Transcript تجزیه و تحلیل هزینه – حجم – سود (CVP)

‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬
‫‪Cost-volume-profit (CVP) analysis‬‬
‫تجزیه و تحلیل هزینه – حجم ‪ -‬سود‬
‫استاد محترم‪:‬‬
‫جناب دکتر برزگر‬
‫دانشجویان‪:‬‬
‫سیده زهرا موسوی محبوبه روشن راد‬
‫زمستان ‪93‬‬
‫‪1-34‬‬
‫مقدمه‪:‬‬
‫تجزیه و تحلیل هزینه – حجم – سود )‪ (CVP‬روش تجزیه و تحلیل نحوه تصمیم گیری عملیاتی و‬
‫بازاریابی موثر بر سود خالص بر مبنای شناسایی ارتباط بین هزینه های متغییر و ثابت‪،‬قیمت‬
‫فروش واحد محصول و سطح تولید است‪.‬‬
‫موارد استفاده از ‪:CVP‬‬
‫‪ ‬تعیین قیمت فروش برای محصوالت و خدمات‬
‫‪ ‬عرضه یک محصول یا خدمت جدید به بازار‬
‫‪ ‬جایگزینی یک قطعه از تجهیزات‬
‫‪ ‬تصمیم گیری درباره ساخت یا خرید یک محصول یا خدمت‬
‫مدل ‪:CVP‬‬
‫هزینه های کل – درآمدها = سود‬
‫سود ‪ +‬هزینه های متغیر ‪ +‬هزینه های ثابت = درآمدها‬
‫سود ‪( +‬تعداد فروش*هزینه متغیر واحد) ‪ +‬هزینه های ثابت = (قیمت فروش* تعداد فروش)‬
‫تعداد فروش = ‪Q‬‬
‫قیمت فروش هر واحد = ‪p‬‬
‫هزینه های ثابت کل = ‪F‬‬
‫هزینه متغیر هر واحد = ‪v‬‬
‫سود عملیاتی = ‪N‬‬
‫‪(p*Q)=F+(v*Q)+N‬‬
‫حاشیه فروش و صورت سود و زیان بر مبنای حاشیه فروش‪:‬‬
‫نشان دهنده افزایش در سود ناشی از افزایش‬
‫در تعداد فروش هر واحد محصول است‬
‫‪‬‬
‫نسبت حاشیه فروش‪:‬‬
‫نشان دهنده افزایش یا کاهش در سود دراثر‬
‫افزایش یا کاهش در قیمت فروش است‬
‫‪‬‬
‫حاشیه فروش هر واحد = ‪p – v‬‬
‫‪(p–v)/p‬‬
‫صورت سود و زیان بر مبنای حاشیه فروش‪:‬‬
‫شیوه مفیدی برای نشان دادن اطالعات تهیه شده از ‪ CVP‬است‪ .‬در این مدل ابتدا درآمد و سپس هزینه های متغیر و ثابت از آن‬
‫کسر و حاشیه فروش و سود خالص محاسبه می شود‪ ،‬که در مدل سنتی هزینه های تولیدی و غیر تولیدی از درآمد کسر میگردد‪.‬‬
‫مزیت اصلی این روش عبارتست از پیش بینی ساده و صحیح از اثر تغیر فروش بر سود‪.‬‬
‫‪-344‬‬
‫نقش استراتژیک تجزیه وتحلیل ‪:CVP‬‬
‫تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬نقش مهمی در مدیریت استراتژیک واحد تجاری بر عهده‬
‫دارد‪.‬‬
‫برای مثال استفاده از آن در هزینه یابی چرخه حیات محصول برای احتمال‬
‫دستیابی به سود مورد نظراز محصول و هزینه یابی هدف برای نشان دادن اثر‬
‫طرحهای متنوع محصول بر سود و تعیین موقعیت استراتزیک واحد تجاری ‪.‬‬
‫تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬د ر برنامه ریزی نقطه سر به سر‪:‬‬
‫در این نقطه‪ ،‬درآمدها مساوی با هزینه کل بوده و میزان سود‬
‫برابر با صفر است‪.‬برای محاسبه ‪ Q‬در نقطه سر به سر دو روش‬
‫وجود دارد‪:‬‬
‫روش معادله و روش حاشیه فروش ‪.‬‬
‫محاسبه تعداد نقطه سر به سر‪:‬‬
‫‪p*Q=F+v*Q+N‬‬
‫‪-346‬‬
‫‪‬‬
‫روش معادله‪ :‬محاسبه مبلغ فروش در نقطه سر به سر‬
‫در برخی موارد‪ ،‬تعداد فروش‪ ،‬هزینه متغیر هر واحد و قیمت فروش نامعلوم است‪ ،‬یا تعیین این ارقام ممکن نیست‪.‬‬
