Transcript مهارت زندگی
تعریف مهارتهای زندگی سازمان جهانی بهداشت مهارتهای زندگی را چنین تعریف نموده است: توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به گونه ای که فرد بتواند با چالشها و ضروریات زندگی روزمره خود کنار بیاد تاریخچه مهارتهای زندگی • در سال 1993از طریق یونیسف به عنوان مدلی برای پیشگیری از آسیبهای روانی اجتماعی به جهانیان معرفی شد . سطوح مهارتهای زندگی کارشناسان مهارتهای زندگی را در چندین سطح دسته بندی می کنند: سطح اول :مهارتهای پایه ای و اساسی روان شناختی و • اجتماعی هستند این مهارتها به شدت متاثر از فرهنگ و ارزش های اجتماعی هستند نظیر خودآگاهی و همدلی سطح دوم :مهارت هایی هستند که تنها در شرایط خاص • مورد استفاده قرار می گیرند نظیر مذاکره ،رفتار جرات مندانه و حل تعارض سطح سوم :مهارت های زندگی کاربردی هستند نظیر • امتناع از سوء مصرف مواد پژوهش های متعدد نشان داده اند که خودآگاهی ،عزت نفس واعتماد به نفس شاخص های اساسی توانمندی ها وضعف های هر انسان است .این سه ویژگی فرد را قادر می سازد که فرصت های زندگی اش رامغتنم شمرده برای مقابله با خطرات احتمالی آماده باشد به خانواده و جامعه اش بیاندیشد ونگران مشکالتی که در اطرافش وجود دارد باشد و به به چاره اندیشی بپردازد .مهارت های زندگی به عنوان واسطه های ارتقای سه ویژگی فوق الذکر در آدم ها می توانند فرد وجامعه را در راه رسیدن به اهداف فوق کمک نمایند گزارش پایگاه اطالع رساني پلیس ،پژوهش هاي بي شمار نشان داده اند كه بسیاري از مشكالت بهداشتي و اختالالت رواني – عاطفي ریشه هاي رواني – اجتماعي دارند .براي مثال پژوهش در زمینه اعتیاد و سوء مصرف مواد نشان داده است كه سه عامل مرتبط با سوء مصرف مواد عبارتند از :عزت نفس ضعیف ،ناتواني در بیان احساسات و فقدان مهارتهاي ارتباطي است علت اصلی افزایش آمار طالق نداشتن مهارتهای زندگی است انواع مهارت هاي زندگي -1خود آگاهی -2همدلی -3توانایی ارتباط مؤثر -4ارتباط بین فردی -5تصمیم گیری -6مهارت حل مسأله -7تفکر خالق -8تفکر انتقادی -9مقابله با استرس -10مقابله با هیجانهای منفی خود آگاهی توانایی شناخت و آگاهی از خصوصیات ،نقاط قوت ،ضعف ،تصویر واقع بینانه از خود ،آگاهی از حقوق و مسئولیتها ،ارزشها وانگیزش برای شناخت خود مؤلفه های خود آگاهی شناخت احساسات و خود پنداره ( برداشتی که هر کسی از خودش دارد ) عزت نفس و احساس ارزشمندی هویت و هویت یابی همدلی برقراری رابطه تؤام با احترام متقابل با دیگران ،گاهی اوقات به آن پیوستگی اجتماعی می گویند یعنی احساس تعلق به افراد ،گروهها و نهادهای اجتماعی ،یعنی اینکه فرد بتواند زندگی دیگران را حتی در زمانی که خود در آن شرایط قرار ندارد درک کند. مهارت ارتباط مؤثر ارتباط چیست؟ ارتباط عبارت است از هر گونه تعاملي كه شامل انتقال پيام باشد. 16 دكتر فرشته موتابي -دکتر الدن فتی اهميت ارتباط 17 ارتباط تنها وسيله انتقال اطالعات به ديگران است. ارتباط تنها وسيله دريافت اطالعات از ديگران است. از طريق برقراري ارتباط است كه عاطفه به ديگران منتقل ميشود. تصحيح سوءبرداشت ها و سوءتفاهم ها فقط از طريق برقراري ارتباط ميسر ميباشد. مهار هيجان‌هاي منفي نظير خشم تنها از طريق برقراري ارتباط سالم ميسر است. بلوغ يك اجتماع منوط به سيالي ارتباط های بين فردي است. ارتباط دستمايه هر نوع رشد فردي و اجتماعي است. اولین قدم در فرزند پروری هنر برقراری ارتباط است . عناصر اصلي ارتباط عناصر كالمي ارتباط عناصر غير كالمي ارتباط گوش دادن شنیدن در مقابل گوش دادن فعال گوش دادن فعال به اندازه حرف زدن و يا حتي بيشتر از آن انرژي مصرف ميكند كودك انسان ظرف دو سال صحبت كردن را مي آموزد اما گاهي شصت سال طول مي كشد تا كس ي گوش .