Transcript روح-اله-علوي-صکوک

‫موضوع ‪:‬‬
‫ابزارهای نوین مالی (صکوک)‬
‫استاد مربوطه ‪:‬‬
‫جناب آقاي دكتر کردلوئی‬
‫ارائه دهنده‪:‬‬
‫سید روح اله علوی‬
‫مقدمه‬
‫خل حاصل از حذف اوراق قرضه از بازار سرمايه از يك سو و قابليت عقدهاي اسالمي براي‬
‫طراحي ابزارهاي ما لي از سوي ديگر‪ ،‬باعث شده انواعي از ابزارهاي مالي اسالمي به عنوان‬
‫صكوك ازسوي كارشناسان مالي اسالمي پيشنهاد شود‪ ،‬گرچه همه آنها معيارهاي الزم فقهي و‬
‫اقتصادي راندارند‪ ،‬اما برخي در عين رعايت ضوابط شرعي‪ ،‬قابليتهاي باالي عملياتي و توجيه‬
‫اقتصادي دارند‪ .‬يكي از نوآوريهاي دهه اخير درعرصة بحثهاي پولي و مالي اسالمي‪ ،‬انتشار انواع‬
‫اوراق بهادار اسالمي به اسم صكوك است‪ ،‬اوراق بهادار اسالمي گرچه از جهت شيوة عملياتي‬
‫شباهتهايي با اوراق بهادار ربوي دارند اما از جهت محتوا و ماهيت حقوقي تفاوتهاي اساس ي دارند‪،‬‬
‫اوراق بهادار ربوي به طور معمول براساس قرارداد قرض با بهره طراحي شده اند‪ ،‬صاحبان‬
‫اوراق در مالكيت دارايي هاي حقيقي و فعاليت هاي اقتصادي و بازدهي آنها هيچ مشاركتي ندارند‬
‫و در سر رسيدهاي مقرر بهرة ثابت و احيانا متغير دريافت ميكنند‪ ،‬درحالي كه در اوراق بهادار‬
‫اسالمي‪ ،‬صاحبان اوراق در مالكيت داراييهاي حقيقي و درفعاليتهاي اقتصادي مشاركت دارند و‬
‫بازدهي طرح ها‪ ،‬پروژهها و فعاليتها روي درآمد صاحبان اوراق اثر ميگذارد و سود اوراق متاثر از‬
‫بخش واقعي اقتصاد است‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫گسترش روزافزون بانكداري اسالمي در سيستم بانكداري دنيا و سياست هاي پولي و مالي جهان‪،‬‬
‫براي كمتر كس ي قابل باور بود ‪.‬امروزه‪ ،‬نظام اقتصادي دنيا‪ ،‬بانكداري اسالمي را به عنوان يك‬
‫نظام مترقي و پيشرفته‪ ،‬پذيرفته و در بسياري از موارد‪ ،‬آن را جايگزين روشهاي قبلي خود نموده‬
‫است ‪.‬چنين اقدامي به اين وسعت‪ ،‬بي شک بدون مطالعه و بررس ي علمي موشكافانه صورت‬
‫نگرفته است ‪.‬مطمئنا اقتصاد هاي توسعه يافته‪ ،‬منفعت محور و مشتري مدار كشورهاي‬
‫غربي‪ ،‬اگر در ارتباط با ويژگي‪ ،‬كاربرد و مترقي بودن بانكداري اسالمي به باور نميرسيدند‪ ،‬به اين‬
‫وسعت آن را به اجرا در نمي آورند‪ .‬امروزه روش تأمين مالي با نرخ بهره ثابت در نظام مالي‬
‫سرمايه داري رايج است و در سطح بسيار گسترده اي از ابزارهاي بدهي تأمين مالي كه مهمترين‬
‫آنها‪ ،‬اوراق قرضه است‪،‬استفاده مي شود ‪.‬استفاده از اين ابزارها در نظام مالي اسالمي ربوي‬
‫بوده و مردود شمرده شده است قانون اسالم‪ ،‬مسلمانها را از دريافت و پرداخت ربا منع كرده‬
‫است‪ .‬انتشار اوراق بهادار(صكوك)براساس احكام مقدس شريعت اسالمي يكي از مهمترين‬
‫اهداف بانكداري و ماليه اسالمي و از جمله برجسته ترين ابزار توسعه اقتصادي اسالمي در‬
‫جامعه است مشروط بر اينكه در ساز و كارهاي آن تمام اصول بنيادي كه اقتصاد اسالمي را از‬
‫ديگر اقتصاد ها متمايز مي سازد‪ ،‬رعایت شود ‪.‬‬
‫تعریف صکوک‬
‫• صکوک که برخی اوقات به اشتباه ازآن به عنوان "اوراق قرضه اسالمی"یاد میشود‪،‬مبتنی بر‬
‫مالکیت یک دارایی(ها) خاص توسط سرمایه گذاران است‪.‬‬
‫• واژه " صک "به معنای کتاب‪،‬نامه و رسید دریافت پول و همچنین به معنای سند و سفته ترجمه‬
‫شده است‪.‬این واژه معرب چک در فارس ی است‪.‬اعراب این واژه را توسعه دادند و آن را بر تمامی‬
‫انواع حواله ها و تعهد ها به کار برده اند‪.‬به طور کلی صکوک به جای اینکه ورقه بدهی مبتنی بر‬
‫قرض باشد‪،‬ورقه بدهی بر اساس یک دارایی پایه است که در نقل و انتقال های مالی واقعی منتشر‬
‫میشود‪.‬از این رو و به دلیل اینکه این نقل و انتقال ها همراه با ریسک است‪ ،‬ضمانتی برای درآمد‬
‫قطعی سرمایه گذاری در اوراق وجود ندارد‪،‬مگر آنکه اوراق توسط فردی ضمانت شده باشد‪.‬‬
‫تاریخچه صکوک‬
‫• کشور مالزی از بزرگترین پایه گذاران اوراق قرضه اسالمی در جهان مي باشد‪،‬به طوری که با صكوك‬
‫مشاركتي‪ ،‬به بزرگترین بازار صکوک جهان تبدیل شده است و ‪ 62‬درصد از کل سهم صکوک جهانی را در اختیار‬
‫دارد‪.‬‬
‫• ايده نخستین انتشار اوراق اسالمي به دهه ‪ 1980‬بر ميگردد‪ .‬در آن زمان كوشش هاي فراواني به وسيله بانك‬
‫هاي اسالمي جهت غلبه بر مسئله نقدينگي صورت گرفت‪ .‬در جوالي ‪ ، 1983‬بانك مركزي مالزي در جايگاه‬
‫پيشگام در اين زمينه‪ ،‬از اوراق بهادار دولتي يا اسناد خزانه كه بهره پرداخت مي كردند استفاده نكرد و به‬
‫جاي آن از اوراق بدون بهره به نام گواهي سرمايه گذاري دولتي استفاده كرد ‪ .‬نرخ سود اين اوراق از رابطة‬
