Transcript شهر الکترونیکی - دبیرخانه کشوری کامپیوتر

‫به نام خدا‬
‫مریم خوش عاقبت‬
‫نام استان‪ :‬البرز‬
‫ناحیه‪ :‬دو کرج‬
‫مدرک تحصیلی‪ :‬لیسانس‪ -‬مهندس ی تکنولوژی نرم افزار کامپیوتر‬
‫تلفن محل تدریس‪026-36512888 :‬‬
‫تلفن منزل‪026-36655785 :‬‬
‫ایمیل‪[email protected]:‬‬
‫تلفن همراه‪09126613575 :‬‬
‫‪1-67‬‬
‫‪ -1‬شهر الكترونيكى چيست ؟‬
‫‪ -2‬اهداف شهر الكترونيكى‬
‫‪ -3‬ويژگى هاى شهر الكترونيكى خوب‬
‫‪ -4‬ويژگى هاى اساس ی شهر الكترونيكى‬
‫‪ -5‬آمادگى الكترونيكى ضرورت ورود به شهر الكترونيكى‬
‫‪ -5-1‬زير ساخت ها‬
‫‪ -5-2‬منابع انسانى‬
‫‪ -5-3‬اداره دولت و حاكميت شهرى‬
‫‪ -5-4‬قوانين و مقررات‬
‫‪ -5-5‬بودجه و منابع مالى‬
‫‪ -6‬الزامات شهر الكترونيكى‬
‫‪ -6-1‬دولت الكترونيك‬
‫‪ -6-2‬تجارت الكترونيك‬
‫‪ -6-3‬آموزش الكترونيك‬
‫‪3-67‬‬
‫‪ -7‬مراحل ايجاد شهر الكترونيكى‬
‫‪ -8‬چشم انداز شهر الكترونيكى‬
‫‪ -9‬شهروند الكترونيكى‬
‫‪ -10‬تاثيرات شهر الكترونيكى‬
‫‪ -11‬مزيت هاى شهر الكترونيكى‬
‫‪ -12‬برخى از خدمات قابل ارائه در شهرالكترونيكى‬
‫‪ -12-1‬آموزش الكترونيكى‬
‫‪ -12-2‬تراكنش هاى الكترونيكى‬
‫‪ -12-3‬ارتباطات الكترونيكى‬
‫‪ -12-4‬تفريحات الكترونيكى‬
‫‪ -13‬معايب شهر الكترونيكى‬
‫‪ -13-1‬دکوراژه الکترونیک‬
‫‪ -13-2‬انزوای الکترونیک‬
‫‪ -13-3‬بمباران اطالعات الکترونیک‬
‫‪ -13-4‬خشونت الکترونیک‬
‫‪ -13-5‬پورنوگرافی الکترونیک‬
‫‪ -13-6‬اعتیاد الکترونیک‬
‫شهرهاى الكترونيكى در ايران‬
‫‪4-67‬‬
‫‪-14‬‬
‫‪ -15‬تاریخچه و فراز و نشیب شهر الکترونیکی در ایران‬
‫‪ -16‬شهر الکترونیکی کیش‬
‫‪ -17‬شهر الكترونيكى مشهد‬
‫‪ -18‬شهر الكترونيكى بوستون‬
‫‪ -19‬شهر الكترونيكى اينديا ناپليس‬
‫‪ -20‬شهر الكترونيكى تايپه‬
‫‪ -21‬گشت و گذار در شهر الكترونيكى‬
‫‪ -22‬نتيجه گيرى‬
‫‪ -23‬منابع مورد استفاده‬
‫‪5-67‬‬
‫آلوین تافلر در کتاب موج سوم خود نوشته است‪ ،‬مردم کره زمين تا امروز سه موج اساس ی تحول را پشت سر گذاشته اند‪.‬‬
‫موج اول‪ ،‬موج انقالب کشاورزى است که زمان آغاز آن بر کس ی مشخص نيست‪ ،‬موج دوم انقالب صنعتی است که بدنبال اختراع ماشين بخار در‬
‫سال ‪ ،1764‬آغاز شده است و باالخره موج سوم انقالب انفورماتيک است که از سال ‪1946‬که بشر به ساخت کامپيوتر نائل آمد‪ ،‬آغازشد‪.‬‬
‫هريک از اين امواج باعث بوجود آمدن تحوالت فکرى و فرهنگى خاص خودش شد که الزم است به طرح آنها پرداخت‪.‬‬
‫موج اول همانطور که ذکر آن رفت‪ ،‬از زمانى آغاز شد که انسان فهميد اگر دانه اى را در زمين بکارد‪ ،‬مىتواند از محصول آن استفاده مجدد کند‪،‬‬
‫مشروط بر آنکه به اتفاق خانواده اش در محلى ساکن شود‪.‬‬
‫تا آن زمان وى تمايلى به تشکيل خانواده نداشته و غالبا بصورت انفرادى و نهايتا دسته هاى کوچک و به شکل مهاجر زندگى مىکرد‪ ،‬اما فصل‬
‫هاى سه گانه کاشت‪ ،‬داشت و برداشت‪ ،‬او را مجبور به ساکن شدن در يک جا کرد و آرام آرام خانواده کوچک و هسته اى‪ ،‬جاى خود را به‬
‫خانواده بزرگ و گسترده داد‪.‬‬
‫تفکر حاکم در قالب تعاريف امروزى‪ ،‬تفکر روستايى بود که بر مبناى آن تفکر‪ ،‬کشاورز با صداى خروس از خواب بيدار شده و زندگى روزمره را‬
‫آغاز مىکند و زمانى هم که آفتاب به نيمه مىرسد مىفهمد که زمان صرف ناهار و استراحت نيم روزى است و زمانى هم که خورشيد غروب مى‬
‫کند‪ ،‬مىفهمد که بايد کار را تعطيل کند‪.‬‬
‫براى اين روستايى مفروض‪ ،‬تابستان فصل کاشت‪ ،‬پاييز زمان برداشت محصول و زمستان هم زمان استراحت و ديد و بازديد است ‪.‬‬
‫‪6-67‬‬
‫اما زمانى که آرام آرام امواج ناش ی از انقالب بخار سراسر جهان را فرا گرفت‪ ،‬کم کم کارخانجات متولد شدند‪.‬‬
‫تراکتور جاى گاوآهن گرفت‪ ،‬آرام آرام پتک ( سمبل موج دوم )‪ ،‬جاى بيل( سمبل موج اول ) را گرفت و کشاورز مفروض ديگر نيازى‬
‫نمىديد از تمامى فرزندانش در روستا استفاده کند‪ ،‬زيرا حاال يک تراکتور مىتواند جاى ‪ 10‬فرزند او را بگيرد‪ ،‬لذا مابقى فرزندان‬
‫را راهى شهر مىکند تا اولين طبقات پروژه هاى شهرى را تشکيل دهند‪.‬‬
‫اين جمعيت جديد شهرى شده ديگر نيازى به صداى خروس نداشتند‪ ،‬چرا که با صداى زنگ ساعت‪ ،‬روز کارى را آغاز کرده و با‬
‫صداى بوق کارخانه هم‪ ،‬کار را تعطيل مىکردند‪.‬‬
‫کم کم بواسطه گسترده شدن فضاى شهرها‪ ،‬نيازهاى جديد بوجود آمد‪ ،‬کودکستان براى تربيت کودکان‪ ،‬آسايشگاه ساملندان‬
‫براى نگهدارى افراد مسن و رستوران براى آنها که فرصت طبخ غذا در منزل را نداشتند‪.‬‬
‫خالصه نيازهاى نو‪ ،‬راه حل هاى تازه را خلق کردند و آنها نيز خود احتياجات جديد را آفريدند و اين روند هميشگى با ورود‬
‫کامپيوتر به عرصه تحوالت وارد فصل جديدى شد‪.‬‬
‫همان طورى که پتک جاى بيل را گرفت‪ ،‬نرم افزار ( يکى از سمبل هاى موج سوم ) هم متقابال جاى پتک را گرفت‪ ،‬اگر در موج‬
‫دوم‪ ،‬حضور فيزيکى کارمندان در زمان معين‪ ،‬معيار دريافت دستمزد بود‪ ،‬در موج سوم راندمان کارى است که ميزان حق السهم هر‬
‫عضو يک مجموعه خدماتى يا توليدى را مشخص مىکند‪.‬‬
‫اگر در موج دوم‪ ،‬سخت افزارها به کمک انسان مىآمدند‪ ،‬در موج سوم اين نرم افزارها هستند که به خدمت بشر مىشتابند‪.‬‬
‫تصورات و تفکرات آدمى به شکل کدهاى صفر و يک و با کمک امواج ماهواره اى مبادله مىشود‪ .‬در موج سوم انسان هر روز که‬
‫بيشتر ياد مىگيرد‪ ،‬بيشتر مىفهمد که با حقيقت فاصله زيادى دارد‪.‬‬
‫موج سوم را موج خرد ورزى هم لقب داده اند‪ ،‬همه چيز تعريف شده و براى هر تعريف يک کد در نظر گرفته شده است حتی نام‬
‫افراد هم که زمانى تحت تاثير موج اول و دوم با اسامى چون برنج‪ ،‬کار‪ ،‬صنعت‪ ،‬کارخانه و موارد مشابه مورد خطاب قرار‬
‫مىگرفتند‪ ،‬در موج سوم تمام هويتشان در يک مجموعه اعداد خالصه میشود‪.‬‬
‫‪7-67‬‬
‫به عبارت ديگر‪ ،‬افراد ديگر به واسطه نام اجداديشان شناخته نمىشوند‪ ،‬بلکه هر فرد داراى هويتی مستقل است که اين‬
‫هويت در قالب ارقام خالصه مىشود‪.‬‬
‫در موج سوم انتصاب به افراد خاص‪ ،‬نژاد و مليت معيارى براى برترى و شناخت نيست‪ ،‬بلکه اين کامپيوترها هستند که‬
‫افراد را بر مبناى شماره طبقه بندى و تقسيم مى کنند‪.‬‬
‫شهر الکترونيکى که يکى از دستاوردهاى موج سوم است‪ ،‬از اين قاعده مستثنی نمىباشد‪.‬‬
‫حضور اینترنت از اوایل دهه ی ‪ 1960‬میالدی در وزارت دفاع آمریکا شروع و در سال‪ 1969‬با همکاری دانشگاه کالیفرنیا‬
‫ً‬
‫توسعه یافت در سال ‪ 1983‬عمال کار غير نظامی اینترنت با سرویس پست الکترونیکی آغاز شد و به سرعت توانایی آن در‬
‫ارسال داده ها با سرعت بیشتر فراهم شد‪ .‬در اواسط سال ‪ 1990‬در سراسر جهان ‪ 46000‬شبکه اطالعاتی‪ ،‬شامل ‪3/2‬‬
‫میلیون دستگاه رایانه و ‪ 25‬میلیون کابر از طریق اینترنت امکان تبادل اطالعات یافتند‪ .‬مقایسه ارقام فوق با نیاز های یک‬
‫ً‬
‫شهر الکترونیکی نشان می دهد که تا این زمان عمال نمی توانستند امکانات فناوری برای ایجاد شهر الکترونیک وجود داشته‬
‫باشد‪ .‬اما آمار فصل نامه پیام یونسکو در اکتبر ماه ‪ 2003‬آخرین آمار کاربران اینترنت را ‪ 655‬میلیون نفر در جهان نشان می‬
‫دهد‪.‬‬
‫این در حالی است که اینترنت ورلد استیست ( ‪ ) internet world stats‬در آخرين آمار خود در خصوص كاربران‬
‫اينترنتی جهان که تا پایان سال ‪ 2007‬می باشد‪ ،‬تعداد كاربران اينترنتی را برحسب موقعيت های جغرافيايی به ‪ 7‬دسته‬
‫تقسيم كرده و ميزان كاربران را در دنيا ‪ 1‬ميليارد و ‪ 319‬ميليون نفر اعالم كرد‪.‬‬
‫نکته قابل توجه سرعت توسعه عناصر این پدیده همچون ارتباطات و فناوری اطالعات است که حیات سنتی بشر را رفته‬
‫رفته وارد جایگاهی شگفت انگيز به نام زندگی الکترونیکی کرده و ابعاد اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و سیاس ی را دگرگون کرده است‪.‬‬
‫بنابراین همزیستی و اجتماع که از ضروریات برقراری ارتباطات به عنوان اصول اولیه جامع اطالعاتی است در محلی به نام‬
‫شهرالکترونیکی جلوه گر می شود‪.‬‬
‫‪8-67‬‬
‫شهر الكترونیكی عبارت است از شهری كه اداره امور شهروندان شامل خدمات و سرویس های دولتی و‬
‫سازمان های بخش خصوص ی به صورت برخط (‪ )online‬و به صورت شبانه روزی و در هفت روز هفته باكیفیت و ضریب‬
‫ایمنی باال و با بهره گيری از ابزارهاى فناوری اطالعات و ارتباطات ( ‪ ) ICT‬و كاربردهای آن انجام می شود‪ .‬تعاريف بسيار‬
‫ديگرى براى شهر الكترونيكى مطرح شده كه برخى از آنها عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ -1‬به كارگيری فناوری اطالعات و ارتباطات در ارائه خدمات اجتماعى‪ ،‬اداری و اقتصادی به خصوص در بخش شهری برای باال‬
‫بردن بهره وری و نيز بهبود خدمات و ارائه اطالعات به شهروندان و تجار و غيره را شهر الكترونيكى مى گويند‪.‬‬
‫‪ -2‬استفاده از فناوری به منظور اينكه خدمات شهری و اطالعات به طور مؤثر در اختيار شهروندان و تجار و ‪...‬قرار بگيرد‪،‬‬
‫شهر الكترونيكى ناميده مى شود‪.‬‬
‫‪ -3‬شهر الكترونيكى به آن دسته از فعاليت هايى اطالق مى شود كه خدمات شهری را به صورت الكترونيكى در اختيار كاربران‬
‫قرار مى دهد و يا از طريق اينترنت‪ ،‬اطالعاتى را با استفاده كنندگان اين خدمات مبادله مى كنند‪.‬‬
‫شهر الكترونیكی ما را از دنیای تك بعدی شهرهای سنتی و امروزی خارج كرده و به دنیای جدیدی راهنمایی خواهد كرد‪ ،‬دنیایی‬
‫دوبعدی كه دستاورد فناوری های نوین اطالعات و ارتباطات می باشد‪ .‬در گذر این زمان و در این حركت روبه جلوی فناوری ما‬
‫در آینده ای نه چندان دور دنیای سه بعدی را شاهد خواهیم بود كه حتی تصور آن در حال حاضر برایمان ناممكن است‪.‬‬
‫بسیاری از فعالیت هایی كه در شهرهای عادی انجام می شود قابلیت پیاده سازی و اجرا در شهر الكترونیكی را دارد و به جرأت‬
‫می توان گفت كه این فعالیت ها در شهرهای الكترونیكی بسیار راحت تر از نمونه های فيزیكی آن خواهد بود‪.‬‬
‫‪9-67‬‬
‫این مجموعه از فعالیت ها را می توان به گروه های زیر تقسیم كرد‪:‬‬
‫‪ -1‬فعالیت های اداری‪ :‬مانند ثبت اسناد و امالک‪ ،‬درخواست گذرنامه و غيره‪.‬‬
‫‪ -2‬فعالیت های بانكی‪ :‬پرداخت قبوض‪ ،‬برداشت پول از حساب‪ ،‬انتقال پول‪ ،‬اعالم وصول و برگشت چک و غيره‪.‬‬
‫‪ -3‬فعالیت های تجاری‪ :‬خرید و فروش كاال‪ ،‬موسیقی ‪ ،‬فیلم ‪ ،‬خرید بلیت هتل ها و هواپیماها و غيره‪.‬‬
‫‪ -4‬فعالیت های تفریحی‪ :‬بازی های رایانه ای‪ ،‬بازدید از موزه ها و پارك ها‪ ،‬انجام مسافرت های مجازی و غيره‪.‬‬
‫‪ -5‬فعالیت های علمی‪ :‬انجام تحقیقات علمی‪ ،‬جست و جوی مقاالت علمی‪ ،‬استفاده از منابع كتابخانه ها‪ ،‬انتشار و چاپ‬
‫كتاب های الكترونیكی و غيره‪.‬‬
‫‪ -6‬دریافت اطالعات‪ :‬شامل اخبار‪ ،‬روزنامه ها‪ ،‬نشریات‪ ،‬ترافیک شهری‪ ،‬ساعات ورود و خروج قطارها و غيره بدون خارج‬
‫شدن از منزل و یا محل كار‪.‬‬
‫‪ -7‬فعالیت های آموزش ی‪ :‬ثبت نام و رفتن به كالس های مجازی و امتحانات مجازی‪ ,‬كسب مدارك معتبر بين املللی و غيره‪.‬‬
‫‪ -8‬فعالیت های گردشگری‪ :‬رزرو بلیت و هتل ‪ -‬رزرو اتومبیل در مقصد‪ ،‬انتخاب بهترین شهرها و مكان های تاریخی و‬
‫مسافرتی برای گردشگری و غيره‪.‬‬
‫‪ -9‬فعالیت های درمانی‪ :‬مراجعه به پزشك و دریافت دستورالعمل های درمانی و پزشكی‪ ،‬مشاوره با پزشك خانوادگی بدون‬
‫نیاز به حضور فيزیكی درمطب و غيره‪.‬‬
‫‪ -10‬فعالیت های تصمیم گيری‪ :‬انتخاب بهترین مكان برای مسافرت با توجه به وضعیت رزرو هتل ها و قطارها‪ ،‬انتخاب‬
‫بهترین مسير برای رفتن به نقطه ای دیگر از شهر و غيره‪.‬‬
‫‪10-67‬‬
‫هدف اصلى در شهر الكترونيكى‪ ،‬ارائه خدمات با كيفيت و با قيمتی مناسب به همگان است‪ .‬ايجاد محيط مناسب برای ارتقاء‬
