Transcript دولت الکترونیک به عنوان یک سیستم فنی-اجتماعی-بومی

‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪1‬‬
‫دولت الک ترونیک به عنوان یک سیستم فنی‪-‬اجتماعی‪-‬بومی‬
‫ارائه دهنده ‪ :‬مهدی فقیهی‬
‫عضو هیات علمی و مدیر دفتر مطالعات ارتباطات و فناوریهای نوین‬
‫مرکز پژوهشهای مجلس‬
‫شهریور ‪93‬‬
‫مقدمه‬
‫دو رویکرد اصلی در تعریف دولت الک ترونیک وجود دارد‪ .‬اولين رويكرد‪ ،‬رويكرد ابزاري است‬
‫و رویکر دوم اثربخشی است‪.‬‬
‫برخالف رویکرد اول که بر موضوعات كاراي ي تمركز دارد‪ ،‬رویکرد دوم به اثربخشي توجه دارد در‬
‫تعاريف جديدتر منظور از دولت الك ترونيك‪ ،‬بهنوعي حكمراني الك ترونيك است‪ .‬و بهجاي عناصر‬
‫فناوري‪ ،‬بهطور كلي به ابعاد سيستمها‪ ،‬سازمانها و نظامهاي اجتماعي ميپردازد(اگوستي‪،‬‬
‫‪.)2007‬‬
‫برخي صاحبنظران معتقدند كه دولت الك ترونيك اگر نهايتا به حكمراني مطلوب منجر نشود‪،‬‬
‫هرگز رسالت خود را به انجام نرسانيده است‪ .‬دولت الك ترونيك‪ ،‬شهروندان را ازمصرف كنندگان‬
‫منفعل خدمات دولتي به بازيگران فعال تبديل مي كند ( مقیمی‪)1389 ،‬‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪3‬‬
‫بیان مسئله‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪4‬‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪5‬‬
‫طرح نظري مساله‬
‫تحقيق‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪6‬‬
‫طرح نظري مساله‬
‫تحقيق‬
‫از منظر "نظريه جبر فناورانه"‪ ،‬فناوري اطالعات نيرويي‬
‫غير قابل توقف است بدين ترتيب فناوري اطالعات يك‬
‫قدرت ارگانيك است كه طبق تمايالت و جهت گيريهاي‬
‫دروني خودش در حال نمو است و بواسطه قدرتش جهان‬
‫را از طرق مختلف تغيير ميدهد و تغييرات دولت هم‬
‫بخشي از تغييرات جهان محسوب ميشود (گارسون‪,‬‬
‫‪.)2006‬‬
‫روشهاي فناوري اطالعاتي معادل كارآمدي‬
‫هستند‪ .‬بنابراين از ديد نظريه سيستمها در‬
‫طراحي سيستمي‪ ،‬توجه به عوامل فني از‬
‫عوامل انساني بيشتر است(گارسون‪,‬‬
‫‪.)2006‬‬
‫"نظريه تقويت" فناوري اطالعات را ابزاري‬
‫ميداند مانند ديگر ابزارهاي بشرساخته‬
‫موجود‪ .‬از اين منظر فناوري اطالعات طوري‬
‫توسعه و مديريت ميشود كه تنها نظم قدرت‬
‫موجود را تقويت كند (كورسي‪-‬نوريس‪,‬‬
‫‪ )2008‬ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪7‬‬
‫طرح نظري مساله‬
‫تحقيق‬
‫بر اساس نظريه سيستمهاي فني اجتماعي بومی كه توسعه فناوري اطالعات نه با جبر‬
‫فناورانه و نه با تداوم ساختارهاي موجود قدرت(نظريه تقويت) محدود نميشود‬
‫(دالپياز‪-‬جيورجيني‪-‬ميلوپولوس‪)2013 ,‬‬
‫در این نظریه طراح سيستم است كه مهم ترين نقش را دارد (خليفه‪ِ -‬شن‪)2004 ,‬‬
‫نظریه سیستم های فنی‬
