersensitivity Reaction
นิยามอาการภายหล ังได้ร ับ
การสร้างเสริมภูมค
ิ ม
ุ ้ ก ันโรค
การตรวจเพิม
่ เติมและ
การดูแลร ักษา
ี ทีเ่ กีย
ว ัคซน
่ วข้อง
่ งเวลา
และชว
ี
ภายหล ังได้ร ับว ัคซน
จนถึงมีอาการ
3. Anaphylaxis (Anaphylactic
Shock): ภาวะการแพ้รน
ุ แรงที่
่ าวะไหลเวียนโลหิตล้มเหลว
นาไปสูภ
้ ภายในไม่กน
โดยเกิดขึน
ี่ าที มีอาการ
และอาการแสดง ด ังนี้
ี จรเบาเร็ ว หรือ
ความด ันโลหิตตา่ ชพ
คลาไม่ได้ มีการเปลีย
่ นแปลงระด ับ
ั
ั
การร ับรู ้ และสติสมปช
ญญะ
และอาจ
มีอาการอืน
่ ร่วมด้วย ด ังนี้
ี งวีด
๊ (wheezing)
 หายใจมีเสย
หอบ จากหลอดลมหดเกร็ ง
ี ง Stridor ทีเ่ กิดจาก
 หายใจมีเสย
ี งหดเกร็ งหรือ บวม
กล่องเสย
 มีอาการทางผิวหน ัง ผืน
่ ค ัน ลมพิษ
บวมทีห
่ น้าหรือทงต
ั้ ัว
Anaphylaxis เป็น medical
emergency ต้องให้การร ักษาอย่าง
รีบด่วน
- ให้ adrenaline 1:1,000 ขนาด
0.01/ml/kg IM คนละข้างก ับที่
ี
ฉีดว ัคซน
- ให้ CPR, O2 mask
่ ต่อ รพ.
- Consultation/สง
ทุกชนิด
้
สว่ นใหญ่เกิดขึน
ภายใน 1 ชว่ ั โมง
ในรายทีร่ น
ุ แรงจะเกิด
เร็ ว ภายใน 10 นาที
รายละเอียดห ัวข้อ Anaphylaxis
ั
- การตรวจร่างกาย และสงเกต
้ อย่างละเอียดจะ
อาการทีเ่ กิดขึน
่ ยในการวินจ
ชว
ิ ฉ ัย แยก
anaphylaxis จากภาวะช็อกทีเ่ กิด
จากเหตุอน
ื่ ๆ หรือจาก syncope
Injection Reaction
ผูไ้ ด้รบั วัคซีนอาจมีปฏิกริ ยิ าต่อการฉี ดยา กลัวเข็ม กลัวเจ็บ มีความวิตกกังวลต่างๆ ซึ่งไม่
เกี่ยวกับส่วนประกอบของวัคซีน ปฏิกริ ยิ าที่พบได้มีดงั นี้
Fainting เป็ นลม (vasovagal syndrome) พบบ่อยที่สด
ุ ต้องแยกจาก
anaphylaxis และ HHE ส่วนใหญ่จะพบในเด็กโต > 5 ปี และผูใ้ หญ่ ต้องระวังเรื่องอันตรายจาก
การล้ม
Hyperventilation เนื่ องจากความวิตกกังวล อาจนาไปสูอ่ าการ/อาการแสดงต่างๆ
เช่น รูส้ กึ ตัวเบาๆ มึน งง รูส้ กึ คัน (tingling) รอบๆ ปากและปลายมือ
้ หายใจ ซึ่งอาจจะทาให้ไม่รูส้ กึ ตัว หรือมีอาการเกร็ง /
Breath-holding มีการกลัน
กระตุก ระยะสัน้ ๆ ได้
Mass hysteria อาจเกิดได้ในการให้วค
ั ซีนแบบรณรงค์ ถ้ามีการเห็นปฏิกริ ิยาที่เกิด
ขึ้นกับคนที่ได้รบั วัคซีนก่อน เช่น เป็นลม ชัก
Anaphylaxis
Anaphylaxis : ปฏิกริ ยิ าการแพ้อย่างรุนแรงที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลัน
และดาเนิ นไปอย่างรวดเร็ว ทาให้เกิดการไหลเวียนล้มเหลวและถึง
เสียชีวติ ในที่สดุ
