Transcript Farmakologia - Plus Edukacja

Farmakologia
Farmakologia - Definicja
DZIEDZINA MEDYCYNY I FARMACJI; NAUKA
O DZIAŁANIU LEKÓW, CZYLI
MECHANIZMACH ICH DZIAŁANIA NA
ORGANIZM ORAZ SKUTKACH TEGO
DZIAŁANIA.
Lek
 Substancja, która wprowadzona do żywego
organizmu może spowodować zmianę jednej lub
kilku jego funkcji. Zmiany te mogą być
wykorzystywane w celu zabopiegania chorobą lub ich
leczenia.
 Jest to jeden lub kilka środków leczniczych
stosowanych w określonych dawkach lub stężeniu
przygotowanej w odpowiedniej postaci.
Leki - Nazewnictwo
 Nazwę chemiczną - nie stosowaną
 Nazwa międzynarodowa ustalona przez WHO
 Nazwa handlowa tzw. synonim, ustalona przez
producenta i zastrzeżona dla danej firmy
 Nazwa potoczna np. mięta
Podział leków
 Dostepne bez recepty
 Wydawane na receptę (należące do wykazu A, B, N
wg farmakopei)
 Innowacyjne
 Generyczne
Leki wydawane na receptę – wykazy A, B, N
Do wykazu A należą leki bardzo silnie działajace,
trucizny
2. Do wykazu B należą leki silnie działające
3. Do wykazu N należą leki odurzające np. morfina
1.
Podziały leków, ze względu na:
 Postać
 Drogę podania
 Działanie (gdzie):
Ogólne np. antybiotyki
2. Miejscowe np. chlorheksydyna
3. Wybiórcze np. hormony
1.

Działanie (jak): przyczynowe, zastępcze, objawowe.
Podział leków –metody leczenia
 Allopatyczne – zasada przeciwne leczy się
przeciwnym np. lek przeciwgorączkowe w gorączce
 Homeopatyczne – podobne leczy się podobnym.
Podaje się lek, który wywołuje podobne objawy jakie
występują w samej chorobie. Leki stosuje się w
bardzo dużych rozcieńczeniach. Np. w biegunkach
leki pobudzające perystaltykę.
Dawka leku i jej rodzje
 Ilość leku przeznaczona do wprowadzenia do organizmy.
Jednostki dawek to najczęściej gramy i miligramy
 Wyróżniamy:
1. Dawkę leczniczą
2. Dawkę minimalną
3. Dawkę maksymalną
4. Dawkę toksyczną
5. Dawkę śmiertelną
6. Dawkę jednorazową
7. Dawkę dobową
Dawka lecznicza
 Najczęściej stosowana dawka obliczona na pacjenta,
dorosłego mężczyznę, o masie ciała 70 kg
Dawka minimalna
 Najmniejsza dawka leku wywołująca efekt leczniczy
Dawka maksymalna
 Największa dawka lecznicza nie wywołująca objawów
toksycznych (zwykle 2-3 x większa niż d. lecznicza)
Dawka toksyczna
 Nazywamy najmniejszą ilością leku mogącą wywołać
objawy toksyczne, tzn. wywierać szkodliwy wpływ na
organizm
Dawka śmiertelna
 Najmniejsza dawka leku wywołująca zejście
śmiertelne.
Dawkowanie
DAWKĘ JEDNORAZOWĄ LECZNICZĄ PODAJE SIĘ
W ODPOWIEDNICH ODSTĘPACH CZASOWYCH ABY
UTRZYMAĆ STAŁE STĘŻENIE LECZNICZE LEKU
WE KRWI.
ILOŚĆ LEKU POTRZEBNĄ DO WYTWORZENIA
STĘŻENIA LECZNICZEGO NAZYWAMY DAWKĄ
NASYCAJĄCĄ, A ILOŚĆ KONIECZNĄ DO
PODTRZYMANIA TEGO STĘŻENIA DAWKĄ
PODTRZYMUJĄCĄ.
Dawkowanie u dzieci
 Oblicza się np. w zależności od masy ciała,
powierzchni ciała, wieku.
 Do 1 roku życia = [(1,5xmasa dziecka w kg)+10]% dawk dorosłego
 Do 14 roku życia = [(4xmasa dziecka w kg)+20]% dawk dorosłego
W praktyce należy korzystać z dawek dla
dzieci zalecanych przez producentów.
Postacie leków -Leki płynne