‫‪ -‬اجتماعی–بومی‬
‫همانطور كه ميتوان فناوري اطالعات را براي تمركز زداي ي به كار گرفت ميتوان برای تمركزگراي ي‬
‫به کار گرفت‪ ،‬فناوري اطالعات هم ميتواند به تضعيف نياز به مشاركت منجر شود و هم به مثابه راهي‬
‫براي تقويت مشاركت جامعه در امور باشد (گارسون‪..)2006 ,‬‬
‫هر انچه در ذهنيت طراح سيستم قابل تصور باشد‪ ،‬مي تواند با كمك فناوري اطالعات محقق شود‪.‬‬
‫بنابر اين تك ثر طراحان به نتايج متنوع منجر ميشود‪( .‬گارسون‪(2006 ,‬‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪8‬‬
‫طرح نظري مساله‬
‫تحقيق‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪9‬‬
‫طرح نظري مساله‬
‫تحقيق‬
‫بوم‬
‫‪:Holman and‬منبع‬
‫‪all,2003‬‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪10‬‬
‫تکامل فناوري اطالعات و ارتباطات به عنوان سیستم فنی – اجتماعی ‪ -‬بومی‬
‫‪:‬منبع‬
‫‪Bostrom,2007‬‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫طرح نظري مساله‬
‫تحقيق‬
‫‪11‬‬
‫ساختن‬
‫مدل تحقيق‬
‫تکامل کاربرد فناوری اطالعات و ارتباطات به عنوان یک سیستم فنی‪ -‬اجتماعی‪-‬بومی (‬
‫مدل تکمیلی تحقیق)‬
‫سطح اجتماعی ‪ -‬بومی‬
‫سطح انسانی‬
‫انساني(‬
‫سطح وظایف ( )‬
‫سيستمترونیکی)‬
‫خدمات الک‬
‫سطح فناوری (زيرساخت‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪12‬‬
‫ساختن‬
‫مدل تحقيق‬
‫شناسای ی مولفه هاي دولت الک ترونیک در قالب یک سیستم فنی‪ -‬اجتماعی‪-‬بومی‬
‫سطح اجتماعی ‪ -‬بومی‬
‫سطح انسانی‬
‫سطح وظایف (خدمات الک ترونیکی)‬
‫)سيستم انساني(‬
‫‪15‬‬
‫‪ .5‬محیط سیاسی و‬
‫تنظیم مقررات‬
‫‪ -6‬محیط کسب و‬
‫کار و نواوری‬
‫سطح فناوری( زيرساخت)‬
‫‪-3‬دسترسی به محتوای‬
‫دیجیتال‬
‫‪-4‬سرمایه انسانی‬
‫‪ .22‬خدمات‬
‫خدمات‬
‫‪-2‬‬
‫انالین‬
‫آنالين‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪ .1‬زیرساخت‬
‫ارتباطی‬
‫‪13‬‬
‫جمع آوري اطالعات‬
‫رديف‬
‫كشور‬
‫محيط سياسي و محيط کسب و کار قابليت دسترسي زيرساخت فنی خدمات‬
‫آنالين‬
‫محتواي ديجيتالي و ارتباطی‬
‫و نوآوري‬
‫قانوني‬
‫سرمايه‬
‫انسانی‬
‫‪1‬‬
‫قطر‬
‫‪0.72‬‬
‫‪0.857 0.757‬‬
‫‪9‬‬
‫‪0.732‬‬
‫‪0.451‬‬
‫‪0.739‬‬
‫‪2‬‬
‫امارات متحده‬
‫‪0.686‬‬
‫‪0.743‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪0.557 0.871‬‬
‫‪63‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫عربستان‬
‫عمان‬
‫‪0.671‬‬
‫‪0.643‬‬
‫‪0.729‬‬
‫‪0.671‬‬
‫‪0.786‬‬
‫‪0.757‬‬
‫‪0.797‬‬
‫‪0.667‬‬
‫‪5‬‬
‫بحرين‬
‫‪0.629‬‬
‫‪0.757‬‬
‫‪0.843‬‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫تاجيکستان‬
‫اردن‬
‫ترکيه‬
‫آذربايجان‬
‫ايران‬
‫کويت‬
‫‪0.586‬‬