อาการและอาการแสดง จะพบได้ในหลายระบบของร่างกาย ระยะเวลาที่เกิด
และความรุนแรงแตกต่างกันได้มาก ยิ่งเกิดเร็วจะรุนแรงมาก หากเราให้การวินิจฉัย
ได้เร็ว จะช่วยลดความรุนแรงและป้ องกันการสูญเสียชีวติ ได้ ส่วนใหญ่ในรายที่
รุนแรงอาการจะเกิดขึ้นเร็วภายใน 10 นาที และมักไม่เกิน 2 ชัว่ โมง แต่ใน
บางครัง้ อาจจะมี bi-phasic reaction เกิดอาการรุนแรงอีกครัง้ 8-12 ชัว่ โมง
ภายหลังการเกิดอาการครัง้ แรก
โดยทว่ ั ไปผูป
้ ่ วยจะมีอาการ
อาการทางผิวหนัง ร่วมกับ อาการระบบทางเดินหายใจ ระบบหมุนเวียน
โลหิต
หรือ
มีอาการแสดงผิดปกติของร่างกาย 2 ระบบขึน้ ไป ซึ่งได้แก่
1)ระบบผิวหนัง
2) ระบบทางเดินหายใจ
3)ระบบไหลเวียนโลหิต
4) ระบบทางเดินอาหาร
หรือ
ความดันโลหิตลดลงหลังจากสัมผัสกับสารที่ผปู้ ่ วยทราบว่าแพ้มาก่อน
Anaphylaxis
ความรุนแรง/ระยะการ
เปลีย
่ นแปลง
ั
Mild - สญญานเตื
อน
อาการและอาการแสดงของ Anaphylaxis
- ค ันทีผ
่ วิ หน ัง, มีผน
ื่ และบวมตรงตาแหน่งทีฉ
่ ด
ี
ึ ร้อนผ่าวทว่ ั ต ัว
เวียนศรี ษะ มึน, รูส
้ ก
่ ปาก หรือหน้า มี
- มีบวมตามสว่ นต่างๆ เชน
ึ ค ัดจมูก จาม
ผิวหน ังแดง, ค ันตามผิวหน ัง, รูส
้ ก
และมีนา้ ตาไหล
ี งแหบ คลืน
- มีเสย
่ ไส ้ อาเจียน
- บวมในลาคอ หายใจลาบาก (SOB) ปวดท้อง
(cramp)
Late-life threatening
Signs/symptoms
ี ง wheezing, เสย
ี งด ัง stridor
- หายใจมีเสย
ี จร เบาเร็ว และอาจเต้น
- ความด ันโลหิตตา
่ ชพ
ึ ต ัว
ผิดปกติ ช็อกไม่รส
ู้ ก
แนวทางการดูแลร ักษาผูป
้ ่ วย
Anaphylaxis
ี
หล ังได้ร ับว ัคซน
Management of Anaphylaxis
การร ักษา
ต้องมี emergency kit รวมทงั้ adrenaline พร้อมทีจ
่ ะให้การร ักษา
่ ต่อโรงพยาบาลได้
ท ันทีทพ
ี่ บผูป
้ ่ วยและสง
ขนตอนในการ
ั้
management
ึ ต ัว ให้นอนราบ ดูแลเรือ
1. ถ้าไม่รส
ู้ ก
่ งทางเดินหายใจ (Airway)
ี จร carotid pulse จะ
2. ประเมินภาวะผูป
้ ่ วย ตรวจการหายใจ ความด ันโลหิต ชพ
ี จรแรงและชา้ ไม่นา
เบาเร็ว หากชพ
่ จะเป็น anaphylaxis นึกถึง vasovagal syndrome
มากกว่า
3. ถ้าจาเป็นให้เริม
่ ทา CPR
้ deep IM (ขนาด
4. ให้ adrenaline 1:1000 ขนาด 0.01 ml/kg ฉีดเข้ากล้ามเนือ
สูงสุดไม่เกิน 0.5 ml ต่อครง)
ั้
ถ้าไม่ทราบนา้ หน ัก ประมาณขนาดยาตามอายุ ด ังนี้
- < 2 ปี
0.0625 มล. (1/16 ของ มล.)
- 2 - 5 ปี
0.125
มล. (1/8 ของ มล.)
- 6 - 11 ปี
0.25
มล. (1/4 ของ มล.)
- 11+ ปี
0.5
มล. (1/2 ของ มล.)
