Transcript Biliklər: Cismi qızdırmaq üçün lazım olan istilik miqdarı maddənin

c
Sinif 8
Fənn : Fizika
Keçirilmə tarixi: 13.03.2014
Mövzu: Cismin qızma və
soyuma proseslərində
temperaturun dəyişmə
qrafikləri.
Məqsəd:
Biliklər: Cismi qızdırmaq üçün lazım
olan istilik miqdarı maddənin xüsusi
istilik tutumu temperaturlar fərqi.
Bacarıqlar: Cismin ətrafdakı cisimlərə
istilik verməsi zamanı soyuması istilik
alan zaman isə qızması. İstilik tarazlığı
yaranmasını aşkar etmək.
İş üsulu: Sorğu.
Resuslar: kalorimetr termometr isti və
soyuq su.
Dərsin gedişi.
Keçmiş mövzunu şagirdlərdən
sorğu üsulu ilə soruşmaq
şəkillər üzərində sorğu aparmaq
kiçik qruplara test tapşırıqları
verməklə şagirdləri
qiymətləndirmək.
Keçmiş dərslə yeni dərs
arasında əlaqə yaratmaq.
Motivasiya.
Şəkil nümayiş olunmaqla
problemin qoyulması.
Yeni mövzununun
təcrübələrini şagirdlərin
iştirakı ilə aparıb nəticə
çıxarmaq.
1. İstilik hadisələri nəyə deyilir?
2. Temperatur nədir ?
3. Cisimlərin temperaturunu ölçmək üçün hansı
cihazdan istifadə olunur?
4. Hansı növ temperatur şkalası tanıyırıq?
5. Selsi şkalası neçə dərəcələnib?
6. Hansı növ enerji tanıyırıq?
7. Daxili enerji nəyə deyilir?
8. Cismin daxili enerjisi hansı üsullarla dəyişir?
9. İstilikvermənin hansı növləri var?
10. İstilikkeçirmə zamanı hansı hadisə baş verir?
11.
Konveksiya nəyə deyilir?
12.
Günəş enerjisi yerə hansı üsulla verilir?
13. Daxili enerji nəyə deyilir?
14. Xüsusi istilik tutumu nəyə deyilir?
15. MC neçə couldur?
16. kC neçə couldur?
17. İstilik tutumu nəyə deyilir?
18. Suyun xüsusi istilik tutumu
c=4200 C/kq∙K bu nə deməkdir?
19. Dəmirin xüsusi ist.tutumu c=460C/kq∙K
bu nə deməkdir?
20. C=cm hansı kəmiyyətə uyğundur?
o
1. 17 S neçə Kelvinə uyğundur?
a)273K
b)400K
c)300K
d)290K
2. 400K neçə dərəcə selsiyə uyğundur?
o
a)17 S
o
b)127 S
o
c)27 S
o
d)40 S
o
3. 27 S neçə Kelvinə uyğundur?
a) 400K
b) 300K
c)150K
d)190K
4. Kelvin və Selsi şkalaları ilə ölçülən
temperaturlar arasındakı asılılıq
hansıdır?
a) T=t+273
b) T=t-273
c) T=273t
d) T=273-t
5. Hansı ifadə xüsusi istilik
tutumunun vahidinə uyğundur?
a) C/ kq.K
b) C/ K
c) N∙m
d) C/N
6. Daxili enerjinin vahidi hansı
ifadəyə uyğundur?
a) Pa
b) N
c)K
d) C
7. Cisim qızarkən aldığı istilik miqdarı
hansı düsturla ifadə olunur?
a) Q=cm∆T
b) c=Q/∆T
c) c=Q/m∆T
d) C=cm
8. Xüsusi istilik tutumu hansı düsturla
göstərilmişdir?
N-7 –nin cavablarına bax.
9. İstilik tutumu hansıdır?
N 7-nin cavablarına bax.
Cavablar
1. D
7. A
2. B
8. C
3. B
9. D
4. A
5. A
6. D
Yeni dərsin izahı.
Cismin qızmasına sərf olunan istilik
miqdarını tapmaq üçün maddənin
xüsusi istilik tutumunun düsturundan
istifadə edək.
c=Q/m∆t düsturundan
Q=cm∆t=cm(t2 - t1 ) burada
m- cismin kütləsi,
∆t=t2-t1- temperatur dəyişməsi,
t1 – başlanğıc,
t2 - son temperaturdur.
Cismi qızdırmaq üçün lazım olan
istilik miqdarı maddənin xüsusi istilik
tutumu, kütləsi və temperaturları fərqi
hasilinə bərabərdir. Cisim ətrafdan
istilik miqdarı alarsa qızar,istilik
verərsə soyuyar.
Cisim soyuduqda t2 < t1 Q<0 olar.
Cismin temperaturunun dəyişməsi
istilik miqdarı ilə düz onun kütləsi və
xüsusi istilik tutumu ilə tərs
mütənasibdir.
∆t=Q/cm.
o
t, C
c1
c2
t1
c1<c2
O
Q, C
Yuxarıdakı şəkildə eyni kütləli iki
cismin temperaturunun dəyişməsinin
onlara verilən istilik miqdarından
asılılıq qrafiki verilmişdir.Eyni istilik
miqdarı verdikdə xüsusi istilik tutumu
kiçik olan cisim daha tez qızar.
Aşağıdakı şəkildə isə xüsusi istilik
tutumu kiçik olan cismin daha tez
soyuması göstərilmişdir.
Qeyd edək ki suyun xüsusi
istilik tutumu çox böyükdür.
o
t, C
c1<c2
t1
c2
c1
O
Q, C
Suyun xüsusi istilik tuyumu çox böyük
olduğuna görə ondan mənzillərin qızdırıcı
sistemlərində daxili yanma mühərriklərinin
soyuducu sistemlərində və məişətdə geniş
istifadə edirlər.
Cismin verdiyi və ya aldığı istilik miqdarını
təyin etmək üçün kalorimetr adlanan
cihazdan istifadə olunur. Kalorimetr hava
aralığı ilə bir-birindən təcrid olunmuş iki
qabdan ibarətdir.Daxili qab xarici qabdan
istiliyi pis keçirən xüsusi dayaqla ayrılmışdır.
Kalorimetrlə maddələrin xüsusi istilik
tutumunu təyin edirlər.
Yeni mövzuya aid məsələlər.
1.Kütləsi 2 kq olan suyu 100 S-dən
qaynayana kimi qızdırmaq üçün lazım
olan istilik miqdarını tapmalı. (suyun
qaynama temperaturu 1000 S-dir.
c=4200 C/kq 0S )
2.Kütləsi 200kq olan polad hissəsini 5000S
dən 15000S dək qızdırmaq üçün lazım
olan istilik miqdarını tapmalı.
(c=500C/kq0S)
3.Kütləsi 4 kq olan gümüşü 200S
qızdırmaq üçün nə qədər istilik
miqdarı lazımdır?
(c=250C/kq0S)
4. 100MC istilik miqdarı sərf etməklə
neçə kq kütləli poladı 10000S
qızdırmaq olar.
(c=500C/kq 0S )
..
1. 756 kC
2. 100MC
3. 20kC
4. 200kq