Gebelikte profilaktik-preventif medikasyonlar Prof. Dr. Mustafa Başbuğ Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

Profilaksi

Profilaksi: Hastalıkların oluşumunu yada ilerlemesini önlemek amacıyla yapılan tedavi girişimleri.

Primer: Hastalığın oluşumunu engellemek.

Sekonder: Var olan hastalığın ilerlemesini engellemek.

Prevention

Prevention: Önleme.

Primer: Hastalık oluşumunu önlemek.

Sekonder: Klinik hastalık öncesi hastalık ilerlemesini önlemek Tersiyer: Hastalığın neden olduğu komplikasyonların önlenmesi (Bu kısmen tedavi ile aynı)

Prevention ve Preeklampsi

• Primer: Sperm faktörü Pateral faktör Yaş Obezite insülin rezistansı Sigara içimi

Prevention ve Preeklampsi

• • Sekonder: Prediction testleri (Uterin arterde notch, biyokimyasal markerlar ile riskli grubun belirlenmesi sonrası riskli gruba prevention (kalsiyum, aspirin, antioksidanlar, balık yağı) Tersiyer: Uygun antenatal bakım. Preeklamptik gebe kadının tedavisinin amacı komplikasyonların önlenmesidir.

Profilaksi- prevention farkı

• Profilaksi: İlgili grupta tüm gebelere • Prevention: Riskli grupta bulunduğu düşünülen gebelere

Gebe kadınlarda tedavi zorluğu 1 . Fetus için: Fetal anomali riski Fetal gelişimin etkilenmesi (Diüretik) İntrauterin fetal ölüm riski 2. Gebe kadın için: Kan volümü değişikliği Üriner klirens değişikliği Metabolizma değişikliği Tromboz riski artışı

Gebe kadınlarda tedavi zorluğu 3. Tedavi ile hedeflenen, radikal tedavi değil patolojinin sonuçlarının kontrol edilmesidir.

Obstetride çoğu patolojiden tek ajan değil multipl ajan sorumlu • O zaman profilaksi önemli

Fetal profilaksi ve maternal ilaçla profilaksi için önemli noktalar • • • • • Plasenta geçiş Gebelik haftası Proteine bağlanıp bağlanmama Maternal etkili düzey ve etkili doz Maternal atılım yolu

Kim için profilaksi-prevention

• Fetus için: Anomali riski azaltılması • Anne için: Derin ven trombozu riski azaltılması, preeklampsi riski azaltılması • Her ikisi için: Anne için olan tüm durumlar, enfeksiyon, preeklampsi, IUGR

Nedenler

• Gebeliğe bağlı olan • Gebelik dışı sebepler

Gebeliğe bağlı olanlar

• • • • • • •

Fetal

Nöral tüp defekti Kardiyak anomali ve diğer anomaliler B grubu stereptekok Toksoplazma Fetal akciğer maturasyonu Kötü obstetrik sonuç ve trombofili EMR’de antibiyotik profilaksisi • • • • • • • •

Maternal

Anemi Preterm doğum Post partum hemoraji Preeklampsi Tekrarlayan üriner enfeksi.

Tromboemboli riski EMR’de antibiyotik profilaksisi C/S ile doğumda endometrit-enf. riski

Gebelik dışı sebepler

• • • • Tbc profikasisi Sıtma profilaksisi Migren profilaksisi Meningokok menenjit profilaksisi

Medikal profilaksi

• Kemoprofilaksi • İmmünoprofilaksi

NTD

• Tüm gebelere 400 mikrogr /Gün (0.4 mg/gün) Tek başına preparat veya multivit içinde Gebelik öncesi başlangıç İlk trimester süresince • Önceden NTDli çocuk aile hikayesi (1 veya 2. derece) DM varsa 4 mg/gün (farmakolojik doz) Gebelik 3 ay öncesi başla İlk trimester süresince kullan % 71 rekürrens azalması

Kongenital kardiyak anomaliler

• • • Folik asit ilave edilen multivitamin % 40 KKH azalması 6 mg folik asit tek başına koruyucu • • Üriner kanal anomalileri (Rand. Kontrollü çalışma) Kongenital pilorik stenoz (Toplanan veri havuzu)

Gebelerde vaginal B streptekok kolonizasyonu • • • • • Riskli gebelerde 35-37. gebelik haftası kolonizasyon saptanması (alt vajen, rektum) İntrapartum profilaksi (Ampisilin) Doğum sonrası çocuğa profilaksi gerekli değil Erken enfeksiyon 1,7’den 0,6’ya (1000 doğumda) düşer.

Etkili koruma için doğumdan en az 4 saat önce antibiyotik başlanmış olmalıdır.