‫در این مدل با جاگذاری ‪ v / p‬بجای ‪ Q‬در مدل ‪ CVP‬می توان مبلغ فروش در نقطه سر به سر را بدست آورد‪.‬‬
‫‪Y = (v / p) * Y + F + N‬‬
‫‪‬‬
‫‪p*Q=F+v*Q+N‬‬
‫روش حاشیه فروش‪:‬‬
‫‪Y = F / (p – v )/p‬‬
‫مبلغ فروش در نقطه سر به سر‬
‫‪-347‬‬
‫) ‪Q = F / (p – v‬‬
‫تعداد فروش در نقطه سر به سر‬
‫تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬برای برنامه ریزی سود‪:‬‬
‫تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬برای تعیین سطح فروش مورد نیاز جهت دستیابی به سطح سود مورد درخواست‬
‫مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬برای این منظور‪ ،‬دو هدف برنامه ریزی درآمد و برنامه ریزی هزینه‬
‫مورد نظر است‪.‬‬
‫برنامه ریزی درآمد‪:‬‬
‫تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬به مدیران در برنامه ریزی درآمد برای تعیین درآمد مورد درخواست جهت‬
‫دستیابی به سطح سود دلخواه کمک می کند‪.‬‬
‫برنامه ریزی هزینه‪ :‬تعامل بین هزینه های ثابت و متغیر‬
‫برای تصمیم گیری درباره برنامه ریزی هزینه‪ ،‬مدیر از ارزش ‪ Q‬و سطح سود دلخواه آگاهی داشته اما‬
‫احتیاج به محاسبه ارزش هزینه متغیر یا هزینه ثابت مورد درخواست دارد‪.‬‬
‫‪Y = F + N / (p-v)/p‬‬
‫مبلغ فروش جهت کسب سود دلخواه‬
‫‪-348‬‬
‫‪Q = F +N / p – v‬‬
‫تعداد فروش جهت کسب سود دلخواه‬
‫دخالت مالیات بر درآمد در تجزیه وتحلیل ‪:CVP‬‬
‫تصمیمات مدیریت دایر بر هزینه ها و قیمت ها معموال باید شامل مالیات‬
‫بردرآمد باشد‪ .‬زیرا‪ ،‬مالیات بر مبلغ سود در یک سطح معین فروش‬
‫موثر واقع می شود‪.‬‬
‫‪-349‬‬
‫تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬در هزینه یابی بر مبنای فعالیت‪:‬‬
‫در رویکرد سنتی از تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬بر مبنای معیار مبتنی بر حجم استفاده می شود‪ ،‬یعنی‬
‫معیاری بر مبنای تعداد محصول ساخته و فروش رفته‪ .‬رویکرد جایگزین شامل هزینه یابی بر مبنای‬
‫فعالیت است‪.‬‬
‫در هزینه یابی بر مبنای فعالیت محرک های هزینه برای فعالیتهای غیر مستقیم‪ ،‬همانند راه اندازی‬
‫ماشین‪،‬جابه جایی مواد‪ ،‬بازرسی و ‪ ...‬در سطح تفصیلی صورت می گیرد‪ .‬در صورتی که در‬
‫رویکر مبتنی بر حجم برای مجموعه این فعالیتها و پس از ترکیب آنها با یکدیگر و با توجه به عدم‬
‫تغییر این نوع هزینه ها با حجم ستانده به عنوان هزینه ثابت برخورد می گردد‪.‬‬
‫هزینه یابی بر مبنای فعالیت به تعیین منطقی تر هزینه ها منتهی می شود‪ .‬زیرا‪ ،‬در این هزینه یابی‬
‫هزینه های غیر مستقیم پس از جدا سازی به محصول ردیابی گردیده و از ترکیب آنها با یکدیگر در یک‬
‫مرکزتجمیع واحد به نام هزینه های ثابت گردآوری می شود‪.‬‬
‫مدل ‪ CVP‬بر مبنای فعالیت به روش زیر ساخته خواهد شد‪:‬‬
‫اول‪ ،‬اصطالحات مخصوص برای تفکیک هزینه های ثابت ساخته می شود‪:‬‬
‫‪VB + F AB‬‬
‫‪F‬‬
‫=‬
‫‪F‬‬
‫‪FVB: ‬‬
‫‪ ‬آن بخش از هزینه های ثابت که متناسب با محرک هزینه فعالیت تغییر‬
‫نمی کند‪.‬‬