‫سطح زندگى‪ ،‬كسب و كار‪ ،‬فراهم نمودن محيط دسترس ی برخط ( به جای نگهداشتن شهروندان در صف! ) برای دسترس ی به‬
‫اطالعات و خدمات شهری‪ ،‬ارتقاء كميت و كيفيت خدمات آژانس های شهری‪ ،‬افزايش توليد ناخالص داخلى و افزايش درآمدها‪،‬‬
‫يكپارچگى كليه واحدهای شهری و نيز صرفه جويى در هزينه از جمله اهداف شهرالكترونيكى است ‪.‬‬
‫بنابراين مى توان مهمترين اهداف شهر الكترونيكى را به صورت زير برشمرد‪:‬‬
‫‪ -1‬ارائه خدمات بهتر‪ :‬ارائه خدمات به صورت راحت تر و قابل اعتماد‪ ،‬با صرف هزينه های كمتر و كيفيت وارزش باالتر‪.‬‬
‫‪ -2‬تأثير مثبت در قيمت و كارآيى خدمات‪ :‬ارائه اطالعات و خدمات بهتر و ارزان تر به استفاده كنندگان و عوارض دهندگان‪.‬‬
‫‪ -3‬مشاركت بيشتر مردم در امور شهری‪ :‬آسان تر كردن امكان مشاركت كسانى كه تمايل دارند در كارها نقش داشته باشند‪.‬‬
‫‪ -4‬ارائه و به كارگيری روش های مناسب برای اداره جامعه‪ :‬حمايت از جامعه علمى از طريق ايجاد نوآوری و بازآفرينی در‬
‫بخش شهری‪.‬‬
‫‪11-67‬‬
‫يك شهر الكترونيكى خوب آن است كه بتواند به آسانى در دسترس همگان قرار گرفته و با روش ی ساده خدمات خود را ارئه‬
‫نمايد‪ .‬برخى از مشخصه های يك شهر الكترونيكى خوب عبارت است از‪:‬‬
‫‪ -1‬استفاده آسان كاربران‪ :‬يک شهر الكترونيكى خوب بايد بتواند با به كارگيری ابزار مناسب سخت افزاری‪ ،‬نرم افزاری و‬
‫ارتباطى به آسانى ارتباط مردم را به خدمات شهری برقرار نمايد‪.‬‬
‫‪ -2‬در دسترس همگان باشد‪ :‬خدمات شهر الكترونيكى بايد از طريق سايت در منزل‪ ،‬محل كار‪ ،‬كارخانه‪ ،‬كتابخانه و ‪ ...‬در هر‬
‫زمانى در دسترس همه افراد جامعه با هر درآمدی باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬حريم خصوص ی و امن‪ :‬بايد استانداردها در آن به گونه ای پيش بينی شود كه حريم خصوص ی و امنيت مردم شهر و كاربران‬
‫تضمين شده باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬نوآور و با خروجى ملموس‪ :‬بايد از جديدترين و پيشرفته ترين فناوری ها استفاده كند‪ ،‬تا سرعت و پاسخ سيستم همواره‬
‫رو به افزايش بوده و خروجى آن برای مردم قابل ملس باشد‪.‬‬
‫‪12-67‬‬
‫‪ -5‬تعاملى باشد‪ :‬بايد انديشه عموم مردم در آن اثر داشته باشد‪ ،‬تا بخش های خصوص ی‪ ،‬سازمان های‬
‫غير انتفاعى‪ ،‬محققان و حتی مردم عادی نيز بتوانند با شهردار و مسؤوالن شهری به صورت دوطرفه براى باال بردن كيفيت‬
‫خدمات شهری هم انديش ی كنند‪.‬‬
‫‪ -6‬كم هزينه باشد‪ :‬سيستم های خدمات الكترونيكى و برخط در يک شهر الكترونيكى بايد به گونه ای طراحى شوند كه مردم‬
‫پول زيادی بابت دريافت خدمات ندهند و شهر هم از پس هزينه های سخت افزاری و نرم افزاری برای توسعه خدمات‬
‫الكترونيكى برآيد‬
‫‪ -7‬انتقال فناوری با دقت انجام شود‪ :‬در مواقعى كه تغيير فناوری تأثير جدی در سيستم‬
‫مى گذارد انتقال سيستم های شهر الكترونيكى از وضع قديم به جديد بايد به دقت انجام شود‪ ،‬تا كاربر هنگام مواجه با‬
‫فناوری جديد دچار مشكل نشود‬
‫‪13-67‬‬
‫هدف شهر الكترونيكى ارائه خدمات بهتر‪ ،‬با هزينه كمتر و اثر بخش ی بيشتر است‪ .‬ولی نمى توان استاندارد مشخص ی‪ ,‬برای ساير‬
‫ويژگى های آن معرفى كرد‪ .‬زيرا هر شهری مى تواند با توجه به نيازهای جامعه خودش‪ ,‬نظام شهر الكترونيكى را پايه ريزی كند‪.‬‬
‫‪ -1‬كوچک بودن‪ :‬شهر الكترونيكى نبايد بيش از حد گسترده باشد تا بتواند از اتالف نيروی انسانى و سرمايه جلوگيری كند‪.‬‬
‫بنابراين بهتر است شهرهای الكترونيكى بزرگ به شهرهای محلى كوچک تر تقسيم شوند‪.‬‬
‫‪ -2‬اخالقى بودن‪ :‬شهر الكترونيكى بايد مقيد به اخالق الكترونيكى بوده و حريم اطالعات خصوص ی شهروندان را حفظ‬
‫نمايد‪.‬‬
‫‪ -3‬پاسخگو بودن‪ :‬شهر الكترونيكى بايد نسبت به فعاليت اجتماع‪ ،‬اقتصادی و سياس ی كه انجام می دهد‪ ،‬پاسخگو باشد‪.‬‬
‫يعنی شرايطى فراهم شود كه شهروندان بتوانند تا حد امكان از روند پيشرفت اين فعاليت ها آگاهى های الزم را كسب كنند‪.‬‬
‫‪ -4‬مسئوليت پذير بودن‪ :‬شهر الكترونيكى بايد در صورت بروز مشكالتى ناش ی از فعاليت های خود‬
‫( در هر حوزه ای ) به مردم شهر پاسخگو باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬شفاف بودن‪ :‬شهر الكترونيكى بايد در رابطه با امور شهروندان موضع شفافى داشته باشد‪.‬‬
‫‪14-67‬‬
‫قبل از اينكه برنامه مفصل و پيچيده شهر الكترونيكى اجرا شود‪ ،‬بهتر است ابتدا از سطح آمادگى شهر برای انجام چنين‬
‫پروژهای مطلع بود‪.‬آمادگى الكترونيكى‪ ،‬درجه آمادگى شهر را برای مشاركت در استفاده وتوسعه فناوری اطالعات و ارتباطات در‬
‫جهت رسيدن به جامعه اطالعاتى جهانى نشان مي دهد‪ .‬در مورد بعض ی از نواحى و به خصوص مناطق محروم كه مردم به‬
‫سختی مى توانند خود را با فناوری اطالعات و ارتباطات و كاربردهای آن تطبيق دهند درجه آمادگى الكترونيكى حداقل الزم‬
‫است‪.‬‬
‫ً‬
‫پنج محوری كه معموال برای تشخيص آمادگى الكترونيكى و ارزيابى ايجاد شهر الكترونيكى مورد توجه قرار‬
‫مى گيرد عبارتند از‪:‬‬
‫‪-1‬زيرساخت ها‬
‫‪ -2‬منابع انسانى‬
‫‪ -3‬اراده دولت و حاكميت شهری‬
‫‪ -4‬قوانين و مقررات‬
‫‪ -5‬بودجه و منابع مالى‬
‫‪ -1‬زيرساخت ها‪ :‬در شهر الكترونيكى‪ ،‬مؤلفه های مختلفى در مورد زيرساخت مطرح مى شود‪ .‬مهم ترين مؤلفه مرتبط ‪ ,‬زيرساخت‬
‫ارتباطى و شبكه های انتقال داده ( اينترنت‪ ،‬خطوط فيبر نوری‪ ،‬سيستم های انتقال داده به صورت باسيم و بى سيم و ‪) ...‬‬
‫است‪.‬‬
‫‪15-67‬‬
‫عالوه بر اين‪ ،‬وضعيت صنعت رايانه ( از نظر سخت افزاری و نرم افزاری ) نيز در اين بخش مورد توجه قرار مى گيرد‪.‬‬
‫به طور خالصه‪ ،‬فاكتورهای مورد توجه در اين محور عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ -1‬تعداد خطوط تلفن ثابت‪.‬‬
‫‪ -2‬تعداد مشتركين تلفن همراه‪.‬‬
‫‪ -3‬وضعيت شبكه ارتباطى كل كشور از نظر اتصال به اينترنت ) فيبر‪ ،‬ماهواره (‪.‬‬
‫‪ -4‬كيفيت و ضريب اطمينان شبكه های ملى وبين املللى‪.‬‬
‫‪ -5‬نوع تجهيزات دسترس ی به اينترنت‪ ،‬سرعت خطوط‪.‬‬
‫‪ -6‬تعداد كاربران اينترنت پر سرعت و اتصال با شماره گيری تلفن‪.‬‬
‫‪ -7‬تعداد افرادی كه به صورت روزانه از اينترنت استفاده مى كنند‪.‬‬
‫‪ -8‬پهنای باند اينترنت در كل كشور‪ ،‬دريافت و ارسال‪.‬‬
‫‪ -9‬تعداد كامپيوترهای شخص ی ) ‪( pc‬موجود به ازاء هر ‪ 1000‬نفر‪.‬‬
‫‪ -10‬تعداد ‪ pc‬در منزل‪ ،‬دانشگاه‪ ،‬اداره ها و مدارس‪.‬‬
‫‪ -11‬قيمت استفاده از اينترنت‪ ،‬هزينه رايانه و تجهيزات جانبی‪.‬‬
‫‪ -12‬تعداد ‪ICP‬ها ‪ISP ,1‬ها‪ 2‬و‪ASP‬ها‪.3‬‬
‫‪ -13‬تعداد مراكز داده و نقاط اتصال به فيبر نوری واينترنت ماهواره ای‪.‬‬
‫‪ -14‬تعداد افرادی كه از كاربردهای فناوری اطالعات و ارتباطات به صورت روزانه استفاده مى كنند‪.‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪ICP‬مخفف کلمات ‪Internet Content Provider‬‬
‫است و به شرکت هايى اطالق مى شود که درکنار شرکت ديتا دروازه هاى اصلى‬
‫ورود اطالعات به داخل کشور هستند و در واقع پهناى باند مورد نياز شرکت هاى ارايه دهنده خدمات اينترنتى )‪ )ISP‬را تامين مى کنند‪.‬‬
‫يعني شركت خدمات سرويس هاى اينترنت است‪.‬‬
‫‪ISP -2‬مخفف كلمات ‪Internet Servise Provider‬‬
‫يك ‪ ISP‬توسط يك خط تلفن از شركت مخابرات و يا امكانات ماهواره اى مي تواند اينترنت را به ‪ User‬خود سرويس دهد‪.‬‬
‫‪ ASP -3‬مخفف كلمات ‪ Active Server Pages‬مى باشد برنامه اى است كه درون ‪ IIS‬اجرا مى شود‪.‬‬
‫‪ IIS‬نيز مخفف كلمات ‪ Internet Information Services‬مى باشد و ‪ IIS‬يكى از اجزاء سيستم عامل ويندوز است‪.‬‬
‫‪16-67‬‬
‫عالوه بر اين موارد‪ ،‬الزم است كه درخصوص بعض ی از واژگان در حوزه فناوری اطالعات و ارتباطات توضيح روشن و‬
‫تعريف مشخص ی وجود داشته باشد تا در ارزيابى ميزان آمادگى شهر الكترونيكى اشكالى رخ ندهد‪.‬‬
‫‪ -1‬به كسانى كه در طول هفته چندين نوبت اينترنت استفاده مى كنند كاربر اينترنت مى گويند‪.‬‬
‫‪ -2‬درصد مردم عالقمند به استفاده از اينترنت ( افرادی هستند كه در حال حاضر مشكل پرداخت هزينه تجهيزات‬
‫رايانه ای و اينترنت را دارند ولى‪ ،‬نسبت به استفاده از خدمات شهر الكترونيكى عالقمند هستند و در صورتى كه از سوی‬
‫شهر امكاناتى در اختيار داشته باشند‪ ،‬از آن استفاده مى كنند‪).‬‬
‫‪ -3‬درصد كسانى كه ترجيح مى دهند از تلفن بيشتر از اينترنت استفاده كنند‪.‬‬
‫‪ -4‬درصد كسانى كه ترجيح مى دهند از اينترنت بيشتر از تلفن استفاده كنند‪.‬‬
‫‪ -5‬درصد كسانى كه تنها به دليل هزينه از اينترنت استفاده نمى كنند‪.‬‬
‫‪ -6‬درصد كسانى كه عالقه دارند به جای يارانه به نان‪ ،‬به علم و دسترس ی به اينترنت تعلق بگيرد‪.‬‬
‫‪ -7‬درصدی از كاربران اينترنت كه به صورت واقعى از اينترنت برای انجام كار امور روزانه از آن استفاده‬
‫مى كنند‪.‬‬
‫‪ -8‬درصد محيط های كسب و كار كه دارای اينترنت هستند‪.‬‬
‫‪ -9‬درصد محيط های كسب و كار كه به صورت برخط فروش داشته و يا سرويس و خدمات بعد از فروش خود را از‬
‫طريق اينترنت ارايه مى دهند‪.‬‬
‫طرح چنين سؤاالتى و تحقيق پيرامون آنها‪ ،‬فضای الزم برای ايجاد زيرساخت مناسب در يک شهر الكترونيكى را معرفى‬
‫مى كند‪.‬‬
‫‪17-67‬‬
‫‪ -2‬منابع انسانى‪ :‬منابع انسانى در توسعه شهر الكترونيكى نقش مهمى دارند‪ .‬الزم است كه اين امر مهم در برنامه ريزی‬
‫ها مورد توجه قرار گيرد‪.‬‬
‫هم اكنون‪ ،‬بسياری از كشورهای توسعه يافته در زمينه فناوری اطالعات و ارتباطات دچار كمبود نيروی انسانى‬
‫متخصص هستند‪ .‬كشورهايى مانند هندوستان با تربيت نيروی انسانى متخصص در اين زمينه از فرصت های خوبى‬
‫برخوردار شده اند‪ .‬همچنين‪ ،‬مردمى كه بايد از شهر الكترونيكى استفاده كنند نيز بايد با خدمات برخط اين پديده‬
‫آشنا شوند‪.‬‬
‫به عبارت ديگر‪ ،‬تربيت شهروندان الكترونيكى يكى از اصلى ترين نيازهای توسعه شهر الكترونيكى است‪ .‬آموزش افراد‬
‫متخصص و مردم عادی‪ ,‬بخش ی از برنامه توسعه فناوری اطالعات و ارتباطات و كاربردهای آن مانند شهر الكترونيكى‬
‫به شمار مى رود‪ .‬دانشگاه ها و مؤسسه های آموزش عالى شهری مى بايست ( در كنار مراكز آموزش ی بخش خصوص ی )‬
‫بتوانند نيروی متخصص مورد نياز جامعه را تربيت و تأمين نمايند‪ .‬فرهنگ سازی با هدف به كارگيری فناوری‬
‫اطالعات و ارتباطات و استفاده از خدمات شهر الكترونيكى بخش ديگری از نياز جامعه اطالعاتى امروز است كه رسانه‬
‫های گروهى بايد در راستای آن تالش و برنامه ريزی كنند‪.‬‬
‫از آنجا كه ميزان استفاده از كامپيوتر و اينترنت در ميان مردم عادی در كشورهای كمتر توسعه يافته بسيار كم است‪،‬‬
‫از طريق فرهنگ سازی مى توان مردم را متوجه ارزش اين پديده نمود‪.‬‬
‫داليل مختلفى وجود دارد كه كاربردهای فناوری اطالعات در بعض ی از كشورها توسعه خوبى نداشته است‪ ،‬برخى از‬
‫اين داليل عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬تعداد كمى از مردم عادی صاحب كامپيوتر شخص ی ) ‪ ( PC‬هستند‪.‬‬
‫‪ -2‬كمبود دسترس ی به مراكز خدمات كرايه رايانه و مراكز ارائه خدمات اينترنت و عدم آشنائى مردم از وجود چنين‬
‫مراكزی‪.‬‬
‫‪18-67‬‬
‫‪ -3‬قيمت گران دسترس ی به اينترنت و هزينه رايانه‪.‬‬
‫‪ -4‬كمبود آموزش آشنايى مقدماتى عمومى مردم به رايانه و اينترنت از طريق رسانه های گروهى‪.‬‬
‫‪ -5‬محدود نمودن بعض ی از كاركنان به استفاده از رايانه و اينترنت به صورت رسمى در محيط كار‪.‬‬
‫‪ -6‬محدود بودن سرعت اينترنت به خصوص درمحيط های كاری كه از طريق شماره گيری است‪.‬‬
