Transcript Uyku - Duygu KARALİ - İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi

UYKU FİZYOLOJİSİ,
HASTALIKLARI VE
POLİSOMNOGRAFİ
İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi
KBB ve BBC Kliniği
28 Kasım 2012
Dr. Duygu Gizem KARALİ
Uzm. Dr. Meltem AKPINAR
Eğitim Sorumlusu: Doç. Dr. Özgür Yiğit
TARİHÇE
Yunan mitolojisinde uyku tanrisi olarak anılan “Hypnos”
1834 - Uyku konusunda ilk bilimsel yayın “The Philosophy of
Sleep” İskoç bilim adamı Robert MacNish
1924 - İlk insan EEG’sinin Hans Berger adlı nöropsikiyatrist
tarafından kaydedilmesi
TARİHÇE
1953 - Kleitman ve Aserinsky uykuda hızlı göz hareketlerinin
olduğu REM uykusunun keşfi
1972 – İlk uyku apne sempozyumu (İtalya)
1974 – Polisomnografinin tanımlanması
TANIM
• Uyku bilincin kısmen veya tamamen kaybolduğu, duyusal
aktiviteye göreceli olarak ara verilmiş, neredeyse tüm istemli
kasların inaktif olduğu fizyolojik, tekrarlayan ve geri
dönüşümlü bir süreçtir.
• İç ve dış uyaranlara yanıtın azalmış olmasına rağmen tam
kaybolmaması ve hızlı bir şekilde geri dönüşümlü olması ile
uyku, koma veya ölümden ayrılır.
TANIM
• Uyku büyümenin hızlandığı ve immun, nöral, muskuler
sistemlerde yenilenmenin olduğu anabolik bir dönemdir.
• Tüm memelilerde, kuşlarda, çoğu sürüngen ve balıklarda
görülmektedir.
• Modern uyku fizyolojisinin başlangıcı 1953’te REM (rapid eye
movement) uykusunun tanımlanması kabul edilmektedir.
• Bundan önceki dönemlerde uyku pasif bir dinlenme dönemi
olarak ele alınmıştır. Ancak ilerleyen yıllarda yapılan
çalışmalarda REM ve non- REM uykularının daha ayrıntılı
olarak tanınmasıyla birlikte, uykunun homojen bir süreç veya
pasif bir inaktivite durumu olmadığı ve uykunun belli
dönemlerinde beynin en az uyanıklıktaki kadar aktif olduğu
farkedilmiştir.
•
•
•
Uyku, davranışsal ve fizyolojik belirleyiciler üzerinden
tanımlanmaktadır.
Davranışsal belirleyiciler olarak; hareketliliğin olmaması ya
da azalması, gözlerin kapanması, dış uyaranlara cevabın
azalması, karakteristik uyku postürü, geridönüşümlü
bilinçlilik kaybı sayılmaktadır.
Fizyolojik belirleyiciler ise; elektroensefalografi (EEG),
elektrookulografi (EOG) ve elektromyografide (EMG)
gözlenen değişmelerdir.
UYKUNUN EVRELERİ
• Bir uyku siklusu yaklaşık 90-120 dakika olup, REM
ve Non-REM dönemlerinden oluşur.
• Sağlıklı bireylerde gece boyunca 4-6 siklus
Toplam 5 evre:
1. Dönem
2. Dönem
3. Dönem
4. Dönem
5. REM Uykusu
NREM
Uykusu
NREM (Non-REM) UYKU
• NREM uyku, toplam uykunun % 75-80’ni oluşturmaktadır.
Elektroensefalogram (EEG) ölçümüne göre 4 evreye
ayrılmaktadır.
Uyanıklık sırasında EEG
kanallarında alfa dalgaları
belirgin olup bunlara
çeşitli kanallardaki
düzensiz aktiviteler eşlik
etmektedir
1. DÖNEM
• Uykunun yaklaşık % 5-10’nu oluşturan 1. dönem (1-7 dk), uyanıklıktan
uykuya geçiştir.
• EEG’de alfa dalgalarının azalması, düşük amplitüdlü karışık frekanslı
dalgaların artışı ön plana çıkmaktadır. EOG’de de yavaş göz hareketleri
(SEM) gözlenebilir.