Management of Anaphylaxis (2)
ึ ต ัวหล ังให้ adrenaline ให้นอนห ัวตา
5. เมือ
่ ผูป
้ ่ วยรูส
้ ก
่ กว่าเท้า และทาให้รา
่ งกาย
อบอุน
่
6. ให้ O2 by face mask
่ ยเหลือ รีบปรึกษาผูเ้ ชย
ี่ วชาญหรือแพทย์เตรียมสง
่ โรงพยาบาลหล ังให้
7. ตามผูช
้ ว
adrenaline ครงแรก
ั้
หรือดูตามอาการของผูป
้ ่ วย
8. ถ้าให้ adrenaline ไปแล้ว 10-20 นาที ย ังไม่ดข
ี น
ึ้ ให้ฉด
ี ซา้ ขนาดเดิมได้อก
ี
ทงหมดไม่
ั้
เกิน 3 ครงั้ สว่ นใหญ่หล ังให้ adrenaline ผูป
้ ่ วย anaphylactic shock จะมี
อาการดีขน
ึ้ เร็ว
ี จร การหายใจ ความด ันโลหิต
9. บ ันทึกการตรวจร่างกายอย่างละเอียด ว ัดชพ
รวมทงการให้
ั้
การร ักษาต่างๆ และผลตอบสนอง
ี
10.รายงานการเกิด anaphylaxis ตามระบบเฝ้าระว ังอาการภายหล ังได้ร ับว ัคซน
ทีส
่ าค ัญคือ
ี ทีท
ห้ามให้ว ัคซน
่ าให้เกิด anaphylaxis อีก และต้องประท ับไว้ทบ
ี่ ัตรผูป
้ ่ วย พร้อมทงั้
อธิบายพ่อแม่ผป
ู ้ กครองให้ทราบถึงข้อห้ามนี้
ความแตกต่างระหว่าง Faint, Anaphylaxis และ HHE
Faint
(Injection react.)
Anaphylaxis
HHE
ท ันทีทฉ
ี่ ด
ี หรือภายหล ัง
ี แล้ว2-3 นาที
ได้ร ับว ัคซน
่ งเวลาภายหล ังได้ร ับ
มีชว
ี แล้ว 5 – 30 นาที
ว ัคซน
(สว่ นใหญ่ไม่เกิน 2 ชว่ ั โมง)
่ งเวลาภายหล ังได้ร ับ
มีชว
ภายใน 48 ชว่ ั โมง
สว่ นใหญ่ 1-12 ชว่ ั โมง
อาการ/อาการแสดง
ทางผิวหน ัง
ระบบต่างๆ
ี มีเหงือ
ซด
่
ื้
ต ัวเย็น ชน
มีผน
ื่ ลมพิษ แดงนูนค ัน, หน้าตาบวม
angioedema มีผน
ื่ ทวต
่ ั ัว
ี หรือ เขียว
ซด
ต ัวเย็น
ระบบหายใจ
หายใจปกติ หรือหายใจ
ลึกๆ
ี งด ังเนือ
หายใจเสย
่ งจากมีการอุดกน
ั้
ของทางเดินหายใจ (มี wheeze หรือ
stridor)
หายใจปกติ
บางรายอาจมีหายใจชา้ /หยุด
ั้
่ งสนๆ
หายใจชว
ระบบห ัวใจและหลอด
เลือด
ี จร
การเต้นของห ัวใจ/ชพ
ชา้ อาจมีความด ันโลหิตตา่
ชว่ ั คราว
ี จรเร็วมีความด ันโลหิตตา่
ชพ
ี จร และความด ันโลหิตปกติ
ชพ
ี จรชา้ หรือ
บางรายอาจมีชพ
ความด ันตา่ ชว่ ั คราว
ระบบทางเดินอาหาร
้ อาเจียน
มีคลืน
่ ไส/
ปวดท้อง (abdominal cramps)
เหมือนจะถ่ายอุจจาระ
ปกติ
Neurological
ึ ต ัว
อาจมีอาการไม่รส
ู้ ก
ั้ ไม่กน
ระยะสนๆ
ี่ าทีและถ้า
จ ัดให้อยูใ่ นท่านอนราบจะ
ดีขน
ึ้ เร็ว
ึ ต ัวระยะหล ัง ในรายทีม
มีอาการไม่รส
ู้ ก
่ ี
อาการรุนแรง อาจจะดีขน
ึ้ เพียง
เล็กน้อยเมือ
่ ให้นอนราบลง
้ อ่อนแรง
กล้ามเนือ
(Hypotonic) การตอบสนอง
ต่อสงิ่ เร้าลดลง
(Hyporesponsive)
เวลาเริม
่ มีอาการ
(onset)
Thank You