‫‪FAB ‬‬
‫‪ ‬آن بخش از هزینه های ثابت که متناسب با محرک هزینه فعالیت تغییر‬
‫می کند‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫دوم‪ ،‬اصطالحات جدید زیر معرفی می شوند‪:‬‬
‫هزینه هر بسته تولید بابت محرک هزینه مبتنی بر فعالیت‬
‫تعداد محصول موجود در هر بسته‬
‫تولید‪:‬ی‬
‫بسته‬
‫مرتبط با‬
‫محصول‬
‫هر واحد‬
‫است از‬
‫عبارت‬
‫های شده‬
‫هزینهارایه‬
‫برایضوابط‬
‫توجه به‬
‫‪ CVP‬با‬
‫هزینهمدل‬
‫سوم‪،‬‬
‫سوم‪ ،‬مدل ‪CVP‬با توجه به ضوابط ارائه شده عبارت است از‪:‬‬
‫‪v AB‬‬
‫‪b‬‬
‫‪v AB/ b‬‬
‫تجزیه و تحلیل فروش چه می شود اگر‪:‬‬
‫روش حاشیه فروش و نسبت حاشیه فروش‬
‫این بخش شامل محاسبه اثر تغییر یک عامل به میزان معین و در سطوح مختلف بر‬
‫سایر عوامل می باشد‪.‬‬
‫از این رویکرد در مواقعی استفاده می شود که عدم قطعیت وجود دارد‪ .‬در بسیاری‬
‫از مواقع این رویکرد بر مبنای حاشیه فروش و نسبت حاشیه فروش پایه گذاری‬
‫شده است‪.‬‬
‫‪-3413‬‬
‫روش حاشیه ایمنی‪:‬‬
‫در روش حاشیه ایمنی اثر بالقوه تغییرات فروش بر سود اندازه گیری می شود‪.‬‬
‫فروش در نقطه سر به سر – فروش برنامه ریزی شده = حاشیه ایمنی‬
‫حاشیه ایمنی به صورت یک نسبت نیز بیان می شود‪:‬‬
‫فروش برنامه ریزی شده ‪ /‬حاشیه ایمنی = نسبت حاشیه ایمنی‬
‫نسبت حاشیه ایمنی معیاری برای مقایسه ریسک دو محصول یا ارزیابی یک محصول در سطوح‬
‫مختلف فروش است‪.‬‬
‫ریسک‬
‫نسبت حاشیه ایمنی‬
‫اهرم عملیاتی ‪:‬‬
‫‪OPERATING LEVERAGE‬‬
‫اهرم عملیاتی تغیییرات در سود ناشی از تغییرات در حجم فروش را اندازه گیری میکند‪.‬‬
‫اهرم عملیاتی شاخص ریسک تجاری است‪.‬‬
‫سود ‪ /‬حاشیه فروش کل = اهرم عملیاتی‬
‫ارزش باالتر اهرم عملیاتی داللت بر ریسک بیشتری دارد‪ .‬زیرا در اثر بروز یک تغییر معین در‬
‫فروش اثری به مراتب باالتر در سود منعکس می شود‪ .‬موقعی که حجم فروش از قوت الزم برخوردار‬
‫است‪ ،‬برخورداری از یک سطح باالی اهرم مطلوب خواهد بود‪ .‬اما موقعی که فروش شروع به کاهش‬
‫می کند‪ ،‬یک سطح پایین تر اهرم مناسب تر است‪.‬‬
‫در واقع در هر واحد تجاری سطح اهرم عملیاتی باید متناسب با استراتژی‬
‫رقابتی آن انتخاب شود‪.‬‬
‫‪-3415‬‬
‫تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬در حالت چند محصولی‪:‬‬
‫‪CVP ANALYSIS WITH TWO OR MORE PRODUCTS‬‬
‫تا بدین جا برای ساده کردن بحث مدل ‪ CVP‬فرض شده است که تنها یک محصول در جریان تولید قرار‬
‫دارد‪ .‬حال باید دید‪ ،‬هنگامی که دو یا چند محصول در دست بررسی است از این مدل چگونه باید استفاده‬
‫نمود؟‬
‫برای تطبیق مدل ‪ CVP‬در این حالت یک فرض کلیدی باید به بحث اضافه شود‪ ،‬و آن ثابت بودن ترکیب‬
‫فروش است‪ .‬یعنی‪ ،‬نسبت فروش هر محصول در کل ثابت باقی خواهد ماند‪ .‬این ترکیب می تواند به صورت‬
‫تعدادی یا مبلغی در نظر گرفته شود‪ .‬نکته اساسی در این بررسی ثابت ماندن این نسبت است‪.‬‬
‫قبول فرض ثابت ماندن ترکیب فروش این امکان را به وجود می آورد که با دو یا چند محصول به عنوان یک‬
