نقش تغذیه سالم در کنترل دیابت ( کارگاه بهورزی)
Download
Report
Transcript نقش تغذیه سالم در کنترل دیابت ( کارگاه بهورزی)
4
52
Chronic Diseases result in
percent of deaths
Cardiovascular
Chronic Respiratory
Disease
Type 2 Diabetes
Cancer
Diabetes in the World
31.7
India
Year
2000
20.8
China
17.7
USA
8.4
Indonesia
6.8
millions
Japan
Reference: Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes. Diabetes Care. 2004; 27(5): 1047-1053.
Diabetes in the World
79.4
India
Year
2010
42.3
China
30.3
USA
21.3
Indonesia
8.9
millions
Japan
Reference: Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes. Diabetes Care. 2004; 27(5): 1047-1053.
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
1990
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
1991-92
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
1993-94
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
1995-96
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
1995
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
1997-98
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
1999
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
2000
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
Prevalence of Diabetes in Adults
United States, BRFSS
2001
No Data
<4%
4%-6%
6%-8%
8%-10%
Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.
>10%
دیابت نوع 2
در حدود 90تا 95درصد موارد دیابت بزرگساالن
را تشکیل می دهد .در این نوع دیابت انسولین
توسط لوزالمعده ساخته می شود ولی به دلیل کاهش
حساسیت سلول ها به انسولین گلوکز وارد سلول ها
نمی شود و در نهایت قند خون باال می رود.
این نوع دیابت بیشتر در افراد باالی 30سال
دیده می شود و در اکثر موارد با چاقی ارتباط
دارد .درمان این افراد با برنامه غذایی مناسب.
ورزش و داروهای خوراکی انجام می شود.
15
دیابت نوع 1عبارتست از فقدان کامل انسولین
یا
نارسایي
تولید
در
انسولین .این
بیماري
نوع 1
پانکراس است که
دیابتبتاي
ناشي از نقص در سلولهاي
خود این نقص میتواند به علت نقص در غدد دیگر
باشد.
این بیماري معموال در کودکان و افراد جوان
دیده میشود .این نوع دیابت حدود 10درصد کل
افراد مبتال به دیابت را تشکیل میدهد .اسامي
دیگر این بیماري عبارتند از :دیابت جواني،
دیابت
شکننده
و
دیابت
مستعد
کتوز.
برخي
مطالعات پیشنهاد کرده اند که زود دادن شیرگاو
به نوزادان باعث مستعد شدن آنها جهت ابتال به
دیابت نوع 1میشود اما این یافته هنوز در
مطالعات دیگر تایید نشده است.
و2
تفاوت
نوع و21
دیابتنوع 1
تفاوت دیابت
سن بروز
:1کودکی و نوجوانی
:2بزرگسالی -باالی 30سال
عامل بیماری
:1محیطی (سرخچه) یا ناشناخته ()%95
:2ارثی یا محیطی (چاقی-عدم تحرک-
فشارخون-اختالل چربی خون-استرس و تنش)
چاقی و اضافه وزن
بسیار عامل مهم در ابتال به دیابت چاقی سیبی مهمتر از گالبی در بروزدیابت
هرچه چربی بیشتر :گیرنده ها ضعیف تر وغیر حساستر و انسولین غیرفعالتر
فشارخون
فشارخون کنترل نشده میتواند عاملتشدید کننده در ابتال به دیابت
باشد.
هریک درجه فشارخون باال در طوالنیافزایشخون
در چربی
قندخون
اختاللگرم
مدت=10میلی
درصد زیادی از دیابتی ها اختاللچربی خون دارند و بالعکس
هریک درجه افزایش در طوالنی مدت= 5میلی گرم افزایش قندخون
)≥88cm • چاقي شكمي (دور كمر
)<50mg/dl( پائينHDL •
)≥150 mg/dl( • تري گليسريد باال
)≥85/130mmHg ( • فشار خون باال
)≥110 mg/dl( • قند خون باال
NCEP ATP III. Circulation 2002.
Reusch JEB. Am J Cardiol 2002.
شيوع سندرم متابوليك در دنيا
Cameron et al. Endocrinol Metab Clin North Am 2004.
