Farmakologia - Plus Edukacja
Download
Report
Transcript Farmakologia - Plus Edukacja
Farmakologia
Farmakologia - Definicja
DZIEDZINA MEDYCYNY I FARMACJI; NAUKA
O DZIAŁANIU LEKÓW, CZYLI
MECHANIZMACH ICH DZIAŁANIA NA
ORGANIZM ORAZ SKUTKACH TEGO
DZIAŁANIA.
Lek
Substancja, która wprowadzona do żywego
organizmu może spowodować zmianę jednej lub
kilku jego funkcji. Zmiany te mogą być
wykorzystywane w celu zabopiegania chorobą lub ich
leczenia.
Jest to jeden lub kilka środków leczniczych
stosowanych w określonych dawkach lub stężeniu
przygotowanej w odpowiedniej postaci.
Leki - Nazewnictwo
Nazwę chemiczną - nie stosowaną
Nazwa międzynarodowa ustalona przez WHO
Nazwa handlowa tzw. synonim, ustalona przez
producenta i zastrzeżona dla danej firmy
Nazwa potoczna np. mięta
Podział leków
Dostepne bez recepty
Wydawane na receptę (należące do wykazu A, B, N
wg farmakopei)
Innowacyjne
Generyczne
Leki wydawane na receptę – wykazy A, B, N
Do wykazu A należą leki bardzo silnie działajace,
trucizny
2. Do wykazu B należą leki silnie działające
3. Do wykazu N należą leki odurzające np. morfina
1.
Podziały leków, ze względu na:
Postać
Drogę podania
Działanie (gdzie):
Ogólne np. antybiotyki
2. Miejscowe np. chlorheksydyna
3. Wybiórcze np. hormony
1.
Działanie (jak): przyczynowe, zastępcze, objawowe.
Podział leków –metody leczenia
Allopatyczne – zasada przeciwne leczy się
przeciwnym np. lek przeciwgorączkowe w gorączce
Homeopatyczne – podobne leczy się podobnym.
Podaje się lek, który wywołuje podobne objawy jakie
występują w samej chorobie. Leki stosuje się w
bardzo dużych rozcieńczeniach. Np. w biegunkach
leki pobudzające perystaltykę.
Dawka leku i jej rodzje
Ilość leku przeznaczona do wprowadzenia do organizmy.
Jednostki dawek to najczęściej gramy i miligramy
Wyróżniamy:
1. Dawkę leczniczą
2. Dawkę minimalną
3. Dawkę maksymalną
4. Dawkę toksyczną
5. Dawkę śmiertelną
6. Dawkę jednorazową
7. Dawkę dobową
Dawka lecznicza
Najczęściej stosowana dawka obliczona na pacjenta,
dorosłego mężczyznę, o masie ciała 70 kg
Dawka minimalna
Najmniejsza dawka leku wywołująca efekt leczniczy
Dawka maksymalna
Największa dawka lecznicza nie wywołująca objawów
toksycznych (zwykle 2-3 x większa niż d. lecznicza)
Dawka toksyczna
Nazywamy najmniejszą ilością leku mogącą wywołać
objawy toksyczne, tzn. wywierać szkodliwy wpływ na
organizm
Dawka śmiertelna
Najmniejsza dawka leku wywołująca zejście
śmiertelne.
Dawkowanie
DAWKĘ JEDNORAZOWĄ LECZNICZĄ PODAJE SIĘ
W ODPOWIEDNICH ODSTĘPACH CZASOWYCH ABY
UTRZYMAĆ STAŁE STĘŻENIE LECZNICZE LEKU
WE KRWI.
ILOŚĆ LEKU POTRZEBNĄ DO WYTWORZENIA
STĘŻENIA LECZNICZEGO NAZYWAMY DAWKĄ
NASYCAJĄCĄ, A ILOŚĆ KONIECZNĄ DO
PODTRZYMANIA TEGO STĘŻENIA DAWKĄ
PODTRZYMUJĄCĄ.
Dawkowanie u dzieci
Oblicza się np. w zależności od masy ciała,
powierzchni ciała, wieku.
Do 1 roku życia = [(1,5xmasa dziecka w kg)+10]% dawk dorosłego
Do 14 roku życia = [(4xmasa dziecka w kg)+20]% dawk dorosłego
W praktyce należy korzystać z dawek dla
dzieci zalecanych przez producentów.
Postacie leków -Leki płynne
Roztwory Solutio
Krople
Leki do wstrzyknięć
Mieszanka
Napar
Macrat
Sok
Syrop
Nalewka
Wyciąg
Zawiesina
Emulsje
Mazidła
Aerozole
Roztwory
Składa się z jednego lub kilku środków leczniczych w
formie stałej i rozpuszczalnika. Rozpuszczalność
musi być całkowita. Roztwór nie zawiera substancji
poprawiających smak, zapach. Służy do użytku
wewnętrznego lub zewnętrznego.
Sól fizjologiczna
Podchloryn sodu
Sporządzanie roztworu
Podchloryn sodu
2%
1
1%
0%
1
Woda destylowana
Postacie lekówLeki stałe
Proszki
Tabletki
Granulaty
Drażetki
Kapsułki
Liposomy
Maści
Kremy
Czopki
Tabletki
Leki sporzadzone przez sprasowanie
sproszkowanych składników i nadanie im
odpowiedniego kształtu. Oprócz środków leczniczych
zawierają substancje obojętne.