‫‪ -7‬رسمى نبودن استفاده از اينترنت در محيط های كاری و اجباری نبودن استفاده از پست الكترونيكى در محيط‬
‫كاری‪.‬‬
‫‪ -8‬اتصال كم به اينترنت و كافى نبودن تعداد رايانه در مدارس‪.‬‬
‫‪ -9‬مشخص نبودن برنامه های اصولى برای تأمين رايانه و دسترس ی اينترنت مدارس ( ابتدائى‪ ،‬راهنمايى و‬
‫دبيرستان (‪.‬‬
‫‪ -10‬كمبود محتوای آموزش ی قابل عرضه بر روی شبكه مدارس‪.‬‬
‫‪ -11‬پايين بودن درصد استفاده كنندگان از اينترنت در سنين باال‪.‬‬
‫‪ -12‬فقدان متخصص و كاربر حرفه ای فناوری اطالعات و ارتباطات‪.‬‬
‫‪ -13‬مهاجرت افراد حرفه ای در زمينه فناوری اطالعات و ارتباطات به كشورهای توسعه يافته‪.‬‬
‫‪ -14‬عدم امنيت‪.‬‬
‫‪ -15‬كم بودن پهنای باند دسترس ی به خدمات اينترنت و كاربردهای فناوری اطالعات و ارتباطات‪.‬‬
‫‪19-67‬‬
‫‪ -3‬اراده دولت و حاكميت شهری‪ :‬اراده دولت و حاكمان شهرها در توسعه زيرساخت‪ ،‬مديريت و هدايت كالن توسعه فناوری‬
‫اطالعات و ارتباطات و شهر الكترنيكى نقش اساس ی دارد‪ .‬تجربه شهرهای الكترونيكى موفق نشان مى دهد كه موفقيت آنها در اين‬
‫زمينه به حمايت بى دريغ سران آن شهرها و همچنين‪ ،‬عزم و اراده دولت بستگى مستقيم داشته است‪ ( .‬به عنوان مثال‪ ،‬در‬
‫امارات متحده عربى كه هدايت و مديريت توسعه فناوری اطالعات و ارتباطات به عهده آقای شيخ محمد است و يا در كشور‬
‫مالزی كه آقای ماهاتا محمد پرچم دار توسعه كاربردهای فناوری اطالعات و ارتباطات است موفقيت های بسياری حاصل آمده‬
‫است‪ ) .‬اما در ايران عزم‪ ،‬اراده و حمايتی وجود نداشته و ندارد‪ .‬حتی رسانه های جمعى نيز در توسعه فرهنگى اين پديده فعاليت‬
‫جدی نداشته اند ‪.‬‬
‫بعض ی از عوامل موفقيت شهر الكترونيكى عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬عزم‪ ،‬اراده‪ ،‬تعهد و انگيزه باالترين مسئول كشور‪ ,‬در توسعه مناسب فناوری اطالعات و ارتباطات وكاربردهای آن مانند شهر‬
‫الكترونيكى اهميت زيادی دارد‪.‬‬
‫شهر الكترونيكى زمانى موفق خواهد شد كه باالترين مسئول شهر در رأس آن قرار گرفته و حمايت و پشتيبانى در باالترين سطح‬
‫امكان پذير باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬استراتژی يا سند راهبردی و سياست توسعه به كارگيری فناوری اطالعات و ارتباطات در شهر الكترونيكى بايد طراحى و تدوين‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -3‬شهر الكترونيكى بايد به گونه ای طراحى شود كه آگاه سازی مردم و فرهنگ سازی را جزء مسائل محوری و جدی بداند و آن‬
‫را توسعه دهد‪.‬‬
‫‪ -4‬درصد كمى از مردم آمادگى پرداخت هزينه های خدمات شهر الكترونيكى را دارند‪ .‬مسئوالن شهر بايد اين موضوع را در نظر‬
‫داشته باشند و نظارت بر تعرفه خدمات را بر عهده بگيرند‪ .‬همچنين‪ ،‬شرايطى را فراهم كنند تا بعض ی از خدمات به صورت‬
‫رايگان در خدمت بخش هايى از جامعه قرار گيرد‪.‬‬
‫‪20-67‬‬
‫‪ -5‬اولويت بندی خدمات شهری و حاكميتی بايد با برنامه ريزی در دستور كار شهر قرار گيرد و باالترين مقام‬
‫مسئول شهری بر اجرای درست آن نظارت داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -6‬سياست ارتباطى مراكز ارائه خدمات اينترنت و پهنای باند مجاز در شهر‪ ،‬اتصال به ماهواره و نسل مجاز‬
‫تلفن همراه و ساير فناوری های ارتباطى بايد مشخص باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬سياست پياده سازی شهر الكترونيكى بايد بر اساس يک مدل علمى انجام شود و برنامه ريزی اجرايى آن‬
‫ً‬
‫كامال مشخص باشد‪.‬‬
‫‪ -8‬استفاده از كاربردهای فناوری اطالعات و ارتباطات در مسير توسعه شهر الكترونيكى باشد‪.‬‬
‫‪ -9‬شهروندان دارای امضای الكترونيكى باشند تا از نظر امنيت دسترس ی به داده ها و نقل و انتقاالت وجوه‬
‫مالى نگرانى نداشته باشند‪.‬‬
‫‪ -10‬توجه به استانداردهای امنيتی بين املللى در رده های مختلف شهر الكترونيكى ديده شود‪.‬‬
‫‪21-67‬‬
‫‪ -4‬قوانين و مقررات‪ :‬توسعه فناوری اطالعات و ارتباطات و شهر الكترونيكى به عنوان يک كاربرد آن نياز به قوانين خاص خود‬
‫دارد‪.‬‬
‫در كشورهای كمتر توسعه يافته‪ ،‬اغلب قوانين و مقررات توسعه فناوری اطالعات و ارتباطات و كاربردهای آن توسط نهادها و‬
‫سازمان های غير مسئول و غير مرتبط صادر مى شوند‪.‬‬
‫در بعض ی از كشورها‪ ،‬با تهيه قوانين و مقرارات ويژه‪ ،‬حمايت از بخش خصوص ی در اولويت اهداف ملى توسعه فناوری اطالعات‬
‫و ارتباطات و شهر الكترونيكى قرار گرفته است‪ .‬قوانين و مقررات در هر كشوری مى تواند متناسب با وسعت توسعه كاربردهای‬
‫فناوری اطالعات متفاوت باشد‪.‬‬
‫به عنوان مثال‪ ،‬در كشور مصر ) بر اساس قانون ( اينترنت رايگان است‪ .‬به همين دليل‪ ،‬در صورت تأسيس شهر الكترونيكى در‬
‫آن كشور‪ ،‬هزينه اينترنت ندارد‪ .‬در آمريكا نيز با توجه به اولويت تجارت الكترونيكى بيشتر از ‪ 11‬قانون در رابطه با اين نوع از‬
‫تجارت وجود دارد‪.‬‬
‫قانون امضاء الكترونيكى‪ ،‬قانون كارت های اعتباری‪ ،‬قانون جرايم اينترنتی و رايانه ای در بسياری از كشورهای جهان از جمله‬
‫ايران وجود دارد كه ميزان آنها در هر كشوری بستگى به نياز است‪ .‬تاكنون در ايران‪ ،‬چندين قانون در حوزه توسعه فناوری‬
‫اطالعات و ارتباطات به تصويب رسيده است كه مهم ترين آنها عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬قانون تجارت الكترونيكى و امضاء الكترونيكى تهيه شده توسط وزارت بازرگانى و مصوب مجلس شورای اسالمى‪.‬‬
‫‪ -2‬دستور العمل و قوانين مربوطه به مديريت ‪ICP‬ها و ‪ISP‬ها توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطالعات‪.‬‬
‫‪ -3‬قوانين شهر الكترونيكى توسط نهاد رياست جمهوری‪.‬‬
‫‪ -4‬قانون جرايم رايانه ای توسط قوه قضاييه‪.‬‬
‫حال‪ ،‬در صورتى كه يك سيستم مشخص مسئوليت تهيه قوانين و مقررات در اين حوزه را بر عهده بگيرد به طور قطع‪ ،‬مشكالت‬
‫كمتری در مرحله اجرايى به وجود مى آيد‪.‬‬
‫‪22-67‬‬
‫‪ -5‬بودجه و منابع مالى‪ :‬توسعه شهر الكترونيكى نياز به سرمايه گذاری و تأمين منابع مالى طوالنى مدت توسط شهر و بخش‬
‫خصوص ي را دارد‪.‬‬
‫در بسياری از شهرهای الكترونيكى جهان‪ ،‬سرمايه گذاری های زيادی در اين خصوص انجام شده است‪.‬‬
‫به عنوان مثال‪ ،‬تا سال ‪ 2002‬ميالدی در آمريكا ‪ 444‬ميليارد دالر‪ ،‬در اروپای غربى ‪ 300‬ميليارد دالر و در ژاپن ‪ 128‬ميليارد دالر در‬
‫زمينه توسعه فناوری اطالعات و ارتباطات سرمايه گذاری شده است‪ .‬در سال ‪ 2005‬ميالدی نيز به ترتيب ‪ 2500‬و ‪ 2000‬دالر در‬
‫كشورهای سوئيس و انگلستان بابت سرانه توسعه فناوری اطالعات هزينه شده است‪.‬‬
‫ً‬
‫هزينه های انجام شده معموال صرف به روز رسانى سيستم های فناوری اطالعات و ارتباطات شهر الكترونيكى مى شود‪.‬‬
‫متأسفانه كشورهای كمتر توسعه يافته در اين زمينه سرمايه گذاری مناسبی ندارند‪ .‬از سال ‪ 2003‬ميالدی كه برای اولين بار‬
‫مباحث جامعه اطالعاتى در سطح سران كشورهای جهان ( در ژنو ) آغاز شد‪ ،‬عالوه بر ارزيابى موارد فوق ( به منظور بررس ی‬
‫آمادگى الكترونيكى ) معيار جديدی تحت عنوان بررس ی وضعيت جامعه اطالعاتى در كشورها مطرح و شاخص های مختلفى‬
‫برای اندازه گيری اين معيار معرفى شده كه بايد آنها را در نظر گرفت‪ .‬به طور كلى‪ ،‬بحث آمادگى الكترونيكى در ايجاد شهر‬
‫الكترونيكى از اهميت زيادى برخوردار است و دقت در آن ضرورت بسيارى دارد‪.‬‬
‫‪23-67‬‬
‫در ایجاد شهر الکترونیکى ایجاد سه بخش‪:‬‬
‫‪ -1‬دولت الكترونيک‬
‫‪ -2‬تجارت الکترونیک‬
‫‪ -3‬آموزش الکترونیک‬
‫الزامی است‪ .‬با توجه به اهمیت این سه بخش هر كدام را هر چند به اختصار توضیح خواهیم داد‪.‬‬
‫‪24-67‬‬
‫‪:‬‬
‫دولت الکترونیک استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات برای ایجاد تحول در ساختار عملكردی دولت ها می باشد‪.‬‬
‫دولت الکترونیک بر خالف رویکردی که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و به ویژه خاورمیانه مشاهده‬
‫می شود‪ .‬دادن رایانه به مقامات و کارمندان‪ ،‬اتوماتیک کردن رویه های عملی قدیمی یا صرفا ً ارائه الکترونیک‬
‫اطالعات نهادها و وزارتخانه ها یا ایجاد وب سایت های وزارتخانه ای نیست‪ .‬بلكه دولت الکترونیک عبارت است از‬
‫متحول کردن دولت و فرآیند كشورداری از طریق قابل دسترس تر‪ ،‬کارآمدتر و پاسخگوتر کردن آن و ارائه اطالعات و‬
‫خدمات به شهروندان و سایر نهادهای دولتی با استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات‪(ICT).‬‬
‫دولت الکترونیک اشاره به استفاده نمایندگان دولت‪ ,‬از تکنولوژی اطالعات که قادر است‪ ,‬روابط با شهروندان‪ ،‬تجار‬
‫ودیگر بازوهای دولت را گسترش و ارتقاء دهد می باشد‪ .‬دولت الکترونیک نسبت به تعامل فعال دولت با شهروندان یا‬
‫دولت با شرکت های تجاری بیشتر بر انتشار اطالعات از طریق اینترنت متمرکز شده است‪.‬‬
‫مجمع جهانی اقتصاد یا ‪ World Economic Forum‬گزارشی را منتشر کرده است که در قالب آن نقاط ضعف و‬
‫قوت برنامههای ملی ‪ ICT‬در کشورهای مختلف جهان مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬بر اساس گزارش سازمان ملل‬
‫متحد در مورد میزان کارآیی خدمات دولت الکترونیک در کشورهای مختلف جهان‪ ،‬ایران در این زمینه رتبه صد و‬
‫پانزده را به خود اختصاص داده بود‪ .‬اما این بار مجمع جهانی اقتصاد که یکی از نهادهای اقتصادی معتبر در سطح دنیا‬
‫محسوب میشود گزارشی را با عنوان ( ‪ ) Global Information Technology‬منتشر کرده است‪ .‬که در قالب آن‬
‫نقاط ضعف و قوت برنامههای ملی ‪ ICT‬در کشورهای مختلف جهان مورد بررسی قرار گرفته است و ‪ ۱٠٤‬کشور‬
‫جهان در این زمینه به ترتیب رتبهبندی شدهاند‪ .‬کشور سنگاپور به بهترین ارائه دهنده فناوری ارتباطات و اطالعات در‬
‫جهان مبدل شده است‪ ,‬این گزارش نشان میدهد که آمریکا پس از کشورهای ایسلند‪ ،‬فنالند و دانمارک در رتبه پنجم‬
‫قرار دارد‪.‬‬
‫آنچه که باعث شده سنگاپور رتبه اول را به خود اختصاص دهد‪ ،‬برتری آن در زمینه ریاضیات و ارائه آموزشهای‬
‫گوناگون‪ ،‬هزینه پایین برقراری مکالمات تلفنی‪ ،‬خرید و نصب تجهیزات الزم برای پیشبرد فناوری اطالعات و ارتباطات‬
‫و نیز اولویتی است که دولت سنگاپور برای ‪ ICT‬در سطح ملی قائل شده است‪.‬‬
‫‪25-67‬‬
‫از جمله مزايايى كه براى دولت الكترونيكى برشمرده شده عبارت است از‪:‬‬
‫‪ -1‬افزايش اختيارات شهروندان از طريق دسترس ی به اطالعات و اداره موثرتر امور دولتی ‪.‬‬
‫‪ -2‬بهبود ارتباطات ميان سازمان هاى دولتی با تجارت و صنعت و ساير سازمان هاى دولتی‪.‬‬
‫‪ -3‬افزايش دقت و شفافيت در كارهاى دولتی‪.‬‬
‫‪ -4‬رشد درآمدهاى دولت و كاهش هزينههاى آن‪.‬‬
‫‪ -5‬ارتقاء كارآيى سيستمهاى اقتصادى و ايجاد شفافيت براى جذب سرمايه گذارى هاى خارجى و پشتيبانى در كشورهاى در‬
‫حال توسعه‪.‬‬
‫‪ -6‬ايجاد احساس بهتر در مشاركت اجتماعى و اصالح تصميم گيرى ها و پياده سازى برنامههاى توسعه‪.‬‬
‫زمينههاى كاربرد دولت الكترونيكى‪:‬‬
‫دولت الكترونيكى داراى كاربردهاى متفاوتى است كه مى توان آنها را در‪ 4‬گروه زير دسته بندى كرد‪:‬‬
‫‪ -1‬ارتباط دولت با شهروندان‪ :‬از اطالع رسانى به مردم تا پرداخت صورت حساب هايى مانند قبوض آب‪ ،‬برق‪ ،‬تلفن‪ ،‬و جريمه‬
‫هاى ترافيكى از طريق شبكه اينترنتی را شامل مى شود‪.‬‬
‫‪ -2‬ارتباط دولت با تجارت و صنعت‪ :‬مانند صدور مجوز و گواهى نامه ها‪ ،‬انجام خريد و فروش كاال و خدمت از طريق اينترنت‪.‬‬
‫‪ -3‬ارتباط دولت با كاركنان‪ :‬هدف ارائه اطالعات به كاركنان دولتی با استفاده از شبكه هاى داخلى دولتی‪ ,‬مانند اطالعات‬
