فصل ششم تئوری حسابداری شرودر
Download
Report
Transcript فصل ششم تئوری حسابداری شرودر
بنام خدا
فصل ششم
صورتهای مالی :1
صورت سود و زیان
Financial statements I:
The Income Statement
ارائه کننده
محسن صادقی
ماهیت صورت سود و زیان
بیانگر نگرش و نحوه بهره گیری مدیریت از منابع و داراییهای واحد تجاری در راستای افزایش ارزش سرمایه
آورده مالکان است.
پیامدهای اقتصادی گزارشگری مالی
اطالعات مالی توزیع ثروت بین سرمایه گذاران را می تواند تحت تاثیر قرار دهد .
اطالعات مالی می تواند سطح ریسک پذیرفته شده توسط شرکتها را تحت تاثیر قرار دهد .
اطالعات مالی می تواند نرخ ایجاد سرمایه در اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به تخصیص مجدد ثروت
بین مصرف و سرمایه گذاری در اقتصاد شود .
اطالعات مالی نحوه تخصیص سرمایه گذاری بین شرکتها را می تواند متاثر کند.
عناصر صورت سود و زیان
این عناصر صورت سود و زیان در بیانیه مفهومی شماره 6به صورت زیر تعریف شده است :
درآمدهای عملیاتی :
جریانهای ورودی یا سایر افزایش ها در دارایی های واحد یا تصفیه بدهی های آن ( یا ترکیبی از هر دو ) در طـول
یک دوره که حاصل تولید و ارائه کاال ،ارائه خدمات یا دیگر فعالیت هایی که عملیات اصلی ،عمده و مستمر واحد را
تشکیل می دهد.
درآمدهای غیر عملیاتی :
افزایش در خالص دارایی های ناشی از معامالت جنبی یا تصادفی یک واحد و همه معامالت و رویدادها و شرایطی
که در طول دوره واحد را تحت تاثیر قرار می دهد به استثنای موارد ناشی از درآمدهای عملیاتی یا ســرمایه گذاری
مالکان.
هزینه های عملیاتی :
جریان های خروجی یا سایر مصارف در دارایی ها یا تحمل بدهی ( یا ترکیبی از هر دو) در طول یک دوره ناشی از
تولید و ارائه کاال ،ارائه خدمات یا انجام سایر فعالیت هایی که عملیات اصلی ،عمده و مستمر واحد را تشکیل
می دهد.
هزینه های غیر عملیاتی :
کاهش در خالص دارایی ها ناشی از معامالت تصادفی یا جنبی یک واحد و یا ناشی از همه معامالت ،رویدادها و
شرایط دیگر که در طول یک دوره واحد را تحت تاثیر قرار می دهد به استثنای هزینه های عملیاتی و توزیع بیـــن
مالکان
تعریف سود از منظر ( FASBتغییر در دارایی ها و بدهی ها) و ( APBتاکید بر
جریان های ورودی و خروجی )
رویکرد دارایی /بدهی سود را تغییر در خالص در منابع اقتصادی عنوان می کند در حالی که رویکرددرآمد /هزینه سود را به عنوان یک معیار کارایی بررسی می کند .
رویکرد دارایی /بدهی در تعریف سود به تعاریف داراییها و بدهیها وابسته است حال آنکه رویکرد درآمد /هزینه به تعریف درآمدها و هزینه ها و تطبیق آنها برای تعیین سود وابسته است .
رویکرد درآمد /هزینه منجر به ایجاد درآمدها و هزینه های انتقالی و ذخیره آنها در زمان اندازه گیریسود دوره می شود .رویکرد دارایی /بدهی اقالم انتقالی را تنها زمانی که منابع یا تعهدات اقتصادی باشند
شناسایی می کند .
رویکرد دارایی بدهی شمارمنابعی را که عناصر صورتهای مالی را می توان از آن استخراج کرد با توجه بهخالص منابع اقتصادی و با توجه به معامالت و رویدادهایی که عناصر قابل اندازه گیری آن منابع را تغییرمی
دهد محدود می کند اما در رویکرد روش درآمد /هزینه ،درآمدها و هزینه ها ممکن است شامل عناصری
شوند که برای تطبیق درآمدها وهزینه ها ضروری است اگر چه تغییری را در منابع ایجاد نکنند.
هردوروش براین عقیده اندکه صورت سودوزیان برای سرمایه گذاران ازترازنامه مفید تراست.