• Bu dönem kişinin adının hafifçe söylenmesi, yumuşak taktil uyarı veya
kapının yavaşça kapatılması gibi uyaranlarla kolayca bölünebilir.
2. DÖNEM
• 2. dönem, uykunun % 45-60 ‘ı (10- 25 dk).
• EEG’de uyku iğcikleri ve K kompleksleri ile karakterizedir. EMG’de kas
tonusu azalmıştır. EOG’de göz hareketleri ortadan kalkmaktadır.
• Bu değişmeler, uykunun derinleşmeye başlayacağının göstergeleri olup
sonraki zaman diliminde 3. ve 4. dönem uyku başlayacaktır.
N1 – N2 GEÇİŞİ
REM
3. DÖNEM
• Düşük frekanslı senkronize dalgalar (delta dalgaları) ortaya çıkmaktadır.
Bu dönemde delta dalgaları bir evrenin % 20-50’sini oluşturmaktadır .
4. DÖNEM
• Delta dalgaları % 50’den fazla oranda görülmektedir.
• 3. ve 4. dönemler, uykunun en derin dönemleri olup; bu dönemlere derin
uyku, delta uykusu, yavaş dalga uykusu gibi adlar verilmektedir.
• 3. ve 4. Dönemde büyüme hormonu salgısındaki artışla birlikte protein
sentezi artmakta, metabolizma yavaşlamakta, kardiyovasküler sistem ve
solunum sistemindeki fizyolojik aktivitelerde genel olarak bir azalma
dikkati çekmektedir. Solunum kasları dışındaki iskelet kaslarında aktivite
azalmaktadır.
• Böylece somatik ve vejetatif sistemlerde aktiviteler minimize edilmekte,
bedensel olarak restorasyonun sağlandığı düşünülmektedir.
• Yavaş dalga uykusu yeterince uyunmadığı ya da ortadan kaldırıldığı
durumlarda ise insanların fiziksel anlamda dinlenemedikleri dikkati
çekmektedir.
REM UYKUSU
• Uykunun % 20-25’ini oluşturan REM döneminde, tonik ve fazik
değişmeler temel fizyolojik aktivitelerdir.
• REM dönemindeki fizyolojik aktiviteler belirli zaman aralıklarında tonik
bir şekilde yavaşlama, aralarda da fazik artışlar şekilde kendini
göstermektedir.
• Desenkronize EEG, solunum ve göz kasları dışındaki iskelet kaslarında
atoni ile karakterizedir. Fazik dönemde hızlı göz hareketleri, yüz, kol,
bacak kaslarında miyoklonik aktiviteler, solunum ve dolaşım sisteminde
düzensizlik dikkati çekmektedir. Kalp atımında, kan basıncında, solunum
sayısı ve derinliğinde değişkenlikler görülmektedir.
• Yapılan çalışmalarda REM sırasında, beyin kan akımı ve oksijen
kullanımının uyanıklığa benzer tarzda artış gösterdiğine işaret etmektedir.
• Rüyaların % 80’nin REM sırasında görüldüğü bilinmektedir. REM
döneminin bilişsel süreçlerin ve özellikle bellek işlevlerinin düzenlenmesini
sağladığı düşünülmektedir .
UYKU SİKLUSU
•
REM – Non-REM siklusunun ortalama uzunluğu uykunun başlarında
ortalama 70-100 dakika iken, sonraki sikluslarda 90-120 dakikaya kadar
uzar. Tüm uyku süresinde ortalama siklus uzunluğu 90 -110 dakikadır.
• İlk saatlerde yavaş dalga uykusu uzun, REM dönemi kısa iken, gecenin
ilerleyen dönemlerinde yavaş dalga uykusu kısalır, REM dönemi uzar.
UYKU SİKLUSU
Sirkadiyen Ritm’de ana belirleyici: hipotalamusta suprakiazmatik nükleus!
UYKU SÜRESİ
• Optimum uyku süresinin belirlenmesi, ancak uyku
zamanlamasının kişinin sirkadiyen ritmine uyduğu durumlarda
anlamlıdır. Major uyku epizodu günün yanlış zamanında
olduğunda rölatif olarak etkisiz ve yetersiz kabul edilmektedir.