‫ثابتي تبعيت نمي كرد و بيشتر بر مالحظه هاي كيفي طرح تاكيد مي شد‪ .‬براي تعيین نرخ بازدهي‪ ،‬معيارهاي‬
‫گوناگوني مانند وضعيت كالن اقتصادي‪ ،‬نرخ تورم و نرخ بازدهي ديگر اوراق بهادار مشابه مورد توجه قرار‬
‫ميگرفت؛ بدين ترتيب شبه ربوي بودن سود به ظاهر برطرف مي شد و افراد مسلمان به خريد اين اوراق‬
‫اقدام مي كردند‪.‬استفاده از لفظ صكوك جهت ابزارهاي مالي اسالمي براي نخستین بار در سال ‪2002‬‬
‫درجلسه فقهي بانك توسعه اسالمي)‪ (IDB‬پيشنهاد شد‪ .‬بعد از آن سازمان حسابداری و حسابرس ی نهادهای‬
‫مالی اسالمی (‪)AAOIF‬اقدام به معرفي چهارده نوع صكوك كرد‪.‬‬
‫تاریخچه صکوک در ایران‬
‫• هر چند کشور ایران از سال ‪ 1373‬وبا انتشار صکوک مشارکت (اوراق مشارکت) طرح نواب‪ ،‬به طور رسمی در تامين‬
‫مالی از طریق صکوک وارد گردید و این شیوه تامين مالی همچنان ادامه دارد‪ ،‬اما تامين مالی از از طریق صکوک اجاره‬
‫به عنوان دومين نوع صکوک در این کشور‪،‬تنها در سالهای اخير مورد توجه قرار گرفته است‪.‬در این رابطه اولين‬
‫اوراق اجاره در ایران جهت تامين مالی خرید یک فروند هواپیما توسط شرکتهواپیمایی ماهان در سال ‪ 1389‬با حجم‬
‫‪ 29.15‬میلیارد تومان منتشر گردید‪.‬پس از آن نيز هفت بار دیگر اوراق اجاره در کشور منتشر شده استکه حجم کل‬
‫این اوراق تا کنون حدود ‪ 6046‬میلیارد تومان میشود که همگی توسط شرکتها منتشر شده اند‪.‬بیشترین حجم‬
‫انتشار مربوط به شرکت مپنا با ميزان ‪ 200‬میلیارد تومان بوده است و کمترین آن اوراق اجاره ليزینگ جامع سینا به‬
‫ميزان ‪ 10‬میلیارد تومان میباشد‪.‬نرخ بازده اولیه اوراق اجاره ‪ 17.5‬درصد‪ ،‬یعنی نیم درصد بیشتر از نرخ اوراق‬
‫مشارکت ‪4‬ساله در نظر گرفته شده بود که پس از ابالغ بسته سیاستی و نظارتی بانک مرکزی در سال ‪ ،90‬نرخ تمامی‬
‫اوراق اجاره ساالنه ‪ 20‬درصد تعیين گردید‪.‬الزم به ذکر است که تمامی اوراق منتشر شده تاکنون‪،‬دارای دو سررس ی‬
‫‪4‬ساله میباشند و به صورت با نام و قابل معامله در فرابورس منتشر شده اند‪.‬تمامی اوراق نيزاز متعهد پذیره نویس‬
‫استفاده نموده اند‪.‬با توجه به اهمیت بکارگيری انتشار اوراق اجاره توسط بانکها و موسسات مالی‪،‬تا کنون بانک‬
‫سامان به عنوان اولين بانک اقدام به تامين مالی از طریق انتشار صکوک اجاره نموده است و سایر بانک ها و‬
‫موسسات اعتباری نيز قصد دارند در آینده در این حوزه وارد شوند‪.‬‬
‫تاریخچه صکوک در ایران‬
‫• تاکنون بانک های اقتصاد نوین‪،‬مسکن‪،‬ملت‪،‬صادرات‪،‬تجارت‪،‬صنعت و معدن‪،‬کشاورزی و سپه‬
‫از طریق شرکت های تامين سرمایه برنامه ریزی الزم جهت انتشار اوراق اجاره به پشتوانه امالک‬
‫و دارایی های سرمایه ای خود را انجام داده و برخی نيز قرارداد مشاوره عرضه با نهادهای تحت‬
‫نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار بسته اند‪.‬در حال حاضر سه نوع عملیاتی مجاز (به لحاظ‬
‫فقه شیعه و حقوق ایران) جهت استفاده از صکوک اجاره در کشور وجود دارد که تا کون دو نوع‬
‫آن یعنی صکوک اجاره جهت تامين نقدینگی(با هدف آزادسازی منابع محصور در دارایی های‬
‫سرمایه ای) و صکوک اجاره جهت تامين دارایی(با هدف خرید دارایی سرمایه ای)کاربردی شده‬
‫است‪.‬نوع سوم اوراق اجاره که تا کنون اجرایی و عملیاتی نشده است‪،‬صکوک اجاره رهنی‬
‫است‪.‬انتشار این نوع اوراق توسط بانک مسکن و با مشاوره تامين سرمایه نوین در دست اقدام‬
‫بوده که با توجه به موانع انتشار این نوع اوراق‪ ،‬به نظر ميرسد درآینده نزدیک شاهد عملیاتی‬
‫شدن این مدل صکوک اجاره نباشیم‪.‬مانع اصلی در انتشار اوراق اجاره رهنی این است که بانکها‬
‫در قراردادهایی که با دریافت کنندگان تسهیالت تدوین نموده اند‪،‬بندی یا ماده ای که اشاره‬
‫نماید بانک در صورت لزوم میتواند تسهیالت را تبدیل به اوراق بهادار نماید‪،‬درج نموده اند و این‬
‫خود خآلیی حقوقی در این زمینه ایجاد کرده است‪.‬‬
‫ويژگي هاي اوراق بهادار متعارف (ربوي)‬
‫•‬
‫برجسته ترين ويژگي اوراق يا اسناد ربوي در موارد ذيل خالصه مي شود‪:‬‬
‫• ‪ .1‬اوراق بهادار ربوي بيانگر مالكيت دارندگان آنها در طرح هاي تجاري يا صنعتي كه اوراق براي آنها انتشار‬
‫يافته‪ ،‬نيست و بيشتر نشانگر وام ربوي است كه خريداران اوراق به صاحبان طرح ها و در واقع طرف هاي‬
‫صادركننده اوراق‪ ،‬داده اند‬
‫• ‪ .2‬در اين اوراق به طور معمول سود معيني در دوره هاي معین ماهانه‪ ،‬فصلي يا ساالنه ميان دارندگان اوراق‬