Fasting Blood Glucose
• > 8 hr fast
• DM if FBG > 126 mg/dl (7.0mM)
– on 2 occasions
• Pre-Diabetes
– Impaired fasting glucose (IFG)
– if : 110 - 125 mg/dl
عاليم بيماري ديابت:
پرنوشی
پرادراری
پرخوری
ضعف
خستگي
تحريکپذيري و کاهش وزن محسوس.
دیابت
بارداری
GDM
* عدم تحمل به گلوکز را در زمان بارداری دیابت حاملگی ( )GDMمی گویند.
* دیابت حاملگی تقریبا در 4درصد حاملگی ها به وقوع می پیوند اما بعد از زایمان دیابت حاملگی
ناپدید می شود .
* زنان مبتال به انواع دیابت شناخته شده قبل از حاملگی در طبقه بندی GDMنمی گیرند.
* دیابت حاملگی در سه ماهه ی دوم یا سوم بارداری تشخیص داه می شود زیرا در این مرحله سطح
هورمون انتاگونیست انسولین افزایش می یابد و نیز مقاومت به انسولین به طور طبیعی به وجود می
اید.
• غربالگری بین هفته 24تا 28بارداری انجام می شود.
• نیاز به انسولین در هفته 38تا 40بارداری 2تا 3برابر افزایش
می یابد.
• هورمون های وابسته به بارداری خاصیت انتاگونیستی در برابر انسولین داشته
و سطح گلو کز خون را افزایش می دهند
حذف وعده ها و
میان وعده ها
فاصله زیاد
وعده خواب و صبحانه
توجه به کتوزیس
دریافت کم کربوهیدرات
دریافت کم انرژی
IQکاهش
تغذیه درمانی
• 40تا 45درصد کل انرژی از کربوهیدرات
• 3وعده اصلی و تا 4میان وعده
• میان وعده قبل از خواب
• کربوهیدرات در وعده صبح به خوبی تحمل نمی شود.
• 30تا 45گرم کربوهیدرات در وعده صبحانه
• برای رفع گرسنگی غذاهای حاوی پروتیین را بهتر است اضافه نمود.
تغذیه درمانی در بیماران
دیابتی
دیابت
غیر قابل درمان
اما
قابل کنترل
-1حفظ قندخون نزدیک به محدودۀ طبیعی ،از راه ایجاد تعادل بین غذای مصرفی،
مقدار داروی دریافتی و فعالیت های جسمانی.
-2پیشگیری از تغییرات شدید قندخون.
-3تنظیم زمان مصرف وعده ها و میان وعده ها بمنظور پیشگیری ازتغییرات شدید
قندخون.
-4حفظ و نگهداری وزن بدن در محدودۀ مطلوب.
-5حفظ چربی های خون در محدودۀ طبیعی.
-6پیشگیری و کنترل عوارض مزمن دیابت مانند :بیماری های کلیوی ،فشارخون باال ،بیماری های قلبی
عروقی ،عوارض چشمی ،زخم پای دیابتی و . ...
-7پیشگیری از عوارض حاد دیابت که در هنگام بیماری های کوتاه مدت یا ورزش می تواند رخ دهد.
داشتن رژیم غذای ی سالم مستلزم انست که موارد زیر به بیمار اموزش داده شود:
-1زمانبندی برای وعده های اصلی و میان وعده ها منطبق بر داروی مصرفی
-2گروه های غذای ی
-3گروه های جانشینی و اندازۀ واحدها
-4توصیه های مربوط به هریک از گروه های غذای ی
-5برطرف کردن برخی ابهامات و سواالت رایج بیماران دیابتی
گروه هاي غذایي
براي داشتن یك برنامه غذایي صحیح ،الزم است گروه هاي
غذایي اصلي را بشناسیم.