• Zamanlama, iki sirkadiyen ritm göstergesi ( 1. Melatonin
hormonunun pik konsantrasyonu 2. Minimum vücut sıcaklığı)
uyku epizodunun yarısından sonra – uyanmadan önce oluştuğu
zaman doğru kabul edilmektedir.
Yaş ve Durum
Uyku İhtiyacı
Yenidoğan (0–2 ay)
12 -18 saat
Bebeklik (3–11 ay)
14 -15 saat
Süt çocukluğu (1–3 yaş)
12 -14 saat
Okul öncesi (3–5 yaş)
11 -13 saat
Okul çağı çocuklar(5–10 yaş)
10 -11 saat
Adolesanlar (10–17 yaş
8.5 -9.25 saat
Yetişkinler (gençler de dahil)
7 - 9 saat
Gebeler
8(+) saat
UYKU BOZUKLUKLARI
•
2005 yılında AASM (American Academy of Sleep Medicine)
tarafından güncellenen son Uluslararası Uyku Bozuklukları
Sınıflamasına (ICSD-2) göre toplam 84 uyku bozukluğu 8
ana grup altında toplanmıştır:
•
•
•
•
•
•
•
•
1. İnsomniler
2. Uykuda solunum bozuklukları
3. Santral kaynaklı hipersomniler
4. Sirkadien ritim bozuklukları
5. Parasomniler
6. Uyku ile ilişkili hareket bozuklukları
7. İzole semptomlar, normal varyantları
8. Diğer uyku bozuklukları
I. İNSOMNİLER
Insomnia,
Uykuya dalamama,
sürdürememe,
uyku kalitesinde düşüş,
uykunun derinleşememesi
+ gün içi semptomlar
I. İNSOMNİLER
• Akut insomni: tanımlanabilir bir stresörle ilişkili olarak ortaya çıkma,
birkaç gün ile birkaç hafta
• Psikofizyolojik insomni: uyuma anksiyetesi ve planlı durumlarda
uyuma zorluğu
• Paradoksal insomni: uyku algılama bozukluğu, şikayetlerle – bulgular
arası uyumsuzluk
• İdiyopatik insomni: çocuklukta başlayıp ömür boyu sürer, sebep
belirsiz
• Mental bozukluklara bağlı insomni
• Uyku hijyen yetersizliğine bağlı insomni
I. İNSOMNİLER
•
•
•
•
Çocukluk çağı davranışsal insomnisi
Medikal bozukluğa bağlı insomni
İlaç veya maddeye bağlı insomni
Bilinen fizyolojik hastalığa ya da madde kullanımına bağlı
olmayan insomni (nonorganik insomni: NOS)
• Spesifiye edilemeyen fizyolojik insomni (organik insomni)
II. UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI
• Santral uyku apne sendromları
• Obstrüktif uyku apne sendromu
-Yetişkinlerde obstruktif uyku apne sendromu
-Çocuklarda obstruktif uyku apne sendromu
• Uykuda hipoventilasyon –hipoksemi sendromları
• Medikal hastalıklara bağlı uykuda hipoventilasyon –hipoksemi sendromları
-Pulmoner parankimal veya vasküler patolojilere bağlı, alt solunum yolu
obstrüksiyonlarında bağlı, nöromuskuler hastalıklar ve göğüs duvarı
hastalıklarına bağlı
SEMPTOMLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Horlama
Düşük uyku kalitesi – dinlenememe
Tanıklı apne atakları
Gün içi artmış somnolans
Sabahları yorgun uyanma
Dikkat ve hafıza kaybı
Kognitif fonksiyonlarda azalma
Depresyon
Kişilik veya mood değişiklikleri
Azalmış libido veya impotans
Sabah baş ağrıları
Nokturnal terleme
Nokturnal enürezis
TANI
• Kesin tanı koydurucu bulgu yok
• Multidisipliner yaklaşımla muayene:
Kulak Burun Boğaz, göğüs hastalıkları, nöroloji, psikiyatri, iç
hastalıkları (kardiyoloji, gastroenteroloji, endokrinoloji,
