Transcript فايل الحاقي
معرفي ابزارها و نهادهاي نظام تأمین مالی رحمان پليمي (مدير كل دفتر سياست هاي مالي معاونت امور اقتصادي وزارت اموراقتصادی ودارایی) سجاد ابراهيمي (كارشناس دفتر تحقيقات و سياست هاي پولي و بازرگاني) وزارت اموراقتصادی وداریی معرفي ابزارها و نهادهاي نظام تأمین مالی از سال 1368تا كنون پنج برنامه توسعه پنج ساله تدوين و پس از اجراي برنامه چهارم ،كشور هم اكنون در آستانه اجراي برنامه پنجم است .نتايج حاصله از اجراي برنامه هاي مذكور رشد اقتصادي حدود 5درصد براي كشور بدنبال داشته است. اين در شرايطي است كه بر ا ساس اهداف برنامه هاي توسعه ،خاصه برنامه پنجم ،هدف گذاري نرخ رشد 8درصد بوده است. با توجه به اهمیت نرخ رشد اقتصادي در افزايش سطح رفاه عمومي و كاهش بيكاري ،سند چشم اندار بيست ساله و سياست هاي اجراي ذيل اصل 44قانون اساس ي با هدف جلب بيشتر مشاركت مردمي و افزايش سرمايه گذاري تصويب و ابالغ شد. در ادامه و در جهت فراهم آوردن بستر مناسب براي تحقق موارد ذكر شده ،طرح تحول اقتصادي ارائه گرديد .اين طرح با آسيب شناس ي اقتصاد كشور با اتكا به موضوعات و محورهاي مهم اقتصادي تنظيم شده ،لذا به نوعي متكي بر استراتژي هاي رشد نا متوازن و ايجاد تحرك و اصالح ساختاري در حوزه هاي مهم و كليدي اقتصادي نظير ”يارانه ها ،ماليات ،گمرك ،بانك ،ارزش گذاري پول ملي ،توزيع كال و خدمات و بهره وري“ با هدف اثرگذاري بر ساير حوزه هاي اقتصاد كشور تدوين شده است. معرفي ابزارها و نهادهاي نظام تأمین مالی قانون برنامه پنجم و تحقق اهداف مهم اقتصادي آن يعني دستيابي به رشد اقتصادي متوسط 8درصدي ،نياز به سرمايه گذاري در كشور را تشديد مي كند. از سوي ديگر در تحليل عدم تحقق رشد اقتصادي با ثبات و مناسب در كشور ،با توجه به فزوني نيروي كار نقش دو عامل سرمايه گذاري و بهره وري مهمتر به نظر می رسد. تغييرات در بهره وري نيز يك فرآيند ميان مدت بوده و ضمن تغييرات فرهنگي و استفاده از تحولت تكنولوژي در بستر تغيير رفتارها و نهادينه شدن آنها در جامعه معطوف مي باشد. اما عامل سرمايه و سرمايه گذاري حتي در كوتاه مدت نيز از توانايي بهبود در رشد اقتصادي برخوردار است. بر اساس محاسبات مقدماتي صورت گرفته با فرض ثبات در بهره وري كشور طي سالهاي اجراي برنامه پنجم توسعه ،در جهت تحقق نرخ رشد 8درصدي حدود 3000هزار ميليارد ريال و با فرض افزايش 50درصد بهره وري حدود 2400هزار ميليارد سرمايه گذاري جديد نياز دارد و حدود 50درصد از رشد اقتصادي كشور از محل سرمايه گذاري برآورد شده است. معرفي ابزارها و نهادهاي نظام تأمین مالی شايان ذكر است كه بر اساس اطالعات موجود سرمايه گذاري انجام شده در كشور در سال 1389حداكثر كمتر از نيمي از ارقام مورد پيش بيني براي متوسط سال هاي اجراي برنامه است. همچنين اين برآوردها قبل از اجراي قانون هدفمند كردن يارانه ها و بدون توجه به نياز كشور به سرمايه گذاري در جهت بازسازي ،نوسازي يا تغيير خطوط توليدي قبلی بوده است. بنابراين با توجه به مطالب ذكر شده به نظر مي رسد كه در جهت تحقق اهداف سند چشم انداز ،برنامه پنجم و طرح تحول اقتصادي «بازنگري و تحول در ديدگاه هاي تامين مالي»ضروري بنظر مي رسد. لزمه رشد و توسعه نظام تامين مالي در كشورهاي بررس ي و شناخت ابزارها و نهادهاي فعلي بازار ما لي كشور و همچنين شناخت ابزارها و نهادهاي متداول در بازارهاي مالي جهان مي باشد .