‫پرسنلى‪ ،‬مزايا بازنشستگى پرسنل و آخرين اخبار مربوط به فعاليت ها و درخواست هاى ساير كاركنان انجام مى گيرد‪.‬‬
‫‪ -4‬ارتباط دولت با دولت‪ :‬ارتباط سازمان هاى دولتی با يكديگر از طريق شبكه هاى داخلى است‪.‬‬
‫‪26-67‬‬
‫در دنیای امروز و در حالی که با حجم عظیم تبادالت الکترونیکی رو به رو هستیم تجارت الکترونیک جزء جدانشدنى دنیای‬
‫الکترونیکی قرار گرفته است‪ .‬امروزه فروشگاهای بزرگ به آسانی محصوالت خود را از طریق اینترنت به فروش می گذارند و‬
‫شرکت ها تبادالت عظیم خود را بر روی اینترنت سامان بخشیده اند دنیای تجارت الکترونیک دنیای وسیعی است که درایران‬
‫امروز به آن توجهی نمی شود‪ .‬شاخه های تجارت الکترونیک امروزه بقدری گسترده شده که شرکت ها دیگر در زمینه خاص ی در‬
‫این مقوله در سطح بين امللی فعالیت می کنند‪.‬‬
‫سرمایه گذاری‪ ,‬بازاریابی الکترونیک‪ ,‬پرداخت های الکترونیک‪ ,‬فروشگاهای آنالین‪ ,‬بازارهای بزرگ حراجی و ‪ ...‬همه و همه تنها‬
‫گوشه ای از وسعت تجارت الکترونیک را شامل می گردد‪ .‬شاید دلیل ضعف کشور ما در زمینه تجارت الکترونیک مربوط به‬
‫پول الکترونیک باشد‪.‬‬
‫از دهه ‪ 90‬ميالدى‪ ،‬هنگامى كه گسترش و پذيرش اينترنت از سوى تاجران و فروشندگان صورت گرفت‪ ،‬مردم در انتظار برچيده‬
‫شدن پول و حساب و كتابهاى فيزيكى و دستی در آيندهاى نه چندان دور بودند‪ .‬اما وقتی فعاليت تجارت الكترونيكى در سال‬
‫‪ 2000‬با كاهش قابل توجهی مواجه شد‪ ،‬بعض ی از كارشناسان بر اين عقيده تأكيد كردند كه پول ديجيتال رويايى بيش نخواهد‬
‫بود ولى ادامه روند‪ ،‬حركت موفقيت آميز پرداخت آنالين و پذيرش پول الكترونيك از سوى ‪ 15‬ميليون نفر از مردم ژاپن‪ ،‬به‬
‫جهانيان آموخت كه زمان استفاده از اسكناسهاى كاغذى رو به پايان است‪.‬‬
‫پول الكترونيك اين قابليت را دارد تا به صورت ‪ offline‬در كارتهاى قرار گرفته در يك تراشه‪ ،‬كارتهاى كوچک يا در هارد‬
‫درايو يک رايانه ذخيره شود‪.‬‬
‫در حالى كه مردم ضعف ارتباطى دولتها را حس كرده بودند و بسيارى از فروشندگان و تاجران نسبت به به كارگيرى پول‬
‫آنالين شک وترديد داشتند‪ ،‬بسيارى شركتها به استفاده از اين فناورى جديد تن دادند‪.‬‬
‫‪27-67‬‬
‫به طور كلى امروز دنيا شاهد گسترش شديد تجارت الكترونيک و جايگزينی پول الكترونيک به جاى پول كاغذى است‪.‬‬
‫ازجمله مزاياى استفاده از تجارت الكترونيک و پول ديجيتال‪ ،‬صرفه جويى در وقت‪ ،‬سرعت در تبادالت تجارتى و حذف هزينههاى‬
‫چاپ و ‪ ...‬است‪ .‬انتظار مى رفت با روى كارآمدن پول الكترونيک‪ ،‬بشر از شر حمل ونقل كاغذى و نا امنی هاى مربوط به آن‬
‫خالص ی يابد‪.‬‬
‫البته اولين هدف قابل دسترس ی شد و تنها به ياد سپارى يک كلمه رمز كارت اعتبارى‪ ،‬جايگزين حجم زياد پولهاى فيزيكى و كاغذى‬
‫شد‪ ،‬اما پول الكترونيک نتوانست امنيت الزم را به ارمغان آورد‪ .‬چرا كه هكرهاى موذى هر روز با ترفند جديدى چشم به‬
‫حسابهاى الكترونيک كاربران اينترنت دوختهاند‪ .‬در نظر داشته باشيد كه با استفاده از پول الكترونيک‪ ،‬موضوع پولهاى تقلبی‬
‫نيز به كنار مى رود‪ .‬خالصه اين كه مزاياى استفاده از پول الكترونيک بسيار زياد است‪ .‬پول الكترونيكى به چند طريق به كارآمدتر‬
‫شدن مبادالت كمک خواهد كرد از آنجا كه هزينه نقل وانتقال پول الكترونيكى از طريق اينترنت نسبت به سيستم بانک دارى‬
‫سنتی ارزان تر است‪ ،‬پول الكترونيكى مبادالت را ارزان تر خواهد كرد‪.‬‬
‫بنابراين هزينه انتقال پول الكترونيكى در داخل يک كشور با هزينه انتقال آن بين كشورهاى مختلف برابر است در نتيجه هزينه‬
‫بسيار زياد كنونى نقل و انتقال بيناملللى پول نسبت به نقل و انتقال آن در داخل يک كشور معين‪ ،‬به طور قابل توجهی كاهش‬
‫خواهد يافت‪ .‬وجوه پول الكترونيكى به طور بالقوه مى تواند به وسيله هر شخص ی كه به اينترنت و يک بانک اينترنتی دسترس ی‬
‫دارد مورد استفاده قرار گيرد‪ .‬به عالوه در حالى كه پرداختهاى كارت اعتبارى به فروشگاههاى مجاز محدود است‪ ،‬پول‬
‫الكترونيكى پرداختهاى شخص به شخص را نيز امكان پذير‬
‫مى سازد‪ .‬پيدايش پول الكترونيكى نوعى انقالب پولى در اقتصاد امروزى و نسلهاى برتر اقتصاد پولى محسوب‬
‫مى شود و با تكميل فرآيند اعتماد سازى اركان اقتصادى خرد و كالن به استفاده از اين پول‪ ،‬دامنه تحوالت آن بيشتر خواهد‬
‫شد‪.‬‬
‫‪28-67‬‬
‫‪:‬‬
‫گستره مزاياى تجارت الكترونيكى روز به روز افزايش مى يابد و هر سال سهم بيشترى از تجارت جهانى توسط تجارت الكترونيكى‬
‫انجام مى شود‪ .‬از اهم مزاياى تجارت الكترونيكى مى توان موارد زير را برشمرد‪:‬‬
‫‪ -1‬در خريد و فروش كاالها و ارائه خدمات فروش سهولت فراوانى وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬مشترى از قدرت انتخاب بااليى برخوردار مى شود‪ .‬مى تواند به فروشگاه هاى مجازى زيادى سرزده و كاالى مورد نظر خود را‬
‫انتخاب كند‪.‬‬
‫‪ -3‬بين ‪ 21‬تا ‪ 70‬درصد در هزينه هاى مختلف فعاليت هاى تجارى از قبيل تهيه اسناد و فاكتورهاى خريد و فروش صرفه جويى‬
‫مى شود‪.‬‬
‫‪ -4‬فواصل جغرافيايى حذف مى شود‪.‬‬
‫آموزش‪ ,‬مهمترين اهرم اثربخش براى افزايش موفقيت اقتصادى و رشد نيروى كار آموزش ديده است‪ .‬درست است كه درسال‬
‫های آينده‪ ,‬فناورى تغيير مى كند اما حقيقت آن است كه‪ ,‬فناورى همواره به عنوان يک ابزار باقى خواهد ماند‪ .‬مهمترين جزء در‬
‫كالس هاى درس ما همان چيزى باقى خواهد ماند كه امروز هست‪ ,‬معلمــان‪ .‬معلمانى كه با عالقه و فكر مى خواهند از فناورى‪,‬‬
‫براى آزادسازى استعدادهاى بشرى و آموزش فكر و شخصيت دانش آم ــوزان استفاده كنند‪ .‬معلم است كه مى دان ــد چگونه‬
‫آتش فكر دانش آموز را شعله ور سازد‪ ،‬تفكرش را شكل دهد و استعدادهايش را شكوفا سازد‪ .‬در اين ميان فناورى يک وسيله‬
‫براى اوست‪ .‬رايانه تنها وقتی قدرتمند است كه فكر معلمان قدرتمند باشد‪.‬‬
‫‪29-67‬‬
‫در آموزش الکترونیک شركت ها‪ ،‬فرهيختگان‪ ،‬مربيان و معلمان مى توانند با يكديگر كار كنند‪ .‬هرچه فناوران و معلمان بيشتر با‬
‫هم باشند و بيشتر با هم كار كنند‪ ،‬استعـ ــدادهاى دانش آموزان بيشتر شكوفا مى گردد‪ ،‬اقتصاد قوى تر مى شود و كشور نيرو مى‬
‫گيرد‪.‬‬
‫بدون در نظر گرفتن زيرساخت هاى آموزش مجازى و اهداف آن‪ ،‬نمى توان به پياده سازى و اثربخش ی آن اميدوار بود‪ .‬الزم است‬
‫قبل از هر گونه تصميم گيرى‪ ،‬اين زير ساختارها را شناسايى و سپس نسبت به پياده سازى آن در راستاى اهداف آموزش مجازى‬
‫اقدام نمود‪ .‬شايان ذكر است اهداف آموزش مجازى با آموزش از راه دور اگر چه سنخيت دارد ولى متفاوت مى باشد‪ .‬بحث‬
‫آموزش مجازى در ايران جز بحث هاى روز است و اكثر صاحب نظران در اين باره اظهار نظر مى كنند‪.‬‬
‫اما در مورد آموزش مجازى اگر بخواهيم اصولى به آن بپردازيم بايد به يک سرى نكات كه زير ساخت هاى آن هستند توجه كنيم‪،‬‬
‫اين زير ساختها عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -۱‬زير ساخت هاى مخابراتى كه هر چند در ايران امكانات مخابراتى مطلوب نيست ولى با ورود تكنولوژى هاى نوين در آينده نزديک‬
‫اين ضعف برطرف خواهد شد و به احتمال قوى اين بخش جلوتر از ساير بخش هاى آموزش مجازى خواهد بود ولى متأسفانه در‬
‫حال حاضر اساس كار آموزش مجازى را بر همين نكته يعنی تهيه سخت افزار و ايجاد ارتباطات مخابراتى گذاشته اند‪.‬‬
‫‪ -2‬دومين مسئله فنون همكارى و يكى از مهمترين زير ساخت ها است‪ .‬اين مبحثی است كه اروپاييها خود‪ ,‬حتی بيشتر از مفاد‬
‫آموزش ی روى آن تأكيد دارند‪ .‬به عنوان مثال فردى كه پشت كامپيوتر نشسته و از طريق اينترنت در رشته اى دكترا گرفته است‪ .‬به‬
‫اين معنی‪ ,‬فردى كه ارتباطات اجتماعى نداشته چگونه مى تواند فردا مدير موسسه يا سازمانى شود كه ‪ 30‬يا ‪ 40‬نفر كارمند دارد‬
‫و آن را هدايت و رهبرى كند‪ .‬فنون همكارى حتی در بخش مطالعات دسته جمعى و همكارى روى متون در درس ها هم مطرح است‪.‬‬
‫‪ -3‬نكته بعدى مفاد آموزش ی است‪ .‬مفاد آموزش ی در آموزش مجازى با آموزش سنتی كامال متفاوت است و با همين مفاد اگر‬
‫بخواهيم آموزش مجازى راه بياندازيم اشتباه محض خواهد بود‪.‬‬
‫‪30-67‬‬
‫مفهوم آموزش مجازى‪ ،‬تنها تبديل متون درس ی سنتی به متون كامپيوترى نيست‪ .‬شعار آموزش مجازى آموزش براى همه كس و‬
‫براى همه سنين است‪ .‬ما بايد ببينيم امكان ارائه چه چيزهايى از طريق آموزش سنتی وجود ندارد كه آنها را از طريق آموزش‬
‫مجازى ارائه كنيم‪ .‬ما بايد از امكانات در جهت بهبود‪ ،‬نه جايگزين كردن آنها استفاده كنيم‪ .‬به همين دليل براى آموزش مجازى‬
‫يا بايد وزارت خانه جداگانه اى داشته باشيم‪ ,‬يا اين كه آن را مستقيما در يک زيرشاخه مستقل زير نظر آموزش عالى يا ‪IT‬‬
‫قرار دهيم‪ ،‬عالوه بر اين‪ ،‬امكانات مخابراتى ما هنوز در حدى نيست كه بتوان به طور كامل از آموزش مجازى در همه شهرها‬
‫استفاده كرد‪ .‬هر چند همان طور كه قبال ذكر شد با ورود تكنولوژى جديد اين مسئله قابل حل است‪.‬‬
‫مزاياى آموزش الكترونيكى با توجه به افزايش قابليتهاى آن ارتقاء مى يابد ولى بطور كلى مى توان به اهم موارد آن اشاره كرد‪:‬‬
‫‪ -1‬پويايى دانشجويان در حين آموزش و ترغيب به امر پژوهش و در واقع ادغام امور آموزش ی و پژوهش ی در يكديگر در حين‬
‫فراگيرى‪.‬‬
‫‪ -2‬حذف مشكل استاد محورى‪.‬‬
‫‪ -3‬حذف فاصله و ُبعد مكان و قابل دسترس بودن اطالعات تمامى رشتههاى علمى در حداقل زمان ممكن و در هر نقطه‪.‬‬
‫‪ -4‬عدم اختصاص مطالب آموزش ی به قشر خاص ی و امكان استفاده عموم افراد اعم از بيكار‪ ،‬شاغل و ‪. ...‬‬
‫‪ -5‬صرفه جويى در زمان و هزينه‪.‬‬
‫‪ -6‬افزايش نيروى انسانى مجرب و همگام با فناورى روز‪.‬‬
‫‪31-67‬‬
‫توسعه شهرهاى الكترونيكى مى تواند بر اساس مدل هاى اجرا شده در جهان و بر اساس مراحل زير صورت گيرد‪:‬‬
‫مرحله اول‬
‫‪ -1‬تهيه قانون شهر الكترونيكى‪.‬‬
‫‪ -2‬ارائه تسهيالت اينترنتی و طراحى سايت هاى سازمان هاى دولتی و بخش خصوص ی‪.‬‬
‫‪ -3‬ايجاد ساختار سازمانى مناسب در وزارت كشور و سازمان مديريت و برنامه ريزى‪.‬‬
‫‪ -4‬افزايش آگاهى عمومى شهروندان وكاركنان دولت نسبت به توانمندى هاى فناورى اطالعات‪.‬‬
‫‪ -5‬تربيت نيروى انسانى متخصص در فناورى اطالعات‪.‬‬
‫‪ -6‬ايجاد شبكه هاى الزم بين دستگاه ها و سازمان هاى شهرى‪ ،‬تجهيز و ارتقاء سخت افزار و‬
‫نرم افزار مورد نياز آنها‪.‬‬
‫‪32-67‬‬
‫مرحله دوم‬
‫‪ -1‬عرضه خدمات الكترونيكى به شهروندان‪.‬‬
‫‪ -2‬توليد‪ ،‬توزيع و استفاده از اطالعات ديجيتالى در واحدهاى دولتی و خصوص ی شهر الكترونيكى‪.‬‬
‫‪ -3‬توسعه آموزش تخصص ی به كاركنان دولت و آموزش هاى ويژه شهروندى الكترونيكى‪.‬‬
‫‪ -4‬توسعه سيستم هاى نرم افزارى كاربردى در واحدهاى شهر الكترونيكى‪.‬‬
‫مرحله سوم‬
‫‪ -1‬ايجاد تعامل اطالعاتى بين دستگاه هاى دولتی و بخش خصوص ی‪.‬‬
‫‪ -2‬ايجاد تعامل اطالعاتى بين شهروندان و دستگاه هاى دولتی و بخش خصوص ی در شهر الكترونيكى‪.‬‬
‫‪ -3‬توسعه آموزش هاى تعاملى و تجارت نوين‪.‬‬
‫‪ -4‬ارتقاء استانداردهاى الزم براى اداره شهر الكترونيكى‪.‬‬
‫مرحله چهارم‬
‫‪ -1‬ايجاد سيستم هاى عمومى يكپارچه ( تجارت الكترونيكى‪ ،‬بانكدارى الكترونيكى‪ ،‬آموزش الكترونيكى‪ ،‬سيستم مالياتى و‬
‫‪ )...‬در سطح اداره ها‪ ،‬سازمان ها‪ ،‬شركت ها‪ ،‬اصناف و ساير بخش هاى شهر الكترونيكى‪.‬‬
‫‪ -2‬انجام تراكنش هاى ويژه به صورت الكترونيكى‪.‬‬
‫‪ -3‬ايجاد سازمان هاى بين املللى مجازى در تجارت‪ ,‬آموزش‪ ،‬بهداشت و ‪...‬‬
‫‪ -4‬تعامل اطالعاتى در سطح ملى با دستگاه هاى دولتی و بخش خصوص ی‪.‬‬
‫‪ -5‬تعامل اطالعاتى با جامعه اطالعاتى جهان به عنوان شهروندان هزاره سوم‪.‬‬