‫تقسيم مي شود؛ اين سود براساس نرخي (درصدي ) از سرمايه و نه نسبتي از سود واقعي در نظر گرفته مي‬
‫شود و در موارد كمي مانند اسناد بلندمدت ‪ ،‬اين نرخ متغیر است و متناسب با نرخ تورم در نظر گرفته مي‬
‫شود؛‬
‫• ‪ .3‬در اين اوراق‪ ،‬استرداد اصل سرمايه در پايان مدت آنها اعم از اينكه طرح سود كند يا زيان تضمین شده‬
‫است و صادركننده اوراق فقط به بازگرداندن سرمايه همراه با سود توافقی متعهد شده است و سودهاي‬
‫اضافي طرح به طور كامل به خودش تعلق دارد و دارندگان اوراق حق مطالبه سهمي از سود اضافي نسبت به‬
‫نرخ بهره را ندارند و اينكه اگر طرح به هر علتي با ضرر روبه رو شود مسؤوليتي در برابر آن ندارند‪ .‬اين ويژگي‬
‫ها نمي تواند به صورت مستقيم در اوراق بهادار اسالمي (صكوك ) وجود داشته با شد اما صادركنندگان اين‬
‫اوراق امروزه كوشيده اند كه اوراق آنها به صورتي غیرمستقيم در بردارنده اين ويژگي ها باشد و براي اين كار‬
‫ابزارها و سازوكار گوناگوني رادر نظرگرفته اند‪.‬‬
‫ويژگي هاي اوراق بهادار اسالمي‬
‫•‬
‫‪ -1‬مالكيت صاحبان اوراق‬
‫•‬
‫درباره و يژگي نخست يعني مالكيت صاحبان اوراق‪ ،‬اغلب اوراق بهادار اسالمي تفاوت روشني با اوراق و اسناد ربوي دارند ‪.‬‬
‫اسناد و اوراق اسالمي‪ ،‬به طور معمول در بردارنده سهم مشاعي از سرماية ی داراي سود يا درآمد هستند سرمايه هايي چون‬
‫اعيان استيجاري‪ ،‬طرح هاي تجاري يا صنعتي يا سرمايه گذاري هاي چند منظوره‪ ،‬اين مهمترين ويژگي است كه آنهارا از اسناد‬
‫ربوي متمايز ميسازد‬
‫•‬
‫‪-2‬كيفيت توزيع سود‬
‫•‬
‫درباره ويژگي دوم بايد گفت ؛ ماهيت حقوقي بخش اعظم اوراق بهادار ربوي قرض با بهره است‪ ،‬ناشرين اوراق طبق زمان بندي‬
‫معين نسبت معيني از اصل سرمايه را به صورت بهره به صاحبان اوراق پرداخت مي كنند‪ ،‬اين نسبت هيچ ارتباط به بازدهي طرح‬
‫و سود فعاليت اقتصادي ندارد‪ ،‬روشن است كه چنين درآمدي مصداق قرض به شرط زياده است كه از ديدگاه فقه اسالمي ربا‬
‫شمرده مي شود در نتيجه قابل استفاده در اوراق بهادار اسالمي نيست‪ .‬بازدهي اوراق بهادار اسالمي ارتباط به نوع قراردادي دارد‬
‫كه اوراق براساس آن طراحي شده و از جهت ثابت يا انتظاري بودن نرخ بازدهي متفاوتند‪.‬‬
‫•‬
‫‪ -3‬تضمين اصل سرمايه‬
‫•‬
‫ماهيت حقوقي اغلب اوراق بهادار ربوي‪ ،‬قرض با بهره است كه به مقتضاي قرارداد‪ ،‬ناشر اوراق اصل سرماية صاحبان اوراق‬
‫(ارزش اسمي اوراق بهادار ) را تضمين مي كند به اين بيان كه ناشر اوراق‪ ،‬در سررسيد معادل ارزش اسمي اوراق را به‬
‫صاحبان آنها مي پردازد‪،‬ناشرين اوراق بهادار اسالمي نيز مي كوشند چنين تضمين را به صاحبان اوراق بدهند‪،‬پرسش اين است كه‬
‫آيا چنين تضميني از ديد فقه اسالمي پذيرفته است؟‬
‫صاحبان اوراق بهادار كه از سود اوراق منتفع مي شوند بايد ضرر و زيان احتمالي را نيز به عهده گيرند ‪ .‬پس اگر پروژه يا طرح‬
‫با خسارت همراه شود يا فعاليت اقتصادي دچار ضرر شود‪ ،‬مؤسسه مالي ناشر اوراق‪ ،‬تعهدي در برابر صاحبان اوراق نخواهد‬
‫داشت و كل خسارت و ضرر متوجه سرمايه گذاران (صاحبان اوراق) است‪ .‬مگر درمواردی که ضمن واگذاري اوراق ‪ ،‬به‬
‫صورت شرط ضمن عقد‪ ،‬باز پرداخت اصل سرمايه را تضمين كرده باشد‬
‫•‬
‫تشابه صکوک و اوراق قرضه‬
‫• قابلیت نقد شوندگی در بازار ثانویه‬
‫• درجه بندی اعتباری توسط موسسات رتبه بند‬
‫• قابلیت افزایش اعتبار‬
‫• تنوع در طراحی و عرضه‬
‫فرق صکوک و اوراق قرضه‬
‫• ‪ -1‬صکوک بیانگر مالکیت یک دارایی مشخص است در حالی که اوراق قرضه فقط حاکی از تعهد بدهی هستند‪.‬‬
‫یعنی رابطه بین صادرکننده و خریدار اوراق قرضه رابطه وامدهنده و وامگیرنده است که نرخ بهره وام هم ثابت‬
‫است و این موجب ربا میشود‪.‬‬
‫‪ -2‬دارایی موضوع اوراق صکوک از نظر شرعی باید مجاز و صحیح باشد‪ .‬در حالی که در اوراق قرضه داراییهایی‬
‫که از نظر اسالم پذیرفته نیست نیز میتواند پشتوانه اوراق قرار بگیرد‪.‬‬
‫‪ -3‬اعتبار اوراق قرضه به اعتبار صادرکننده یا ناشر آن وابسته است و با آن سنجیده میشود در حالی که اعتبار‬
‫صکوک به ناشر بستگی ندارد بلکه به ارزش دارایی پشتوانه بستگی دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬فروش صکوک در بازار ثانویه فروش مالکیت یک دارایی است اما فروش اوراق قرضه فروش بدهی است‬
‫‪.‬‬
‫‪ -5‬در صکوک امکان افزایش اصل دارایی و در نتیجه ارزش خود ورقه صکوک وجود دارد در حالی که اصل بدهی‬
‫در اوراق قرضه قابلیت افزایش ندارد‬