در اين مقاله ضمن معرفي ابزارها و نهاد هاي تامين ما لي ،سعي شده كه ديد كلي از ابزارها و نهادهاي موجود و بالقوه در بازارمالي ارائه شود. تعريف تامين مالي كارگزاران اقتصادي در طول زمان داراي يك جريان درآمدي و يك جريان هزينه اي مي باشند كه لزوما بر هم منطبق نبوده و شكافي بين جريان درآمدي و هزينه اي وجود دارد و لزم است كه طي فرآيندي اين شكاف پر شود .به اين چنين فرآيندي كه بدنبال ايجاد ،جمع آوري و افزايش منابع مالي يا سرمايه اي براي هر نوع مخارجي است ،تامين ما لی مي گويند. به عبارت ديگر مصرف كننده ها ،بنگاه هاي توليدي و تجاري و دولت ها اغلب منابع مالي در دسترس براي رسيدن به اهداف ،پرداخت بدهي يا معامالت ديگر را ندارند و بايد از طرق مختلف ،پولي را كه آنها براي عمليات خود نياز دارند بدست آورند ،فرآيندي كه عامالن اقتصادي اين ميزان منابع مالي را بدست مي آورند و انتخاب روش آن را تامين مالي مي گويند. تامين مالي تامين مالي بنگاه ها تامين مالي از منابع درون شركت در تامين مالي طرح ها و پروژها ،منابع داخلي شركت ها بدليل ارزانتر بودن و كم ريسك بودن از اولويت برخوردارند. شرکت بايد ميزان وجه نقد موجود در ترازهای نقدی ،سرمایه گذاری های کوتاه مدت و مقداری از آن را که برای تداوم عملیات کنونی شرکت نیاز است را در نظر داشته باشد. کنترل شدید سرمایه در گردش به منظور بهبود جایگاه نقدی ،تحت فشار قرار دادن بدهکاران برای تسویه سریع تر بدهی ها ،کاهش سطح موجودیهای انبار و به طول انجامیدن دوره های پرداخت به بستانکاران می تواند موجب افزایش منابع نقدی شود. معيارها براي انتخاب روش تامين مالي از منابع بيرونی هزينه تامين مالي ريسك كسب و كار حد بهينه استفاده از هر روش حق راي در دسترس بودن وضعيت كنوني بازار سهام تامين مالي از داخل كشور منابع مالي در كشور در سه حوزه بانك ،بازار سرمايه و بيمه جمع آوري مي شود و از اين منابع بطور مستقيم يا غير مستقيم در غالب ابزارهاي و اشكال گوناگون در جهت تامين مالي پروژه هاي شركت ها و ساير موارد استفاده مي شود. البته بيمه معمول بطور غير مستقيم و از طريق بازار سرمايه و بانك منابع خود را در اختيار شركت ها قرار مي دهد. نظام بانكي نهاد ها و ابزارهاي نظام بانكي از ديد تامين مالي عقود مبادله اي تسهيالت عقود مشاركتي قرض الحسنه بانك ها صدور ضمانتنامه بخش رسمي اعتبارات اعتبارات اسنادي خارجي نهاد هاي بازار پولي موسسات اعتباري اعتبارات اسنادي داخلي بخش غیر رسمي (نهاد هاي مالي خارج از كنترل بانك مركزي) اوراق