geriatri), pediatri, diş hekimi
TANI
KLİNİK
Risk Faktörleri: yaş, cinsiyet
Yakınmalar
Öykü
Özgeçmiş: eşlik eden hastalıklar, reflü
Soygeçmiş
Alışkanlıklar: sigara, alkol, sedatif
Fizik Muayene: kilo, BMI
RADYOLOJİ
FİZİK MUAYENE
• Rutin KBB muayenesi
• Kraniofasiyal iskelet yapısı
• Burun Muayenesi
Oral kavite ve Orofarenks Muayenesi:
• Mallampati
• Tonsiller hipertrofi
• Yumuşak damak ve uvula morfolojisi
FİZİK MUAYENE - ENDOSKOPİ
• Fleksibl nazofaringolaringoskopi
FİZİK MUAYENE - ENDOSKOPİ
• Müller manevrası
Lateral faringeal kollaps
RADYOLOJİ
Sefalometri:
•Kraniofasiyal defektlerin
tespitinde
•Ucuz, heryerde yapılabilir
•İki boyutlu değerlendirme
•Yumuşak doku görünümü
zayıf
•Uyku sırasında yapılmaz
Yapılan çalışmalarda* OUAS’lı hastalarda non-OUAS’lılara
göre;
- Düşük yerleşimi hyoid
- Daralmış posterior havayolu
- Uzamış yumuşak damak saptanmış.
Tanıda düşük sensitivite!
*Obstructive sleep apnea syndrome: a review of 306 consecutively treated surgical patients.
Otolaryngol Head Neck Surgery.1993 Feb;108(2):117-25.
RADYOLOJİ
BT
Supin pozisyonda çekilir
Hacimsel bilgi alınabilir
Dinamik görüntüleme
yapılabilir
Radyasyon içerir
MR
Supin pozisyonda çekilir
Yumuşak doku hacim
değerlendirme
Radyasyon içermez
Klostrofobi !
Gündüz Uyku Halinin Değerlendirilmesi
•Subjektif testler: Epworth uykululuk skalası ve Stanford
Uykululuk skalası
•Objektif testler MSLT (Multiple Sleep Latency Test), MWT
(Maintainence Wakefulness Test) ve pupilometridir.
EPWORTH UYKULULUK SKALASI
SORU
1
Oturur durumda gazete ve kitap okurken uyuklarmısınız?
2
3
Televizyon seyrederken uyuklarmısınız?
Pasif olarak toplum içinde otururken, sinemada yada
tiyatroda uyuklarmısınız?
Ara vermeden en az 1 saatlik araba yolculuğunda
uyuklarmısınız?
Öğleden sonra uzanınca uyuklarmısınız?
Birisi ile oturup konuşurken uyuklarmısınız?
Alkol almamış, öğle yemeğinden sonra sessiz ortamda
otururken uyuklarmısınız?
Trafik birkaç dakika durduğunda, kırmızı ışıkta, arabada
beklerken uyuklarmısınız?
4
5
6
7
8
Hiç Nadire Sıklıkl Her
n
a
zaman
0
1
2
3
0
0
1
1
2
2
3
3
0
1
2
3
0
0
0
1
1
1
2
2
2
3
3
3
0
1
2
3
Toplam puanı 10’un üzerinde olan hastalarda OSAS’tan şüphelenilmelidir.
MSLT (Multiple Sleep Latency Test)
Çoklu uyku latansı testi
Polisomnografik tetkik yapılan geceyi takip eden gün uyandıktan 1,5-3 saat
sonra başlatılır
- 10:00,12:00,14:00,16:00,18:00, 20 dk’lık 5 test periyodu
- Gözlerini kapamaları ve uykuya direnmemeleri istenir
- Işığın kapanması ile uykunun başlangıcı arasındaki sürenin ortalaması
alınır
Hasta uykuya daldığında, 20 dk içerisinde uyumadığında sonlandırılır (OSAS)
Erişkinde >10 dk normal, < 5 dk patolojik
Uyku latansı <5 dk veya 2 ya da daha fazla REM başlangıçlı uyku =>
Narkolepsi
MWT ( Maintenance of Wakefulness Test)
Uyanıklığı Sürdürebilme Testi
MSLT den temel fark hastadan uyanık kalmaya çalışması istenir.