‫ترکیب محصول یک دست از طریق محاسبه میانگین موزون حاشیه فروش برخورد شود‪.‬‬
‫میانگین موزون حاشیه فروش برای تعیین فروش کل مورد نیاز برای دست یابی به سود عملیاتی مورد‬
‫درخواست ضروری است‪.‬‬
‫‪-3416‬‬
‫مفروضات و محدودیتهای تجزیه و تحلیل ‪:CVP‬‬
‫فرض خطی بودن و دامنه مربوط‪:‬‬
‫در مدل ‪ CVP‬فرض می شود که درآمدها و هزینه ها به صورت خطی و در یک دامنه فعالیت حرکت می کنند‪.‬‬
‫اگرچه واکنش هزینه های واقعی خطی نیست‪ ،‬اما استفاده از مفهوم دامنه مربوط ‪ ،‬این امکان را به بررسی‬
‫کننده می دهد که در داخل یک دامنه محدود تولید‪ ،‬انتظار افزایش هزینه های کل را تقریبا به صورت خطی داشته‬
‫باشد‪ .‬از این رو مدیریت باید محتاط باشد که خارج از محدوده یک مدل ‪ CVP‬نتایج آنرا تعمیم ندهد‪.‬‬
‫هزینه های پله ای‪:‬‬
‫‪Q=200000/(18-10)=25000‬‬
‫‪P=18$‬‬
‫‪V=10$‬‬
‫‪F1=100000$‬‬
‫هزینه های ثابت افزایشی هنگام عبور از‬
‫مرز ‪ 10000‬واحد برابر با ‪$100000‬‬
‫که باعث افزایش ظرفیت تولید تا میزان‬
‫‪ 30000‬واحد گردیده‪.‬‬
‫‪-3417‬‬
‫شناسایی هزینه ثابت و متغیر در تجزیه و تحلیل ‪:CVP‬‬
‫در تجزیه و تحلیل ‪ CVP‬شناسایی ارقام پولی مورد استفاده در هزینه های ثابت و هزینه متغیر واحد کار چندان‬
‫ساده ای نیست‪.‬‬
‫مواردی که جز هزینه های ثابت منظور می شود‪:‬‬
‫فرض کنید مدیریت درصدد محاسبه نقطه سر به سر برای یک محصول جدید در شرکت است‪.‬‬
‫محصول جدید یک میز کامپیوتری می باشد که برای مونتاژ آسان طراحی شده و به قصد فروش به پایین ترین‬
‫قیمت روانه بازار خواهد شد‪ .‬آیا حقوق مدیر عامل شرکت هزینه ثابت مربوط برای محاسبه میز باید در نظر‬
‫گرفته شود؟ خیر‪ ،‬زیرا حقوق مدیر عامل در صورت عرضه میز کامپیوتر تغییر نمی کند‪ .‬در واقع حقوق نامبرده‬
‫یک هزینه ثابت برای شرکت است و برای تجزیه و تحلیل سودآوری محصول جدید نامربوط قلمداد می شود‪.‬‬
‫در تجزیه و تحلیل کوتاه مدت‪ ،‬هزینه های ثابت مربوط شامل آن بخش از هزینه هایی است که در صورت‬
‫عرضه محصول جدید تغییر می کند‪ .‬این هزینه ها شامل هرگونه تسهیالت جدید تولیدی‪ ،‬حقوق کارکنان جدید و‬
‫سایر هزینه های مشابه است‪.‬‬
‫چنانچه عرصه یک محصول جدید به دلیل وجود ظرفیت خالی‪ ،‬تسهیالت و نیروی انسانی جدید برای جابه جایی‬
‫تولید اضافی به هیچ نوع هزینه ثابت نیاز نداشته باشد محل نقطه سر به سر در کجا قرار دارد؟‬
‫‪-3418‬‬
‫در یک تجزیه و تحلیل کوتاه مدت‪ ،‬نقطه سر به سر برابر صفر است‪ .‬زیرا‪ ،‬محصول جدید هیچ گونه هزینه‬
‫ثابتی را پوشش نمی دهد‪.‬‬
‫به بیان دیگر‪ ،‬هر محصول فروخته شده‪ ،‬از همان اولین واحد تولید‪ ،‬حاشیه سود برابر مازاد قیمت بر هزینه‬
‫متغیر بهمراه دارد‪ .‬بر عکس‪ ،‬در یک تجزیه و تحلیل طوالنی مدت برای نقطه سربه سر‪ ،‬کلیه هزینه های ثابت‬
‫آتی و مورد انتظار مربوط به تولید‪ ،‬توزیع و فروش محصول مربوط قلمداد می شوند‪.‬‬
‫‪-3419‬‬
‫با تشکر از همراهی شما عزیزان‬
‫‪-20‬‬
‫‪34‬‬