به طوركلي مواد غذایي به شش گروه عمده تقسیم مي شوند:
-1گروه نان و غالت
-2گروه سبزي ها
-3گروه میوه ها
-4گروه شیر و لبنیات
-5گروه گوشت و جانشین هاي آن
-6گروه روغن ها و چربي ها
معموالا باید براي تنظیم برنامه غذاي ي روزانه یك
پیمانه یا سهم یا واحد در نظر بگیریم تا بتوانیم بر
اساس آن میزان مواد غذایي مورد نیاز را اندازه گیري
كنیم .به این پیمانه ،سهم غذایي یا واحد غذایي مي
گویند .منظور از یك سهم در هر گروه غذایي ،مقدار
غذایي است كه ارزش غذایي مشابه با سایر مواد غذایي از
گروه هاي غذایي
-1گروه نان و غالت
مواد غذایي این گروه به دلیل دا شتن مواد نشاسته اي،
تأمین كننده انرژي یا مواد انرژي زا محسوب مي شوند .این
گروه از موادغذایي عالوه بر تركیبات نشاسته اي ،تأمین
كننده فیبر ،ویتامین هاي گروه ب ،آهن و پروتئین نیز مي
باشند .مصرف مواد غذایي این گروه براي رشد و همچنین سالمت
اعصاب ضروري است.
مواد غذایي گروه نان و غالت:
غالت سبوس دار (جو ،گندم ،جو دوسر ،چاودار و ارزن) ،نان
سبوس دار ،برنج ،ماكاروني و دانه ذرت ،رشته پلویي و رشته
آشي ،آرد كامل غالت ،گندم برشته و بي نمك و آرد كامل غالت
نان ذرت ،بیسكوییت ،نان سفید ،شیریني هاي كم چربي ،گندم
یا ذرت شیرین شده ،آرد كم سبوس غالت :ا
* شیریني هایي با چربي متوسط یا زیاد (خامه اي) و مواد
گروه هاي غذایي
-2گروه سبزیها
این دسته از مواد غذایي به علت داشتن فیبر غذایي ،ویتامین
آ ،ویتامین ث ،اسید فولیك ،پتاسیم و منیزیم از اهمیت
زیادي برخوردار هستند .در برنامه غذایي الزم است سبزي هایي
با رنگ سبز تیره و سبزي هاي برگ دار موجود باشد ،زیرا
حاوي ویتامین آ بیشتري هستند .ویتامین آ ویتامیني است كه
براي سالمت پوست ،چشم و افزایش مقاومت بدن در مقابل عفونت
ها الزم است .مصرف سبزیجات خام
(كه خوب شسته و ضدعفوني شده
باشد) ،جذب آهن را افزایش مي دهد و در كاهش میزان كم خوني
فقرآهن مؤثر است.
مواد غذایي گروه سبزي ها:
-1سبزیجات برگ دار ،جوانه حبوبات و غالت ،انواع كلم،
گروه هاي غذایي
-3گروه میوه ها
میوه جات از جمله مواد غذایي مفید و ضروري در یك برنامه غذاي
سالم هستند كه حاوي ویتامین ها و امالح معدني مفیدي هستند و به
علت داشتن مقادیر مناسب فیبر غذایي ،ویتامین ث ،ویتامین آ و
پتاسیم الزم است روزانه مصرف شوند .میوه ها مانند سبزي ها سرشار
از ریزمغذي ها بوده و فاقد سدیم و كلسترول هستند .بنابراین در
اكثر رژیم هاي مربوط به بیماریهاي مختلف مفید هستند.
میوه هاي غني از ویتامین ث مانند انواع مركبات یا توت ،در ترمیم
زخم ها و جذب آهن نقش دارند و مصرف آن ها پس از خوردن غذاهاي
حاوي پروتئین و آهن (مثل گوشت ها و حبوبات) توصیه مي شود .میوه
هایي مانند طالبي ،خرمالو ،هلو و شلیل حاوي مقادیر زیادي
ویتامین آ هستند كه براي جلوگیري از خشكي و تخریب پوست و افزایش
مقاومت بدن در برابر عفونت ،سالمت چشم و در كل سالمت عمومي بدن
الزم هستند.
مواد غذایي گروه میوه ها
-1زردآلو ،گرمك ،طالبي ،خربزه ،گریپ فروت ،پرتقال ،هلو،
هندوانه ،توت ،توت فرنگي ،سیب ،موز ،گالبي ،كیوي ،انگور ،گیالس،
ا باید به صورت تازه استفاده شوند.