‫‪0.571‬‬
‫‪0.571‬‬
‫‪0.529‬‬
‫‪0.529‬‬
‫‪0.529‬‬
‫‪0.500‬‬
‫‪0.657‬‬
‫‪0.657‬‬
‫‪0.571‬‬
‫‪0.571‬‬
‫‪0.586‬‬
‫‪0.671‬‬
‫‪0.771‬‬
‫‪0.729‬‬
‫‪0.714‬‬
‫‪0.631‬‬
‫‪0.757‬‬
‫‪12‬‬
‫قزاقستان‬
‫‪0.514‬‬
‫‪0.600‬‬
‫‪0.729‬‬
‫‪0.432‬‬
‫‪0.394‬‬
‫‪0.418‬‬
‫‪0.147‬‬
‫‪0.272‬‬
‫‪0.348‬‬
‫‪0.303‬‬
‫‪0.264‬‬
‫‪0.418‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪63‬‬
‫‪0.242‬‬
‫‪0.392‬‬
‫‪0.464‬‬
‫‪0.366‬‬
‫‪0.490‬‬
‫‪0.582‬‬
‫‪0.784‬‬
‫‪0.768‬‬
‫‪0.722‬‬
‫‪0.803‬‬
‫‪0.831‬‬
‫‪0.801‬‬
‫‪0.773‬‬
‫‪0.826‬‬
‫‪0.709‬‬
‫‪0.789‬‬
‫‪0.9‬‬
‫‪14‬‬
‫جمع آوري اطالعات‬
‫‪1,00‬‬
‫‪0,95‬‬
‫‪0,90‬‬
‫‪0,85‬‬
‫‪0,80‬‬
‫‪0,75‬‬
‫‪0,70‬‬
‫‪0,65‬‬
‫‪0,60‬‬
‫‪0,55‬‬
‫‪0,50‬‬
‫‪0,45‬‬
‫‪0,40‬‬
‫‪0,35‬‬
‫‪0,30‬‬
‫‪0,25‬‬
‫‪0,20‬‬
‫‪0,15‬‬
‫‪0,10‬‬
‫‪0,05‬‬
‫‪0,00‬‬
‫‪0,91‬‬
‫‪0,86‬‬
‫‪0,76‬‬
‫‪0,73‬‬
‫‪0,71‬‬
‫زيرساخت ارتباطی‬
‫‪0,56‬‬
‫خدمات آنالين‬
‫‪0.63‬‬
‫‪0,53‬‬
‫‪0,49‬‬
‫سرمايه انسانی‬
‫محيط سياسی‬
‫محيط کسب و کار‬
‫محتوای ديجيتالی‬
‫‪0,26‬‬
‫کشور آرمانی‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫ايران‬
‫‪15‬‬
‫تحليل اطالعات‬
‫مقايسه ايران ‪ 1392‬و ايران ‪1404‬‬
‫کشور‬
‫زيرساخت‬
‫ارتباطی‬
‫دسترسی‬
‫محيط سياسی و محيط کسب و‬
‫به محتوای‬
‫مقررات گذاری کار و نوآوری‬
‫ديجيتالی‬
‫سرمايه‬
‫خدمات آنالين‬
‫انسانی‬
‫ايران ‪1404‬‬
‫‪0.56‬‬
‫‪0.75‬‬
‫‪0.91‬‬
‫‪0.73‬‬
‫‪0.78‬‬
‫‪0.92‬‬
‫ايران‪1392‬‬
‫‪0.26‬‬
‫‪0.49‬‬
‫‪0.71‬‬
‫‪0.53‬‬
‫‪0.57‬‬
‫‪0.63‬‬
‫زيرساخت ارتباطی‬
‫دسترسی به محتوای ديجيتالی‬
‫‪0,9152‬‬
‫‪0.63‬‬
‫‪0,56‬‬
‫‪0,26‬‬
‫‪ 0,7519‬خدمات آنالين‬
‫‪0,49‬‬
‫ايران ‪1404‬‬
‫‪0,57‬‬
‫محيط کسب و کار و نوآوری ‪0,7837‬‬
‫‪0,91‬‬
‫‪0,71‬‬
‫سرمايه انسانی‬
‫‪0,53‬‬
‫‪0,73‬‬
‫محيط سياسی و مقررات گذاری‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫ايران ‪1392‬‬
‫‪16‬‬
‫جهت گیری برنامه سوم‬
‫ایجاد شبکه های‬
‫خدمات فناوری‬
‫اطالعات و ارتباطات‬
‫موازی‬
‫ایجاد زیرساختهای فناوری اطالعات و‬
‫ارتباطات‬
‫مالیات‬
‫الک ترونیک‬
‫تواتمندسازی بخش خصوصی و کاهش انحصار‬
‫دولت‬
‫جهت گیری‬
‫برنامه سوم‬
‫در حوزه فاوا‬
‫تقویت صنعت‬
‫فناوری‬
‫اطالعات‬
‫تجارت الک ترونیک‬
‫کاهش شکاف‬
‫دیجیتال‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪17‬‬
‫جهت گیری برنامه چهارم‬
‫موضوع‬
‫تعداد ماده‬
‫خدمات الکترونيکی‬
‫‪7‬‬
‫صنعت‬
‫‪5‬‬
‫امنيت‬
‫‪4‬‬
‫زيرساخت قانونی‬
‫‪4‬‬
‫زيرساخت فرهنگی‬
‫‪4‬‬
‫سرمايه گذاری‬
‫‪3‬‬
‫زير ساخت اطالعات‬
‫‪3‬‬
‫بانکداری و تجارت الکترونيکی‬
‫‪2‬‬
‫زيرساخت ارتباطی‬
‫‪2‬‬
