Transcript شركت سهامي بانك غيرربوي و بازبيني ماهيت ربوي و غيرربوي عمليات بانكي متداول 1 بيژن بيدآباد - عبدالرضا هرسيني

‫شركت سهامي بانك غيرربوي‬
‫و بازبيني ماهيت ربوي و غيرربوي عمليات‬
‫بانكي متداول‬
‫‪1‬‬
‫بيژن بيدآباد‪-‬عبدالرضا‬
‫هرسيني‬
‫تعريف ربا‬
‫تمييز عمليات ربوي و غيرربوي‪:‬‬
‫‪-1‬وام دهنده در سود و زيان فعاليت اقتصادي وام گيرنده‬
‫سهيم باشد‪.‬‬
‫‪-2‬نرخ دريافت مازاد(بهره) از پيش مشخص و شرط نشود‪.‬‬
‫‪-3‬گرفتن بهره در قرضهاي مصرفي ربا است‪.‬‬
‫‪-4‬خريد و فروش (تبديل) ارز ربا نيست‬
‫‪2‬‬
‫عمليات بانكي متداول‬
‫‪ -1‬سپرده گذاري‬
‫‪ -2‬تسهيالت دهي‬
‫‪ -3‬خريد و فروش اسعار خارجي‬
‫‪ -4‬خريد و فروش اوراق و اسناد بهادار‬
‫‪ -5‬خريد و فروش طال ونقره و فلزات بهادار‬
‫‪ -6‬دريافت و پرداخت حوالجات‬
‫عمليات اعتباري‬
‫‪3 -7‬‬
‫سپرده گذاري‬
‫بانك‪:‬‬
‫‪-1‬دريافت سپرده از مردم يا بانكها‬
‫‪-2‬سپردهگذاري نزد ساير بانكها‬
‫اگر نرخ بهره توسط مديون مشخص شود ربا نيست‬
‫سود علي الحساب متداول حيلة شرعي است‬
‫‪4‬‬
‫سپرده گذاري مشهور به قرض الحسنه‬
‫قرعه كش ي جوائز‬
‫نرخ جايزه = اميدرياض ي ارزش جايزه نسبت به سپرده‬
‫اگر‬
‫«نرخ جايزه» > «نرخ بهره الزم» ‪‬اجحاف به سپرده گذار‬
‫«نرخ جايزه» < «نرخ بهره الزم» ‪‬اجحاف به بانك‬
‫اگر‬
‫«نرخ جايزه» = «نرخ بهره الزم» ‪‬عدم عدالت در توزيع سود‬
‫‪5‬‬
‫عدم عدالت در سپرده هاي قرض الحسنه‬
‫توزيع جايزه از تابع چگالي احتمال پيروي ميكند‬
‫اگر دو نفر در يك زمان در مدت مساوي وجهي يكسان را نزد‬
‫بانك بگذارند دريافتي آنها از بابت جايزه يكسان نيست‬
‫جاري‪ ،‬چك‪ ،‬كارت الكترونيك‪ :‬اگر شامل دريافت بهره نشوند‬
‫مشروعند‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫عدم جواز جايگزيني كارمزد با بهره‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫كارمزد نميتواند جاي بهره را بگيرد‬
‫كارمزد نبايد با تغيير ميزان اسمي پول تغيير كند‬
‫كارمزد مزد فروش خدمت توسط بانك است‬
‫‪ ‬فقط وقتي هزينة بانك با افزايش مبلغ اسمي خدمت پولي‬
‫متناسب باشد كارمزد ميتواند تغيير كند‬
‫‪7‬‬
‫تسهيالت دهي‬
‫‪ ‬وام مصرفي‪( ‬اخذ مازاد حرام)زيان بانك‪:‬‬
‫‪ ‬اخذ كارمزد (هزينة ارائه خدمت دريافت كند)‬
‫‪ ‬منبع مستقلي جبران زيان بانك را بكند‬
‫‪ ‬دولت‬
‫‪ ‬وجوه شرعي‬
‫‪ ‬وام سرمايه گذاري ‪ 2 ‬شرط الزامي است‪:‬‬
‫‪ ‬شراكت در سود و زيان فعاليت‬
‫‪ ‬عدم شرط نرخ مازاد (بهره)‬
‫‪8‬‬
