- دانشگاه علوم پزشکی تهران
Download
Report
Transcript - دانشگاه علوم پزشکی تهران
برنامه ریزی آموزش ي:
نخ تسبیح فرایند یاددهی -یادگیری
دكتر محمد جلیلی
مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی
دانشگاه علوم پزشکی تهران
[email protected]
شما در یکی از د انشکده های پزشکی کشور در حال فعالیت هستید.
از شما خواسته شده است تا در کارگروهی که برای برنامه ریزی آموزش ی درس
........تشکیل شده است همکاری کنید.
شما با این سوال مواجه می شوید که این کار را چطور انجام دهید.
برای انجام این کار ،به چه توان مندی هایی احتیاج دارید؟
آگاهی در مورد اخالق پزشکی
آگاهی در مورد شیوه برنامه ریزی آموزش ی
مرور کلی مراحل برنامه ريزي آموزش ي
تمرین مقدماتی در خصوص مراحل اصلی برنامه ریزی آموزش ی
سخنرانی :مروری بر فرایند برنامه ریزی آموزش ی -بخش اول
کار گروهی اول :نیازسنجی ،تدوین اهداف و محتوای آموزش ی
سخنرانی :مروری بر فرایند برنامه ریزی آموزش ی – بخش دوم
کار گروهی دوم :تعیین روش های آموزش ی و ارزشیابی مناسب
گزارش کار گروهی
برنامه آموزش ي
برنامه آموزش ي طرحي است مدون كه كليه فعاليت هاي آموزش ي بايد در
قالب آن انجام شود.
واقعيت اين است كه هيچ تعريف جامعي از برنامه آموزش ي كه مورد توافق
تمام صاحب نظران باشد وجود ندارد.
Sockett در اين مورد مي گويد“ :دنبال تعريف واحدي براي برنامه
آموزش ي نباش چون چنین تعريفي پيدا نمي كني”
اجزای معمول برنامه آموزش ی:
◦ محتوا (سرفصل دروس)
◦ امتحان
فرايند تعريف و سازمان دهي اين عناصر در يك چارچوب منطقي برنامه ريزي
آموزش ي ناميده مي شود.
مدل هاي متعددي براي برنامه ريزي آموزش ي وجود دارد.
مانند:
10سوال هاردن
6مرحله Kern
پیامدها
روش های
ارزشیابی
روش های
ارزشیابی
روش های
آموزش ی
روش های
آموزش ی
محتوا
محتوا
اهداف
اهداف
نیازسنجی
نیازسنجی
يكي از اين مدل ها كه مي توان از آن استفاده كرد مدل 10سؤال هاردن
است.
.1
نيازهاي جامعه در ارتباط با محصول دوره آموزش ي چيست؟
.2
اهداف آموزش ي كلي و اختصاص ي دوره چيست؟
.3
چه محتوايي بايد ارايه شود؟
.4
اين محتوا چگونه بايد سازماندهي شود؟
.5
از چه استراتژي هاي آموزش ي بايد استفاده شود؟
.6
از چه روش هاي آموزش ي بايد استفاده شود؟
.7
ارزيابي چگونه انجام مي شود؟
.8
جزييات برنامه آموزش ي چگونه به اطالع رسانده مي شود؟
.9
چه محيط آموزش ي مورد تأكيد قرار مي گیرد؟
.10كل فرايند ارايه برنامه آموزش ي چگونه اداره مي شود؟
قرار است اين دوره چه دانشجويي تربيت كند؟
◦ در بسيار مواقع پاسخ اين سؤال به طور كلي توسط كسان ديگري داده شده
است.
◦ در كشور ما ،دانش آموخته دوره پزشكي عمومي قرار است به عنوان يك
پزشك مستقل خدمات سالمت سطح اول را به آحاد جامعه ارايه كند.
حال سؤال اين است كه انتظار جامعه از دانش آموخته اين دوره چيست؟
استفاده از نظرات خبرگان
بررس ي اشتباهات در عملكرد پزشكان
بررس ي حوادث خطیر
تحليل شغلي پزشكان در حال كار
بررس ي مطالعات مرگ ومیر
بررس ي عملكرد پزشكان نخبه
تحليل برنامه هاي آموزش ي موجود
بررس ي ديدگاه دانش آموختگان اخیر
معمول ترين روش ،استفاده از نظر خبرگان است.