شکل صورت مالی Format Statement
رویکرد عملکرد ناشی از عملیات جاری (:)current operating performance
سود خالص باید فعالیت های مستمر که مولد سود شرکت هستند را در بر گیرد و شمول
اقالم دیگر معنای سود خالص را نابود می کند0
رویکرد سود جامع (:(all-inclusive concept
سود خالص باید تمامی اقالمی که بر حقوق صاحبان سهام در طول دوره اثر دارند (به
استثنای معامالت سرمایه ای) را منعکس کند.
بیانیه شماره APB 9
سود خالص باید همه اقالم سود وزیان شناسایی شده طی دوره به استثنای تعدیالت سنواتی
رادر بر گیرد .
سود ناشی از عملیات مستمر Income from continuing operation
مقادیری که برای رسیدن به سود مستمر افشاء می شوند درآمدها و هزینه های تکرار شونده و
عادی شرکت هستند .سود پایدار مقداری است که سرمایه گذاران به عنوان نقطه شروع جهت
پیش بینی سود آتی از آن استفاده می کنند .
سه نوع سود و زیان غیر تکرارشونده ممکن است برای شرکت رخ دهد اقالم غیر مترقبه ،
تغییر در اصول حسابداری و عملیات متوقف شده .
سود ناشی از عملیات متوقف شده Discontinued operations
طبق بیانیه شماره APB 30الزام در ارائه جداگانه :
-1نتایج عملیات واحد متوقف شده و
-2سود و زیان فروش داراییهای کنار گذاشته شده بخش شامل سود و زیان های عملیاتی در
طی دوره کنار گذاری
APBبا انتشار بیانیه FASB : 144
اصالح بیانیه شماره 30
-1عملیات وجریانهای نقدی بخش متوقف شده از عملیات و جریانهای نقدی واحد تجاری
حذف شده باشد .
-2واحد تجاری نباید مشارکت عمده ای را در عملیات بخش جدا شده بعد از اینکه جدایی
صورت گرفت حفظ کند .
اقالم غیر مترقبه Extra ordinary Items
بیانیه شماره :APB 9
سود وزیان ناشی از فروش یا کنار گذاری ماشین آالت یا یک قسمت مهم از واحد تجاری ،
سود وزیان ناشی از فروش سرمایه گذاریهایی که برای فروش مجدد نگهداری نشده ،حذف
سرقفلی در نتیجه رویدادهای غیر عادی طی دوره تملک و مصادره اموال و داراییها ،تنزل
ارزش عمده پول کشور خارجی که شرکت در آن کشور فعالیت می کند.
بیانیه شماره : APB 30
حذف و کاهش ارزش حسابهای دریافتنی ،موجودی کاال ،تجهیزات اجاره داده شده،هزینه
های تحقیق و توسعه انتقالی یا دیگر دارایی نامشهود ،سود وزیان های غیر عملیاتی
معامالت ارزی ،سود وزیان های غیر عملیاتی فروش یا کنارگذاری اموال ماشین آالت
وتجهیزات مورد استفاده در شرکت ،اثر اعتصابات و تغییر در شرایط پیمان های بلندمدت.
تغییرات حسابداری Accounting changes
در رابطه با تغییر در رویه های حسابداری مساله اصلی روش مناسب افشاء است (تغییر یا
عدم تغییر در صورتهای مالی که قبال منتشر شده به سبب انعکاس روش یا رویه جدید )
بیانیه شماره APB 20با عنوان تغییرات حسابداری:
-1تغییرات در اصول حسابداری
-2تغییر در برآوردهای حسابداری
-3تغییر درواحد گزارشگری
-4اشتباهات
تغییر دراصول حسابداری
Change in accounting principle
الزام تعیین اثرات این تغییر را برسود خالص دوره های قبل اجباری می کند .اما
صورتهای مالی سالهای قبل برای تغییر در اصول حسابداری الزم نیست تجدید ارائه شوند
البته به جزء استثنائاتی برای اقالمی که ارائه عطف به ماسبق شده آنها مهم باشند.
ارائه عطف به ما سبق در موارد زیر:
-1تغییراز روش FIFOبرای ارزیابی موجودی ها به هر روش دیگر
-2هر گونه تغییر در حسابداری پیمان های بلندمدت
-3تغییر به روش هزینه یابی جذبی در صنایع معدنی یا تغییر ازاین روش به روشی دیگر
تغییر در برآوردها Change In Estimates
تغییر در برآوردها عطف به آینده می شود و احتیاجی به انجام تعدیالت در صورت های
منتشرهء سال های قبل ندارد.