مشاركت (براي پروژه هاي خاص) تجهيز منابع بانك بر طبق قانون بانكداري بدون ربا ،بانك ها از سه منبع زير تجهيز منابع مي كنند: قرض الحسنه جاري سپرده قرض الحسنه پس انداز سپرده سرمايه گذاري مدت دار تخصيص منابع بانك ها -1قرض الحسنه -2قراردادهای مبادله ای -1فروش اقساطی -2اجاره به شرط تملیک -3معامالت سلف -4خرید دین -5جعاله -3قراردادهای مشارکتی -1مشارکت مدنی -2مشارکت حقوقی -3مضاربه -4مزارعه -5مساقات -4سرمایه گذاری مستقیم بازار سرمايه نهاد هاي مالي بازار سرمايه .1نهاد هاي خود تنظيم گر .2نهاد هاي واسطه اي بازار .3ساير فعالن بازار سرمايه .1نهاد ها خود تنظيم گر مهمترین ویژگی نهادهای خودتنظیمگر ،برخورداری این نهادها از استانداردهای حرفهای و اخالقی است .این ویژگی باعث میشود ،برخی از وظایف نظارتی مقام ناظر بر بازار سرمایه به این نهادها تفویض شود. .1نهاد ها خود تنظيم گر بورسهای اوراق بهادار بورس کال مؤسسات سپردهگذاری و نگهداری اوراق بهادار .2نهاد هاي واسطه اي بازار به دو دسته كلي تقسيم مي شوند: دسته اول:نهادهایی که بعنوان واسطه معامالت اوراق بهادار عمل می کنند. شرکتهای تأمین سرمایه (بانکهای سرمایهگذاری) :این مؤسسات که در بازار اولیه فعالیت میکنند،قیمتگذاری ،بازاریابی و فروش اوراق بهادار شرکتها را در انتشار اولیه از طریق عرضة عمومی یا خصوص ی بر عهده دارند. کارگزاران :به عنوان واسطه بين خریداران و فروشندگان به دادوستد اوراق بهادار میپردازند .کارگزاران به عنوان نماینده مشتری و به حساب مشتری ،در مقابل دریافت کارمزد ،به خرید و فروش اوراق بهادار میپردازند. .2نهاد هاي واسطه اي بازار دسته دوم :واسطه هایی هستند که سرمایه ها را از سرمایه گذاران دریافت می کنند و به نام خودشان در اوراق بهادار سرمایه گذاری کرده و سود حاصل را بين این اشخاص تقسیم می کنند. شرکت های مادر (هلدینگ) :موضوع اصلی فعالیت این شرکت ها ،سرمایهگذاری در سهام ،سهم الشرکه ،واحدهای سرمایهگذاری صندوقها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رای با هدف کسب انتفاع بهطوریکه بهتنهایی یا به همراه سایر اشخاص همسو کنترل واحد ،کنترل شرکت ،موسسه یا صندوق سرمایهپذیر را در اختیار گرفته یا در آن نفوذ قابل مالحظه یابد. .2نهاد هاي واسطه اي بازار شرکتهای سرمایهگذاری :شرکتهای سرمایهگذاری از جمله واسطههای مالی هستند که کارکرد اصلی آنها مدیریت تخصص ی سرمایهگذاری در بازار اوراق بهادار است ،اگر چه انواع متعددی از شرکتهای سرمایهگذاری با کارکردهای مختلف وجود دارند ،اما شرکتهای فعال در بورسهای اوراق بهادار بهطور معمول با هدف مدیریت پرتفوی وارد بورس میشوند .