آلبالو و ...حتما
ٍ ،آب میوه ها گاه گاه استفاده شوند.
-2احتیاط در كمپوت،كنسرو
گروه هاي غذایي
-4گروه شیر و لبنیات
مواد غذایي این گروه حاوي پرو تئین (ماده سفید آن) است .مواد لبني به
دلیل دارا بودن مقادیر باالیي پروتئین مرغوب و با كیفیت ،ویتامین هاي
گروه ب از جمله ب 12و ریبوفالوین و نیز كلسیم ،از منابع غذایي بسیار
خوب در برنامه غذایي محسوب مي شوند.
مصرف مواد غذایي این گروه موجب رشد و استحكام استخوا ن ها ،دندان ها و
سالمت پوست مي گردد .افرادي كه در رژیم روزانه خود در حد نیاز از مواد
غذایي این گروه مصرف نمي كنند .در سنین باالتر دچار پوكي و درد استخوان
مي شوند .در افرادي كه در مرحله رشد هستند مثل كودكان و نوجوانان،
كمبود كلسیم باعث تأخیر رشد مي گردد.
مواد غذایي گروه شیر و لبنیات
-1شیر كم چرب (با چربي1درصد) و یا ماست و پنیر ،دوغ و كشك كم چربي،
شیر تهیه شده از سویا (شیر سویا تركیبي شبیه شیر معمولي دارد ولي در
واقع از سویا تهیه مي شود و منشأ حیواني ندارد) :الزم است از این مواد
غذایي روزانه مصرف كنید.
-2شیر با چربي متوسط (با چربي 2/5درصد) و مواد لبني دیگر مانند ماست،
پنیر ،دوغ ،كشك و بستني با چربي متوسط را حداكثر 2-3بار در هفته
مصرف كنید.
-3شیر تمام چرب (با چربي 3درصد یا بیشتر) و سایر لبنیات تهیه شده از
گروه هاي غذایي
-5گروه گوشت و جانشین هاي آن
مواد غذایي مختلفي در این گروه قرار مي گیرند كه مواد مغذي بدن از
جمله پروتئین ،فسفر ،ویتامین هاي ب 12و ب ،6ر وي ،منیزیم و آهن را
تأمین مي كنند .مصرف گوشت ،حبوبات ،تخم مرغ و مغزها در برنامه
روزانه باعث مي شود كه رشد متوقف نگردد .آهن موجود در این مواد سبب
خون سازي مي شود و از كم خوني فقرآهن جلوگیري مي كند .پروتئیني كه
از طریق این مواد به بدن مي رسد تأمین كننده سالمت عمومي فرد بوده و
براي رشد ضروري است .مصرف انواع مختلف مواد غذایي این گروه موجب
تأمین پروتئین كافي و كاهش هزینه هاي غذا مي شود.
مواد غذایي گروه گوشت و جانشین هاي آن
مواد غذایي اصلي این گروه شامل گوشت ،حبوبات ،تخم مرغ و مغزها و
دانه هاي روغني است.
-1از گوشت مرغ ،ماهي ،گوشت سایر طیور مثل بوقلمون و بلدرچین ،انواع
مختلف حبوبات مانند لوبیا ،نخود ،ماش ،عدس ،باقالي خشك و لپه ،سفیده
تخم مرغ ،سویا ،مغزها و دانه ها شامل گردو ،بادام ،پسته ،كنجد،
شاهدانه ،فندق ،بادام زمیني و مغز تخمه ها بیشتر مصرف كنید.
-2از گوشت گاو و گوسفند كم چرب و زرده تخم مرغ گاهگاه استفاده
كنید( .مصرف 2-3عدد براي بالغین در هفته و 4تا 5عدد براي كودكان،
نوجوانان ،زنان باردار و شیرده توصیه مي شود)
فهرست جانشینی
فهرست جانشینی گروه های غذای ی چیست؟
برای اینکه بدانیم مقدار مصرف از هریک ازگروه های غذایی باید به چه میزان باشد ،الزم
است با فهرست جانشینی گروه های غذایی آشنا
شویم.