كردن را بياموزد شخصی که بتواند ارتباط زیبایی برقرار کند یک هنرمند است. مهارت ابراز وجود فرد حرف و هدف خود را به صورت مسالمت آمیز بیان کند . انواع ابراز وجود :الف – منفعالنه (انفعال )اصال حرف نمی زند .ب – پرخاشگر ج -ابراز وجود یا جرأت مندی ویژگی رفتار پرخاشگر تحقیر دیگران است .در ابراز وجود قضاوت در مورد خود به عنوان مثال بجای :تو چرا دیر آمدی ؟ باید گفت من دیرم شد. انواع رفتارهای جرأت مندانه منفی -1بیان احساسات مثبت و -2قبول نکردن و مقاومت در برابر خواسته های نابجای دیگران (مهارت نه گفتن) -3ابراز نظرات شخصی شرح مورد آقای ص،جوان 23ساله ای است که در کوچه شما ساکن است .و کارمند است .یک بار با شما درد دل کرده بود ((که هیچ وقت نمی تواند به دیگران بگوید با آنها مخالف است .هیچ وقت نمی تواند روابط خود را با کسی که حتی ممکن است از او متنفر باشد قطع کند . جرات ندارد در جمع با نظر افراد مخالفت کند و )).... به تازگی کمتر مسجد می رود .خیلی گوشه گیر شده است .یک بار اتفاقی اورا در خیابان می بینید می گوید : چندی پیش به خواستگاری خواهر همکارم رفتم که دو بردار دیگر هم دارد .آنها مرا به جمع خود راه دادند .مرا به جشن تولدشان دعوت می کنند .با آنها به کوه می روم .چند باری با هم مسافرت رفته ایم .تقریبا با آنها جور شده ام اما متاسفانه اخیرا آنها به من مشروب تعارف می کنند و می خواهند که با آنها سیگارو مواد مخدر مصرف کنم .من نیز نمی توانم به آنها نه بگویم .از طرفی به خواهرشان هم عالقمند هستم .نمی دانم چه کار کنم ؟ بحث کنید : راههاى متفاوت یك نه گفتن منطقى و معنى دار : -1استفاده از روش مستقیم و ساده • وقتى شخصى از شما مى خواهد كارى را انجام دهید كه • امكان آن وجود ندارد ،خیلى مختصر و به دور از هرگونه دلیل تراشى ،مخالفت خود را اعالم كنید.حاشیه پردازي .نكنید براى مثال دوستى از شما مى خواهد تحقیق او را انجام • دهید اگر امكان این كار وجود ندارد خیلى ساده بگویید :نه• ، متاسفم ،من این كار را انجام نمي دهم :روش بازتابى • رضایت و عالقه مندى خود را نسبت به این پیشنهاد نشان • دهید و به دنبال آن مشخص كنید در حال حاضر شرایط .پذیرش این درخواست را ندارید اگه شرایطم اجازه مي داد دوست داشتم تحقیقتان را بنویسم • اما االن نمي توانم و امكانش نیست :گفتن نه همراه با دلیل • دلیل كوتاه و واقعى رد تقاضا را بدون • پرداختن به حاشیه و ذكر جزئیات ،مطرح .كنید نمى توانم تحقیق شما را انجام دهم چون • براي انجام كارهاي خودم وقت كم دارم این روش با مطرح كردن پیشنهادى • دیگر در واقع حسن نیت خود را به .درخواست كننده نشان مى دهید این هقته نمي توانم با شما تفریح • بیم،براي هفته بعد اگه فرصت شد چطوره؟ نه گفتن همراه با پرس و جو براى یافتن • .كارى دیگر راه دیگر این است كه به درخواست كننده نشان دهیم براى • انجام امرى دیگر آمادگى داریم و رد كردن این مورد خاص .به منزله رد تمام موارد ارتباطى نیست نمي توانم تحقیق تو را انجام دهم اما اگه كتاب یا منابعي • خواستي مي تونم در اختیارت بزارم و این هم یك نوع از نه گفتن است درست مانند «نوارى كه • سوزنش گیر كرده است ».موقعیت ساده و خاص خود را تكرار كنید .بدون هیچ شرح و توضیح .فقط تكرار نه من نمى توانم جزوه ام را به تو امانت دهم (نزدیك • - امتحان است و شما فرصت كمي دارید .اما خواهش مى كنم زیاد طول نمى كشد • نه نمى توانم جزوه ام را به تو دهم • - .قبول ،چند فصل اول یا آخرش را بده • - - .