تغییر در واحد گزارشگری Change In Reporting Entities
تغییردر واحد گزارشگری ممکن است صورتهای مالی را کال تغییر دهد .تغییر در واحد گزارشگری
باید با عطف به ما سبق کردن و ارائه مجدد همه صورت های مالی با فرض اینکه واحد گزارشگری
به شکل کنونی از تاریخ اولین ارائه صورت های مالی وجود داشته است انجام پذیرد.
اشتباهات
ماهیت اشتباه وتاثیر آن روی سود عملیاتی ،سود خالص مقادیرمربوطه هر سهم در
دوره ای که اشتباه برای کشف می شود باید افشاء گردد.
مثالهایی از اشتباهات :
-1تغییر از یک رویه غیر پذیرفته شده حسابداری به یک رویه پذیرفته شده
حسابداری
-2اشتباهات ریاضی
-3درآمدها و هزینه های تحقق نیافته پایان دوره حسابداری
-4طبقه بندی غلط بهای تمام شده وهزینه ها
Errors
سود هر سهم Earnings per shares
سود هر سهم ) (EPSبه استفاده کنندگان اجازه می دهد تا عملکرد شرکت را در یک
عدد خالصه کنند .مبلغ سود تحقق یافته سهامداران عادی درصورت سود وزیان بر
اساس سود هر سهم گزارش می شود.
استاندارد 128ارائه رقم EPSبرای سود ناشی از عملیات مستمرو سود خالص درمتن
صورت سود و زیان را اجباری می کند و همچنین رقم سود هر سهم عملیات متوقف
شده ،اقالم غیر مترقبه و آثار انباشته تغییرات حسابداری باید افشاء شود.
طبق بیانیه APB 15شرکت ها با ساختار سرمایه پیچیده ملزم به ارائه:
-1سود سهام اولیه primary EPS
-2سود سهام کامال تقلیل یافته fully diluted EPS
بیانیه شماره 15معادل سهام عادی را به عنوان اوراق بهاداری که به شکل سهام عادی
نیستند اما دارای شرایطی هستند که به دارندگان این اوراق توانایی تبدیل شدن به
دارندگان سهام عادی و مشارکت در افزایش قیمت سهام عادی را می دهند ،بیان می کند.
دالیل FASBبابت جایگزینی سود اصلی هر سهم ( )Basic EPSبا سود اولیه هر
سهم(: )Primary EPS
-1اطالعات سود اصلی و تقلیل یافته هر سهم واقعی ترین دامنه محتمل EPSرا ارائه
می کند.
-2به خاطر تجزیه و تحلیل مبتنی بر داده ها و بین المللی شدن تجارت و بازار سرمایه
استفاده از آمار EPSبین المللی رایج است.
-3اعتقاد به معادل سهام عادی در عمل موثر واقع نشد.
-4محاسبه سود اولیه هر سهم پیچیده است و ممکن است به خوبی فهمیده نشود یا
یکسان به کار برده نشود.
-5ارائه سود اصلی هر سهم انتقاد وارد به دلبخواهی بودن تعیین معادل سهام عادی را
منتفی می کند .
سود اصلی هر سهم Basic EPS
سود اصلی هرسهم= سودخالص -سود سهام ممتاز /میانگین موزون سهام در جریان
هدف سود اصلی هر سهم اندازه گیری عملکرد شرکت از دید سهامداران عادی طی دوره گزارشگری است.
سود تقلیل یافته هر سهم
Diluted
EPS
هدف از سود تقلیل یافته اندازه گیری عملکرد شرکت از دید سهامداران عادی طی دوره گزارشگری در صورتی
که تبدیل یا اعمال اوراق بهادار تقلیل دهنده واقعا رخ دهد است .سود تقلیل یافته باید بیشترین تقلیل بالقوه
را افشاء کند.
اختیار خرید سهام و گواهینامه خرید سهام Call Option and Warrants
FASBروش سهام خزانه را برای تعیین اثر تقلیل این اوراق روی EPSتعیین می کند.طبق این روش
فرض می شود با عایدات حاصل از اعمال ،سهام شرکت به نرخ میانگین بازار در طول دوره حسابداری خزانه
می شود .