چون دسترسی به وسایل اندازه گیری مانندترازو همیشه امکانپذیر نیست و توزین مواد
غذایی خصوصا در حجم های کم مشکل بنظر می رسد،
از فهرست جانشینی گروه های غذایی استفاده می
شود.
-فهرست جانشینی به ما کمک می کند که برای
واحد چیست؟
منظور از واحد مقدار معینی از هر نوع مادۀ غذای ی است که انرژی و مواد مغذی مشخصی دارد و برای
هریک از گروه های غذای ی تعریف شده است.
ک ف دست ،لیوان و قاشق از مقیاس های معروف است.
بعنوان مثال:
ک ف دست :مقیاس متداول برای 30گرم -لیوان (240سی سی) :برای لبنیات ،سبزیجات و سایر گروه ها
هر واحد از گروه نان و غالت
اندازۀ یک واحد
نوع مادۀ غذای ی
هر نوع نان سبوس دار
یک ک ف دست (بدون انگشتان)= 30گرم
نان سنگگ (سبوس دار)
یک ک ف دست (بدون انگشتان)= 30گرم
نان بربری(سبوس دار)
یک ک ف دست (بدون انگشتان)= 30گرم
هر نوع نان بدون سبوس (بجز نان لواش)
یک ک ف دست (بدون انگشتان)= 30گرم
نان لواش
سه ک ف دست (بدون انگشتان)= 30گرم
نان جو
یک ک ف دست (بدون انگشتان)= 30گرم
سبوس دار و بدون سبوس
نان چاودار
یک ک ف دست (بدون انگشتان)= 30گرم
هر واحد از گروه نان و غالت
نوع مادۀ غذای ی
اندازۀ یک واحد
نان همبرگری
یک ک ف دست (بدون انگشتان)= 30گرم
نان باگت
یک ک ف دست (بدون انگشتان) = 30گرم
برنج پخته
ماکارونی
3قاشق غذاخوری سرصاف یا یک سوم لیوان
نصف لیوان
جوانۀ گندم
3قاشق غذاخوری
گندم پرک شده نصف لیوان
ذرت نصف لیوان
بالل نصف لیوان
باقال نصف لیوان
نخود فرنگی نصف لیوان
هر واحد از گروه نان و غالت
نوع مادۀ غذای ی
اندازۀ یک واحد
عدس پخته نصف لیوان
انواع لوبیا پخته نصف لیوان
نخود پخته نصف لیوان
لپه پخته نصف لیوان
ماش پخته نصف لیوان
سیب زمینی تنوری یا اب پز 1عدد متوسط
پورۀ سیب زمینی نصف لیوان ( 90گرم)
کدو حلوای ی 1لیوان
هر واحد از گروه نان و غالت
نوع مادۀ غذای ی
ارد گندم نانوای ی
ارد سفید گندم
اندازۀ یک واحد
3قاشق غذاخوری سرصاف
3قاشق غذاخوری سرصاف
مخصوص کیک و شیرینی
ارد نخودچی
نشاسته
شیربرنج (بدون شکر) نصف لیوان
غالت پخته شده نصف لیوان
غالت بوداده
3قاشق غذاخوری سرصاف
3قاشق غذاخوری سرصاف
1/5لیوان
(برنجک-گندمک)
ذرت بوداده
(بدون درنظر گرفتن روغن)
3لیوان
هر واحد از گروه سبزیجات
نوع مادۀ غذای ی
اندازۀ یک واحد
هر نوع سبزی پخته شده یا اب سبزیجات نصف لیوان
هر نوع سبزی خام خرد شده
یک لیوان
سبزیجات عددی
1عدد متوسط
(خیار ،هویج ،گوجه ،بادمجان و )...