‫ماهيت ربوي و غيرربوي عقود در عمليات بانكي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تسهيالت قرض الحسنه ‪ ‬وام نيك‬
‫مشاركت مدني‬
‫مشاركت حقوقي‬
‫سرمايه گذاري مستقيم‬
‫مضاربه‬
‫معامالت سلف ‪ ‬وارد به حريم ربا‬
‫فروش اقساطي ‪ ‬وارد به حريم ربا‬
‫اجاره به شرط تمليك ‪‬وارد به حريم ربا‬
‫جعاله‬
‫مزارعه‬
‫مساقات‬
‫خريد دين ‪‬وارد به حريم ربا‬
‫‪ ‬ربح مركب (جريمة تأخير تأدية دين) ‪‬وارد به حريم ربا‬
‫‪ ‬اجاره‬
‫‪9‬‬
‫عقود ربوي‬
‫‪ ‬معامالت سلف‬
‫‪ ‬فروش اقساطي‬
‫‪R  pq‬‬
‫‪r‬‬
‫‪ 100‬‬
‫‪R‬‬
‫‪v‬‬
‫‪ ‬اجاره به شرط تمليك‬
‫‪ ‬خريد دين‬
‫‪ ‬ربح مركب (جريمة تأخير تأدية وام)‬
‫‪10‬‬
‫‪m‬‬
‫‪i‬‬
‫‪v‬‬
‫‪2v‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪r‬‬
‫خريد و فروش اسعار خارجي‬
‫‪ ‬مجوز اخذ ربا از كافر زمينة عملي ندارد‬
‫‪‬‬
‫معامالت نقدي )‪(Spot‬‬
‫‪‬‬
‫معامالت آتي يا وعده دار )‪(Future‬‬
‫‪ ‬قراردادهاي سلف ارزي )‪(Forward‬‬
‫‪ ‬اختيار معامله )‪(Option‬‬
‫‪‬اختيار خريد‬
‫‪‬اختيار فروش‬
‫‪‬‬
‫معامالت تعويض ي )‪(Swap‬‬
‫‪ 11 ‬گواهي سپردة ارزي‬
‫ساير عمليات بانكي‬
‫خريد و فروش اوراق و اسناد بهادار‬
‫خريد و فروش طال و نقره و فلزات گرانبها‬
‫دريافت و پرداخت حوالجات‬
‫عمليات اعتباري بانكي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪12‬‬
‫شركت سهامي بانك غيرربوي‬
‫تجهيز‌منابع‬
‫تخصيص‌منابع‬
‫سرمايه‬
‫‌گذاران‬
‫ساير‌عمليات‌بانكي‬
‫تسهيم‌سود‌‬
‫سرمايه‌گذاري‬
‫‪13‬‬
‫بانك‬
‫ساير‌عمليات‌بانكي‬
‫تسهيم‌سود‌بانكي‬
‫سپرد ‌ه‬
‫گذاران‬
‫ويژگيهاي شركت سهامي بانك غيرربوي‬
‫توزيع عادالنه سود سهام بين سهامداران‬
‫رفع تمايزات بين سپردههاي كوتاه و مدت دار‬
‫اين نوع سپردهگذاري سهيم شدن در سود بانك است‬
‫تبديل نرخهاي سود سپردهها به يك نرخ‬
‫افزايش شفافيت و كارائي عمليات بانكي‬
‫سهام اين بانك سپردههاي آن است‬
‫تغيير دارائي شركت با تغيير ميزان سپردهها‬
‫مشاركت هر شخصيت حقيقي‪ /‬حقوقي‪ /‬دولتي‪ /‬خصوص ي‬
‫كارائي‪ 14‬زياد اين بانك در تجهيز منابع‬
‫ويژگيهاي شركت سهامي بانك غيرربوي‬
‫‪q‬‬
‫ارزش اسمي هر سهم‬
‫تعداد افراد سپرده گذار ‪m‬‬
‫‪Di‬‬
‫سپردة فرد ‪i‬‬
‫مدت زمان سپرده گذاري ‪t‬‬
‫‪q‬‬
‫سود هر سهم‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫‪m‬‬
‫‪ Di t i‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪15‬‬
‫‪r‬‬
‫عمليات غيرربوي و مجاز‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫وام نيك (با مشروح توضيحاتي كه در مورد آن داده شد‪ -‬وام بدون بهره)‬