اختیار فروش سهام Written Put Option
تحت این روش فرض بر این است که شرکت سهام عادی کافی برای کسب نقد الزم جهت ادای قراردادهای
آتی به قیمت میانگین بازار منتشر می کند .سپس فرض میشود که عایدات حاصل از انتشار سهام برای
اعمال اختیار فروش مورد استفاده قرار می گیرد .سهام افزوده شده برای محاسبه EPSبه مخرج کسر
اضافه خواهد شد.
اوراق بهادار قابل تبدیل Convertible Securities
برای تعیین اثر تقلیلی یا ضد تقلیلی این اوراق EPSباید با شرط رخداد تبدیل و بدون این
شرط محاسبه شود .اگر تبدیل باعث کاهش EPSشود اوراق بهادار تقلیل دهنده هستند
تقلیل یافته
ودرغیراین صورت اوراق مربوط ضد تقلیل خواهند بود و تاثیر آنها در EPS
منظور نخواهد شد.
سهام قابل انتشار احتمالی
Contingently ISSUABLE SHARES
بیانیه FASB128عنوان می کند که اگر همه شرایط الزم در پایان دوره گزارشگری محقق نشود
سهام قابل انتشار احتمالی بر اساس تعداد سهام قابل انتشار با فرض اینکه دوره گزارشگری پایان
دوره احتمالی باشد وارد محاسبات شود.
سود وزیان جامع Income Comprehensive
سود وزیان جامع تغییرات در ارزش ویژه طی دوره بـه استثنای آورده سرمایه گذاران و توزیع بین آنها را
شامل می شود.
بیانیه شماره SFAC 130افشاء سود وزیان جامع را الزامی می کند و راجع به نحوه ارائه وگزارش سود و
زیان جامــع بحث می کند .این استاندارد طبقه بندی سود خالص را تغییر نمی دهد .این طبقه بندی ها
شامل سود ناشی از عملیات مستمر ،متوقف شده،غیر مترقبه و اثر انباشته تغییر در اصول حسابداری است.
بیانیه شماره SFAS 130دررابطه با روش افشای اثر مالیاتی به یکی از دو روش زیر:
-1خالص از اثر مالیاتی مربوط
-2قبل از اثر مالیاتی همراه بــا رقمــی کـه مالیات مجمـوع سایر سود وزیانهای جامع را نشان می دهد .
جمع سایر سودوزیان های جامع باید به عنوان بخشی جداگانه از حقوق صاحبان سهــام درصورت وضعیت
مـالی درپـایـان دوره حسابداری انتقال یابد .
تعدیالت دوره های قبل Prior period adjustments
تعدیالت دوره قبل شامل تعدیل مانده سود انباشته ابتدای دوره وگزارش تعدیالت درصورت سود
وزیان انباشته است .
نمونه ای از موارد تعدیالت دوره های قبل طبق بیانیه شماره APB 9عبارت است از:
تسویه مالیات بردرآمد -دعاوی قضایی -اشتباهات
FASBاستاندارد 19رابا عنوان تعدیالت دوره های قبل به صورت زیر عنوان کرد :
.aتصحیح اشتباهات صورتهای مالی دوره قبل
.bثبت اصالحی ناشی از تحقق نیافتن منابع مربوط به مالیات برسود به سبب زیان عملیاتی انتقالی
ازبابت خرید واحدهای فرعی .