این شرکتها با فروش اوراق سرمایهگذاری خود به عموم ،وجوه به دست آمده را در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار سرمایهگذاری میکنند و به نمایندگی از دارندگان اوراق به ادارة آن میپردازند. .2نهاد هاي واسطه اي بازار صندوق سرمایه گذاری :نهادی است که منابع مالی را از مردم جمع آوری نموده و در سبد متنوعی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کند. صندوق ها انواع مختلفي دارند از جمله : صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك با سرمايه متغير ()open end mutual funds صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك با سرمايه ثابت () closed end mutual funds صندوق هاي سرمايه گذاري پوشش ي ()Hedge Funds صندوق هاي قابل معامله در بورس()ETFs صندوق سرمايه گذاري با درآمد ثابت .3ساير فعالن بازار سرمايه )۱مؤسسات رتبه بندی :اوراق بهادار صادره از طرف ناشران (شرکت ها) را از نظر ميزان ریسک درجه بندی کرده و ریسک یک نوع ورقه بهادار در مقایسه با سایر اوراق بهادار چگونه است. )۲ مشاوران سرمایه گذاری :نقش آنها ارائه مشاوره به سرمایه گذاران و راهنمایی آنان است. )۳ شرکت های پردازش اطالعات مالی :اطالعات مالی ناشران اوراق بهادار و همچنين اطالعات مربوط به معامالت اوراق بهادار را جمع آوری و پردازش کرده ،در اختیار مشتریان خود قرار می دهند . )۴ بازارگردان ها :هدف از بازارگردانی اوراق بهادار در بازار ثانویه ،افزایش نقدشوندگی اوراق بهادار است. بازارگردان روی اطالعات یک ورقه بهادار خاص تمرکز می یابد و با تحلیل آنها ،بهترین مظنه های قیمت را ارائه می دهد. ابزارهاي بازار سرمايه الف ) ابزارهای تأمين مالی دراز مدت نظیر سهام عادی،سهام ممتاز،اوراق قرضه و اوراق مشارکت ب) ابزارهای ویژة مدیریت ریسک قراردادهای اختیار معامله )((optionشامل قرارداد اختیار خرید)(call option و قرارداد اختیار فروش))(put option قراردادهای آتی)(future قرارداد هاي سلف)(forward قرارداد هاي معاوضه اي()Swap صنعت بيمه صنعت بيمه صنعت بيمه به دو بخش بيمههاي زندگي و بيمههاي غيرزندگي تقسيم مي شود: صنعت بيمه صنعت بيمه دو نقش عمده در نظام تامين مالي بر عهده دارد: - 1تجهیز و تخصيص منابع مالي -2مديريت ريسك فرآيندهاي تامین مالي تجهیز و تخصيص منابع مالي دللت بر تخصيص منابع تجميع شده در شركت هاي بيمه از محل حق بيمه ها هست. بيمه هاي زندگي مهم ترين بخش صنعت بيمه در نظام تامين مالي است .بخاطر اينكه حق بيمه هاي اين نوع بيمه ها مدت طولني تري در اختيار شركت بيمه قرار مي گيرد. شركت هاي بيمه منابع خود را: بطور مستقيم در شركت هاي مختلف سرمايه گذاري مي كند بطور غير مستقيم منابع خود را در بانك ها بطور سپرده بانكي نگه داري مي كنند و بانك ها آن منابع را تخصيص مي دهند بطور غير مستقيم و از طريق بازار سرمايه منابع خود را به شركت ها تخصيص مي دهند .