Toksoplazmozis

• Maternal akut enfeksiyon • Fetal geçiş engellenmesi (Plasental geçiş) • Spiramisin • Primetamin + Sülfometaksazol

Fetal akciğer maturasyonu

• • • • • 34 hafta erken doğum riski (preterm eylem, EMR) Celeston amp(betametazon) Tek kür Süre dolmasa bile yararlı Akciğer dışı faydalar

Kötü Obstetrik sonuç ve trombofili (?) • • • Çocuk aspirini (75-100 mg/gün) Düşük moleküler ağırlıklı heparin (4000 İÜ/gün veya daha yüksek) Folik asit (0,4 mg/gün, 4 mg/gün, 6 mg/ gün)

EMR’de antibiyotik profilaksisi

• • • • • • • • Anne ve fetus için verilir Koryoamnionitisi azaltır 48 saat içinde doğum azalır 7 gün içinde doğum azalır İnfant mobiditesi azalır Neonatal enfeksiyon azalır Majör serebral anormallikler azalır (YD’da) YD surfaktan tedavisi azalır • Fakat antibiyotikler nekrozitan enterokoliti etkilemez.

Maternal anemi profilaksisi

• Üçüncü trimesterde • 60-80 mg/gün elementer demir • Çoğul gebeliklerde daha yüksek doz

Preterm doğum önlenmesi (?) Kısa serviks • • • • Tokolizden farklı Özellikle Progesteron (vaginal) (Tekil gebeliklerde) Çoğul gebeliklerde fayda (?) Vaginal progesterona karşı enjektabl karşılaştırması

Postpartum hemoraji önlenmesi (Riskli grupta) • Uterotonikler • Cytotec kaldırıldı

Preeklampsi önlenmesi

• • • • • • Riskli grupta: Anamnez, prediction testleri, uterin arterde notch Antioksidanlar: C ve E vit Çocuk aspirini Balık yağı Kalsiyum Düşük moleküler ağırlıklı heparin

Tekrarlayan üriner enfeksiyon

• • • Asemptomatik bakteriüri Progesteronun üriner dilatasyon etkisi Staz • Altta taş, mekanik sebep yoksa profilaksi Nitrofurantoin, fosfomisin

C/S doğumda endometritis ve yara yeri enfeksiyon profilaksisi • Profilaksi yapılmazsa % 33’lere varan oranda enfeksiyon • Tek doz sulbaktam+ampisilin veya sefalosporin profilaksisi

Tbc

• • • • • TBC’li kişi ile temas eden, BCG aşısı yapılmamış ve PPD (+)’lere,immün supreselere profilaksi Bir aktif Tbc tedavisi 14 yeni Tbc gelişimini önler INH profilaksisi (300 mg/gün, 6 ay) INH direnci varsa Rifampisin 600 mg/ gün, 1 yıl Profilaksi öncesi kural aktif Tbc olmaması

Sıtma

• • • • • • Her yıl dünyada 350-500 milyon sıtma vakası görülür.

Her yıl 1 milyon üzeri kişi sıtmadan ölmektedir. Ölümlerin çoğu Afrikadadır.

125 milyonun üzerinde uluslararası ziyaretçi kabul eden 100 üzerine ülkede yerel olarak yaygınlık göstermektedir. Her yıl 10.000 üzeri yolcu bu ülkeleri ziyaret ederken hastalanmaktadır.

Yolcu bu bölgeden ayrıldıktan 2-3 ay sonra görülen ateş acil durumdur ve araştırılması gerekir.

Sıtma

• • • Klorokin: Haftada 1 kez 300 mg(150 mg’den 2 adet) yolculuktan 1 hafta önce başlanmalıdır. Seyahat süresince ve döndükten sonra 4 hafta daha devam edilmelidir. Meflokin (ilk 3 ay kullanılmamalıdır): Haftada 1 kez 250 mg. Yolculıuktan 1 hafta önce başlanmalı. Seyahat süresi ve döndükten sonra 4 afta daha kullanılmalıdır.

Doksisilin: Uygun değil

Gebelikte migren profilaksisi

• • • • • • Gebelikte östrojen artışı ile migren ağrıları artar.

İlk aylarda daha sık. Son aylarda daha az.

Şiddetli baş ağrısında nöroloji konsültasyonu Parasetamol etkisi (?) Magnezyum Metoprolol (B grubu) kullanılabilir.

Meningokok menenjit profilaksisi

• • • • Riskli kişilere 24 saat içinde başlanmalıdır.

Rifampisin kullanılır.

İmmün direnci bozuk olanlara yapılmalıdır (gebelik ?) Gebelerde seftriakson kullanılabilir.

Sonuç

• • • Gebelikte profilaksi ve prevention kadın doğum hekimlerinin sık kullandığı bir uygulamadır.

Gebelik ve gebelik dışı nedenlerle geniş bir grubu içermektedir.

Gelecekte bu uygulamaların artması ile fetus ve maternal akıbetler daha iyiye gidecektir.