Tabletki do stosowania doustnego np. Antybiotyki
Tabletki do ssania
Tabletki podjzykowe np. Nitrogliceryna
Liposomy
Kuliste pęcherzyki o średnicy 0,01-0,1 μm których
rdzeniem jest kropelka wody, a otoczką podwójna
wartstwa fosfolipidów.
Drogi podania
Dożylna
Domięśniowa
Podskórna
Doustna
Podjęzykowa
Doodbytnicza
Wziewna
Donosowa
Losy leków w ustroju
1.
2.
3.
4.
5.
Uwalnianie
Wchłanianie
Rozmieszczanie
Biotransformacja
Wydalanie
Losy leku w ustroju
Postać
leku
Uwalnianie
Rozpuszczanie
Faza
farmaceutyczna
Wchłanianie
Rozmieszczanie
Metabolizm
Wydalanie
Faza
farmakokinetyczna
Lek+receptor
Faza
farmakodynamiczna
Efekt
Uwalnianie
Uzyskanie rozpuszczonej substancji czynnej leku w
organiźmie. Nie dotyczy leków w postaci płynnej.
Wchłanianie
Szereg procesów niezbędnych aby lek dotarł do
układu kążenia.
Czynniki wpływające na wchłanianie. Efekt
pierwszego przejścia.
Dostępność biologiczna – ilość podanego leku do
ilości wchłoniętej i wykazującej działanie systemowe
Rozmieszczenie
Lek który przedostał się do krwi jest transportowany
wraz z nią do „swojego miejsca działania”
Tylko lek niezwiązany może wywoływać działanie
farmakodynamiczne (np. łączenie się z receptorami
tkanek i wywoływanie efektu)
Biotransformacja
Jest to metabolizm leków przez organizm mający na
celu przygotowanie go do wydalenia.
Metabolity leków mają różną aktywność.
Metabolizm zachodzi głównie w wątrobie.
Wydalanie
Wydalenia leków w z organizmu (w formie zminionej
bądź niezmienionej) głównie z moczem. Może być
także wydalanie z żółcią, śliną, potem, wydychanym
powietrzem.
Np. fenytoina – przerost dziąseł, metronidazol –
czarny język
Działanie leków
Fizykochemiczne np. leki neutralizujące kwas
żołądkowy
Biochemiczne łączenie się z receptorem bądź
enzymem -> efekt farmakologiczny
Efekt leczniczy
Dawka leku
Odstęp czasu między podaniem leku
Droga podania leku
W miarę wzrostu stężenia leku we krwi wzmaga się
jego działanie lecznicze, aż do granicy, którą
nazywamy maksymalnym stężeniem
leczniczym. Przekroczenie tego stężenia powoduje
objawy toksyczne.
Działania niepożądane
Wszystkie szkodliwe i niezamierzone następstwa
działania substancji leczniczej, zastosowanej w
dawce terapeutycznej zgodnie ze wskazaniami.
1. Działania niezamierzone ale przewidywalne np.
spadek wydzielania śliny przy lekach
antydepresyjnych
2. Niespodziewane np. reakcja alergiczna na lek
Ciąża a leki
Kobiety ciężarne mogą odmiennie reagować na leki w
porównaniu do kobiet nie będących w ciąży ze
względu na zmiany poziomu hormonów, funkcji
niektórych narządów.
Ponadto istnieje ryzyko uszkodzenia płodu. Działania
nieporządane moga nastąpić w każdym etapie ciąży
jednak najbardziej krytycznym okresem jest pierwszy
trymestr ciąży.
Laktacja
Należy pomietać, że wiele leków może przedostawać
się do pokarmu matki i stanowić potencjalnie
niebezpiezeństwo dla karmionego dzicka. Dlatego
zawsze należy zapytać pacjentkę o ciąże bądź
laktację przed podaniem lub zleceniem stosowania
jakiegokolwiek leku.
Nie stosujemy leków po
upływie terminu ważności.
Bibliografia
Mutschler E., Geisslinger G, Kroemer HK . Farmakologia i toksykologia
Mutschlera. MedPharm 2010.
Bobkiewicz-Kozłowska T.: Podstawy farmakologii ogólnej z elementami
receptury dla studentów medycyny. Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2001.
Janiec W.: Kompendium farmakologii. PZWL, Warszawa, 2010
Cenajek-Musiał D, Okulicz-Kozaryn I.: Stany zagrożenia życia –
postępowanie lecznicze i leki stosowane w ratownictwie medycznym.
Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2004.
Katzung B.G.: Basic & Clinical Pharmacology, The McGraw-Hill
Companies, 2011.
Kryst L. (red) Chirurgia Szczkowo twarzowa. PZWL., Warszawa 2007
Arabska-Przedpełska B., Pawlicka H.: Współczesna endodoncja w praktyce,
wydanie I, Bestom Łódź 2011
Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. Podręcznik dla
studentów Stomatologii. PZWL Warszawa 2008. Wydanie III (dodruk)
Piątowska D.: Kariologia Współczesna. Postępowanie kliniczne. Med. Tour
Press, Warszawa 2009.