از طريق خريد سهام و خريد اوراق مشاركت تجهیز و تخصيص منابع مالي در صنعت بيمه ويژگي هاي سرمايه گذاري بيمه: قابليت نقدشوندگي باليي داشته باشند. سرمايه گذاري بيمه در زمينه هاي مختلف ميبايست با دقت و ارزيابي هاي خاص ي صورت گرفته و متضمن حداقل ريسك باشد. سرمايه گذاري بيمه نبايد از سرمايهگذاريهاي مخرب در اقتصاد باشد سرمايه گذاري بيمه نبايد براي جبران زيان ناش ي از عمليات بيمه باشد. تجهیز و تخصيص منابع مالي در صنعت بيمه به طور كلي سرمايه گذاري شركت هاي بيمه در بازارهاي مالي و پولي به استناد آئين نامه 60شوراي عالي بيمه انجام مي گيرد. مطابق اين قانون ،موسسه بيمه موظف است حداقل س ي درصد از منابع سرمايه گذاري ابتداي دوره را به صورت سپرده ها بانكي و اوراق مشاركت كه با تضمين دولت يا بانك مركزي جمهوري اسالمي ايران يا ساير بانك ها منتشر شده باشد ،سرمايه گذاري كند. مديريت ريسك فرآيندهاي تامین مالي • صنعت بيمه عالوه بر اينكه مي تواند با تخصيص منابع خود باعث افزايش منابع در نظام مالي كشور شود ،مي تواند با پوشش ريسك فعاليت هاي مالي و اقتصادي فرآيند تامين مالي را گسترده تر كرده و بهبود ببخشد .از جمله بيمه هايي كه نقش روشني بر روي كاهش ريسك فرآيند تامين مالي مي توانند داشته باشند عبارت اند از: •بيمه سپرده •بيمه اعتباري •بيمه عدم النفع •بيمه نوسانات نرخ ارز تامين مالي از منابع خارج از كشور تامين مالي از منابع خارج از كشور تامین مالي از منابع خارجي روش هاي قرض ي تامین مالي پروژه اي وامهاي بین املللي خطوط اعتباري روش هاي غیر قرض ي تامین مالي شركتي سرمايه گذاري مستقيم يوزانس سرمايه گذاري غیر مستقيم فاينانس تملك سرمايه گذاري مشترك مشاركت در توليد ساير روش هاي قرض ي تامین مالي خارجي تامين مالي شركتي در اين نوع تامين مالي كشور يا موسسه وام دهنده عالوه بر اعطاي وام ،به نحوه هزينه شدن آن نيز نظارت كامل داشته و نوع مصرف را از ابتدا با وامگيرنده شرط ميكند. تامین مالي پروژهاي تامين ما لی پروژهاي عبارت است از تاسيس و به وجود آمدن يك موسسه تامين مالي مستقل قانوني با بدهي بدون اتكا يا با اتكاي محدود به دارايي حاميان پروژه و سرمايهاي از يك يا چند حامي براي هدف تامين مالي پروژههاي زيربنايي.در اين نوع تامين مالي كشور يا موسسه وامدهنده هيچگونه شرطي را براي نحوه مصرف وام پرداختي قرار نميدهد ودر واقع فاز تامين مالي از فاز اجرايي آن كامال جدا است. روش هاي تامین مالي پروژه اي فاينانس: يك بانك يا موسسه تجاري خارجي وامي را به منظور عمليات معيني به كشور و يا شركت مشخص ي پرداخت كرده و در واقع كنترلي روي هزينه كردن آن ندارد و بنابراين تعهدي نيز براي به ثمر نشستن طرح نداشته و در سررسيدهاي تعيينشدهاي اصل و فرع آن را از طرف قرارداد و يا بانك تضمينكننده قرارداد دريافت ميكند. فاينانس خودگردان فاينانس غير خود گردان يوزانس: به معني توافق بر پرداخت قيمت فناوري و تجهيزات دريافت شده در قبال ارائه برات مدتدار ميباشد .