Value of Corporate Earnings The
ارزش سود شرکت
تمرکز اصلی درتجزیه وتحلیل مالی صورت سودوزیان روی عملکرد عملیاتی شرکت با تمرکز روی سواالت
زیر است :
- 1منابع اصلی درآمد شرکت چیست ؟
-2ثبات درآمد شرکت چگونه است ؟
-3نسبت سودناخالص شرکت چنداست ؟
-4حاشیه سود عملیاتی شرکت چقدراست ؟
-5رابطه بین سودعملیاتی وقیمت سهام شرکت چقدراست ؟
پایداری درآمدها
Persistence of Revenue
پایداری درآمدهای شرکت با تجزیه وتحلیل روند درآمدهای آن درطول زمان وبررسی گفته های مدیریت
وتحلیل های او ارزیابی می شود ). (MD&A
تجزیه وتحلیل وادعاهای مدیریت Management Discussion & Analysis
)(MD&A
SECالزام می کند که شرکتها هرگونه تغییریا تغییر بالقوه درآمدهها وهزینه هارابرای یاری در ارزیابی
انحرافات ازدوره ای به دوره دیگر افشاء کنند .نمونه ای از این موارد شامل :
افشاء رویدادهای غیرمعمول تغییردر درآمدها وهزینه های پیش بینی شده -عوامل موثر در افزایش یا کاهش درآمدها وهزینه های جاری
تجزیه وتحلیل سود ناخالص
تجزیه وتحلیـل سود ناخالص برتشریح انحـرافات فروش ،بهــای تمام شده کاالی فروش رفته و
تاثیـر آن برســود ناخالص تمرکز دارد .تغییرات ساالنه درسود ناخالص به دالیل زیر رخ می دهد :
-1تغییر درحجم فروش
-2تغییر درنرخ فروش
-3تغییردرنرخ بهای تمام شده
درصد سود ناخالص شرکت به صورت زیر محاسبه می شود:
فروش ناخالص /سود ناخالص= درصدسود ناخالص
تجزیه وتحلیل سود خالص
درصد سود خالص شرکت به عنوان معیاری از کارایی شرکت به صورت زیر محاسبه می شود:
فروش خالص /سود خالص پس از کسر مالیات = درصد سود عملیاتی
در شرایط برابر شرکتی که سود آن فقط از عملیات مستمر است بسیار بـاارزش تراز شرکتـی است
که با ریسک مشابه وسود مشابه،سودوزیان های غیرعملیاتی دیگری نیز دارد.زیرا سرمایه گذاران
عالقه به سودهای پایدار دارند.
استانداردهای حسابداری بین المللی International Accounting
Standards
هیئت تدوین استانداردهای بین المللی موارد زیر را ارائه کرده است :
-1در «چارچوبی برای تهیه و ارائه صورت های مالی » سود و عملکرد را تعریف کرده است.
-2در IASشماره1با عنوان ارائه صورت های مالی در رابطه با اطالعات و اهداف ارائه صورت سود
وزیان بحث میکند.
-3درIASشماره 8با عنوان رویه های حسابداری ،تغییر در برآوردها و اشتباهات در رابطه با برخی
از اجزاء صورت سود وزیان بحث می کند.
-4درIASشماره 18مفهوم درآمد را بیان می کند.
-5استاندارداستانداردIASشماره33رااصالح کرده است.
-6در استاندارد شماره IFRS5با عنوان عملیات متوقف شده و داراییهای غیر جاری نگهداری شده
برای فروش ،ارائه و افشای عملیات متوقف شده را عنوان می کند.
IASشماره 18بیان می کند که درآمـد فروش کـاال باید زمانی کـه ورود جریان منافع آتی به درون شرکت
محتمل است به ارزش منصفانه ما به ازای نقدی در صورت برآورده شدن کلیه شرایط زیر اندازه گیری شود:
-1شرکت مزایا و مخاطرات عمده مالکیت دارایی را به خریدار منتقل کرده باشد.
-2واحد تجاری هیچ دخالت مدیریتی مستمر در حدی که معموال با مالکیت همراه است یا کنترل موثری
نسبت به کاالی فروش رفته اعمال نکند.
-3مبلغ درآمد عملیاتی به طور قابل اتکایی قابل اندازه گیری باشد.
-4ورود جریان منابع آتی به درون واحد تجاری محتمل باشد.
-5هزینه هایی که در رابطه با معامله به طور قابل اتکایی قابل اندازه گیری باشد.
IASشماره 33رهنمودها و افشائات اضافی زیر را بیان میکند:
-1سود اصلی و تقلیل یافته هر سهم برای()aسود و زیان ناشی از عملیات مستمر ()bسودوزیان خالص در متن
صورت سودوزیان برای هر گروه از سهام عادی باید افشاء شود.
-2سهام عادی بالقوه در صورتی ضد تقلیل است که تبدیل آن سود هر سهم ناشی ازعملیات مستمر را کاهش
دهد.
-3برای قراردادهایی که قابل تسویه به نقد یا سهام هستند این فرض قابل رد وجود دارد که قرارداد با سهام
تسویه خواهـد شد.
-4اگر یک واحد تجاری (برای باطل کردن)سهام ممتاز خودش را به باالتراز ارزش اسمی خریداری کنداضافه
پرداختی باید به عنوان سود تقسیمی ممتاز در محاسبه EPSدر نظر گرفته شود.
-5راهنمایی راجع به نحوه محاسبه اثرسهـام قابل انتشـاراحتمـالی ،سهـام عادی تقلیل دهنده واحـد
فرعی،مشارکـت خاص اختیار خریدو...فراهم شد.
پایان