- 20-40 dk’lık 4 test
Gündüz uykululuğu olan hastaların tedavi sonrası değerlendirilmesinde
kullanılır
<8dk. Patolojik
Altın standart : Polisomnografi!
POLİSOMNOGRAFİ
Uyku sırasında
•
nörofizyolojik
•
respiratuar
•
kardiyovasküler
•
fizyolojik ve fiziksel parametrelerin
bütün gece boyunca
belli bir periyotla
eş zamanlı ve devamlı kaydedilmesi
POLİSOMNOGRAFİ
1. EEG
2. EOG
3. EMG:
submental
anterior tibial (periyodik
ekstremite hareketleri sendromunun
tanısı için)
4. Diğer parametreler
POLİSOMNOGRAFİ
4. Diğer polisomnografi parametreleri
• Torako-abdominal hareketler: Apnenin tanımlanması
• Oksijen satürasyonu: Pulse-oksimetre ile ölçülür. Desatürasyon
derecesi ile hastalığın morbidite ve mortalitesi arasında anlamlı ilişki
vardır. Ortalama desatürasyon değeri ve en düşük desatürasyon değeri
kaydedilir.
• Elektrokardiyografi (EKG): Apne sırasında bradikardi, uyanma
sırasında taşikardiler ve satürasyon %50’nin altına düştüğü anlarda ciddi
aritmiler görülebilir.
POLİSOMNOGRAFİ
• Oro-nasal hava akımı
• Vücut pozisyonu: supin – nonsupin ölçümü
• Trakeal mikrofon
• Özefagus basınç monitorizasyonu: Üst solunum yolu direnç
sendromuyla, uyku apnesi sendromunun ayırıcı tanısında
POLİSOMNOGRAFİ
• Tüm gece ( full night )
• Yarı gece ( split night )
• Ev kayıtları: psg’yi tolere edemeyen hastalarda tanı konulması için
veya psg ile tanı konulmuş, tedavi başlanmış hastalarda yanıtın
değerlendirilmesi için
SPLIT NIGHT POLİSOMNOGRAFİ
•
•
•
•
•
Tanısal amaçlı PSG, en az iki saat sürmüş ve AHİ>40
bulunmuşsa
AHİ’nin 20-40/ saat ancak tekrarlayan uzun obstrüksiyonlar
ya da majör desatürasyonlar mevcutsa
CPAP titrasyonu en az 3 saat sürmelidir.
Basınç 4 cm H2O’dan başlanarak kademeli olarak artırılır.
Horlama, apne ve hipapnenin ortadan kalktığı basınç hastanın
CPAP kullanırken ihtiyaç duyduğu basınçtır.
PSG kayıtlarında CPAP’ın REM ve NREM dönemindeki ve
supin pozisyon dahil tüm pozisyonlardaki solunumsal olayları
elimine ettiği gösterilmelidir.
UYKU LABORATUARI
POLİSOMNOGRAFİ
Endikasyonlar:
• Uykudaki solunum bozuklukları: tanı, tedavi takibi
• Diğer solunum bozuklukları
• Narkolepsi
• Parasomni ve uyku ile ilişkili epilepsiler: tanı
• Huzursuz bacak sendromu ve PLMD: tanı
• İnsomni: ayırıcı tanıda ve tedaviye yanıtsızlık durumunda
• Sirkadiyen ritm bozuklukları
POLİSOMNOGRAFİ
Kontrendikasyonlar:
• Psikotik
• Deliriumlu
• Mental instabilitesi olan
• Demanslı
• Febril
• İntoksikasyonlu
• Ağır sedasyon altındaki hastalar
TANIMLAR
•
Apne : 10 sn veya daha fazla süreyle ağız ve burunda hava akımının
durması
•
Obstrüktif apne : Solunum çabasının sürmesine rağmen hava akımının
olmaması
•
Santral apne : Uyku sırasında solunum çabası ve hava akımının
olmaması
•
Mikst apne : Başlangıçta santral tipte olan apnenin solunum çabası
başlamasına karşın devam etmesi
OBSTRÜKTİF APNE
SANTRAL APNE
MİKST APNE
HİPOPNE
Nazal kanül akımında % 50 yada daha fazla azalma
(amplitüdün %50-10 arasına düşmesi)
2- En az 10 sn sürmeli
3- Birlikte en az % 3 satürasyonda düşüş olmalı ya da arousal
ile sonlanmalı
1-
HİPOPNE
Copyright 2006 Compumedics Ltd.