در عین حال تالش مي شود رويكردي چندبعدي به موضوع تعيین نيازهاي
جامعه وجود داشته باشد.
معموال نیازسنجی محدود به پیامدها نیست و تمامی اجزای برنامه آموزش ی
را شامل می شود.
در همه مدل ها یکی از اصلی ترین مراحل ،تدوین اهداف آموزش ی است.
اهداف عبارتند از توانايي هايي كه انتظار مي رود دانش آموخته در پايان دوره
به آنها دست پيدا كرده باشد.
• اهداف آموزش ي آموزش گیرنده
• دانش ي
• نگرش ي
• مهارتي
• اهداف آموزش ي فرايندي
• فردي
• برنامه اي
طبقه بندي اهداف آموزش ي
اهداف آموزش ي كلي
General edu. objectives
اهداف آموزش ي مياني
Intermediate edu. objectives
اهداف آموزش ي اختصاص ي
Specific edu. objectives
كلي
اهداف كلي
اهداف مياني
اهداف اختصاص ي
اختصاص ي
competency – Outcome
هدف یا توان مندی؟
توان مند ی هایی است که انتظار می رود دانش آموخته دوره بتواند انجام
دهد.
جهانی یا محلی؟
میزان جزیی شدن
تقسیم بندی
احساس مالکیت
اهدافی را بگوییم که می توانیم به آن دست پیدا کنیم.
◦ اگر این کار را انجام دهیم سطح آموزش به شدت افت می کند.
◦ احساس رضایت کاذب ایجاد می کند.
◦ مدرسان را از تالش بیشتر منع می کند.
اهدافی را بگوییم که ممکن است نتوانیم به آن دست پیدا کنیم.
◦ سطح کار را باال می برد
◦ ایجاد نارضایتی به دلیل عدم تحقق اهداف دست نیافتنی می کند.
رگه های طال!! :اهداف آموزش ی موجود در منابع
ترجمه کنیم یا نه؟
بخوانیم یا نه؟
بخوانیم ولی ترجمه نکنیم
تصميم گیري در مورد محتواي آموزش ي يك از مهم ترين مراحل در فرايند برنامه
ريزي آموزش ي مي باشد.
در صورت مشخص بودن اهداف اين كار معموال كار دشواري نيست.
البته بايد توجه داشت تصميم گیري در مورد چیزهايي كه نبايد در برنامه
آموزش ي گنجانده شوند گاهي دشوارتر است.
معيارهاي تعيین محتوا:
◦ مستقيما در ارتباط با اهداف آموزش ي در نظر گرفته شده باشد.
◦ براي گذراندن درس هاي بعدي نياز به فراگیري آن وجود داشته باشد.
◦ براي درك ساير موضوعات در دوره ضروري است.
◦ به دانشجو براي ايجاد توانمندي هاي ذهني نظیر تفكر نقادانه كمك كند.
در اين مرحله بايد مشخص كنيم كه شكل دوره و محل قرارگیري اجزاي
مختلف آن به چه شكل خواهد بود.
شرکت کنندگان به سه گروه تقسیم می شوند.
در هر گروه یک موضوع را که در نظر دارید برای آموزش آن برنامه ریزی کنید
انتخاب نمایید .این موضوع می تواند برنامه ریزی آموزش ی چرخش کارآموزان
در یکی از بخش های اعضای گروه شما باشد.
در این کار گروهی ،شما قصد دارید برای برنامه آموزش ی مورد نظر اقدامات
زیر را انجام دهید:
◦ نیازسنجی
◦ تدوین اهداف آموزش ی
◦ تعیین محتوای آموزش ی
SPICES model
Student centered
Problem based
Integrated
Community oriented
Electives
Systematic
Teacher centered
Information gathering
Discipline based
Hospital based
Standards course
Apprenticeship
روش هاي دستيابي به اهداف بر حسب نوع اهداف آموزش ي مورد نظر و نیز
توان مندي هاي فراگیران متفاوت مي باشد.