هر نوع ساالد سبزیجات یک لیوان
سبزی خوردن یک لیوان
هر واحد از گروه میوه ها
نوع مادۀ غذای ی
اندازۀ یک واحد
ابمیوۀ طبیعی (بدون شکر)
نصف لیوان
سیب کوچک
کیوی کوچک
پرتقال کوچک
خرما (کوچک تا متوسط)
1عدد ( 120گرم)
3عدد
رطب مضافتی
نارنگی متوسط
نارنگی کوچک
3عدد
1عدد
2عدد
1عدد ( 100گرم)
1عدد ( 195گرم)
هر واحد از گروه میوه ها
نوع مادۀغذای ی
اندازۀ یک واحد
½ عدد
3عدد ( 165گرم)
1عدد ( 130گرم)
½ عدد( 130گرم)
1لیوان
1لیوان
انار متوسط
زردالوی کامل تازه
موز کوچک
موز بزرگ
توت سیاه
تمشک
طالبی کوچک
ِ
طالبی کوچک ( 330گرم)
یک سوم ِ
خربزه
1برش= نصف لیوان ( 300گرم)
هندوانه
1برش ( 400گرم) = ¼ 1لیوان
هر واحد از گروه میوه ها
اندازۀ یک واحد
نوع مادۀ غذای ی
گیالس تازه
12عدد ( 90گرم)
انجیر تازۀ متوسط
2عدد (100گرم)
گریپ فروت (دارابی) بزرگ
½ عدد ( 330گرم)
انگور کوچک
17عدد ( 90گرم)
هلوی تازۀ متوسط
1عدد (180گرم)
گالبی تازۀ بزرگ
½ عدد (120گرم)
هر واحد از گروه میوه ها
نوع مادۀ غذای ی
اناناس تازه
الوی کوچک تازه
خرمالوی متوسط
شلیل متوسط
توت فرنگی
انبه
الوبخارا
توت خشک
اندازۀ یک واحد
سه چهارم لیوان
2عدد ( 150گرم)
2عدد
1عدد
¼ 1لیوان ( 10-12عدد)
نصف لیوان ( 165گرم)
3عدد
2قاشق غذاخوری (یک چهارم لیوان)
هر واحد از گروه میوه ها
اندازۀ یک واحد
نوع مادۀ غذای ی
برگۀ خشک زردالو
برگۀ خشک سیب
انجیر خشک
کشمش
الوی خشک
لیموشیرین
لیموترش جنوب
البالو
8نیمه
8نیمه
1/5عدد
2قاشق غذاخوری
2عدد
½ عدد
1عدد
نصف لیوان
هر واحد از گروه گوشت و حبوبات
هر واحد از گروه شیر و لبنیات
نوع مادۀ غذای ی
شیر
ماست
دوغ
اندازۀ یک واحد
ا لیوان معمولی ( 240سی سی)
ا لیوان معمولی ( 240سی سی)
2لیوان معمولی
نمایه گالیسمي
اصطالحي
است
که
براي
توانایي
غذاها در افزایش قند خون به کار
مي رود و جهت مقایسه ي تاثیرات
فیزیولوژیك كربوهیدرات هاي مصرفي
بر
سطح
گلوكز
قرار مي گیرد
خون
مورد
استفاده
• سطوح نمایه ي گالیسمي به این
ترتیب تعریف مي شود:
• مواد غذایي با نمایه گالیسمي
پایین = GI>55
• موادغذایي با نمایه گالیسمي متوسط
=55 -70:GI
• مواد غذایي با نمایه گالیسمي
باال=GI < 70
راهکارهای کاهش شاخص گالیسمی برای بیماران دیابتی
•
غذاهاي ي که شاخص گاليسميک پايين تري دارند،تغييرات اندکي در ميزان قند خون يا ميزان ترشح انسولين ايجاد ميکنند و بعبارتي
قندخون بعد از غذا را كمتر افزايش ميدهند و براي سالمت بهتر هستند.
•
ً
مثال حبوبات ،غالت كامل و شير و لبنيات نسبت به بيشتر انواع نشاسته ،پاسخ گاليسميك پائين تري ايجاد مي كنند (كمتر و كندتر
قندخون را باال مي برند).
•
با افزودن فيبر هاي غذاي ي به رژيم غذاي ي روزانه ميتوان رژيم با شاخص گاليسميک باال را به رژيم با شاخص گاليسميک پايين تبديل
کنيم.
•
افزودن مقادير کافي ميوه ها و سبزيجات به غذا و نيز استفاده از غالت کامل بجاي غالت تصفيه شده (مثال استفاده از نان سبوس
دار و سنگک به جاي نان سفيد) و کاهش مقدار سيب زميني مصرفي و قند هاي ساده و شيريني ها کمک کننده هستند.