• Arousal : Uyku sırasında daha hafif bir uyku evresine veya uyanıklık
durumuna ani geçişler
• Apne - Hipopne İndeksi( AHİ ) : Uyku sırasında meydana gelen apne ve
hipopnelerin toplam sayısının uyku süresine (saat olarak) bölünmesiyle
bulunan sayı
Apneler + Hipopneler : AHI
AHI + RERA : RDI (Solunum bozukluğu indeksi)
• RERA (respiratuary effort related arousal): En az 10 saniye içerisinde
giderek artan respiratuar çabanın bir arousal ile sonlanması
• Oksijen Desaturasyonu: Kandaki oksijen saturasyonun % 90’ın altına
düşmesi veya başlangıç değerinin % 4’den fazla azalmasıdır.
RERA
BASİT HORLAMA
• Horlama faringeal yumuşak dokuların vibrasyonuyla oluşan
bir ses olup; erkeklerin % 40’ını, kadınların yaklaşık % 20’sini
etkileyen bir olayken, 50 yaş üzerinde sadece %2 kadın ve % 4
erkekte semptomatik obstrüktif uyku apnesi görülmektedir.
• Obstrüktif uyku apnesi olmadan basit horlamada AHI <5/saat,
SaO2 %90’ın altına düşmez, gün içi semptomlar gözlenmez.
ÜST HAVAYOLU DİRENÇ SENDROMU
• OUAS kriterlerini karşılamayan ancak gün içi artmış
somnolans ve diğer somatik yakınmaları olan hastaları
içermektedir.
• Uykuda apne atakları veya desaturasyonlar gözlenmez.
• RERA ( Respiratory effort related arousals) ile karakterizedir.
OBSTRÜKTİF UYKU APNESİ SENDROMU
Saatte 5 veya daha fazla respiratuar olay ( apne, hipopne, RERA)
+ gün içi artmış uyku hali, boğularak uyanma
 10 sn
 Bu esnada saturasyonda en az % 3-4 düşüş
OUAS-Sınıflandırma
AHİ <5 => Basit Horlama (hastanın horlaması yok ise
normal sınırlarda inceleme)
AHİ
5-15
AHİ
16-30 => Orta OUAS
AHİ
>30
=> Hafif OUAS
=> Ağır OUAS
*International Classification of Sleep Disorders (ICSD-2) 2005
OUAS TEDAVİSİ
Genel önlemler:
•Risk faktörlerinin azaltılması
•Eşlik eden hastalıkların tedavisi
•Kazalardan korunma
İLAÇ TEDAVİSİ
•
•
•
•
•
•
•
Protriptilin
Medroksiprogesteron
Asetazolamid
Nikotin
Teofilin
Klonazepam
Doksapram
SPESİFİK TEDAVİ
•
Ağız içi araçlar
•
Mandibulayı öne ilerleten araçlar
•
Dili önde tutan araçlar
•
CPAP / BPAP tedavisi
Cerrahi tedavi
•
AĞIZ İÇİ ARAÇ TEDAVİSİ
•
Basit horlama
•
Genel önlemlere yanıt vermeyen hafif dereceli OUAS’
lılar
•
CPAP tedavisini tolere edemeyen veya kabul etmeyen
orta-ağır dereceli OUAS’ lılar
•
Düzeltme cerrahisini kabul etmeyen veya cerrahiye uygun
olmayan orta-ağır dereceli OUAS’ lılar
CPAP TEDAVİSİ ENDİKASYONLARI
•
Orta ve ağır dereceli OUAS’lılar
•
Hafif dereceli OUAS olup semptomları
belirgin, ve ek kardiyovasküler veya
serebrovasküler risk faktörlerinin
varlığında
BPAP TEDAVİSİ ENDİKASYONLARI
•
CPAP tedavisini tolere edemeyen hastalar
•
OSAS’la beraber alveoler hipoventilasyona yol açan
hastalığın varlığında (KOAH, OHS, Restriktif Akciğer hast.)