‫‪ -6‬بازنگرى منظم سياست ها و برنامه شهر الكترونيكى و به روز رسانى آن‪.‬‬
‫‪ -7‬بهبود مستمر سيستم هاى شهر الكترونيكى‪.‬‬
‫‪33-67‬‬
‫‪ -1‬ارائه خدمات مطلوب به شهروندان و گردشگران در هر زمان و هر مكان‪.‬‬
‫‪ -2‬ايجاد محيط اقتصادى پويا با قابليت رقابت‪.‬‬
‫‪ -3‬كاهش سفرهاى درون شهرى با توسعه كاربردهاى فناورى اطالعات‪.‬‬
‫‪ -4‬شفاف سازى فرآيند هاى كارى‪.‬‬
‫‪ -5‬ارائه كليه خدمات مورد نياز شهروندان به صورت برخط‪.‬‬
‫‪ -6‬ايجاد يک شهر نمونه براى زندگى‪ ،‬كار و تفريح‪.‬‬
‫‪34-67‬‬
‫شهروندان در طول زندگی خود‪ ،‬نقشهای متفاوتی ایفا مینمایند که در هر کدام از این نقشها وظایفی بر عهده آنهاست‪.‬‬
‫شهروند الکترونیک‪ ،‬کس ی است که توانایی انجام وظایف روزمرهای که ایفای نقشهای متفاوت درطول زندگی برای وی به وجود‬
‫میآورد را با کمک ابزارهای الکترونیکی داشته باشد‪.‬‬
‫تمامی انسانها در طول زندگی خود‪ ،‬نقشهای متفاوتی را ایفا می نمایند‪ .‬برای هر یک از ما‪ ،‬در نقش فرزند‪ ،‬والدین‪،‬‬
‫خویشاوندان دور و نزدیک‪ ،‬کاسب‪ ،‬تاجر‪ ،‬کارمند‪ ،‬مدیر‪ ،‬تولید کننده‪ ،‬دانش آموز‪ ،‬دانشجو‪ ،‬معلم‪ ،‬استاد‪ ،‬رئیس دانشگاه و‬
‫دهها نقش کوچک و بزرگ دیگر وظایفی متصور است که به صورت روزمره به آنها میپردازیم‪ .‬ما تا به امروز این وظایف را به‬
‫کمک روشهای فعلی انجام میدادیم‪ ،‬اما امروزه ابزار الکترونیکی‪ ،‬انجام امور و ایفای وظایف شهروندی را بسیار سادهتر‪،‬‬
‫سریعتر و ارزانتر نموده است‪.‬‬
‫به عنوان مثال‪ ،‬یک زن در یک خانواده نقش یک همسر و مادر را بر عهده دارد‪ .‬بخش عمدهای از خریدهای خانه بر عهده مادر‬
‫است‪ ،‬پرداخت قبوض‪ ،‬پیگيری وضعیت تحصیلی فرزندان و دهها وظیفه ریز و درشت دیگر بر عهده وی گذاشته شده است‪.‬‬
‫چنانچه این مادر بتواند برخی از این وظایف را با استفاده از ابزارهای الکترونیکی مانند وب سایتها‪ ،‬پست الکترونیک و ‪...‬به‬
‫انجام رساند‪ ،‬طبعا صرفهجویی بسیاری در وقت و هزینه خانواده خواهد شد و این وقت و هزینه اضافه را صرف امور مهم‬
‫دیگری خواهد نمود‪ .‬این مادر در محل کار خود در نقش یک معلم‪ ،‬کارمند‪ ،‬مدیر و غيره است‪ ,‬در این نقشها نيز وی میتواند با‬
‫استفاده از ابزارهای الکترونیکی انجام امور را تسریع و کم هزینهتر نماید‪.‬‬
‫‪35-67‬‬
‫این مادر‪ /‬کارمند نقشهای اجتماعی متفاوت دیگری را نيز ایفا مینماید که در هر کدام از آنها ابزار الکترونیکی به نحوی می تواند‬
‫به وی کمک نماید‪ .‬وی وقتی یک شهروند الکترونیکی خواهد بود که بتواند این وظایف مختلف را با کمک ابزار الکترونیکی و با‬
‫کیفیت و کمیت بسیار بهتری به انجام رساند‪.‬‬
‫مقوله های جدیدی چون تجارت الکترونیک‪ ،‬دولت الکترونیک‪ ،‬آموزش الکترونیک‪ ،‬سالمت الکترونیک‪ ،‬انتشارات الکترونیک‪،‬‬
‫انتخابات الکترونیک و ‪ ...‬هر یک در برگيرنده قسمتی از زندگی و فعالیتهای روزمره ما هستند‪ .‬شهروند الکترونیک باید بتواند در‬
‫قالب آنها به انجام وظایف خویش بپردازد‪.‬‬
‫شهروند الکترونیک به شهروندی گفته می شود که توانایی استفاده از خدمات برخط دولتها را در حد مطلوب داشته باشد‪ .‬در‬
‫واقع شهروندان الکترونیک همان کاربران جوامع اطالعاتی هستند‪.‬‬
‫طبق استاندارد بين املللى‪ ,‬شهروند الكترونيكى بايد علوم و مهارت هاى زير را دارا باشد‪:‬‬
‫‪ -1‬سواد كامپيوتر مثل مبانى كامپيوتر‪ ,‬ويندوز و غيره ‪.‬‬
‫‪ -2‬آشنا با اينترنت و پست الكترونيک ‪.‬‬
‫‪ -3‬آشنايى با تكنيک هاى جستجوى اطالعات در وب سايت ها‬
‫‪ -4‬دستيابى به آخرين اخبار‪ ,‬اقتصادى‪ ,‬سياس ی‪ ,‬وضعيت آب و هوا و غيره از طريق وب سايت هاى مختلف‬
‫‪ -5‬استفاده از خدمات با نكدارى الكترونيكى‬
‫‪ -6‬دريافت خدمات از دولت الكترونيک‬
‫‪ -7‬توانايى حفظ امنيت خود و خانواده در برابر آسيب هاى اينترنت‬
‫‪ -8‬آشنايى با فرم هاى اينترنتی ونحوه تكميل آنها‬
‫‪ -9‬كاريابى ازطريق اينترنت‬
‫‪36-67‬‬
‫حال كه با شهر و شهروند الكترونيكى آشنا شديم بهتر است برخى از مزاياى يك شهروند الكترونيكى با يک شهروند‬
‫معمولى هرچند به اختصار را با هم مقايسه كنيم ‪.‬‬
‫‪ -1‬شهروند الكترونيكى‪ ,‬سواد استفاده از كامپيوتر و اينترنت را دارد به همين جهت با اعتماد به نفس بيشترى در عصر‬
‫ارتباطات و اطالعات زندگى مى كند‪.‬‬
‫‪ -2‬شهروند الكترونيكى توانايى بيشترى‪ ,‬در دفاع از حقوق شهروندى خود دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬شهروند الكترونيكى مى تواند‪ ,‬ارتباط فرزندانش به اينترنت را كنترل كند‪.‬‬
‫‪ -4‬شهروند الكترونيكى قادر است‪ ,‬با استفاده اينترنت‪ ,‬كاريابى و كسب درآمد كند‪.‬‬
‫‪ -5‬شهروند الكترونيكى‪ ,‬از حداقل وقت حداكثر استفاده را مى كند‪ .‬چرا كه بدون حضور و مراجعه به محلى‪ ,‬بسيارى از‬
‫كارهاى خود را در منزل انجام مى دهد‪.‬‬
‫‪ -6‬شهروند الكترونيكى‪ ,‬با آگاهى از وضعيت ترافيک شهر‪ ,‬ازعبور و مرورهاى اضافى خوددارى كرده‪ ,‬كه باعث كاهش‬
‫مشكل ترافيک و آلودگى هوا شهرها مى شود‪.‬‬
‫‪ -7‬شهروند الكترونيكى‪ ,‬غالبا به روز زندگى مى كند‪ .‬زيرا توانايى دريافت آخرين اطالعات و اخبار را از طريق اينترنت دارا‬
‫مى باشد‪.‬‬
‫‪37-67‬‬
‫اگر بپذیریم که روند زندگی مردم در قرن حاضر به سوی هرچه بیشتر الکترونیکی شدن است و نيز زندگی الکترونیکی )‪E- Life‬‬
‫) را یک واقعیت در حال شدن بدانیم آنگاه درخواهیم یافت که هیچ وجهی از وجوه زندگی بشری از تأثيرات این پدیده به دور‬
‫نخواهد ماند‪.‬‬
‫کافی است به اطرافمان بنگریم تا مشاهده کنیم که زندگی الکترونیکی چگونه همه عرصه های زندگی بشری را یکی پس از‬
‫دیگری به احاطه خود درآورده و به همراه ویژگی های مثبت و مفید خود‪ ،‬اثرات سوء و مخربی را نيز به دنبال آورده است‪.‬‬
‫اگرچه همه اقشار جوامع بشری در سطوح گوناگون از منافع و راحتی های ( ‪ ) Facilities‬زندگی الکترونیک بهره مند و یا‬
‫دست کم از آن سخن به میان می آورند اما کمتر کس ی به آسیب های ناش ی از‬
‫همه گير و فراگير شدن این پدیده پیچیده و غامض که ابعاد آن ناشناخته و حيرت انگيز است‪ ،‬توجه داشته است‪ .‬به هر حال‬
‫گویا دستاوردهای زندگی الکترونیک در سرعت بخش ی و خدمت رسانی و افزایش دقت عمل در کارهای گوناگون امکان پذیر‬
‫نیست ولی این پدیده نيز مانند همه دستاورد های بشری همواره دو کفه ترازو دارد که با باال رفتن یکی‪ ،‬دیگری رو به پائين میل‬
‫خواهد کرد‪ ,‬کفه منافع و کفه مضرات‪.‬‬
‫‪38-67‬‬
‫اجراى فرايند شهر الكترونيكى در زمينه هاى مختلف اقتصادى‪ ،‬اجتماعى‪ ،‬فرهنگى و سياس ی موثر خواهد بود‪.‬‬
‫در زمينه اقتصادى مى توان به توسعه تجارت الكترونيكى‪ ،‬بانكدارى الكترونيكى‪ ،‬گسترش استفاده از كارت هاى اعتبارى‪ ،‬كاهش‬
‫كاغذ بازى و هزينه ارائه خدمات و ايجاد زمينه براى سرمايه گذارى داخلى و خارجى و ارتباط تجارى با كشورهاى همسايه و ساير‬
‫نقاط جهان بخش ی از خدمات دولتی و بخش خصوص ی اشاره كرد‪.‬‬
‫ايجاد اشتغال‪ ،‬امكان توزيع عادالنه امكانات به طور يكسان در ميان شهروندان و ايجاد زمينه استفاده از نظرات شهروندان‬
‫درمديريت شهری از جمله اثرهای اجتماعى اجراى پروژه شهر الكترونيكى خواهد بود‪.‬‬
‫در زمينه هاى فرهنگى نيز اجراى شهر الكترونيكى اثرات زيادى را به دنبال دارد‪ .‬به عنوان مثال مى توان از شفاف سازى‪ ،‬اطالع‬
‫رسانى‪ ،‬آموزش مجازى شهروندان در موضوع های عمومى واختصاص ی در هر مكان و هر زمان‪ ،‬امكان انتشار رسانه هاى ديجيتالى‪،‬‬
‫گردشگرى بر خط و ‪ ...‬نام برد‪.‬‬
‫در زمينه سياس ی نيز معرفى درجه ها و امكان بيشتر ارتباطات بين املللى‪ ،‬باال بردن جنبه هاى سياس ی به عنوان يک شهر پيشرو در‬
‫منطقه‪ ،‬باعث مى شود امكانات اقتصادى زيادى به ارمغان آورده شود‪.‬‬
‫‪39-67‬‬
‫به طور كل مى توان مزايايى را بر شمرد از جمله‪:‬‬
‫‪ -1‬فراهم آوردن خدمات اينترنتی با كيفيت و سرعت باال براى شهروندان‪.‬‬
‫‪ -2‬فراهم آوردن كانال هاى آموزش ی متفاوت و محيط آموزش ی مادام العمر‪.‬‬
‫‪ -3‬بهبود كيفيت زندگى مردم‪.‬‬
‫‪ -4‬ارائه خدمات يک مرحله اى به شهروندان‪.‬‬
‫‪ -5‬تقويت رقابت تجارى شهر وايجاد فرصت هاى تجارى بيشتر توسط تجارت الكترونيک‪.‬‬
‫‪ -6‬ارتباط بهتر سازمان ها وارگان هاى مختلف شهرى‪.‬‬
‫‪ -7‬دسترس ی ‪ 24‬ساعته به خدمات شهرى‪.‬‬
‫‪ -8‬افزايش مشاركت مردم در اداره شهر‪.‬‬
‫‪ -9‬كاهش ترافيک شهر با توجه به كاربرد اينترنت در فعاليت هاى شهرى شهروندان‪.‬‬
‫‪ -10‬كاهش آلودگى هوا با كاهش ترافيک شهرى‪.‬‬
‫‪ -11‬هم سوء سازى سرمايه گذارى بيشتر روى روش هاى نوين اداره شهر‪.‬‬
‫‪ -12‬تسریع در بر طرف شدن مشکالت ایجاد شده در شهر و ارتباط مستقیم مسئولين شهری با شهروندان‪.‬‬
‫‪ -13‬صرفه جويى در وقت و انرژى‪.‬‬
‫‪ -14‬جلوگيرى از سرمايه گذارى بيشتر روى روش هاى قديمى اداره شهر‪.‬‬
‫‪ -15‬ايجاد زير ساخت الزم براى توسعه هاى‪ ,‬آتى شهر‪.‬‬
‫‪ -16‬كاهش فساد ادارى از طريق شفاف سازى فرايندها‪.‬‬
‫‪ -17‬افزايش نظم در فعاليت هاى شهر با استفاده از سيستم اطالعاتى جامع‪.‬‬
‫‪ -18‬افزايش سطح آگاهى مردم‪.‬‬
‫‪ -19‬درآمد ثابت شهرى با به وجود آمدن يک سيستم‪ ,‬با ثبات گردش پول در جامعه‪.‬‬
‫‪ -20‬نشر فرهنگ و عقايد‪.‬‬
‫‪ -21‬مديريت و نظارت واحد شهرى‪.‬‬
‫‪40-67‬‬
‫عصر اطالعات باعث شد تا زندگى بشر دچار دگرگونى و تغييرات زيادی شود‪ .‬با ظهور و توسعه اين دوران بود كه نظريه‬
‫دهكده جهانى اهميت بيشترى پيدا كرد‪ .‬به گونه اى كه گسترش خدمات الكترونيكى در زندگى بشر باعث بروز تغييرات زيادی‬
‫در قرن حاضر گرديد‪.‬‬
‫به طور كلى مى توان از چهار جنبه به عنوان مهم ترين خدمات قابل ارائه در شهرهاى الكترونيكى نام برد‪:‬‬
‫‪ -1‬آموزش الكترونيكى‬
‫‪ -2‬تراكنش هاى الكترونيكى‬
‫‪ -3‬ارتباطات الكترونيكى‬
‫‪ -4‬تفريحات الكترونيكى‬
‫‪41-67‬‬
‫در سال هاى اخير استفاده از فناورى هاى نوين اطالعات براى آموزش و انتقال مفاهيم آموزش ی اهميت زيادى‬
‫پيدا كرده است‪ .‬اين آموزش ها به شكل هاى مختلفى ارائه مى شوند‪:‬‬
‫‪ -1‬مدارس مجازى و اينترنتی‬
‫‪ -2‬دانشگاه هاى مجازى اينترنتی‬
‫‪ -3‬آموزش ضمن خدمت كاركنان به صورت مجازى‬
‫‪ -4‬آموزش هاى همگانى وعمومى براى شهروندان به صورت الكترونيكى‬
‫انجام امور روزانه همچون خريد‪ ،‬داد وستد ومعامالت از طريق اينترنت كه برخى از مصاديق آن به شرح ذيل‬
‫هستند‪:‬‬
‫‪ -1‬داد وستد الكترونيكى‬
‫‪ -2‬حراج الكترونيكى‬
‫‪ -3‬كار از راه دور‬
‫‪ -4‬شركت در معامالت بورس‬
‫‪ -5‬بانكدارى الكترونيكى‬
‫‪42-67‬‬
‫برقرارى ارتباطات‪ ،‬ارسال و دريافت پيام ها به واسطه فناورى اطالعات كه موارد ذيل را در بر‬
‫مى گيرد‪:‬‬
‫‪ -1‬پست الكترونيكى‬
‫‪ -2‬مراكز گفت وگو و گپ‬
‫‪ -3‬سيستم هاى مديريت روابط مشتريان‬
‫‪ -4‬سيستم هاى تلفن گويا‬
‫‪ -5‬سيستم هاى ‪ATM‬‬
‫‪ -6‬كيوسك هاى ارتباطى‬
‫استفاده از فناورى اطالعات براى ارائه خدمات سرگرمى‪ ،‬تفريحى‪ ،‬سياحتی و گردشگرى كه مى تواند موارد ذيل را‬
‫شامل شود‪:‬‬
‫‪ -1‬مراكز اطالعات پارک ها و مناطق تفريحى‬
‫‪ -2‬خدمات توريست الكترونيكى‬
‫‪ -3‬موزه ها و نمايشگاه هاى مجازى‬
‫‪ -4‬فروشگاه هاى مجازى عرضه محصوالت چند رسانه اى‬
‫‪ -5‬كتابخانه هاى مجازى‬
‫‪ -6‬كتابفروش ی هاى مجازى‬
‫‪43-67‬‬
‫مضرات شهر الكترونيک را در چند وجه مورد بررس ی قرار مى دهيم‪:‬‬
‫‪ -1‬دکوراژه الکترونیک‪ :‬اولين عارضه در دکوراژه کردن آدمی‪ ,‬که از قضا اندام فيزیکی کاربران را مورد تهدید قرار‬
‫می دهد‪ ،‬کار مداوم با ابزار الکترونیک است که ارمغان زندگی مدرن و عجين شده با ‪ E‬است‪.‬‬