گروه غذایی
قندخون را با سرعت
باال افزایش می دهد
قندخون را با سرعت
متوسط افزایش می دهد
قندخون را با سرعت
پایین افزایش می دهد
نان و غالت
نان های سفید (بدون سبوس)
غالت و نان های سبوس
دار
-
غالت بدون سبوس
میوه ها
سبزسجات
انجیر-انگور-خرما-
خربزه
انبه-طالبی-گرمک-موز
آناناس
سبزیجات نشاسته ای
بقیه
انواع توت
زغال اخته
گیالس
شلغم،لبو،هویچ پخته
-
20توصیۀ کاربردی
در زمینۀ تغذیه
برای کنترل قندخون بیماران دیابتی
-1حتما داروها ،وعده های غذای ی و میان وعده ها را منظم و به موقع مصرف کنید؛ چرا ک ه رعای ت نظ م
در کنترل قند خون تاثیر بسزای ی دارد.
-2تا حد امکان مقدار مشخص و ثابتی از مواد غذای ی را در ساعات معینی از روز مصرف کنید.
-3بهترین الگوی غذا خوردن در افراد دیابتی مصرف غذا در 3وعدۀ اصلی
و 3-4میان وعده می باشد.
-4کنت رل قن دخون در بیم اری دیاب ت ب ه برنام ا غ ذای ی نی از دارد ،ب رای داش تن برنام ا غ ذای ی حتم ا ب ه کارش ناس تغذی ه
مراجعه نمایید.
-5برناما غذای ی را که کارشناس تغذیه برای شما تنظیم می کند ،به صورت زیبا و جذاب بنویس ید و در مک ان ه ای ی مانن د
اشپزخانه یا اتاق خواب خود نصب کنید و یا در زیر میزکار خود قرار دهید تا زمان مصرف وعده های غذای ی و میان وع ده
ها را فراموش نکنید.
-6مراجع ه ب ه کارش ناس تغذی ه و داش تن برنام ا غ ذای ی ب ه معن ای مح دودیت ،غ ذانخوردن ،گرس نگی و ا ی ت ش دن
نیست؛ بلکه برناما غذای ی:
-1به شما کمک میکند سالم ترین موادغذای ی را برای استفاده انتخاب کنید.
-2مقدار و اندازه ای که بدن شما به موادغذای ی احتیاج دارد ،مشخص می کند،
پس کمتر یا بیشتر از نیازتان دریافت نمی کنید و قندخونتان کنترل خواهدبود.
-3زمان مصرف وعده های اصلی و میان وعده ها را به شما گوشزد می کند تا ان را فراموش نکنید
یا دچار سردرگمی نشوید.
-7بهترین موادغذای ی برای تامین میان وعدۀ شما (در مقادیر مشخص و به اندازه) شامل موارد زیر است:
-1نان و غالت سبوس دار ،مانند :نان سنگک
-2انواع سبزیجات
-3انواع شیر و لبنیات کم چرب
-4انواع مغزهای گیاهی (اجیل) خام
-9ازحذف کردن کامل یک وعدۀ غذای ی اصلی (صبحانه ،نهار یا شام) بپرهیزید ،حتی اگر قندخون شما باال
باشد! زیرا حذف کردن وعدۀ غذای ی باعث می شود تا به خاطر ضعف و گرسنگی در وعدۀ بعدی بیش از
پیش غذا بخورید و در دراز مدت باعث باال رفتن قندخون و افزایش وزن شما خواهد شد.
-10برای کنترل بهتر قندخون از مصرف بیش ازحد کربوهیدرات بپرهیزید.
کنترل مصرف کربوهیدرات (نه حذف ان!) و خوردن کربوهیدرات ها
به همراه مقادیر کافی فیبر مهم ترین عوامل در پایین اوردن قندخون بعداز غذا هستند.