توصيه مي شود در يك برنامه آموزش ي حتما از روش هاي آموزش ي متعدد
استفاده شود.
در هنگام انتخاب روش هاي آموزش ي به امكانات موجود توجه
شود
يك نكته مهم:
برنامه آموزش ي به مدرسان ياد مي دهد كه چه چیزي را آموزش بدهند.
امتحان به فراگیران مي آموزد كه چه چیزي را ياد بگیرند.
در يك برنامه آموزش ي مطلوب بايد عوامل زير مورد ارزيابي قرار گیرند:
فراگیر
مدرس
دوره آموزش ي
بررس ي نتايج ارزيابي فراگیران خود يك روش براي ارزيابي دوره است
ارزيابي دوره نبايد به اين روش محدود شود.
در اين قسمت نیز استفاده از روش هاي مختلف مي تواند مفيد باشد.
جزييات يك برنامه آموزش ي بايد به اطالع دانشجويان و مدرسان دوره و
مديران و مسؤوالن رسانده شود.
اين امر معموال به صورت تهيه و توزيع جداول زماني و نیز سيالبوس ها انجام
مي شود.
تهيه راهنماي مطالعه و راهنماي مدرسان بسيار مفيد است.
جو كلي محيط آموزش ي در برنامه آموزش ي مورد نظر چيست؟
محيط آموزش ي عاملي است كه در تسهيل يادگیري فراگیر نقش بسيار عمده
اي ايفا مي كند.
براي بررس ي محيط آموزش ي ابزارهايي نیز طراحي شده كه مي توان از آن
استفاده كرد.
براي پيشبرد امور جاري يك برنامه آموزش ي و يافتن مشكالت آن و پاسخ گويي
به اين مشكالت و در نتيجه تالش براي ارتقاي مستمر كيفيت دوره آموزش ي
الزم است نظام مديريت دوره به خوبي مشخص شده و نقش اجزاي مختلف
در زمينه پيش برد برنامه معلوم باشد.
.1
نيازهاي جامعه در ارتباط با محصول دوره آموزش ي چيست؟
.2
اهداف آموزش ي كلي و اختصاص ي دوره چيست؟
.3
چه محتوايي بايد ارايه شود؟
.4
اين محتوا چگونه بايد سازماندهي شود؟
.5
از چه استراتژي هاي آموزش ي بايد استفاده شود؟
.6
از چه روش هاي آموزش ي بايد استفاده شود؟
.7
ارزيابي چگونه انجام مي شود؟
.8
جزييات برنامه آموزش ي چگونه به اطالع رسانده مي شود؟
.9
چه محيط آموزش ي مورد تأكيد قرار مي گیرد؟
.10كل فرايند ارايه برنامه آموزش ي چگونه اداره مي شود؟
برنامه ريزي آموزش ي يكي از مهم ترين اجزاي الزم براي ارتقاي كيفيت آموزش
است.
برنامه ريزي آموزش ي همانند نخ تسبيح اجزاي مختلف يك آموزش مطلوب را
گرد هم مي آورد.
برنامه ريزي آموزش ي فرايندي است نظام مند.
اجزای روش هاردن در برنامه ریزی آموزش ی الزاما خطی نیست.
در اغلب موارد می توان در یک جایی از مسیر وارد عمل شد.
در اغلب موارد چند سوال اول ،نیازسنجی ،تعیین اهداف و محتوا در ابتدای
کار صورت می گیرد.
در این کار گروهی ،شما قصد دارید برای برنامه آموزش ی مورد نظر که در کار
گروهی قبلی در مورد آن نیازسنجی ،تدوین اهداف و تعیین محتوا کرده اید
اقدامات زیر را انجام دهید:
◦ تعیین راهبردها و روش های آموزش ی
◦ تعیین روش های ارزشیابی فراگیران
در پایان این کار گروهی ،بر حسب زمان باقی مانده ،تعدادی از گروه ها،
خالصه ای از گزارش کار خود را ارایه می کنند.