يكي از روشهاي استقراض كوتاهمدت ،يوزانس (ورود كال و خدمات به شكل نسيه) ميباشد روش هاي تامین مالي پروژه اي خطوط اعتباري: در اين حالت دريافتكننده خط اعتباري بدون پرداخت هيچگونه پولي اجازه مييابد به اندازه معيني از توليدات يا خدمات اعطاكننده خط اعتباري استفاده كرده و مطابق توافقات قبلي اقدام به بازپرداخت آن كند. وامهاي بيناملللي: اين روش به برقراري مشروط و مشخص براي استفاده از وام و اعمال كنترل موسسه وامدهنده بر نحوه هزينه شدن وام در زمان اجراي پروژه برميگردد. روش هاي غیر قرض ي تامین مالي خارجي سرمايهگذاري مستقيم خارجي: منظور از سرمايهگذاري مستقيم خارجي ،مشاركت يك يا چند سرمايهگذار خارجي در سهام ثبت شده يك موسسه داخلي است كه حق و حقوقي را براي سرمايهگذار ايجاد ميكند .انواع روشهاي سرمايهگذاري مستقيم خارجي :تملك يا خريد ،ايجاد شعبه فرعي از شركت ،سرمايهگذاري مشترك ،مشاركت در توليد، مشاركت در سودومشاركت زماني سرمايهگذاري غیر مستقيم خارجي: هر نوع سرمايهگذاري كه در آن سرمايهگذار خارجي مايل يا واجد شرايط لزم براي داشتن سهمي از سرمايه و مالكيت مشترك نباشد در اين طبقه وسيع كه با عنوان سرمايهگذاري غيرمستقيم شناخته ميشود جا ميگيرد. تفاوت اين روش با سرمايهگذاري مستقيم در اين است كه در اينجا سرمايهگذار در روند اجراي پروژه وارد نشده و نظارتي ندارد و از نظر مالي تيز تعهداتي نميسپارد؛ تنها در صورت سود يا زيان پروژه ،بر اساس سهم الشراكه داده شده ،سود دريافت ميكند. انواع سرمايه گذاري هاي غیر مستقيم خارجي ( BOT ساخت ،بهرهبرداري ،واگذاري) ( BOO ساخت ،بهرهبرداري ،مالكيت) ( BLT ساخت ،اجاره ،انتقال) ( BLO ساخت ،اجاره ،بهرهبرداري) ( DBOM طراحي ،ساخت ،بهرهبرداري ،نگهداري): ( ROT احياء ،بهرهبرداري ،انتقال) ( ROO احيا ،بهرهبرداري ،مالكيت) انواع سرمايه گذاري هاي غیر مستقيم معامالت جبراني: در اين نوع از سرمايهگذاري كه به آن معامالت متقابل نيز ميگويند ،كشور يا موسسه سرمايهگذار در قبال فراهمسازي منابع نقدي (سرمايه لزم براي خريد تجهيزات و نيروهاي توليد) و غيرنقدي (تجهيزات ،تكنولوژي ،دانش فني و )...مورد نياز براي اجراي پروژه ،اصل سرمايه (مالي و غيرمالي) خود را به همراه سود انتظاري از محل محصولت يا خدمات توليدي همان پروژه يا طرحهاي داخلي ديگر و يا در برخي موارد به صورت معادل ارزي مينمايد. مهمترين روشهاي معامالت جبراني :معامالت تهاتري ،خريد متقابل ،افست ،بيع متقابل است ابزار تامین مالي اسالمي (صكوك) ابزار تامین مالي اسالمي (صكوك) گونههای مختلفی از اوراق بهادار اسالمی طراحی شده که به سه گروه عمده تقسیم میشوند. ابزارهای مالی غیر انتفاعی جهت تامین مالی اهداف خیرخواهانه، ابزارهای مالی انتفاعی با سود معین برای سرمایهگذاران ریسک گریز ابزارهای مالی انتفاعی با سود انتظاری برای سرمایهگذاران ریسکپذیر یکی از رایجترین آنها ،صکوک ) (Sukukنام دارد. ابزار تامین مالي اسالمي (صكوك) انواع صكوك (از نظر سازمان حسابداری و حسابرس ی موسسههای مالی اسالمی ( )AAOIFIمستقر درکشور بحرین) -1 صكوك اجاره -2 ،صكوك مشاركت -3 ،صكوك مضاربه -4 ،صكوك مالكيت دارايي هايي كه در آينده ساخته مي شود -5 ،صكوك مالكيت منافع دارايي هايي كه در آينده ساخته مي شود -6 ،صكوك نماينده سرمايه گذاري -7 ،صكوك مالكيت منافع دارايي هاي موجود -8 ،صكوك مزارعه -9 ،صكوك مساقات-10 ، صكوك سلم -11 ،صكوك ارائه خدمات -12 ،صكوك استصناع -13 ،صكوك حق المتياز و -14صكوك مرابحه. انواع اوراق بهادار اسالمی از دیدگاه کمیته تخصص ی فقهی بورس اوراق بهادار تهران از میان انواع صکوک اشاره شده ،موارد زیر در کمیته فقهی بورس اوراق بهادار بررس ی و به تصویب رسیده اند: اوراق اجاره :اوراق اجاره ،اوراق بهاداری است که براساس عقد اجاره منتشر میشود و نشان دهنده مالکیت مشاع دارندگان آن ،در دارایی مبنای انتشار اوراق است که اجاره داده میشود .اوراق اجاره دارای انواعی است. اوراق مرابحه :اوراق بهاداری هستند که دارندگان آنها به صورت مشاع مالک دارایی مالی (دینی) هستند که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است .این اوراق بازدهی ثابت داشته و قابل خرید و فروش در بازار ثانوی میباشند . اوراق مضاربه :اوراق بهاداری است که براساس عقد مضاربه طراحی میشود اوراق جعاله :اوراق جعاله ،اوراق مالکیت مشاع دارایی (کار ،خدمت یا کالیی) است که براساس قرارداد جعاله تعهد انجام و تحویل شده است. ابزار تامین مالي اسالمي (صكوك) اوراق استصناع :شرکتهای دولتی و خصوص ی که درصدد احداث یا توسعه پروژه خاص ی هستند ،میتوانند با استفاده از اوراق بهادار استصناع ،به احداث پروژه اقدام کنند و قیمت آن را طبق زمانبندی معینی از محل بودجه سالنه یا از طریق واگذاری واحدهای ساخته شده به تدریج بپردازند اوراق رهنی :از منظر فقهی ،اکثر تسهیالت اعطایی از طرف بانکهای بدون ربا قابل تبدیل به اوراق بهادار هستند لکن از این میان تسهیالت فروش اقساطی و اجاره به شرط تملیک از اولویت برخوردارند صکوک مزارعه و مساقات نيز به تصویب کمیته رسیدند. نتیجه گيری با تداوم روند کنونی ،دستیابی به اهداف مدنظر در خصوص رشد اقتصادی و کاهش بیکاری ،همچنين مهمترین خواسته مسئولن ازاجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها در بعد صرفه جویی در بنگاه ها با چالش اساس ی مواجه خواهد شد.به عبارت دیگر: نظام تامين مالی در کشور با توجه به قدمت سیستم بانکی و ساختار فرهنگی موجود( تمایل کمتر به مشارکت ،پنهانکاری ،فقرنمایی و )...وابسته به سیستم بانکی است و به عبارت دیگر بانک محور است. مصرف کنندگان و فعالن اقتصادی توقع دارند با مراجعه به سیستم بانکی منابع مورد نظر را دریافت دارند. سیستم بانکی عليرغم جذب حدود 95درصد نقدینگی و اعطای تسهیالت فراتر از ظرفیت های قانونی ،همچنان با صفهای دریافت تسهیالت و تزاحم های دستوری برای پرداخت تسهیالت مواجه است. نتیجه گيری بازار بورس کشور عليرغم تالشهای صورت گرفته با توجه به کاستیهای موجود در آشنایی و دسترس ی عموم جامعه و تنگناهای فرهنگی مبنی بر عدم پذیرش ریسک(بسنده کردن به سود ثابت عليرغم کمتر بودن آن) همچنان به عنوان یک بازار لوکس و ناپایدار تلقی می شود عالوه بر کاستیهای ابزاری ،محدودیت های فقهی ،پیوند کمتر با بورس های جهانی، نقدشوندگی کمتر بازار( در مقایسه با بانک) تمایل کمتر بنگاه ها بدلیل شناختن راه آسانتر (بانک) ،بال بودن نسبت سود تقسیمی در شرکت های بورس ی و تمایل بیشتر سهامداران به تقسیم سود بیشتر و غيره نيز دچار چالش های اساس ی است. صنعت بیمه در کشور عليرغم قدمت و مشروعیت آن در افکار عمومی در موارد محدودی که ناش ی از الزامات قانونی است(نظير بیمه شخص ثالث)از رشد مناسبی برخوردار بوده است .