‫به عنوان مثال می توان از دردهای عضالنی‪ ،‬درد مچ دست‪ ،‬خمیدگی پشت و دردهای موضعی در نزد اغلب‬
‫کاربران کامپیوتر و اینترنت نام برد که هر روزه بر شمار آنها افزوده می شود‪ .‬مشکالت بینایی نيز به دلیل کار زیاد با‬
‫رایانه از قبیل سرخی و سوزش و آبریزش چشم که به کاهش قدرت بینایی‪ ،‬خستگی و سردرد منجر‬
‫می شود‪ .‬چشم های انسان قادر است بر روی اشیای دور و نزدیک متمرکز شوند که این کار باید به تناوب در‬
‫طول بیداری فرد تکرار شود ولی از آنجایی که کاربران برای کار با صفحه نمایش مجبور هستند اغلب اوقات به‬
‫نزدیک خيره شوند‪ ،‬قدرت تطابق را به مرور از دست می دهند‪ .‬کار مداوم با رایانه خطرات دیگری نيز به همراه‬
‫دارد که ابعاد آن به درستی شناخته شده نیست‪ ،‬مانند خطر انتشار امواج الکترواستاتیک‪ ،‬خطر انتشار امواج‬
‫نوری و تشعشعات‪ ،‬خطر انتشار گازهای سمی ناش ی از گرم شدن قطعات رایانه و‪ ...‬برای مبارزه با این مشکالت‬
‫علم نوینی در دنیا مطرح شده است که به ارگونومی ( ‪ ) Ergonomy‬یا کارپژوهی جهت استفاده بهینه از‬
‫ماشين در جوامع انسان محور‪ ,‬تاکید دارد‪.‬‬
‫‪44-67‬‬
‫فردگرایی از دیگر آسیب های زندگی الکترونیکی است که در بطن خود به تدریج ایجاد‬
‫حصاری برای فرد خواهد کرد که گریز از آن به سادگی میسر نخواهد بود‪ .‬زندگی الکترونیک خاصیت‬
‫بی نیازی را در آدم ها افزایش و در عوض تعامل طبیعی در روابط اجتماعی را به شدت خواهد کاست‪.‬‬
‫تنهایی ناش ی از طبیعت کار با وسایل و ابزار الکترونیک از جمله رایانه که دنیای خصوص ی و یا مجازی را به ارمغان‬
‫می آورد‪ ،‬افراد جامعه را هر چه بیشتر به کام خود کشیده و اثرات زیان بار و عمیقی را برجای خواهد نهاد که ابعاد‬
‫آن به روشنی قابل تبیين نیست‪ .‬انسان موجودی است اجتماعی‪ ,‬که به طور حتم هر آنچه که به این خصیصه‬
‫لطمه وارد کند بخش ی از ابعاد شکوفایی اش را در چرخه زندگی طبیعی ( ‪ ) life Cycle‬با مشکل مواجه خواهد‬
‫ساخت‪ .‬جذابیت دنیای مجازی به قدری است که پس از مدتی کاربران زندگی الکترونیک‪ ،‬مصاحبت با دیگران را‬
‫تحمل نکرده و مانند فرد معتادی که همواره به سوی همدم و مخدر خود کشیده می شود در اولين فرصت به سراغ‬
‫فردیت و ابزار الکترونیکی خود خواهد رفت‪.‬‬
‫در این حالت تنها ارتباطات مجازی از طریق امواج است که بر ارتباطات فرد فرد جامعه سایه افکنده و به تدریج‬
‫طبیعت آدمیان را معیوب خواهد ساخت‪.‬‬
‫برای نمونه به روابط والدین و فرزندان که جزء اولين قربانیان زندگی الکترونیک هستند می توان اشاره کرد‪ .‬در‬
‫دنیای الکترونیک کانون خانواده شدیدا آسیب دیده و اعضای آن از بسیاری‪ ,‬منافع طبیعی که نتیجه تعامل های‬
‫منطقی آن است محروم می شوند که صد البته دامنه های آن فراتر از روابط والدین و فرزندان رفته و حتی روابط‬
‫زناشویی را مورد مخاطره و هدف قرار می دهد‪.‬‬
‫‪45-67‬‬
‫‪ :‬با آمدن اینترنت که به تعبيری همه چيز را به شکل الکترونیک در اختیار کاربرانش قرار می دهد و‬
‫چندین رسانه را به صورت مجتمع در خود گرد آورده است‪ ،‬به شکلی بسیار آرام و خزنده کاربران را دچار خستگی و یا به عبارت بهتر‬
‫گرفتار سرسام الکترونیک خواهد کرد‪.‬‬
‫میلیون ها سایت و میلیاردها وبالگ و تریلیون ها صفحات اینترنتی و موضوعات گوناگون به یک باره در کمين کاربر نشسته و با‬
‫اشاره ای ده ها صفحه حاوی انواع اطالعات راست و دروغ به سمت استفاده کننده هجوم‬
‫می آورند‪ .‬قدرت پردازش و تجزیه و تحلیل آدمی به هر ميزانی که باشد از چنبره این پدیده رهایی نداشته و در آن واحد صدها و‬
‫هزاران اشاره ( ‪ ) hint‬او را به سوی خود فرا می خواند‪ .‬بدین شکل انسان ها تبدیل به موجوداتی خواهند شد که از یک سوء با‬
‫گستره و انبوهی از اطالعات مواجه شده و از سویی دیگر اجازه و امکان تفکر و تعمق و بالطبع پردازش را نخواهند یافت که عارضه‬
‫طبیعی آن دل نگرانی ( ‪ ) stress‬و خستگی الکترونیک است‪.‬‬
‫از جمله غرایز بشری که مانند سایر غرایز در ساختار آدمی نهادینه است‪ ،‬غریزه خشونت است که در اثر‬
‫ترغیب و رشد دادن آن‪ ،‬انسان را به هیوالیی غيرقابل پیش بینی و خارج از تصور تبدیل خواهد کرد‪ .‬گذشته از ترویج خشونت در‬
‫رسانه های ماهواره ای و تلویزیونی‪ ،‬هم اکنون ده ها هزار سایت بر روی اینترنت به شكل هاى مختلف تبلیغ خشونت می نمایند تا از‬
‫این رهگذر به اهداف مادی خود که سالیانه بالغ بر میلیارد ها دالر است دست یابند‪.‬‬
‫براساس تحقیقی که توسط یونسکو در سال ‪ 1998‬انجام شد مشخص شد که ‪ 88‬درصد کودکان و نوجوانان‪،‬شخصیت آرنولد‬
‫شوارتزنگر را به سبب ایفای نقش اش در فیلم ترمیناتور که مملو از صحنه های خشن است می شناسند‪.‬‬
‫نکته جالب دیگری که تحقیق یونسکو بدان اشاره می کند آن است که نیمی از خشونت های به تصویر کشیده شده در بازی های‬
‫رایانه ای توسط نقش های مثبت این بازی ها رخ می دهد‪ .‬این عمل با وجاهت بخشیدن به خشونت و به نوعی تشویق مخاطب به‬
‫خشونت‪ ،‬زمینه های بروز نگرش ها و رفتارهای خشونت آميز در کودکان و نوجوانان را فراهم می سازد‪.‬‬
‫بسیار بدیهی است که صحنه های خشن در فیلم های تلویزیونی‪ ،‬سینمایی و بازی های رایانه ای‪ ،‬عملکرد مغز کودکان را تحت تاثير‬
‫قرار می دهد که منجر به تغیيرات رفتاری خاص ی در آنها خواهد شد‪.‬‬
‫‪46-67‬‬
‫دستیابی به تصاویر و فیلم های غيراخالقی به خصوص برای کودکان و جوانان در بزرگراه‬
‫اطالعاتی یا اینترنت از مباحث بسیار جدی و نگران کننده ای است که خانواده ها و سایر اقشار فرهنگی و فرهیخته‬
‫جوامع را به چالش کشیده است‪ .‬این موارد ضد فرهنگی و ضداخالقی الکترونیک که تنها در اینترنت شامل ده ها میلیون‬
‫صفحات الکترونیکی است‪ ،‬کانون خانواده ها و در رأس آن کودکان و جوانان را هدف خود قرار داده است‪.‬‬
‫تحقیقات و آمار نشان می دهد که الگوهای رفتاری اعتیاد گونه در بين کاربران دائمی اینترنت‬
‫وجود داشته و بی وقفه بر تعداد آنها افزوده می شود‪.‬‬
‫نگران کننده ترین جنبه اعتیاد به اینترنت‪ ،‬آسیب دیدن کودکان و نوجوانان است که آنها را با ایجاد جذابیت گوناگون در‬
‫کام خود فرو می برند‪.‬‬
‫بدین ترتیب کودکان و نوجوانان به راحتی به سوی بازی های چند نفره (‪ )Group Games‬و حتی بخش های مبتذل‬
‫آن کشیده می شوند‪ .‬اعتیاد به اینترنت ساعت های بسیار زیادی از طول شب و روز این قبیل افراد را به باد نیستی داده و‬
‫آنها را به ولگردی الکترونیک و گشت و گذارهای بی هدف (‪ )Surface‬می کشاند‪.‬‬
‫ً‬
‫کارشناسان استفاده غيرطبیعی از اینترنت را اصطالحا اعتیاد به اینترنت می نامند‪ .‬علت اعتیاد به اینترنت در بسیاری از‬
‫این افراد‪ ،‬دستیابی به راهی برای سرکوبی اضطراب ها و تنش های زندگی است‪.‬‬
‫به گفته پژوهشگران درصد اعتیاد به اینترنت‪ ,‬در افراد منزوی و همچنين افرادی که در ارتباط های اجتماعی و بين فردی‬
‫خود مشکل دارند بیش از سایرین دیده می شود‪.‬‬
‫‪47-67‬‬
‫برخی از عالئم شناخته شده این اختالالت به شرح زیر هستند‪:‬‬
‫استفاده از کامپیوتر برای خوش گذرانی‪ ,‬شادی یا وقت گذرانی‪ ,‬احساس افسردگی به هنگامی که از کامپیوتر استفاده نمی کنند‪،‬‬
‫صرف زمان طوالنی در شبانه روز با کامپیوتر‪ ,‬صرف هزینه زیاد برای نرم افزار و سخت افزار و فعالیت های مرتبط با آن بدون‬
‫توجیه منطقی‪ ,‬بی توجهی نسبت به کار‪ ,‬مدرسه و خانواده‪.‬‬
‫خواسته و ناخواسته جوامع بشری در آینده ای نه چندان دور شاهد خانه های دیجیتالی خواهند بود‪ .‬این پدیده نه قابل حذف‬
‫است و نه امکان مقابله چکش ی در قالب های رایج که منجر به پاک کردن صورت مسئله می شود‪ ,‬راه حلی اساس ی است كه طبق‬
‫آن‪ ,‬تنها باید شرایطی فراهم شود که فرهیختگان و متخصصين آن را بشناسند‪ ,‬تجزیه‪ ,‬تحلیل و آسیب شناس ی کنند‪.‬‬
‫‪48-67‬‬
‫وجود یک شهر نمونه الکترونیکی و اینترنتی در هر کشوری می تواند زمینه حضور تدریجی‪ ،‬منطقی‪ ،‬علمی و اقتصادی این پدیده‬
‫ارزشمند که در حال حاضر معیار سنجش توان علمی و قدرت کشورها برای استفاده و تولید دانش می باشد را فراهم کند‪.‬‬
‫نتایج کارشناس ی در جهان نشان می دهد‪ ،‬که توسعه پراکنده در این زمینه موفق نبوده و از کیفیت مناسب برخوردار نخواهد‬
‫بود‪.‬‬
‫به همين دلیل کشورهایی مانند هند‪ ،‬مالزی‪ ،‬امارات متحده عربی‪ ،‬انگلستان‪ ،‬کانادا و بسیاری از کشورهای دیگر دنیا چنين‬
‫شهرهایی را ایجاد یا در حال تجهيز دارند‪.‬‬
‫در جمهوری اسالمی ایران نيز توسعه فناوری اطالعات به منظور شناسایی‪ ،‬انتقال‪ ،‬جذب‪ ،‬بومی سازی‪،‬‬
‫هم گامی و هم راستايی با جهان دانش مورد توجه مردم و مسئولين قرار گرفته است‪.‬‬
‫بعد از تغیير نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به وزارت ارتباطات و فناوری اطالعات و تهیه سند راهبردی ارتباطات و فناوری‬
‫اطالعات ملی ( طرح تکفا ) و بخش نامه هایی که از طریق سازمان مدیریت و‬
‫برنامه ریزی تهیه و به دستگاه های دولتی ابالغ شد از یک سوء و تالش های وسیع بخش خصوص ی در این زمینه از سوئی دیگر‬
‫باعث حرکت جامعه به سوی استفاده از فناوری اطالعات شد‪.‬‬
‫در این زمینه اجرای پروژه های ملی تجارت الکترونیک‪ ،‬بانکداری الکترونیک‪ ،‬تهیه و اجرای قوانين و موازین حقوقی مرتبط با آن‬
‫می تواند بستر مناسبی را برای توسعه اقتصاد نوین و ایجاد فرهنگ مناسب ایجاد نماید و فاصله فاحش دیجیتالی ایران را با‬
‫کشورهای توسعه یافته در این بخش کاهش دهد‪.‬‬
‫‪49-67‬‬
‫شاید در سال ‪ 1379‬که برای اولين بار بحث شهرهای الکترونیکی مطرح و متعاقب آن همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و‬
‫اینترنتی با حضور بیش از ‪ 1500‬نفر از مسئولين و متخصصين ارشد کشور در حوزه های مختلف برگزار شد موضوع برای‬
‫کشورمان خنده دار و باور نکردنی بود و یا حداقل باور نداشتیم که فقط ‪ ۵‬سال بعد باید راهکار برون رفت از چالش های شهر‬
‫بزرگی مانند تهران را در ایجاد شهر الکترونیک جستجو کنیم‪.‬‬
‫باید باور کنیم که کم کم فرهنگ شهرهای الکترونیکی و اینترنتی در دنیا و متعاقب آن ایران در حال گسترش است و کم کم باور‬
‫مسئولين در درک نیاز حرکت به سمت و سوی شهرهای الکترونیکی در حال شکل گيری است‪.‬‬
‫البته جالب است بدانید در زمانی که در ایران صحبت از شهر الکترونیک می شد هنوز هیچ حرفی از شهر الکترونیکی دبی به‬
‫میان نیامده بود ولی امروز شهرهای الکترونیک ایران در چه وضعیتی قرار دارند و شهر الکترونیک دبی در چه وضعیتی؟ اما به‬
‫قول ضرب املثل «ماهی را هروقت از آب بگيرید تازه است» اقدام همين امروز ما با به کار بردن کمی تالش و غيرت مى تواند این‬
‫عقب ماندگی را جبران کند‪.‬‬
‫بگذریم مجددا به سابقه و تاریخچه شهرها بر می گردیم‪ ،‬دیده می شود که بحث شهرهای الکترونیکی با پروژه شهر الکترونیک‬
‫کیش و متعاقب آن مشهد آغاز شد و پس از آن‪ ،‬شهرهای الکترونیک همدان‪ ،‬ایالم‪ ،‬شيراز‪ ،‬قشم و تهران مطرح شد‪ .‬در این‬
‫فصل نگاهی داریم به پروژه های شهرهای الکترونیکی کیش و مشهد به عنوان اولين شهرهاى الكترونيكى در ايران‪.‬‬
‫‪50-67‬‬
‫در سال ‪ 1379‬و در پی پیشنهاد رئیس وقت منطقه آزاد کیش مبنی بر فعالیت در زمینه فناوری‪ ،‬پروژهای در قالب قرارداد میان‬
‫دانشگاه علم و صنعت ایران و سازمان مناطق آزاد کیش منعقد شد و بر اساس آن قرار شد دانشگاه بهعنوان مجری و طراح شهر‬
‫الکترونیکی‪ ،‬مطالعات را آغاز کند‪ .‬شنیدهها حاکی از آن است این تصمیم با توجه به این گرفته شد که اجرای موارد مرتبط با‬
‫یک شهر الکترونیکی در جزیره کیش امکان پذیر بود و عمال این جزیره به عنوان اولين شهر الکترونیک کشور انتخاب شد‪.‬‬