‫آموزش الکترونيکی‬
‫‪2‬‬
‫سالمت الکترونيکی‬
‫‪1‬‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪18‬‬
‫برنامه پنجم توسعه‬
‫اجرای احکام فناوری اطالعات در برنامه پنجم‬
‫اجرای تکاليف توسط دستگاههای اجرايی‬
‫خدمات دولت الکترونيک‬
‫توسعه صنعت فاوا‬
‫توسعه زيرساختهای ارتباطی و‬
‫دسترسی‬
‫اجرای تکاليف وزارت فاوا‬
‫اجرای حکم‬
‫همکاری با مجری حکم‬
‫تکاليف درون سازمانی‬
‫تجارت و بانکداری‬
‫الکترونيک‬
‫تامين امنيت فضای تبادل‬
‫اطالعات‬
‫دادرسی الکترونيکی‬
‫حمايت از بخش خصوصی فاوا‬
‫تکاليف برون سازمانی‬
‫نظارت بر اجرای حکم‬
‫دستگاههای ديگر‬
‫توسعه محتوای ديجيتال‬
‫کاهش شکاف ديجيتال‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪19‬‬
‫برنامه ششم؟‬
‫• با اجرای برنامه ششم و هفتم بايد به اهداف سند چشم انداز‬
‫رسيد‪.‬‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪20‬‬
‫تحليل اطالعات‬
‫مقايسه ايران ‪ 1392‬و ايران ‪1404‬‬
‫کشور‬
‫زيرساخت‬
‫ارتباطی‬
‫دسترسی‬
‫محيط سياسی و محيط کسب و‬
‫به محتوای‬
‫مقررات گذاری کار و نوآوری‬
‫ديجيتالی‬
‫سرمايه‬
‫خدمات آنالين‬
‫انسانی‬
‫ايران ‪1404‬‬
‫‪0.56‬‬
‫‪0.75‬‬
‫‪0.91‬‬
‫‪0.73‬‬
‫‪0.78‬‬
‫‪0.92‬‬
‫ايران‪1392‬‬
‫‪0.26‬‬
‫‪0.49‬‬
‫‪0.71‬‬
‫‪0.53‬‬
‫‪0.57‬‬
‫‪0.63‬‬
‫زيرساخت ارتباطی‬
‫دسترسی به محتوای ديجيتالی‬
‫‪0,9152‬‬
‫‪0.63‬‬
‫‪0,56‬‬
‫‪0,26‬‬
‫‪ 0,7519‬خدمات آنالين‬
‫‪0,49‬‬
‫ايران ‪1404‬‬
‫‪0,57‬‬
‫محيط کسب و کار و نوآوری ‪0,7837‬‬
‫‪0,91‬‬
‫‪0,71‬‬
‫سرمايه انسانی‬
‫‪0,53‬‬
‫‪0,73‬‬
‫محيط سياسی و مقررات گذاری‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫ايران ‪1392‬‬
‫‪21‬‬
‫ن‬
‫‪1‬‬
‫‪0,9‬‬
‫‪0,8‬‬
‫‪0,7‬‬
‫‪0,6‬‬
‫زيرساخت ارتباطی‬
‫خدمات آنالين‬
‫‪0,56‬‬
‫‪0,5‬‬
‫سرمايه انسانی‬
‫محيط سياسی و مقررات گذاری‬
‫‪0,4‬‬
‫محيط کسب و کار و نوآوری‬
‫دسترسی به محتوای ديجيتالی‬
‫‪0,3‬‬
‫‪0,26‬‬
‫‪0,2‬‬
‫‪0,1‬‬
‫‪0‬‬
‫ايران ‪1404‬‬
‫بیشترین شیب خط متعلق به زیرساخت ارتباطی‪ ،‬پس از ان‬
‫دسترسی به محتوای دیجیتالی و خدمات انالین است‪.‬‬
‫ايران‪1392‬‬
‫بیشترین اقدامات در زمینه توسعه‬
‫زیرساخت باید صورت گیرد‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫و در مورد نقشه راه‬
‫لزوم توجه به ديگر ابعاد غير از توسعه خدمات‬
‫الکترونيکی‬
‫پويا بودن و لزوم بازنگری در نقشه در فواصل زمانی‬
‫مشخص‬
‫نظارت سيستمی بر اجرای نقشه راه‬
‫تامين مالی اجرای نقشه‬
‫جلوگيری از موازی کاريها در عرصه دولت الکترونيک‬
‫الزام دستگاهها به مهندسی مجدد فرايندها‬
‫در نظر گرفتن نقش برای بخش خصوصی‬
‫ارائه مدل دولت الكترونيك در حكمراني مطلوب‬
‫‪23‬‬