‫اثرات انتشار اوراق بهادار اسالمي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫صکوک نقش بزرگي در رشد و توسعه بانكداري و بازار سرمايه اسالمي و سهم به سزايي در رسيدن به اهداف وااليي كه شريعت‬
‫مقدس اسالمي در نظر گرفته ايفا خواهند كرد و جنبه هاي مثبت ذيل را در بر خواهند داشت‪:‬‬
‫‪ -1‬بهترين شكل تأمين سرمايه و فعاليت هاي اقتصادي بزرگ است كه خارج از توان مالي يك فرد يا شركت خصوص ي است؛‬
‫‪-2‬راهكار تازه و بسيار خوبي براي سرمايه گذاراني است كه در پي سرمايه گذاري مازاد منابع مالي خويش هستند و در عين حال‬
‫مايلند منابع خود را در صورت نياز‪ ،‬به آساني باز پس گيرند ‪ .‬زيرا به طور طبيعي چنين اوراقي ‪ ،‬بازارهاي ثانويه براي دادوستد‬
‫دارند و هر زمان كه سرمايه گذار (صاحب اوراق بهادار) به همه اموال سرمايه گذاري خود يا بخش ي از آن نياز داشت‪ ،‬مي تواند‬
‫به فروش تمام يا قسمتي از آنها اقدام كند و بهاي آن را شامل اصل و سود در صورتي كه طرح‪ ،‬سود داشته باشد به دست‬
‫آورد؛‬
‫‪ -3‬اين كار شيوه بسيار خوبي براي مديريت نقدينگي است ‪ ،‬بانك ها و مؤسسه هاي مالي اسالمي مي توانند با ياري گرفتن از آن‬
‫‪ ،‬نقدينگي خود را مديريت كنند ‪ ،‬به اين صورت كه اگر نقدينگي مازادي داشته باشند به خريد اوراق ‪ ،‬و چنانچه نياز به‬
‫نقدينگي داشتند‪ ،‬به فروش آنها در بازارهاي ثانوي اقدام مي كنند‪ ،‬و از اين راه كسري يا مازاد منابع نقدي خود را مديريت‬
‫ميكنند‪.‬‬
‫‪ -4‬اين اوراق وسيله اي براي توزيع عادالنه ثروت ها و درآمدهاست و براي سرمايه گذاري امكان بهره مندي از سود حقيقي‬
‫ناش ي از طرح ها و فعا ليت هاي اقتصادي را به صورت عادالنه اي فراهم مي آورد و بدين ترتيب ثروت و درآمد در گستره‬
‫وسيعتري و بدون آنكه فقط در اختيار شمار معدودي از ثروتمندان باشد‪ ،‬جريان مي يابد و اين از جمله بزرگترين اهدافي است‬
‫كه اقتصاد اسالمي همواره در پي آن است‬
‫انواع صکوک‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫بر اساس تقسیم بندی سازمان حسابداری و حسابرس ی نهادهای مالی اسالمی در حال حاضر ‪ 14‬نوع اوراق صکوک به شرح زیر‬
‫وجود دارد‪:‬‬
‫‪.1‬صکوک اجاره‬
‫‪.2‬صکوک سلف‬
‫‪.3‬صکوک استصناع‬
‫‪.4‬صکوک مرابحه‬
‫‪.5‬صکوک مشارکت‬
‫‪.6‬صکوک مضاربه‬
‫‪.7‬صکوک مزارعه‬
‫‪.8‬صکوک مساقات‬
‫‪.9‬صکوک مغارسه‬
‫‪.10‬صکوک حق االمتیاز‬
‫‪.11‬صکوک نماینده سرمایهگذاری‬
‫‪.12‬صکوک مالکیت دارایی(هایی) که در آینده ساخته میشود‪.‬‬
‫‪.13‬صکوک مالکیت منافع دارایی(های)موجود‪.‬‬
‫‪.14‬صکوک مالکیت منافع دارایی(هایی) که در آینده ساخته میشود‪.‬‬
‫صکوک اجاره‬
‫• اوراق اجاره ‪ ،‬اوراق بهاداري است كه نشان دهنده مالكيت مشاع دارندگان آن‪ ،‬در دارايي مبناي انتشار اوراق است‬
‫كه اجاره داده مي شود‬
‫• در اوراق اجاره حق استفاده از منافع دارايي يا مجموعه اي از دارايي ها‪ ،‬در قبال اجاره بها از مالك به شخص ديگر ي‬
‫منتقل مي شود ‪.‬مدت قرارداد اجاره مشخص است و مي توان اجاره بها را در ابتداي دوره‪ ،‬انتهاي دوره‪ ،‬با‬
‫سررسيدهاي ماهانه‪ ،‬فصلي يا ساالنه پرداخت كرد ‪ .‬از آنجا كه اوراق اجاره ‪ ،‬اوراق بهاداري است كه بيانگر‬
‫مالكيت مشاع فرد است‪ ،‬مي توان آن را در بازار ثانويه و به قيمتي كه به وسيله عامل هاي بازار تعيین مي شود‪،‬‬
‫معامله كرد‪.‬‬
‫اركان اوراق اجاره‬
‫• واسط ‪:‬شخص حقوقي است كه به طور معمول اوراق بهادار را به نام خود منتشر مي كند ‪.‬شركت هاي‬
‫واسط در جايگاه وسيله اي جهت انتقال دارايي ها فعاليت مي كنند‪.‬که وظیفه اصلی آن انتشار اوراق‬
‫بهادار است‪.‬‬
‫• امین ‪:‬امین شخص حقوقي است كه به نما يندگي از سرما يه گذاران و به منظور حفظ منافع آنان فعا‬
‫ليت مي كند و مسئوليت نظارت بركل فرآيند عملياتي اوراق اجاره را بر عهده دارند‪ .‬بانک ها و موسسات‬
‫مالی واعتباري غیربانكي داراي مجوز بانك مركزي يا شركت هاي تأمین سرما يه مي توانند به پيشنهاد باني‬
‫با دريافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار در جايگاه امین فعا ليت كنند‬
‫• باني‪ :‬در حقيقت عامل اصلي انتشار اوراق اجاره است ‪.‬شخص ي است كه به علت نيازمندي به تأمین مالي‬
‫و عدم امكان تأمین آن از بازار پول يا ديگر راه هاي ممكن‪ ،‬به تأمین مالي از راه اوراق اجاره اقدام مي كند‬
‫براساس ضوابط انتشار اوراق بهادار‪ ،‬باني بايد در ايران به ثبت رسيده باشد‪ ،‬حداكثر نسبت بدهي آن‬
‫‪90‬درصد بوده و اظهارنظر مؤسسه حسابرس ي معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار‪ ،‬درباره آن به‬