Roztwory Solutio
Krople
Leki do wstrzyknięć
Mieszanka
Napar
Macrat
Sok
Syrop
Nalewka
Wyciąg
Zawiesina
Emulsje
Mazidła
Aerozole
Roztwory
 Składa się z jednego lub kilku środków leczniczych w
formie stałej i rozpuszczalnika. Rozpuszczalność
musi być całkowita. Roztwór nie zawiera substancji
poprawiających smak, zapach. Służy do użytku
wewnętrznego lub zewnętrznego.
 Sól fizjologiczna
 Podchloryn sodu
Sporządzanie roztworu
Podchloryn sodu
 2%
1
1%
0%
1
Woda destylowana
Postacie lekówLeki stałe
 Proszki
 Tabletki
 Granulaty
 Drażetki
 Kapsułki
 Liposomy
 Maści
 Kremy
 Czopki
Tabletki
 Leki sporzadzone przez sprasowanie
sproszkowanych składników i nadanie im
odpowiedniego kształtu. Oprócz środków leczniczych
zawierają substancje obojętne.
 Tabletki do stosowania doustnego np. Antybiotyki
 Tabletki do ssania
 Tabletki podjzykowe np. Nitrogliceryna
Liposomy
 Kuliste pęcherzyki o średnicy 0,01-0,1 μm których
rdzeniem jest kropelka wody, a otoczką podwójna
wartstwa fosfolipidów.
Drogi podania
 Dożylna
 Domięśniowa
 Podskórna
 Doustna
 Podjęzykowa
 Doodbytnicza
 Wziewna
 Donosowa
Losy leków w ustroju
1.
2.
3.
4.
5.
Uwalnianie
Wchłanianie
Rozmieszczanie
Biotransformacja
Wydalanie
Losy leku w ustroju
Postać
leku
Uwalnianie
Rozpuszczanie
Faza
farmaceutyczna
Wchłanianie
Rozmieszczanie
Metabolizm
Wydalanie
Faza
farmakokinetyczna
Lek+receptor
Faza
farmakodynamiczna
Efekt
Uwalnianie
 Uzyskanie rozpuszczonej substancji czynnej leku w
organiźmie. Nie dotyczy leków w postaci płynnej.
Wchłanianie
 Szereg procesów niezbędnych aby lek dotarł do
układu kążenia.
 Czynniki wpływające na wchłanianie. Efekt
pierwszego przejścia.
 Dostępność biologiczna – ilość podanego leku do
ilości wchłoniętej i wykazującej działanie systemowe
Rozmieszczenie
 Lek który przedostał się do krwi jest transportowany
wraz z nią do „swojego miejsca działania”
 Tylko lek niezwiązany może wywoływać działanie
farmakodynamiczne (np. łączenie się z receptorami
tkanek i wywoływanie efektu)
Biotransformacja
 Jest to metabolizm leków przez organizm mający na
celu przygotowanie go do wydalenia.
 Metabolity leków mają różną aktywność.
 Metabolizm zachodzi głównie w wątrobie.
Wydalanie
 Wydalenia leków w z organizmu (w formie zminionej
bądź niezmienionej) głównie z moczem. Może być
także wydalanie z żółcią, śliną, potem, wydychanym
powietrzem.
 Np. fenytoina – przerost dziąseł, metronidazol –
czarny język
Działanie leków
 Fizykochemiczne np. leki neutralizujące kwas
żołądkowy
 Biochemiczne łączenie się z receptorem bądź
enzymem -> efekt farmakologiczny
Efekt leczniczy
 Dawka leku
 Odstęp czasu między podaniem leku
 Droga podania leku
W miarę wzrostu stężenia leku we krwi wzmaga się
jego działanie lecznicze, aż do granicy, którą
nazywamy maksymalnym stężeniem
leczniczym. Przekroczenie tego stężenia powoduje
objawy toksyczne.
Działania niepożądane
 Wszystkie szkodliwe i niezamierzone następstwa
działania substancji leczniczej, zastosowanej w
dawce terapeutycznej zgodnie ze wskazaniami.
1. Działania niezamierzone ale przewidywalne np.
spadek wydzielania śliny przy lekach
antydepresyjnych
2. Niespodziewane np. reakcja alergiczna na lek
Ciąża a leki
 Kobiety ciężarne mogą odmiennie reagować na leki w
porównaniu do kobiet nie będących w ciąży ze
względu na zmiany poziomu hormonów, funkcji
niektórych narządów.
 Ponadto istnieje ryzyko uszkodzenia płodu. Działania
nieporządane moga nastąpić w każdym etapie ciąży
jednak najbardziej krytycznym okresem jest pierwszy
trymestr ciąży.
Laktacja
 Należy pomietać, że wiele leków może przedostawać
się do pokarmu matki i stanowić potencjalnie
niebezpiezeństwo dla karmionego dzicka. Dlatego
zawsze należy zapytać pacjentkę o ciąże bądź
laktację przed podaniem lub zleceniem stosowania
jakiegokolwiek leku.
Nie stosujemy leków po
upływie terminu ważności.
Bibliografia
 Mutschler E., Geisslinger G, Kroemer HK . Farmakologia i toksykologia








Mutschlera. MedPharm 2010.
Bobkiewicz-Kozłowska T.: Podstawy farmakologii ogólnej z elementami
receptury dla studentów medycyny. Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2001.
Janiec W.: Kompendium farmakologii. PZWL, Warszawa, 2010
Cenajek-Musiał D, Okulicz-Kozaryn I.: Stany zagrożenia życia –
postępowanie lecznicze i leki stosowane w ratownictwie medycznym.
Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2004.
Katzung B.G.: Basic & Clinical Pharmacology, The McGraw-Hill
Companies, 2011.
Kryst L. (red) Chirurgia Szczkowo twarzowa. PZWL., Warszawa 2007
Arabska-Przedpełska B., Pawlicka H.: Współczesna endodoncja w praktyce,
wydanie I, Bestom Łódź 2011
Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. Podręcznik dla
studentów Stomatologii. PZWL Warszawa 2008. Wydanie III (dodruk)
Piątowska D.: Kariologia Współczesna. Postępowanie kliniczne. Med. Tour
Press, Warszawa 2009.