OUAS CERRAHİ TEDAVİSİ
Nazal Cerrahi
• Septoplasti
• Konka cerrahisi
• Nazal valv cerrahisi
Orofarenks Cerrahisi
• Tonsillektomi
• Uvulektomi
• Uvulopalatofaringoplasti (UPPP)
• Uvulopalatoplasti (UPP)
• LAUP
• Radyofrekans uygulaması
OUAS CERRAHİ TEDAVİSİ
Dil – Dil kökü – Hyoid Cerrahisi
• Dil kökü rezeksiyonu
• Radyofrekans ile dil kökü küçültülmesi
• Genioglossus ilerletme
• Hyoidin asılması
• Dil kökünün mandibulaya dikilmesi
Maksillo-mandibuler ilerletme ameliyatları
III. SANTRAL KAYNAKLI HİPERSOMNİLER
Hipersomnia, normal koşullarda uyku-uyanıklık döngüsü
mevcut iken gün içinde uyanık kalmada güçlük ve istemsiz
uyuklamalar ile tanımlanır.
Tanı için diğer uyku bozukluklarının dışlanması gerekir.
III. SANTRAL KAYNAKLI HİPERSOMNİLER
• Narkolepsi: Narkolepsi tetradı, uyanıklıkta uyku atakları,
uyku-uyanıklık geçişi sırasında da uyku paralizisi, hipnogojikhipnopompik halüsinasyonlar, gece uykusunun fragmante
oluşu
• -katapleksili narkolepsi: REM uyku atonisinin uyanıklıkta görülmesi,
geri dönüşümlü olarak kas tonusu kaybolur. Sn - birkaç dk arası sürer.
Hasta bu dönemde bilinçlidir.
-katapleksisiz narkolepsi
-hastalıklara bağlı narkolepsi
-spesifik olmayan narkolepsi
Narkolepsi tanısında;
• gece uykusunu değerlendirmek için polisomnografi,
• gündüz uykusunu ve uykululuk durumunu değerlendirmek
içinse Multiple Uyku Latans Testi (MSLT)
1. En az 3 ay süreyle hemen hergün gün içi aşırı uyku hali
2. Somut şekilde tarif edilen katapleksi öyküsü
3. Tanının PSG ve ardından yapılan MSLT ile desteklenmesi; veya
BOS hipokretin-1 düzeyinin 110pg/ml altında, ya da laboratuar
normallerinin üçte birinden az olması
4. Hipersomninin başka bir hastalıkla daha iyi açıklanamaması
III. SANTRAL KAYNAKLI HİPERSOMNİLER
• Diğer hipersomniler
-Tekrarlayan hipersomniler: Klein-Levin Sendromu, Mensturasyonla
ilişkili hipersomni
-Uzun uyku süreli idiyopatik hipersomniler
-Kısa uyku süreli idyopatik hipersomniler
-Yetersiz uyku sendromundaki davranışlar
-Medikal hastalıklara bağlı hipersomniler
-İlaç veya maddelere bağlı hipersomniler
-Bilinen bir madde veya fizyolojik hastalığa bağlı olmayan hipersomniler
-Fizyolojik hastalığa bağlı hipersomniler (organik hipersomniler)
IV. SİRKADİEN RİTM BOZUKLUKLARI
• Primer sirkadiyen ritm uyku bozuklukları
-Gecikmiş uyku fazı tipi
-Erken uyku fazı tipi
-Düzensiz uyku-uyanıklık tipi
-Serbest çalışan tip
-Medikal hastalıklara bağlı
• Davranış ile indüklenmiş sirkadiyen ritm uyku bozuklukları
-Zaman dilimi değişikliği (jet-lag)
-Vardiyalı çalışma tipi
-Gecikmiş uyku fazı tipi
-Spesifik olmayan ritm bozukluğu
-İlaç ya da maddelere bağlı
V. PARASOMNİLER
Uykuya dalarken, uyanırken veya uyku sırasında
istenmeyen davranışlar, anormal hareketler
•Arousal Bozuklukları (NREM Uykusunda oluşan)
-Konfüzyonel arousallar
-Uykuda yürüme
-Uyku terörü
•REM uykusu ile ilişkili parasomniler
-REM uykusu davranış bozuklukları; Parasomni overlap