‫صورت اظهارنظر مردود يا عدم اظهارنظر نباشد‪.‬‬
‫انواع اوراق اجاره‬
‫• اوراق اجاره را مي توان به روش هاي گوناگوني دسته بندي كرد ‪:‬‬
‫• اين اوراق را براساس نوع عقد مي توان به دو دسته اوراق اجاره عادي و‬
‫اوراق اجاره به شرط تمليك‪،‬‬
‫• براساس باني به دو دسته شركت هاي عادي و مؤسسه هاي مالي(بانك‬
‫هاومؤسسه هاي مالي و اعتباري غيربانكي و ليزينگها)تقسيم كرد‬
‫• البته هر يك از اين انواع‪ ،‬خود دارای دسته بندي هاي ديگري نيز هستند‪.‬‬
‫اما در تقسيم بندي كلي مي توان اوراق اجاره را به سه دسته شامل‬
‫اوراق اجاره تأمین دارايي‪ ،‬اوراق اجاره تأمین نقدينگي و اوراق اجاره‬
‫رهني تقسيم كرد‪.‬‬
‫اوراق اجاره‬
‫• ‪-1‬اوراق اجاره تأمین دارايي ‪:‬اوراقي است كه در آن واسط از طرف سرمايه گذاران دارايي اي را از فروشنده اي‬
‫خريداري كرده و به باني اجاره مي دهد‪.‬‬
‫•‬
‫از آنجا كه در اين حالت‪ ،‬اوراق اجاره جهت به دست آوردن دارايي اي خاص براي باني به وسيله واسط منتشر مي شود‬
‫بنابراين از اين پس به اوراقي كه طي چنین فرايندي منتشر ميشوند اوراق اجاره تأمین دارايي گفته ميشود‪.‬‬
‫• ‪ -2‬اوراق اجاره تأمین نقدينگي ‪:‬در اوراق اجاره تأمین نقدينگي‪ ،‬باني دارايي خود را (كه در حال حاضر از آن‬
‫استفاده مي كند) به شخص ديگري(واسط)ميفروشد و مجدد آن را اجاره مي كند‬
‫• ‪ -3‬اوراق اجاره رهني ‪:‬نوع سوم اوراق اجاره بيشتر مورد استفاده بانك ها‪ ،‬لیزينگ ها و مؤسسه هاي اعتبار‬
‫دهنده است ‪.‬در اين نوع از اوراق‪ ،‬باني )بانك (تسهيالتي را كه در قالب عقد اجاره به شرط تمليك واگذار‬
‫كرده است به شخص ثالثي (واسط) مي فروشد ‪ .‬بر اين اساس ابتدا واسط‪ ،‬اوراق اجاره را منتشر مي كند و‬
‫سپس دارايي هايي ر ا كه بانك در قالب عقد اجاره به شرط تمليك در طي زمان به افراد گوناگوني داده است از‬
‫وي خريداري مي كند‬
‫صکوک سلف‬
‫• مفهوم سلف به نوعی از فروش اطالق میشود که در آن فروشنده بهای کاال را پیشاپیش به صورت نقد‬
‫دریافت میکند و در مقابل تعهد میکند که کاالی مشخص شده را در تاریخ معینی در آینده به خریدار تحویل‬
‫دهد‪ .‬بنابراین پرداخت وجه‪ ،‬نقدا (آنی) انجام میشود اما تحویل کاال برای مدت مشخص ی به تعویق‬
‫میافتد‪.‬‬
‫• صكوك سلف نخستین بار در بحرين منتشر شده است‪ .‬مؤسسة پولي بحرين براي نخستین مرتبه در حوزة‬
‫كشورهاي خليج فارس در سال ‪ 2001‬ميالدي ‪ ،‬اسناد دولتي مطابق با قوانین اسالمي منتشر كرد‪ .‬روال‬
‫اجرايي اين ابزار به اين صورت است كه دولت بحرين ‪ ،‬آلومينيوم را به خريدار مي فروشد و به جاي تحويل‬
‫فوري‪ ،‬تعهد مي كند تا در تاريخ معيني در آينده‪ ،‬به وسيله بانك اسالمي ‪ ،‬مقدار خاص ي آلومينيوم عرضه‬
‫كند ‪.‬هم زمان‪ ،‬بانك اسالمي از دولت بحرين‪ ،‬در جايگاه عامل مي خواهد كه به هنگام عرضه آلومينيوم‪،‬‬
‫آن را از راه كانال هاي توزيعي بانك‪ ،‬توزيع كند‪.‬‬
‫• كشور ديگري كه به استفاده از اين ابزار اقدام كرده است‪ ،‬سودان است ‪ .‬بانك مركزي اين كشور‪،‬‬
‫قراردادي با شركت سرمايه گذاري سودان از راه اوراق سلف نفت به مدت سه سال منتشر كرد‪ ،‬در اين‬
‫قرارداد ‪ 8‬بانك خارجي و دو بانك محلي مشاركت داشتند‬
‫كاربردهاي صكوك سلف‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪-1‬تأمین مالي بنگاه هاي اقتصادي‬
‫يكي از مهمترين موردهاي استفاده از صكوك از جمله صكوك سلف ‪ ،‬تأمین مالي بنگاه هاي اقتصادي است ‪ .‬با اين روش‪ ،‬از يك‬
‫سو پس اندازكنندگاني كه به علت كوچك بودن حجم سرمايه خود يا به علت نداشتن مهارت كافي توانايي سرمايه گذاري مستقيم‬
‫ندارند ‪ ،‬مي توانند با خريد اوراق پيش گفته از راكد ماندن وجوه خود جلوگیري كرده و از سود آن بهره مند شوند ‪ .‬از سوي ديگر‬
‫‪ ،‬بنگاه هاي اقتصادي اعم از خصوص ي يا دولتي كه با كسري منابع مالي روبه رو هستند ‪ ،‬مي توانند از راه انتشار اين اوراق و با‬
‫پيش فروش محصول خود ‪ ،‬بخش ي از وجوه مورد نياز خود را تأمین كنند ‪.‬‬
‫‪ -2‬جبران كسري بودجه‬
‫برخي از دولت ها براي جبران كسري بودجه مورد نياز خود به پيش فروش بین املللي محصول ها و مواد خام اقدام مي كنند‪ ،‬اين‬
‫كار باعث انتقال بخش ي از ارزش افزوده ملي به خارج از كشور مي شود‪ .‬به اين ترتيب كسري بودجه دولت تأمین مي شود و‬
‫تفاوت قيمت نقد و سلف‪ ،‬در قالب سود اوراق سلف به مردم كشور مي رسد ‪.‬‬
‫‪ -3‬پوشش ريسك‬
‫يكي از مشكل هايي كه توليد كنندگان با آن روبه رو هستند‪ ،‬اين است كه درباره عرضه مواد اوليه و كاالهاي واسطه اي كه در‬