امادرسایر رشته های بیمه نظير بیمه های زندگی از توسعه کمتری برخوردار بوده است. نتیجه گيری عالوه بر آن محدودیت های آئين نامه ای و غيره مانع از ورود جامع و کامل این صنعت در سرمایه گذاری مستقیم شده است. در چنين شرایطی منابع محدود حاصله از فعالیت های بیمه ای از طریق بازار سرمایه یا سیستم بانکی به صورت غير مستقیم در تامين مالی نقش ایفا می کنند. سرمایه گذاری خارجی در کشور تحت تاثير شرایط بين املللی متناسب با سطح نیاز داخلی و ظرفیت های اقتصاد داخلی نبوده است .این موضوع تحت تاثير بحران جهانی اقتصاد تشد ید شده است پیشنهادات نهادها و ابزارهاي مختلفي در حوزه هاي مختلف تامين مالي وجود دارد كه قابليت بررس ي و معرفي به بازارهاي مالي ايران را دارا مي باشند. نظام بانكي در بين حوزه هاي مختلف تامين مالي از وضع مناسب تري برخوردار است و تا حدودي از ظرفيت بالقوه خود استفاده كرده است اما ضرورت دارد که در قالب طرح تحول بانکی نحوه ارتباط سیستم بانکی با بانک های خارجی و منابع خارجی از نظر شرعی و قانونی مشخص شود تا بر اساس آن موسسات اعتباری داخلی بتوانند فارغ از تنگناهای بين املللی با جذب سپرده های خرد و یا منابع بانکی خارجی ،ورود سرمایه به کشور را ارتقاء بخشند. يكي از حوزه هايي كه بايد توجه بيشتري بر آن شود ،تامين مالي از طريق منابع درون بنگاه ها و يا از طريق روش هاي تامين مالي بين بنگاهي است كه تقريبا در نقش كمرنگي در كشور ما دارد .در چنين شرایطی شایسته است که سهم آورده متقاضیان جهت طرح های ایجاد یا توسعه ای دست کم به 50درصد منابع مورد نیاز افزایش یابد. پیشنهادات در حوزه تامين مالي خارجي عليرغم اينكه ابزارها و ترتيبات متنوعي وجود دارد كه مي توان از آنها استفاده كرد ،ولي برخي مشكالت بيروني در اين حوزه وجود دارد كه اجازه گسترش تامين مالي از اين بخش را نمي دهد بازار سرمايه نيز يكي از حوزه هايي است كه بيشترين تنوع را در ابزارها و نهادها دارد كه نياز است كه با گسترش تنوع ابزارها و ايجاد نهادهاي لزم و يا پررنگ كردن نقش برخي نهادهاي موجود زمينه را براي جمع آوري و تجهيز بيشتر منابع در این بازار صورت گيرد. نقش صنعت بيمه در تامين مالي در جهان بسيار بيشتر از نقش اين صنعت در تامين مالي كشور است كه اين مطلب نياز به بازنگري در نگرش مردم و مسئولن و تحول در اين صنعت را مي طلبد. با تشكر از همكاران دفتر تحقيقات و سياست هاي پولي و بازرگاني معاونت امور اقتصادي وزارت امور اقتصادی ودارایی كه ما را در تهيه مقاله ياري كردند و با تشكر از حوصله شما پايان