‫به گفته مسؤوالن اجرای این طرح‪ ،‬طی‪ 14‬ماه‪ ،‬اجرای قرارداد اشاره شده‪ ،‬آموزش عمومی و فرهنگ سازی برای تمامی گروههای‬
‫مردم در دستور کار قرار گرفت و در همين راستا همایش ی نيز با همين عنوان با حضور بیش از یک هزار و ‪ 500‬کارشناس در کیش‬
‫برگزار شد‪.‬‬
‫از سوی دیگر بعد از مذاکرات بهعمل آمده با کشورهای مختلف‪ ،‬قرار شد یک شرکت کانادایی ظرف مدت شش ماه طراحی شهر‬
‫الکترونیکی کیش را به صورت رایگان انجام دهد و در عوض از این پروژه برای تبلیغ در کشورهای دیگر استفاده کند‪.‬‬
‫وزارت ارتباطات و فناوری اطالعات نيز حاضر شده بود با سرمایهگذاری ‪ 500‬میلیارد ریالی دو حلقه فیبرنوری در کیش نصب کرده‬
‫و سختافزارهای مورد نیاز ایجاد یک شهر الکترونیکی را تامين کند‪ .‬هدف نهایی شهر الکترونیک کیش‪ ،‬شناسایی و تقویت نيروی‬
‫انسانی‪ ،‬فضای فرهنگی و آموزش ی و تجاری‪ ،‬هماهنگی در جامعنگری‪ ،‬استفاده مناسب از امکانات فنی و توانمندیهای علمی و‬
‫تخصص ی داخلی و بهرهگيری از تجربیات مفید بيناملللی در زمینه فناوری اطالعات‪ ،‬برای فراهم کردن بستر مناسب برای تجهيز یک‬
‫شهر الکترونیکی و اینترنتی نمونه بود‪.‬‬
‫‪51-67‬‬
‫آموزش الکترونیکی این توان را خواهد داشت که زمینه های الزم را جهت توسعه کمی و کیفی آموزشهای عمومی و تخصص ی‬
‫ایجاد نماید و فرصت مناسبی را برای استفاده از تجربیات جهانی در کشور برای همه آحاد مردم بدون محدودیت زمانی در همه‬
‫اوقات شبانه روز و ایام هفته فراهم نماید‪.‬‬
‫در موارد فوق نقش وزارت اقتصاد و دارائی‪ ،‬وزارت بازرگانی‪ ،‬وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم تحقیقات و فناوری در تطبیق‬
‫مسئولیت ها و وظایف سنتی به وظایف و مسئولیت های جدید‪ ،‬و نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطالعات نسبت به ایجاد پی و‬
‫بستر ارتباطی مناسب و پرسرعت شبکه های داخلی و اتصال به شبکه های جهانی اینترنت و تهیه نرم افزارهای الزم‪ ،‬همراه با‬
‫خدمات رایگان و ارزان قیمت قابل رقابت با جهان از طریق سازمان هایی مانند شهردارى ها که ارتباط بسیار نزدیکی با تمام اقشار‬
‫مردم دارند‪ ،‬بسیار مهم می باشد‪.‬‬
‫سایر وزارتخانه ها و نيز شرکت های کوچک و بزرگ دولتی و خصوص ی می توانند در راستای وظایف و اهداف انتفاعی و غيرانتفاعی‬
‫خود در توسعه فعالیت های مرتبط با فناوری اطالعات تشریک مساعی نمایند‪ .‬پیامد چنين هماهنگی و یک پارچگی در بدیهی ترین‬
‫حالت‪ ،‬ایجاد یک دولت الکترونیکی خواهد بود که وزارت کشور با استفاده از آن می تواند در سطح کالن‪ ،‬مدیریت دقیق تری را‬
‫بر روند امور کشور از نظر اجرائی و امنیتی اعمال نماید و در مقیاس کوچک تر از طریق شهرداری های الکترونیکی خدمات بهتری‬
‫را به شهروندان عرضه کند و رضایت خاطر آنان را جلب نماید‪.‬‬
‫هر کشور متناسب با موقعیت های اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی خود اهداف خاص ی را در رابطه با ایجاد شهرهای الکترونیک‬
‫دارد‪ .‬در کشور جمهوری اسالمی ایران نيز به منظور شناسایی‪ ،‬انتقال‪ ،‬جذب‪ ،‬بومی سازی‪ ,‬توسعه همزمان با جهان اطالعات‪,‬‬
‫تقویت زمینه های مختلف استفاده از این فناوری‪ ،‬به خصوص در تجارت الکترونیک‪ ،‬خدمات آموزش ی‪ ،‬پژوهش ی‪ ،‬اطالع رسانی‬
‫عمومی و مدیریت‪ ،‬نیاز به برنامه ریزی و اجرای دقیق و سریع‬
‫می باشد‪.‬‬
‫از آنجا که اجرای اهداف فوق با توجه به محدودیت های موجود کشورمان در کوتاه مدت مقدور نیست‪ ،‬این پروژه در شهرهای‬
‫محدودی انجام پذیرفت که در آینده بتوان نتایج حاصل را به شهرهای بزرگ تر تعمیم داد‪.‬‬
‫‪52-67‬‬
‫ویژگی پروژه ملی شهر الکترونیک کیش نسبت به سایر شهرهای الکترونیکی و اینترنتی موجود جهان که صرفا اهداف اقتصادی را‬
‫دنبال میکنند‪ ،‬جامع بودن آن است‪ .‬یعنی در نظر گفته شد در این پروژه فرهنگ الکترونیکی و اینترنتی در کلیه امور اداری‪،‬‬
‫اقتصادی‪ ،‬آموزش ی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬بهداشتی‪ ،‬امنیتی و سایر امور زندگی روزمره شهروندان شهر الکترونیک کیش به کار گرفته شود و‬
‫فضای فرهنگی مناسب با نیاز نسل جدید به ارمغان آورد‪.‬‬
‫این پروژه نيز مانند بسیاری دیگر از پروژههای ملی در کشورمان‪ ،‬درست در زمانی که تصور میشد کارها طبق روال پیش میرود‪ ،‬با‬
‫یک تغیير مدیریت متوقف شد‪ .‬اسفندماه سال ‪ 81‬بود که با تشکیل شورای فناوری اطالعات و ارتباطات در کیش و در پی آن‬
‫ایجاد دفتر فنی نظارت و پیگيری طرح ‪ ICT‬یکبار دیگر تالشها برای ایجاد چنين شهری در کیش آغاز شد‪.‬‬
‫سال ‪ 82‬بودجهای معادل سه میلیارد ریال برای اجرای طرحهای فناوری اطالعات و ارتباطات در کیش منظور شد‪ .‬طرحهایی نيز‬
‫درباره شهر الکترونیکی پیشنهاد شد‪ ،‬اما از آنجایی که بودجه اختصاص یافته برای اجرای این طرحها کافی نبود‪ ،‬فرهنگسازی و‬
‫ساختاردهی به وضعیت ‪ ICT‬در کیش را میتوان بهعنوان تنها اقدامات صورت گرفته در آن سال بهحساب آورد‪.‬‬
‫سال ‪ 83‬بودجهای معادل ‪ 10‬میلیارد ریال به طرحهای ‪ ICT‬کیش اختصاص یافت که به گفته مسؤوالن‪ ،‬این مبلغ صرف‬
‫ایجاد زیرساختهای شهری از قبیل فیبرنوری شده است‪.‬‬
‫در همين سال (‪ )83‬قراردادی به ارزش ‪ 300‬هزار دالر با شرکت ‪ IDI‬کانادایی منعقد شد و قرار بود ظرف مدت هشت ماه طرح‬
‫جامع فناوری اطالعات و ارتباطات کیش را آماده و ارائه کند‪ .‬اما طرح مذکور با ‪ 18‬ماه تاخير و در اوایل سال ‪ 85‬بهصورت نهایی‬
‫آماده و تحویل داده شد‪ .‬کارشناسان علت این تاخير را تغیير مدیریت میدانند چرا که این شرکت قرارداد خود را برای اجرای این‬
‫طرح با مرکز تحقیقات مخابرات ایران منعقد کرده بود این طرح در طول اجرای خود شاهد سه مدیر مختلف بوده است‪.‬‬
‫البته گفته میشود هم اینک رزرو هتلها‪ ،‬فروش بلیطهای مسافرتی و پرداخت قبوض در کیش به صورت الکترونیکی صورت‬
‫میگيرد و مهمترین مزیت این طرح صرفهجویی در وقت و هزینه است ‪.‬‬
‫‪53-67‬‬
‫سال ‪ 80‬بود که مسؤوالن مشهد بعد از سفر به کشور «کره» و بازدید از شهر الکترونیکی «سئول» تصمیم به ایجاد شهر الکترونیکی‬
‫مشهد گرفتند‪ .‬در این راستا در سال ‪ 81‬قراردادی میان دانشگاه علم و صنعت و شهرداری مشهد منعقد شد و بر اساس آن مقرر‬
‫شد تا سند راهبردی شهر الکترونیکی مشهد آماده شود‪.‬‬
‫در اين زمينه گفته مى شود نزدیک به ‪ 800‬میلیون ریال فقط برای تدوین این سند هزینه شده و طبق برنامه زمان بندی شده در‬
‫اردیبهشت ماه سال ‪ 82‬آماده و بهعنوان نخستين مدرک رسمی و علمی تحویل شهرداری مشهد شد‪.‬‬
‫البته مشهد يكى از بهترين گزينهها براى اجراى شهر الكترونيكى بود چرا كه اين شهر به عنوان دومين شهر بزرگ کشور مى توانست‬
‫مدل مناسبی براى كالن شهر تهران باشد و در ضمن اين شهر یکی از چهار نقطه اصلی توسعه وسیع فناوری اطالعات در برنامههای‬
‫دولت محسوب مى شد‪.‬‬
‫پتانسیلهای فراوان از جمله‪ ،‬وجود فرصتهای اقتصادی و سرمایهگذاری مناسب‪ ،‬وجود فرودگاه بيناملللی‪ ،‬گمرک‪ ،‬عالقمندی‬
‫مسئولين دولتی و بخش خصوص ی شهر مشهد هم جواری با افغانستان و استقرار در دروازههای آسیای میانه‪ ،‬سابقه اجرای‬
‫طرحهای مختلف به صورت پراکنده در این زمینه و وجود دانشگاههای معتبر از جمله دهها دلیل دیگر برای انتخاب این شهر به‬
‫عنوان یک شهر الکترونیکی بوده است‪.‬‬
‫پروژه مشهد اولين شهرى بود كه با محوریت شهرداری انجام مى شد و با توجه با اينكه اين که اين نهاد بیشترین ارتباط را با مردم‬
‫دارد‪ ،‬طرح بسيار مردم محور طراحى شد‪.‬‬
‫در ضمن حضور و مسافرت ساالنه ‪13‬میلیون زائر سراسر کشور به مشهد مى توانست بهترین عامل در اشاعه فرهنگ استفاده از‬
‫فناوری اطالعات و آشنا نمودن بخش ی از مردم کشور با خدمات مناسب آن مى توانست باشد‪.‬‬
‫‪54-67‬‬
‫تحقق برنامههای پیشبینی شده این پروژه‪ ،‬فضای فرهنگی الزم را به وجود مىآورد تا کلیه امور اداری‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬آموزش ی‪،‬‬
‫فرهنگی‪ ،‬بهداشتی‪ ،‬امنیتی و سایر امور زندگی روزمره مردم به صورت الکترونیکی اجرا شوند‪.‬‬
‫اجرای شهر الکترونیک مشهد تاثيرات بسیاری را در زمینه های اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و سیاس ی برای شهر مشهد به دنبال‬
‫خواهد داشت‪.‬‬
‫در زمینه اقتصادی توسعه تجارت الکترونیکی‪ ،‬بانکداری الکترونیکی‪ ،‬گسترش استفاده از کارتهای اعتباری‪ ،‬کاهش کاغذ بازی‪،‬‬
‫کاهش هزینه ارائه خدمات و ایجاد زمینه برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی و ارتباط تجاری مشهد با کشورهای همسایه و سایر‬
‫نقاط جهان‪ ,‬بخش ی از تأثيرات آن خواهد بود ‪.‬‬
‫خدمات روی خط به شهروندان و زائرین در هر جا و هر وقت و به هر شخص‪ ،‬افزایش رضایت مندی شهروندان در دسترس ی به‬
‫خدمات دولتی و بخش خصوص ی‪ ،‬امکان تشکیل گروه های اجتماعی فراوان روی خط ‪ ،‬رای گيری روی خط ‪ ،‬امکان توزیع عادالنه‬
‫امکانات به طور یکسان در میان شهروندان و ایجاد زمینه استفاده از نظرات شهروندان در مدیریت شهر از جمله اثرات اجتماعی‬
‫اجرای این پروژه در مشهد خواهد بود‪.‬‬
‫در زمینه های فرهنگی نيز اجرای شهر الکترونیک تأثيرات زیادی را به دنبال دارد که بطور مثال از شفاف سازی‪ ،‬اطالع رسانی‪،‬‬
‫آموزش مجازی شهروندان در موضوعات عمومی و اختصاص ی در همه جا و در هر زمان دلخواه‪ ،‬امکان انتشار رسانه های دیجیتالی‬
‫برای شهروندان‪ ،‬استفاده از کتابخانه های دیجیتالی مشهد و سایر نقاط کشور و جهان‪ ،‬انتشار اخبار و اطالعات به هنگام در‬
‫مورد مشهد‪ ،‬زیارت روی خط و ده ها اثرات فرهنگی دیگر را می توان نام برد‪.‬‬
‫در زمینه اجتماعی و سیاس ی معرفی مشهد در جهان و امکان بیشتر ارتباطات بين املللی‪ ،‬باالبردن وجه سیاس ی این شهر به عنوان یک‬
‫شهر پیشرو در منطقه آسیا‪ ،‬امکانات اقتصادی زیادی را برای مشهد به ارمغان خواهد آورد‪.‬‬
‫نتیجه مطالعات و تحقیقاتی که به عنوان اولين مرحله در اجرای شهرالکترونیکى مشهد با محوریت شهرداری مورد نیاز است‪،‬‬
‫تحت عنوان «سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد» تنظيم شده است‪.‬‬
‫‪55-67‬‬
‫در واقع این سند چشمانداز‪ ،‬راهبردها‪ ،‬سیاستها و طرحهای کالن یک شهر الکترونیکی را به گونهای تنظیم نموده است که‬
‫توقع شهروندان و کارفرما در تشخیص ضرورت استقرار یک شهر الکترونیک برآورده شده و مسير اجرایی آن مشخص باشد‪.‬‬
‫سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد وسیلهای است که میخواهد وضعیت موجود توسعه فناوری اطالعات را بهبود بخشیده و‬
‫پس از ارتقاء وضعیت موجود‪ ،‬زمینه تعامل اطالعاتی بين سازمانها و شهروندان را به وجود آورده و در نهایت به یکپارچگی‬
‫توسعه فناوری اطالعات شهر مشهد کمک کند‪.‬‬
‫اين سند راهبردى در ‪ 500‬صفحه تنظيم و تحويل شهردارى شده است‪ .‬اين سند در راستاى اهداف سند توسعه فناورى‬
‫اطالعات و ارتباطات قرار دارد و از اين جهت كه زمينه اجراى عمليات شهر الكترونيكى مشهد را براساس اصول علمى جهان‬
‫راهبردى مى كند حائز اهميت است‪.‬‬
‫این پروژه نيز مانند بسیاری دیگر از پروژههای ملی کشورمان که با تغیير مدیریت متوقف میشوند‪ ،‬با تغیير مدیریت در سال ‪ 82‬و‬
‫به دلیل عدم اطالعات مسؤوالن جدید متوقف و تمامی تالشهای صورت گرفته‪ ،‬بایکوت شد‪ .‬البته حدود یک سال و نیم بعد و‬
‫پس از برگزاری نخستين نمایشگاه شهر الکترونیکی مشهد بود که بار دیگر تالش برای ایجاد این شهر آغاز شد‪.‬‬
‫اما این آغاز دوباره در پروژه شهر الکترونیکی مشهد‪ ،‬نسبت به دیگر پروژههای ملی که با تغیير مدیریت‪ ,‬شاهد آغاز دوباره تالشها‬
‫بودند‪ ،‬دارای یک ویژگی خاص بود و آن اینکه مسؤوالن جدید این بار تصمیم به مطالعه جدیدی نگرفتند و قرار شد ادامه کار بر‬