‫فرايند توليد آنها مورد استفاده قرار مي گیرد‪ ،‬نگران هستند ‪.‬آنان نمي دانند آن مواد و كاالهاي واسطه اي در آينده به اندازه‬
‫كافي و با قيمت مناسب عرضه مي شود يا نه؟ممكن است‪ ،‬عرضه آنها در بازار در اثر حادثه اي طبيعي كم شود يا افرادي با‬
‫پديدساختن انحصار و تقاضاهاي مصنوعي‪ ،‬قيمت آن را باال ببرند‪ .‬وجود بازار سلف براي مواد او ليه و كاالهاي واسطه اي به‬
‫ويژه در قالب اوراق سلف باعث رفع نگراني درباره هر دو گروه از توليدكنندگان مي شود ‪.‬توليدكننده مواد اوليه و كاالهاي‬
‫واسطه اي با اطمينان از تقاضا و قيمت آينده ‪ ،‬به برنامه ريزي اقدام مي كند و استفاده كننده از آن مواد و كاالها نیز براي خود‬
‫برنامه ريزي مي كند ‪.‬‬
‫كاربردهاي صكوك سلف‬
‫• ‪ -4‬كشف قيمت‬
‫•‬
‫مهمترين عامل تغيیر هاي كوتا ه مدت قيمت كاالها‪ ،‬تغيیر هاي قيمت مواد اوليه و كاالهاي واسطه اي است‬
‫‪.‬وقتي عمده بنگاه هاي اقتصادي و كساني كه در تقاضاي بازار نقش دارند از پيش مواد اوليه و كاالهاي‬
‫واسطه اي مورد نياز خود را خريداري كرده باشند علت خاص ي بر تغيیر هاي قيمت آنها نخواهد بودو به تبع‬
‫آن قيمت محصول ها نیز تثبيت مي شود گسترش معامله هاي سلف به ويژه به صورت اوراق بهادار‪ ،‬نقش‬
‫مهمي در تثبيت قيمت ها و رسيدن بازار به قيمت هاي واقعي ايفا مي كند ‪.‬‬
‫• ‪ -5‬ابزار سياست پولي براي عمليات بازار باز‬
‫•‬
‫با حذف اوراق قرضه دولتي ب ه ويژه اسنا د خزانه كوتاه مدت از نظام اقتصادي‪ ،‬اجراي سياست پولي با‬
‫اختالل روبه رو مي شود ‪ ،‬چرا كه عمليات بازار باز( خريد و فروش اوراق قرضه و اسناد خزانه به وسيله‬
‫بانك هاي مركزي ) سريع ترين و موثرترين ابزار سياست پولي شمرده مي شود‪ ،‬اوراق سلف دولتي با‬
‫سررسيدهاي كوتا ه مدت و ميان مدت مي تواند اين خل را پر كند ‪.‬‬
‫اوراق استصناع‬
‫• بر اساس تصویب شواری عالی بورس‪ ،‬اوراق سفارش ساخت(استصناع) اوراق بهاداری است که‬
‫ناشر بر اساس قرارداد سفارش ساخت منتشر میکند‪ .‬این اوراق قابل معامله در بورسها یا‬
‫بازارهای خارج از بورس میباشند‪ .‬قرارداد سفارش ساخت قرادادی است که به موجب آن یکی از‬
‫طرفین قرارداد در مقابل مبلغی معین‪ ،‬ساخت و تحویل دارایی مشخص ی را در مدت معین متعهد‬
‫میشود‬
‫اوراق مزارعه‬
‫• در اوراق مزارعه يك شخصيت حقوقي مانند وزارت كشاورزي يا بانك كشاورزي يا مؤسسه خصوص ي فعال در‬
‫بخش كشاورزي با مطالعه هاي اوليه و شناسايي اراض ي مناسب زراعت ‪ ،‬به تأسيس مؤسسه مالي خاص اقدام‬
‫مي كند سپس آن مؤسسه با گرفتن مجوزهاي الزم(انتشار اميدنامه كه شامل مختصات فني و اقتصادي طرح‬
‫است و تاييد آن به وسيله مؤسسه اعتبارسنجي و مؤسسه امین كه مورد تأييد سازمان بورس و اوراق بهادار‬
‫هستند و موافقت سازمان بورس مبني بر انتشار اوراق را دارند )‪ ،‬متناسب با قيمت خريد و آماده سازي آن‬
‫اراض ي‪ ،‬اوراق مزارعه را منتشر و به وسيله بانك در اختيار متقاضيان مي گذارد‪ ،‬آن گاه با وجه هاي حاصل از‬
‫واگذاري اوراق‪ ،‬آن اراض ي را خريداري و براي زراعت آماده مي كند‪ ،‬سپس اراض ي را به قرارداد مزارعه به‬
‫كشاورزان بدون زمین وا مي گذارد تا روي آن زراعت كنند و در پايان سال زراعي‪ ،‬محصول به دست آمده را طبق‬
‫قرارداد تقسيم كنند‪ ،‬مؤسسه مالي بعد از تحويل گرفتن سهم صاحبان اوراق از محصول‪ ،‬آنها را در بازار مي‬
‫فروشد و سود حاصله را بین صاحبان اوراق تقسيم مي كند‪ ،‬اين رويه تا زماني كه مؤسسه مالي منحل نشده‪،‬‬
‫همه ساله تكرار ميشود‪ .‬مقدار سود نیز به عامل هاي فراواني چون میزان توليد‪ ،‬قيمت فروش وهزينه هاي‬
‫توليد‪ ،‬بستگي دارد‬
‫اوراق مساقات‬
‫يك شخصيت حقوقي فعال در بخش كشاورزي با مطالعه هاي اوليه و شناسايي اراض ي مناسب باغداري‪ ،‬به تأسيس‬
‫مؤسسه مالي خاص اقدام مي كند سپس آن مؤسسه با گرفتن مجوزهاي الزم متناسب با قيمت خريد و آماده سازي باغ‪،‬‬
‫اوراق مساقات منتشر ‪ ،‬و به وسيله بانك سرمايه گذاري در اختيار متقاضيان مي گذارد‪ ،‬آن گاه با وجه هاي حاصل از‬
‫واگذاري اوراق‪ ،‬آن اراض ي را خريداري و براي باغداري آماده مي كند‪ ،‬سپس باغ يا باغ ها را به قرارداد مساقات به باغبانان‬
‫وا مي گذارد تا روي آن كار كنند و در پايان‪ ،‬محصول به دست آمده را طبق قرارداد تقسيم كنند‪ ،‬مؤسسه مالي بعد از تحويل‬
‫گرفتن سهم صاحبان اوراق از محصول ‪ ،‬آنها را در بازار مي فروشد و سود حاصله را بین صاحبان اوراق تقسيم مي كند‪،‬‬
‫اين رويه تا زماني كه مؤسسه مالي منحل نشده‪ ،‬همه ساله تكرار مي شود‪ .‬سود اوراق مساقات به طور متعارف ساالنه‬