-11کربوهیدرات چیست؟
کربوهیدرات ماده ای است که از واحدهای کوچکی به نام قند تشکیل شده .ادمی با خوردن کربوهیدرات ،این ماده را در
بدن خود می شکند و به قند تبدیل می کند؛ قندها بوسیلا خون به سلول ها رفته و به انها انرژی می رسانند ،به این ترتیب
کربوهیدرات ها باعث افزایش قندخون شده و در بین مواد تشکیل دهندۀ غذاها بیشترین تاثیر را بر قندخون دارند.
-12کربوهیدرات ها در چه موادی وجود دارند؟
-1نان و غالت
-2هما موادی که شیرین هستند؛ مانند :قند ،شکر ،پولکی ،نبات ،شیرینی ها ،شکالت ها و ...
-3میوه ها
-4لبنیات
-5سبزیجات نشاسته ای مانند سیب زمینی
-6حبوبات
-13سعی کنید کربوهیدرات مورد نیاز روزانه خ ود را از طری ق س الم ت رین ن وع کربوهی درات یعن ی از ن ان و غ الت س بوس دار،
سبزیجات ،میوه ها و لبنیات کم چرب تامین نمایید.
-14مص رف فیبره ا را در رژی م غ ذای ی خ ود اف زایش دهی د .فیبره ا م وادی هس تند ک ه ن ه تنه ا ان رژی ندارن د ،بلک ه باع ث
کاهش جذب قند و چربی و مانع نوسانات قندخون به مقدار زیاد می شوند.
-15فیبرها در چه مواد غذای ی وجود دارند؟
-1سبزیجات -2نان و غالت سبوس دار -3میوه ها -4حبوبات
-16حفظ وزن مناسب یکی از عواملی است که تاثیر مستقیم در کنترل قندخون دارد .اگر در حال چاق شدن هستید و
یا سال هاست که دچار اضافه وزن شده اید؛ باید با کاهش انرژی دریافتی خود ،انتخاب تغذیا سالم و ورزش منظم
خود را به وزن مناسب برسانید.
-17سبزیجات به 2گروه سبزیجات نشاسته ای و سبزیجات غیرنشاسته ای تقسیم می ش وند .س بزیجات نشاس ته ای چ ون
از واحدهای قندی تش کیل ش ده ان د مانن د ن ان و می وه ه ا قن د خ ون را ب اال م ی برن د ول ی س بزیجات غی ر نشاس ته ای از فیب ر
تشکیل شده و باعث افزایش قندخون و انرژی بدن نمی شوند.
" بنابراین بر مصرف سبزیجات غیرنشاسته ای تاکید می شود نه بر انواع نشاسته ای ان "
-18در هنگام انتخاب غذای خود به یاد داشته باشید:
قند خون شما را با سرعت باال افزایش می دهند :موادی مانند نان های سفید (بدون سبوس) ،ب رنج س فید ،قن د ،ش کر و ان واع م واد ش یرین ش ده مانن د ش یرینی ه ا،
بیسکوت ،شکالت ها و ،...سبزیجاتی مانند سیب زمینی و چغندرپخته ،میوه های ی مانند :خربزه و طالبی ،رطب مضافتی ،انگور و . ...
قند خون شما را با سرعت متوسط افزایش می دهند :موادی مانند نان های سبوس دار ،شیر و لبنیات و ...
-19به یاد داشته باشید فرایندهای ی مانند دم کردن ،ل ه ک ردن ،رن ده ک ردن و اب گ رفتن س رعت ج ذب قن د موج ود در م واد
غذای ی را افزایش می دهند؛ پس ،از دم کردن بیش از حد برنج و ماکارونی بپرهیزید ،میوه ها را بصورت تازه و کامل مص رف
نموده و از خرد و له کردن بیش از حد مواد غذای ی خودداری نمایید.
افت قندخون= خطر
-20در صورت افتت قنتدخون و بتروز
عالیتتم هیپوگالیستتمی فتتورا" 1قاشتتق
غذاخوری شکر و یا 4حبه قنتد (حتل
شده در آب ولرم) استفاده کنید.
درصورت دردسترس نبودن قند یا شتکر
می توانید از متواد زیتر استتفاده
کنید:
-1عسل :یک قاشق غذاخوری
-2نوشابه :یک دوم لیوان
-3آب میوه :یک دوم لیوان
-4شتتیر ،بستتتنی و شتتکالت :قنتتد را