‫اساس همان سند راهبردی که در دوره قبل تدوین شده بود پیگيری شود‪ .‬از نتايج اين شهر الكترونيكى راهاندازى سايت‬
‫) ‪ ) www.E-mashhad.ir‬بيشتر از همه محسوس تر است‪.‬‬
‫‪56-67‬‬
‫شهر الکترونیکی بوستون‪ ،‬مرکز ایالت ماساچوست بوده ودر شمال ایالت متحده آمریکا قرار دارد‪ .‬شهر الكترونيكى بوستون یکی‬
‫از شهرهایی است که در ارائه خدمات الکترونیکی پیشتاز است‪.‬‬
‫شهروندان این شهر میتوانند با مراجعه به وبسایت این شهر ( ‪) http://www.cityofboston.gov‬‬
‫دامنه وسیعی از اطالعات که شامل رویههای کاری‪ ،‬مرور گزارشهای رستورانها و اطالعات گردشگری است‪ ،‬دست پیدا کنند‪.‬‬
‫اولين صفحه سایت این شهر کاربران را به قسمتهای مختلف سایت بر مبنای اینکه از ساکنان شهر‪ ،‬تاجر یا توریست‬
‫هستند‪ ،‬هدایت میکند‪ .‬گردشگران میتوانند در این سایت راجع به اطالعات تاریخی شهر‪ ،‬محل و ساعت کاری مکانهای دیدنی‬
‫و مورد عالقه‪ ،‬اطالعات الزم را کسب کرده و بهترین مکانها را برای عکسبرداری و فیلمبرداری یادگاری پیدا کنند‪.‬‬
‫دادگاه غذایی شهردار یکی از مهمترین بخشهای این سایت است که در اختیار کاربران قرار گرفته و حاوی گزارش بازرس یهای‬
‫صورت گرفته از رستورانها در سطح شهر بوستون و همچنين توضیحاتی درباره تخلفات آنها و امتیاز نهایی تعلق گرفته به هر‬
‫یک است‪.‬‬
‫این رویه باعث شده رستورانها کمتر تخلف کرده و مشتریان نيز رستورانی را که امتیاز بیشتری دارد‪ ،‬انتخاب کنند‪ .‬از سوی‬
‫دیگر این سایت امکان پرداخت قبوض‪ ،‬مالیات و جریمه وسایل نقلیه را از طریق اینترنت و به کمک کارت اعتباری فراهم‬
‫میکند‪ .‬این وب سایت قابلیت سرویس دهی باالتر از یک میلیون نفر در روز را دار است‪ .‬بر اساس آخرین اطالعات موجود ميزان‬
‫پرداخت مالیات وسایل نقلیه موتوری نزدیک به ‪ 300‬درصد افزایش داشته و ماهانه به طور متوسط سه هزار جریمه از طریق‬
‫اینترنت پرداخت شده و در طول یک سال شش هزار پرداخت در این شهر بهصورت برخط (‪ )online‬صورت گرفته است‪.‬‬
‫‪57-67‬‬
‫جستوجوی برخط امالک‪ ،‬منابع و فرصتهای سرمایهگذاری‪ ،‬فرم ثبتنام رأی دهندگان‪ ،‬آگهی کار‪ ،‬وسایل گمشده‪ ،‬جستوجوی‬
‫تسهیالت و جستوجوی مقبرهها‪ ،‬بخش دیگری از امکانات و اطالعاتی است که این سایت در اختیار شهروندان شهر بوستون قرار‬
‫میدهد‪.‬‬
‫سایت این شهر بهگونهای طراحی شده است که کاربر بهراحتی به قسمتهای مختلفی از قبیل دولت الکترونیکی‪ ،‬مجمع مجازی‪،‬‬
‫تجارت‪ ،‬گردشگری و کودکان هدایت میشوند‪.‬‬
‫بخش دولت الکترونیکی این سایت در پایيز سال ‪ 1996‬راهاندازی شد و امکان دسترس ی ‪ 24‬ساعته کاربران را در زمینه پرداخت‬
‫جریمههای اتومبیل‪ ،‬مرور پروژهها و پرداخت برخط مالیات فراهم میکند‪.‬‬
‫شهروندان این شهر در بخش مجازی میتوانند اطالعات محل سکونت‪ ،‬سازمانهای شهری و امنیت عمومی را بهدست آورند و‬
‫همچنين با وارد کردن نام محل موردنظر خود‪ ،‬تمام اطالعات الزم را جهت برقراری با آن دریافت کنند‪.‬‬
‫پارک تفریحی اینترنتی و آگاهی از خطرات آتش‪ ،‬مواردی است که در بخش کودکان این سایت قرار داده شده و کارشناسان از این‬
‫قسمت بهعنوان ویژگی منحصر به فرد سایت نام میبرند‪.‬‬
‫‪58-67‬‬
‫شهر تايپه ‪ ،‬در شمال كشور تايوان واقع شده است و مركز سياس ی‪ ،‬اقتصادى‪ ،‬مالى و فرهنگى جمهورى تايوان‬
‫محسوب مى شود و یکی از شهرهایی است كه در زمينه برپايى شهر الكترونيک خود طرح ها و برنامه هاى جامعى را‬
‫پياده سازى نموده است‪) http://english.taipei.gov.tw (.‬‬
‫مسؤوالن شهر تایپه در سال ‪ 2000‬تصمیم گرفتند بهمنظور افزایش استفاده از اینترنت برای کاهش حضور در‬
‫خیابانها و ایجاد یک شبکه گسترده از خدمات دولتی شهر الکترونیکی تایپه را ایجاد کنند‪.‬‬
‫برای رسیدن به این اهداف اقدام به مجتمعسازی شبکههای گسترده سازمانهای خصوص ی و ایجاد یک شبکه‬
‫خدمت دهی با سرعت باال کرده تا از این طریق تمام بنگاهها‪ ،‬مدارس‪ ،‬بیمارستانها و خانهها را بههم وصل کرده و‬
‫شهر را برای تبدیل شدن به یک محیط زندگی کامال شبکهای پیش ببرد‪.‬‬
‫ظرف مدت سه سال در همه کالسهای دوره ابتدایی‪ ،‬راهنمایی و متوسطه یک کامپیوتر قرار داده و ایجاد یک‬
‫کتابخانه الکترونیکی را برای عموم مردم که امکان انجام تحقیقات را داشته باشند‪ ،‬در دست اجرا دارد‪.‬‬
‫بر اساس برخی از آمارهای موجود‪ ،‬ظرف مدت یک سال ‪ 435‬بنگاه و مدرسه بهطور مستقیم تحت نظارت شهرداری‬
‫تایپه‪ ،‬سیستم تبادل دادههای الکترونیکی را ایجاد کردهاند و بر همين اساس نرخ درصد کارهایی که کامال توسط‬
‫این سیستم انجام میشود به ‪ 52‬درصد رسیده است‪.‬‬
‫‪59-67‬‬
‫در این شهر برای تمامی کارکنان صندوق پست الکترونیکی فراهم شده و تاکنون بیش از ‪ 800‬کیوسک اطالعرسانی در سطح‬
‫شهر نصب شده است‪.‬‬
‫با استفاده از این کیوسکها آن دسته از مردم که در منزل به اینترنت دسترس ی ندارند‪ ،‬در سفر هستند و یا عموم مردم‬
‫عادی میتوانند در هر جا و زمان به شبکه متصل شوند‪.‬‬
‫اختصاص شماره شناسایی الکترونیکی به شهروندان‪ ،‬ایجاد کتابخانه الکترونیکی‪ ،‬صندوق الکترونیکی رایگان و مقرر‬
‫ساختن خدمات ‪ 24‬ساعته از جمله طرحهایی است که در شهر الکترونیکی تایپه اجرا میشود‬
‫‪60-67‬‬
‫خیلی هیجان انگيزه !!! تصور کنید که در یک شهر با تجهيزات کامل و تسهیالت تعریف شده شهر الکترونیکی‬
‫حضور دارید‪ ،‬برای آشنایی بیشتر با کارکرد فناوری اطالعات‪ ,‬یک روز در شهر الکترونیک البته کوتاه‪ ,‬مختصر و بی‬
‫دغدغه را توصيف مى كنيم‪ .‬این نکته رو فراموش نکنیم که در حال حاضر آنچه که مطالعه خواهیم کرد در‬
‫کشورهای نیمه پیشرفته و توسعه یافته جهان به امری معمول مبدل شده است اما هنوز چنين زندگی مدرن جای‬
‫خود را به طور کامل باز نکرده است و از طرفی دیگر سیستم های ذکر شده یا به صورت آزمایش ی در حال اجرا‬
‫هستند و یا به صورت یکپارچه استفاده نمی شوند‪.‬‬
‫با یك محاسبه سرانگشتی خواهید دید كه بخش عظیمی از اوقات روزانه خود را صرف كارهای تكراری و‬
‫غيرضروری میكنید‪.‬‬
‫‪61-67‬‬
‫صبح زمانی كه از خواب برمیخيزید‪ ،‬گزارش كاملی را از وضعیت سیستمهای امنیتی‪ ،‬تسهیالت و وسایل‬
‫منزل تان از منش ی الكترونیكی منزل تان دریافت خواهید كرد‪.‬‬
‫قبل از دوش گرفتن میتوانید از طریق اینترنت به شبكه راديويى دل خواهتان دسترس ی داشته باشید و اخبار روزانه را بشنوید‪.‬‬
‫هنگام ترك منزل بد نیست كه به سیستم خرید خانه سری بزنید ‪ .‬البته این سیستم بهطور خودكار موجودی مایحتاج منزل را‬
‫كنترل میكند و در مواقع كمبود سفارشهای الزم را ارسال میكند‪ .‬پس از خرید اجناس‪ ،‬قیمت آنها به طور خودكار از كارت‬
‫اعتباری شما كسر خواهد شد‪.‬‬
‫وقتی اتومبیل تان را روشن میكنید بهطور اتوماتیك آخرین وضعیت رفت و آمد در خیابانها و ترافیك شهر را دریافت میكنید و‬
‫بهترین مسير برای رسیدن به محل كار برای شما برنامهریزی میشود‪ .‬هنگام رانندگی منش ی الكترونیك شما‪ ،‬پیغامها‪ ،‬قرارهای‬
‫مالقات و كارهای روزمرهتان را بررس ی كرده و فعالیتهای شما را برنامهریزی میكند‪.‬‬
‫وقتی در شهر الكترونیك رانندگی میكنید به ندرت به ترافیكهای سنگين برمیخورید‪ .‬یك سیستم هوشمند كنترل ترافیك‪ ،‬رفت‬
‫و آمدهای شهری را طوری تنظیم میكند كه شما كمترین زمانهای انتظار را پشت چراغ قرمز داشته باشید‪.‬‬
‫‪62-67‬‬
‫اتومبیلها نيز به یك سیستم كنترل هوشمند مجهز هستند به طوری كه حداقل تخلفات شهری را شاهد خواهید بود‪.‬‬
‫تصادفات در شهر الكترونیك حداقل خواهد بود‪.‬‬
‫زمانی كه در یك شهر الكترونیك تصادفی رخ میدهد اتومبیل بهطور هوشمند یك پیغام به مركز اتفاقات شهری ارسال‬
‫میكند‪ .‬یك سیستم موقعیتیاب جغرافیایی تصویر دقیق و مشخصات محل تصادف را مشخص میكند‪ .‬مشخصات‬
‫ً‬
‫تصادف به همراه تصاویر محل تصادفات به اداره پلیس و اورژانس ارسال میشود و فورا اقدامات الزم برای رسیدگی‬
‫به تصادف و ارسال مجروحين به بیمارستان صورت میگيرد‪ .‬وقتی كه آمبوالنس در حال عزیمت به محل تصادف‬
‫است بهطور خودكار پیغامهایی را به چراغهای راهنمای مسير ارسال میكند تا با تنظیم آنها كمترین توقفات ممكن را‬
‫در طول مسير حركت به سمت بیمارستان نيز وضعیت بیمار به بیمارستان مخابره میشود تا امكانات و تجهيزات الزم‬
‫برای مداوای او قبل از رسیدن به بیمارستان فراهم شود‪.‬‬
‫هنگام ورود به شركت سیستم هوشمند ورود و خروج شركت‪ ،‬اطالعات شما را كنترل و ساعت حضورتان را ثبت‬
‫میكند‪ .‬كارتابل الكترونیكی شما تمامی نامههای الكترونیكیتان را برای بررس ی آماده میكند‪ .‬نامههایی كه به زبانهای‬
‫دیگر نوشته شدهاند به زبان كشورتان ترجمه میگردد‪.‬‬
‫ممكن است شما روز پركاری داشته باشید‪ ،‬چند قرار مالقات و جلسه تمامی ساعات كاری شما را پر كند‪ .‬ولی شما‬
‫ً‬
‫برای شركت در این جلسهها اصال محل كار خود را ترك نمیكنید‪ .‬سیستم كنفرانس تصویری محل كار‪ ،‬حضور شما‬
‫ار در تمامی جلسات ممكن خواهد ساخت‪ .‬تمامی صورت جلسات نيز به صورت اتوماتیك و تصویری ضبط و نگهداری‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫برای بررس ی وضعیت درس ی فرزندتان میتوانید از طریق سایت مدرسه مجازی عملكرد تحصیلی او را بررس ی كنید و یا‬
‫با معلمان او ارتباط برقرار كنید‪.‬‬
‫‪63-67‬‬
‫قبل از جلسه با نمایندگی یكی از شركتهای تجاری‪ ،‬میتوانید اطالعات مفیدی در مورد شركت مورد نظر‪ ،‬حیطه عمل كردش‪،‬‬
‫ً‬
‫وضعیت بازار و زمینه فعالیت شركت بهدست آورید‪ .‬اگر به شبكه پشتیبان تصمیمگيری شركت دسترس ی داشته باشید احتماال‬
‫گزارشهای آماری و اطالعات مفید و مناسب دیگری نيز در این زمینه بهدست خواهید آورد‪.‬‬
‫زمانی كه كارهای روزمرهتان به پایان رسید‪ ،‬سیستم هوشمند جستوجوی شما‪ ،‬اعالم میكند كه تعدادی مقاله و اطالعات‬
‫جدید در ارتباط با موضوعات مورد عالقه شما یافته است‪ .‬این سیستم اطالعات جدید را به طور اتوماتیك به كتابخانه‬
‫دیجیتال تان اضافه میكند‪.‬‬
‫اگر در زمان بازگشت به منزل بخواهید در پمپ بنزین سوختگيری كنید‪ ،‬سیستم موقعیتیاب هوشمند اتومبیلتان نزدیكترین‬
‫پمپ بنزین را به شما پیشنهاد میكند‪ .‬پس از سوختگيری نيز میتوانید با كارت اعتباری‪ ،‬هزینه بنزین را بپردازید‪.‬‬
‫وقتی كه به منزل میرسید‪ ،‬همه چيز مرتب است‪ .‬سیستمهای تهویه هوشمند هوای خانه را به نحو مطلوبی تنظیم كردهاند‪.‬‬
‫تسهیالت و وسایل منزل همه طبق برنامه كار میكنند‪ .‬شما یك روز پركار را در شهر الكترونیك پشت سر گذاردهاید‪ .‬كارهای مختلفی‬
‫انجام دادهاید ولی به ندرت درگير كارهای تكراری شدهاید‪ .‬شما میتوانید اوقاتی زیادی را كه در شهرهای سنتی در خیابانهای‬
‫شلوغ و یا در صف بانك صرف میكردید‪ ،‬مشغول مطالعه‪ ،‬استراحت و تفریح شوید و یا به موضوعات مورد عالقه خود‬
‫بپردازید‪.‬‬
‫‪64-67‬‬
‫مسلم است كه در آغاز هزاره سوم‪ ،‬بسيار دور از ذهن است كه بتوان با اتكاء به شيوه هاى گذشته طراحى‪ ،‬برنامه ريزى‬
‫و مديريت كالن شهرها را انجام داد‪.‬‬
‫به طور كلى‪ ،‬فناورى اطالعات و به طور خاص‪ ،‬شهر الكترونيكى مهمترين راهكار در اين زمينه است‪ .‬به طور قطع‪،‬‬
‫مديران اجرايى كشور مى توانند چنين پروژه هايى را در چارچوب برنامه هاى استراتژيك مصوب و با حمايت هاى خود‬
‫به مرحله اجرا گذاشته و كمک كنند تا درسايه آن‪ ،‬اهداف مربوطه تحقق يابد‪.‬‬
‫‪65-67‬‬
www.IRITN.com
www.yazd.mihanblog.com
www.e-birjand.ir
www.aftab.ir
www.abharnews.ir
www.ayandeh.com
www.iritn.ir
www.fara.ir
www.itna.ir
www.itnaalyze.ir
www.ayandehnega.org
66-67
67-67