‫است و به عامل هاي فراواني چون میزان توليد‪ ،‬قيمت محصول و هزينه توليد بستگي دارد‬
‫اوراق مرابحه‬
‫• اوراق مرابحه ‪ ،‬اوراق بهاداري است که دارندگان آنها به صورت مشاع‪ ،‬مالک دارايي مالي(ديني)هستند‬
‫که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است ‪.‬اين اوراق بازدهي ثابت داشته و قابل فروش در بازار‬
‫ثانويه مي باشد در قرار داد مرابحه فروشنده قيمت تمام شدة کاال اعم از قيمت خريد‪ ،‬هزينه هاي حمل‬
‫و نقل‪ ،‬نگهداري و ساير هزينه هاي مرتبط را به اطالع مشتري مي رساند‪ ،‬سپس تقاضاي مبلغ يا درصدي‬
‫اضافي به عنوان سود مي کند‪.‬مدتي است که برخي از متفکران مسلمان‪ ،‬با استفاده از ويژگي هاي مرابحه‬
‫اقدام به طراحي اوراق بهاداري به نام اوراق بهادار يا صکوک مرابحه کرده اند ‪ ،‬و در بر خي کشورهاي‬
‫اسال مي‪ ،‬مانند مالزي‪ ،‬به عنوان اوراق قرضه اسالمي به مرحله اجرا نیز رسيده است‬
‫مضاربه‬
‫قرارداد مضاربه (مضاربه) یک نوع از سرمایه گذاری مشترک بین دو طرف است به موجب آن یکی از طرفین که به‬
‫طور معمول بانک اسالمی است‪ ،‬به عنوان سرمایه گذار و طرف دیگر تخصص به عنوان کارآفرین عمل می کند‪.‬این‬
‫برای یک مضاربه واقعی ضروری است‪.‬هرگونه سودی که از سرمایه گذاری مشترک به دست می آید به نسبتهایی که‬
‫قبال بین دو طرف تعیین شده بود‪،‬بین دو طرف تقسیم خواهد شد‬
‫اوراق مشارکت‬
‫•‬
‫یکی از مهمترین انواع صکوک معرفی شده "صکوک مشارکت" می باشد‪" .‬صکوک مشارکت" در حقیقت اوراق بهاداری است که‬
‫دارنده آن به صورت مشاع‪ ،‬مالک بخش ی از منافعی است که ناش ی از اجرای یک طرح یا پروژه سرمایه گذاری است‪ .‬مدت قرارداد‬
‫مشارکت مشخص است و می توان سود اوراق را در ابتدای دوره‪ ،‬انتهای دوره‪ ،‬با سررسیدهای ماهانه‪ ،‬فصلی یا ساالنه پرداخت‬
‫کرد‪ .‬از آنجا که صکوک مشارکت اوراق بهاداری است که بیانگر مالکیت مشاع فرد است‪ ،‬میتوان آن را در بازار ثانویه و به قیمتی‬
‫که توسط عوامل بازار تعیین میشود‪ ،‬معامله کرد‪ .‬این نوع صکوک نیز همانند برخی از ابزارهای مالی در برخی از کشورهای اسالمی‬
‫به مرحله اجرا رسیده و چند سالی است مورد استفاده قرار میگیرد‪ .‬ایران و سودان از پیشگامان انتشار اینگونه اوراق بوده اند‪.‬‬
‫•‬
‫همچنین استاندارد شماره ‪ AAOFIF 18‬صکوک مشارکت را بدین صورت تعریف نموده است‪:‬‬
‫•‬
‫در اوراق مشارکت‪ ،‬ناشر بخش ی از سرمایه مورد نیاز را خود تهیه نموده و بخش دیگر را از طریق انتشار اوراق مشارکت تأمین‬
‫میکند‪ .‬در واقع دارندگان اوراق مشارکت به صورت مشاع و به تناسب سرمایه آورده شده با ناشر در یک فعالیت اقتصادی وارد‬
‫شده و در سود حاصل نیز شریک می شوند‪ .‬دارندگان صکوک به میزان سهم خود از مشارکت‪ ،‬مالک طرح یا داراییهای آن میشوند‬
‫ریسک اوراق صکوك‬
‫•‬
‫ریسک مربوط به اوراق صکوك را به طریق مختلفی میتوان دسته بندي کرد ‪.‬مهمترین ریسکهایی که دارندگان اوراق صکوك با آن‬
‫مواجه هستند را میتوان به صورت زیر بیان کرد‪:‬‬
‫• ‪-1‬ریسک از بین رفتن داراییها‪:‬‬
‫•‬
‫چنانچه به دارایی مورد اجاره در فرایند انتشار اوراق صکوک به هر دلیلی خسارت وارد آید آنگاه از ارزش آن دارایی کاسته شده و‬
‫در نتیجه دارندگان صکوک متضرر میشوند که البته میتوان این ریسک را با بیمه کردن دارایی به طور کامل حذف کرد‪.‬‬
‫• ‪-2‬ریسک نرخ سود‪:‬‬
‫•‬
‫مبلغ اجاره بها معموال ثابت تعیین میشود و دارندگان اوراق صکوک در هر دوره اجاره بهای ثابتی را دریافت میکنند‪.‬چنانچه نرخ‬
‫سود متداول در بازار افزایش یابد آنگاه آنها در مقایسه با نرخ بازار سود کمتری را دریافت میکنند‪.‬‬
‫• ‪-3‬ریسک کاهش قیمت دارایی‪:‬‬
‫•‬
‫چنانچه ارزش دارایی ها در تاریخ سررسید(پایان مدت اجاره)به هر دلیلی کاهش یابد آنگاه دارندگان اوراق صکوک با زیان سرمایه‬
‫ای مواجه میشوند‪.‬‬
‫زیر ساخت های الزم برای توسعه بازار صکوک‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪-1‬استاندارد کردن دارایی هایی که میتواند در این فرایند مورد استفاده قرار بگیرد‬
‫‪-2‬استاندارد کردن فرایند ارزیابی این دارایی ها‬
‫‪-3‬تسهیل امور مربوط به رتبه بندی اوراق‬
‫‪-4‬تسهیل فرایند ارزیابی و تاثیر شرعی اوراق صکوک‬
‫‪-5‬استاندارد کردن فراییند انتشار و عرضه اوراق‬
‫‪-6‬ایجاد بازار ثانویه برای خرید و فروش اوراق صکوک و کمک به نقدشوندگی آن‬
‫زیر ساخت های الزم برای توسعه بازار صکوک‬
