Transcript ***** 1

Sinif
Paralellik aksiomu
Paralel düz
xətlərin xassələri
Dərsin məqsədi: Şagirdlərə aşağıdakı bilik və
bacarıqları aşılamaq:
1.Düz xətt üzərində olmayan nöqtədən bu düz xəttə
çəkilmiş paralel düz xəttin varlığı və yeganəliyi
( Evklid aksiomu )
2.Tərs teorem anlayışı
3.Paralel düz xətlərin kəsənlə əmələ gətirdiyi
bucaqların xassələri
4.Bu teorem və aksiomlardan alınan nəticələr
Metodlar: Müzakirə,təqdimat,nümayiş,
qruplarla iş,əqli hücum,təsəvvür,dərketmə və
mühakimə mərhələlərinin məntiqi əlaqəsi
Avadanlıqlar: Kompüter,proyektor,ekran,
müxtəlif slaydlar
Mənbələr və materiallar: Dərslik,iş dəftəri,
qələm,xətkeş,karandaş,pozan,flamastr
Paylama materialı: a) Tapşırıq vərəqələri
b) Vatman vərəqələri
1. a və b düz xətlərinin
c kəsəni ilə əmələ gətirdiyi b
çarpaz bucaqlar?
2. b və c düz xətlərinin
a kəsəni ilə əmələ gətirdiyi
birtərəfli bucaqlar?
3. a və c düz xətlərinin
b kəsəni ilə əmələ gətirdiyi
uyğun bucaqlar?
5 6
8 7
1
a
4 2
3
9 10
12 11
c
а
Məsələ: 1
Verilir :∠1=32º, ∠2=32º
с
b
1
İsbat edinki: аǁb.
2
с
Məsələ: 2
а
Verilir : ∠1=48º
∠2=132º.
İsbat edinki:аǁb
1
2
b
Məsələ: 3
Verilir: ∠1=47º,
∠2=133º
c
1
а
İsbat edinki: аǁb.
2
b
M
Evklid qedim Yunan dahisi (bizim eradan əvvəl 3-cü əsr)
Bizim eradan əvvəl yaşamış Evklid Afina
qəbiləsindən olan Platonun şagirdi
olmuşdur.Evklid Qədim Yunanıstanın ən
böyük astronomu olan Klavdi ptolemeyin
dəvəti ilə İsgəndəriyyə şəhərinə gəlmiş və
orada riyaziyyat məktəbi təşkil
etmişdir.Evklid "Başlanğıclar" əsərində
planimetriya,stereometriya və ədədlər
nəzəriyyəsinə aid bir çox məsələlərin həllini
vermişdir.Onun "Fiqurların bölünməsi
haqqında" və s. əsəri ərəb dilinə tərcümə
edilmiş və günümüzə qədər gəlib
çatmışdır.Evklidin paralellər aksiomunu
teorem şəklində isbat etmək etmək
istəyənlər çox olmuşdur,amma nəticəsiz
qalmışlar.Yalnız 1826-cı ildə dahi rus alimi
Lobaçevski bu ruyazi təklifin isbatının qeyrimümkünlüyünü isbat etdi və onun
həqiqətən aksiom olduğunu göstərdi.
Düz xətlərin paralellik əlaməti:İki düz xəttin kəsənlə
əmələ gətirdiyi: a) Çarpaz bucaqlar bərabərdisə və ya
b) Uyğun bucaqlar bərabərdisə və ya
c) Birtərəfli bucaqların cəmi 180-yə bərabərdisə
bu iki düz xətt paraleldir
Düz xətlərin paralellik əlamətinin TərsTeoremi:İki
paralel düz xəttin kəsənlə əmələ gətirdiyi: a) Çarpaz
bucaqlar bərabər; b) uyğun bucaqlar bərabər;
c) birtərəfli bucaqların cəmi 180-dir
d
Fərz edək ki, a ll b; c isə
Kəsən olsun;
a
isbat edək ki, 1   2
b
c
3
2
1
A
c
Əksini fərz etmə yolu ilə isbat
Etdik ki, 1   2
Buradanda 1   6 ,  2   7
Eyni zamanda 1   4  180 
 2   3  180

5 6
2 4
3 1
7 8
a
b
Qrup işi:
Üçbucaq komandasına verilən tapşırıq:
c
1) Şəkildə paralel a və b düz
Xətlərinin c kəsəni ilə əmələ gətirdiyi
x+80
bucaqlardan ikisi arasindakı əlaqə
göstərilmişdir.Həmin bucaqları tapın
x
(Həndəsədən iş dəftəri N-107(a))
2) İki paralel düz xəttin kəsənlə əmələ gətirdiyi
Daxili çarpaz bucaqların cəmi 200-dir.Bu bucaqları
tapın ( Həndəsə dərsliyi N-203 M.Mərdanov)
3) İki paralel düz xəttin kəsənlə əmələ gətirdiyi
bucaqlardan biri 70-dir,bu bucağın tənböləni o biri
Düz xətti hansi bucaq altında kəsir?(Dərslik N-214)
a
b
Qrup işi
Kvadrat komandasina verilen tapşırıq: c
1) Şəkildə a və b paralel düz
7x
xətlərinin c kəsəni ilə əmələ
gətirdiyi bucaqlardan ikisi arasindakı
əlaqə göstərilmişdir.Bu bucaqları
2x
Tapın.(iş dəftəri N-107(b))
2) İki paralel düz xəttin kəsənlə əmələ gətirdiyi
bucaqlardan ikisinin cəmi 150-yə bərabər olarsa
kəsişmədən alınan digər bucaqları tapın(Dərslik N-211)
3) Şəkildə a və b paralel düz xətlər
ME isə NMF bucağının tənbölənidir.
M
a
NME bucağı 70 olarsa ENM bucağını tapın
( 7-ci sinif test tapşırıqları kitabı A variant b
N
E
N-5)
a
b
F
Qrup işi
c
2x+30
a
Dairə komandasına verilən tapşırıq:
1) Şəkildə a və b paralel düz xətlərinin
c kəsəni ilə əmlə gətirdiyi bucaqlardan
x
b
ikisi arasındakı əlaqə göstərilmişdir
Bu bucaqları tapın(İş dəftəri N-107(c))
2) İki paralel düz xəttin kəsənlə əmələ gətirdiyi
bucaqlardan ikisinin fərqi 50-yə bərabər olarsa kəsişmədən
alınan bucaqları tapın ( Həndəsə dərsliyi N-211(b) M.Mərdanov)
c
3) Şəkildə a və b paralel düz xətlər,ME isə
M
F
NMF bucağının tənbölənidir.ENM bucağı a
60-yə bərabər olarsa PEM bucağını tapın
( 7-ci sinif test tapşırıqları kitabı
P
b N
B varianti N-5 )
E
№10
а
Verilir: а ǁ b
∠1=60º
∠2=20º
Tapmalı: ∠3 b
F
С 3
D
E