‫مشاركت مدني (به شرطي كه نرخ بازده انتظاري شراكت از قبل مشخص نشود)‪.‬‬
‫مشاركت حقوقي (تأمين بخش ي از سرمايه ساير شركتهاي سهامي يا بانكهاي سهامي غيرربوي ديگر)‪.‬‬
‫سرمايهگذاري مستقيم (تأمين سرمايه پروژههاي اقتصادي)‪.‬‬
‫مضاربه (به شرطي كه نرخ بهره از پيش شرط و معين نشود)‪.‬‬
‫معامالت سلف (به شرطي كه قيمت كاال در زمان تحويل از قبل معين و شرط نشود)‪.‬‬
‫جعاله (به شرطي كه نرخ بهره از قبل معين و شرط نشود)‪.‬‬
‫مزارعه (به شرطي كه نرخ بازده از قبل معين و شرط نشود)‪.‬‬
‫مساقات (به شرطي كه نرخ بازده از قبل معين و شرط نشود)‪.‬‬
‫اجاره (همانند كاالهاي بادوام‪ ،‬زمين‪ ،‬ساختمان‪ ،‬ماشينآالت)‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫عمليات ربوي و غيرمجاز‬
‫• فروش اقساطي‬
‫• اجاره به شرط تمليك‬
‫• خريد و فروش دين‬
‫• ربح مركب (براساس توضيحاتي كه داده شد)‬
‫‪17‬‬
‫عمليات ارزي غيرربوي و مجاز‬
‫• معامالت نقدي (‪( )Spot‬تبديل اسعار خارجي به يكديگر)‪.‬‬
‫• معامالت تعويض ي (‪( )Swap‬به شرط اينكه نرخ بهره در محاسبه نرخ‬
‫تبديل بكار گرفته نشود)‪.‬‬
‫• اوراق اختيار معامله (‪( )Option‬به شرط اينكه نرخ بهره در مورد دو ارز‬
‫مورد نظر يكسان باشد)‪.‬‬
‫• گشايش اعتبار اسنادي (‪)Letter of Credit‬‬
‫‪18‬‬
‫عمليات ارزي ربوي و غيرمجاز‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫معامالت آتي يا وعدهدار (‪)Future‬‬
‫معامالت تعويض ي (‪)Swap‬‬
‫اوراق اختيار معامله (‪)Option‬‬
‫گواهي سپرده ارزي‬
‫‪19‬‬
‫ساير عمليات بانكي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫خريد و فروش اوراق و اسناد بهادار نبايد متضمن زمان و مرتكب تنزيل به‬
‫دليل زمان شود‬
‫معامالت َ‬
‫صرف مجاز ولي اجاره فلزات گرانبها وارد حريم ربا ميشود ولي‬
‫مشاركت با زرگر و بدون مشخص كردن نرخ اجاره وارد حريم ربا نيست‬
‫دريافت و پرداخت حوالجات بر مبناي «كارمزد» بياشكال است‬
‫عمليات اعتباري با استفاده از نرخ بهره الزم )‪ (r‬يا نرخ سود سهام شدني‬
‫است‬
‫‪20‬‬
‫مباحث حقوقي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تطابق با حقوق شركتها در قانون تجارت‬
‫براساس اساسنامه سهام ممتاز و عادي براي مؤسسين قابل تعريف است‬
‫تطابق با قانون بانكداري بدون ربا‬
‫مالكيت دولتي‪/‬خصوص ي‪ /‬مختلط ميپذيرد‬
‫• وام نيك در شقوق دولتي و مختلط با شفافيت كامل قابل اعطاء است‬
‫‪q‬‬
‫‪r‬‬
‫‪Di ti  Dg t g  Lt‬‬
‫‪21‬‬
‫‪q‬‬
‫‪q‬‬
‫‪r‬‬
‫‪‬‬
‫‪Diti  Dg t g  Lt Diti‬‬