‫• برای اینکه بازار صکوک به یک بازار توسعه یافته برای مدیریت نقدینگی تبدیل شود باید شرایط‬
‫زیر فراهم شود‪:‬‬
‫• ‪-1‬ناشران متعدد با رتبه بندی های اعتباری متفاوت اقدام به عرضه صکوک کنند‬
‫• ‪-2‬اوراق صکوک موجود در بازار دارای سررسید های متفاوت(کوتاه و بلند مدت) باشد‬
‫• ‪-3‬بین ناشران‪،‬سرمایه گذاران و موسسات رتبه بند و سایر نهاد های مربوط رابطه منسجمی وجود داشته باشد‬
‫مزایاي اوراق صکوك‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪-1‬صکوك نقدینگی بانی را افزایش میدهد‪.‬‬
‫‪-2‬دارایيهایی که نقدینگی پایینی دارند و یا غيرنقد هستند از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جایگزین‬
‫آن میشود‪.‬‬
‫‪ -3‬با اینکه قسمتی از دارایيها از شرکت بانی جدا میشود اما با این حال باز هم بانی میتواند از دارایيها‬
‫استفاده کند‪.‬‬
‫‪ -4‬از آنجا که صکوك با پشتوانه ي دارایی منتشر میشود لذا داراي ریسک کمتر است و هزینه ي تأمين‬
‫مالی را نيز کاهش میدهد ‪.‬یک راه دیگر کاهش هزینه ي تأمين مالی استفاده از افزایش اعتبار است‪.‬‬
‫‪ -5‬صکوك با فراهم کردن امکان تبدیل دارایيها به اوراق بهادار به توسعه ي بازار سرمایه کمک‬
‫میکند‪.‬‬
‫‪-6‬چنانچه براي دادوستد اوراق صکوك یک بازار ثانویه فراهم میشود‪ ،‬آنگاه قابلیت نقدشوندگی این‬
‫اوراق هم افزایش می یابد‬
‫جمع بندي و پيشنهادها‬
‫• مالیه اسالمی روش تاسیس شده در سطح جهانی تامین مالی است که مطابق با سنت ها و الزامات مورد‬
‫نیاز دین اسالم است‪.‬‬
‫• با بهره گیري از عقد هاي اسالمي مي توان انواع گوناگون از اوراق بهادار اسالمي (صكوك)متناسب با‬
‫اهداف و سليقه هاي سرمايه گذاران و فعاالن اقتصادي طراحي كرد؛گرچه عملكرد ظاهري برخي اوراق‬
‫بهادار اسالمي‪ ،‬شباهت هايي به برخي اوراق بهادار ربوي دارند اما توجه به ماهيت حقوقي آنها نشان مي‬
‫دهد كه بین آنها تفاوت هاي اساس ي وجود دارد‪ ،‬اوراق بهادار ربوي به طور معمول براساس قرارداد‬
‫قرض با بهره طراحي شده اند و صاحبان اوراق هيچ مشاركتي در مالكيت و اقتصاد واقعي ندارند در حالي‬
‫كه در اوراق بهادار اسالمي (صكوك)به طور معمول صاحبان اوراق در مالكيت دارايي هاي مورد قرارداد‬
‫حضور دارند و در انجام فعاليت هاي اقتصادي مشاركت مي كنند و بازدهي اوراق مرتبط با بازدهي پروژه‬
‫ها و فعاليت هاي اقتصادي است؛‬
‫• پيشنهاد مي شود‪ ،‬نهادها و سازمان هاي مربوط چون دولت‪ ،‬مجلس‪ ،‬سازمان بورس و اوراق بهادار و‬
‫بانك مركزي با تصويب قوانین و مقررات الزم و فراهم كردن مقدمات‪ ،‬زمينه را براي طراحي انواع‬
‫ابزارهاي مالي اسالمي فراهم كنند‪ .‬تا آنها كه در عمل كاراترند و بهتر مي توانند اهداف و سليقه هاي‬
‫صاحبان و جوه مازاد و فعاالن اقتصادي را تأمین كنند‪ ،‬نهادينه شوند‪.‬‬
‫منابع‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪1‬نجفی‪،‬مهدی‪.‬بررس ی فرایند تامین مالی از طریق انتشار اوراق صکوک‪- .‬اقتصاد » بورس »مرداد ‪1385‬‬
‫‪-2‬سروش‪،‬ابوذر‪ .‬الگویی جهت تامین مالی وقف با استفاده از اوراق بهادار اسالمی (صکوک(‬
‫‪-3‬موسويان سيدعباس‪ .‬صكوك مزارعه و مساقات‪ ،‬ابزار مالي مناسب براي توسعه بخش كشاورزي ايران‪.‬اقتصاد‬
‫اسالميتابستان ‪1386‬‬
‫‪-4‬فراهاني فرد سعيد‪ .‬صكوك سلف؛ ابزاري مناسب براي تامین ماي و پوشش ريسك‪ .‬اقتصاد اسالمي بهار ‪1388‬‬
‫‪-5‬سعيدي علي‪,‬سروش ابوذر‪ .‬ابعاد حسابداري و مالياتي اوراق(صكوك)اجاره در ايران‪ .‬اقتصاد اسالمي بهار ‪1388‬‬
‫‪ -6‬تسخیري محمدعلي‪ .‬مباني شرعي اوراق بهادار اسالمي(صكوك)‪ .‬اقتصاد اسالمي پايیز ‪1386‬‬
‫‪-7‬سروش ابوذر‪,‬صادقي محسن‪.‬مديريت ريسك اوراق بهادار اجاره( صكوك اجاره)‪ .‬اقتصاد اسالمي پايیز ‪1386‬‬
‫‪-8‬حسن زاده علي‪,‬فوزمسلميان مسعود‪ .‬ارزيابي عملكرد بازار اوراق اسالمي صكوك در خالل بحران مالي جهاني‪.‬تازه هاي اقتصاد بهار‬
‫‪1389‬‬
‫‪-9‬موسويان سيدعباس ‪.‬صكوك مرابحه ابزار مالي مناسب براي بازار پول و سرمايه اسالمي‪ .‬جستارهاي اقتصادي بهار و تابستان ‪1388‬‬
‫‪-10‬صالح آبادي علي‪,‬سياح سجاد‪,‬نجفي مهدي‪ .‬تبيین فقهي و ارائه الگوي تکنيکي‪-‬بازاريابي در طراحي و راه اندازي اوراق اجاره در ايران ‪.‬‬
‫جستارهاي اقتصادي بهار و تابستان ‪1390‬‬
‫‪-11‬سایت بورس‬
‫•‬
‫‪12- Enhancing Islamic Finance through Risk Benchmarking. Rodrigo Zepeda‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تشکر از حسن توجه شما‬
‫اگر امروز حتی یک کلمه از دیروز بیشتر‬
‫بدانید مسلما شخص دیگری هستید‪.‬‬