نه من نمى توانم جزوه ام را به تو دهم االن دارم مي خونم • - یك نه بگویید و از عواقب احتمالى بله خالص شوید • - داستان كودك عاقلى! را كه • با تالش پى در پى معلم (الف) را نگفت ،او حرف اول را تكرار نكرد تا مجبور نباشد تا آخر حروف الفبا پیش رود انواع نه گفتن نه گفتن به خود• نه گفتن به دیگران• ارتباط بین فردی همکاری و مشارکت ،تشخیص مرزهای بین فردی مناسب ،دوستیابی ،شروع و خاتمه ارتباطات حل مسئله " عبارت است از فرایند شناختي -رفتاري ای كه توسط خود فرد هدایت ميشود و فرد سعي ميكند با كمك آن راهحلهاي مؤثر یا سازگارانهاي براي مسایل زندگي روزمره خویش پیدا كند .به این ترتیب حل مسئله یك فرایند آگاهانه ،منطقي، تالش بروهدفمند است. ناسازگارانههیجان مدار (هیجان محور) -:سازگارانه ناسازگارانهمسئله مدار(مسئله محور)-:سازگارانه اصوال هنگامی که یک مشکل برای هر شخص پیش می آید،بسته به شدت مشکل،ما از خود رفتارهای هیجانی بروز می دهیم.به عنوان مثال کودکی که با شما نسبت نزدیکی دارد دچار بیماری سختی می شود.مسلم است که با توجه به عواطفی که هر فرد نسبت به کودک دارد ،رفتارهای هیجانی مختلف نشان می دهد.مانند گریه ،بی ......قراری ،عصبانیت و گروهی از افراد در مواجهه با مشکالت هیجان مدار رفتار می کنند.اگر این هیجانات به حد معمول بوده (گریه ،دعا و)....و باعث شود شخص با تخلیه هیجان خود بتواند بروی مسئله تمرکز پیدا .کند،به آن" هیجان محور سازگارانه" می گوییم اما اگر باعث بروز هیجان بیشتر(جیغ زدن ،غش کردن،خودزنی و )...و تقویت آن شود بطوریکه شخص قدرت تفکر و تصمیم گیری برای حل مسئله نداشته .باشد،به آن "هیجان محور ناسازگارانه" می گوییم در مواجهه بروش مسئله مدار نیز به همین طریق،اگر به راههای درست برای حل مسئله فکر کنیم به آن "مسئله مدار سازگارانه" و اگر راههای اشتباه و غلط را انتخاب کنیم"مسئله مدار ناسازگارانه" می گوییم.بعنوان نمونه در مواجهه با مسئله ای مانند بیکاری،میتوان هم به پیدا کردن یک شغل مناسب فکر کرد(سازگارانه)وهم ).میتوان به سرقت و کالهبرداری اندیشید(ناسازگارانه مقابله‌‌ي‌مسئله‌مدار‌و‌مقابله‌ي‌هيجان‌مدار هدف مقابلهي مسئلهمدار ،تغییر شرایط • استرسآفرین در جهت بهبود وضعیت و كاهش فشار و حل مسئله است. هدف مقابلهي هیجانمدار ،مدیریت • هیجانهاي ایجادشده در اثر موقعیت استرسآفرین است. مقابله‌ي‌مسئله‌مدار‌مستلزم‌عبور‌از‌چهار‌مرحله است تعریف و فرمولبندي مسئله 1. تولید وخلق راهحلهاي متعدد 2. ارزیابي سود و زیان یا بررسی معایب 3. و محاسن هر راه حل بهكارگیري راهحل و ارزیابي و 4. بازنگري آن با تعریف دقیق مشکل ، نیمی از راه حل آن را یافته ایم مثال جهت جدول حل مسأله مشکل :فرزندم در درسها یش موفقیت چندانی ندارد و به خواندن دروس اشتیاقی نشان نمی دهد مسئله :چطور رفتار کنم تا فرزندم بهتر به درسهایش بپردازه بارش ذهنی:ف رض می کنیم راه • حلهای مختلف را نوشته ایم و اولویت اول ما"تشویق "است جدول سود و زیان برای "تشویق سود یا محاسن انرژی مثبت به فرزندم می دهم خودم اذیت نمی شوم(حرص نمیخورم) فرزندم هم اذیت نمی شه نیازهایش را هم با این هدایا بر طرف می کنم با سرعت و هدفمند کار می کنه زیان یا معایب وابسته به تشویق میشه ممکن است باعث حسادت بقیه فرزندانم بشه عادت به زیاده خواهی و کمرنگ شدن اثر تشویق مهارتهای تفکر خالق تفکر مثبت ،یادگیری فعال • (جستجوی اطالعات جدید )تشخیص راه حل جدید برای مشکالت مهارت مقابله با هیجانات شناخت هیجانهای خود و دیگران • ،مقابله با ناکامی ،خشم،بی حوصلگی ،ترس و اضطراب ،مقابله با هیجانهای شدید دیگران پایان •