hastalık; Status dissociaticus
-Tekrarlayan izole uyku paralizileri
• Diğer parasomniler
-Uyku ilişkili disosiyatif bozukluk, uyku ilişkili enürezis, uyku
ilişkili inleme, exploding head syndrome (uykuya dalma
esnasında aniden yüksek ses duyma), uyku ilişkili
halüsinasyonlar, uyku ilişkili yeme bozuklukları, spesifik
olmayan parasomni, ilaç ya da maddelere bağlı parasomni,
medikal durumlara bağlı parasomni
VI. UYKU İLE İLİŞKİLİ HAREKET
BOZUKLUKLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
Huzursuz bacaklar sendromu
Periyodik ekstremite hareketi hastalığı
Uykuyla ilişkili bacak krampları
Uykuyla ilişkili bruksizm
Uykuyla ilişkili ritmik hareket bozukluğu
Spesifik olmayan uykuyla ilişkili hareket bozukluğu
İlaç ya da maddelere bağlı
Medikal durumlara bağlı
Huzursuz Bacak Sendromu
• Bacakları hareket ettirme dürtüsü veya ihtiyacı ile ortaya çıkan, anormal
duyularla karakterize, kronik, ilerleyici bir bozukluktur.
• Semptomlar genellikle bacaklarda, nadiren de kollarda, iki taraflı, simetrik
çoğunlukla geceleri oluşur, hareketle düzelir.
• Ailesel geçiş %25-50 oranında ve otozomal dominant şeklindedir
• Patofizyolojisindeki en önemli etkenin demir metabolizması ve
dopaminerjik sistem bozuklukları olduğu saptanmıştır
Periyodik Ekstremite Hareketi Hastalığı
Tanı:
1- Polisomnografide aşağıdaki özelliklerde tekrarlayan, çok stereotipik
ekstremite hareketleri gözlenir
a.
b.
0.5-5 saniye süreli
Ayak başparmağı dorsifleksiyonu (kalibrasyonun %25’ine eşit veya daha büyük
amplitüdlü)
c.
4 veya daha fazla hareket içeren hareket sekansı
d. 5 saniyeden uzun ve 90 saniyeden daha kısa aralıkla tekrarlayan hareketler
2- Periyodik bacak hareketi indeksi çocuklarda saatte 5’in, yetişkinlerde saatte
15’in üzerindedir.
3- Klinik olarak uyku bozukluğu veya gündüz yorgunluk yakınması
4- Medikal, nörolojik bozukluk, mental bozukluk, ilaç kullanımı veya madde
kullanımı başka bir uyku bozukluğu ile açıklanamaz
VII. NORMAL VARYANTLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Uzun uyuyanlar
Kısa uyuyanlar
Horlama
Uykuda konuşma
Hipnik jerkler
Bebeklikte benign uyku miyoklonusu
Uyku esnasında hipnagojik ayak tremoru ve bacak kas aktivasyonu
Uyku başlangıcı propriospinal myoklonusu
Aşırı fragmenter myoklonus
VIII. DİĞER UYKU BOZUKLUKLARI
• Diğer fizyolojik (organik) uyku bozuklukları
• Bilinen bir fizyolojik duruma veya maddeye bağlı olmayan uyku
bozuklukları
• Çevresel uyku bozuklukları
TEŞEKKÜRLER
KAYNAKLAR






Principles and Practice of Sleep Medicine; Kryger, Roth, Dement
Fundamentals of Sleep Medicine; Berry
Cummings Otolaryngology, Head and Neck Surgery
International Classification of Sleep Disorders (ICSD-2)
Parasomniler: Tanı, Sınıflama ve Klinik Özellikleri. Psikiyatride Güncel
Yaklaşımlar 2009; 1:280-296
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Ve Baş Boyun Cerrahisi; Onur Çelik