اصول بهداشت صحیح دستها و شستشوی دست
Download
Report
Transcript اصول بهداشت صحیح دستها و شستشوی دست
بهداشت دست
محبوبه رخساری
سوپروایزر کنترل عفونت
بیمارستان حضرت علی اصغر(ع)
1392
بهداشت دست
بهداشت دست ،روند حذف فیزیکی آلودگی (چرر ) ،خرون ،مایارات
بدنی و میکروارگانیسم های گرذرا از روی دسرت (شسرتن دسرت )
یررا نرررابودی میکروارگانیسرررم هرررا (ضررردعفونی کرررردن ) اسرررت .ایرررن
روش اساسا ً پاتوژن های بالقوه را روی دست کاهش می دهد .
در انتخاب روش اجرای بهداشت دست
باید به این عوامل توجه داشت :
-1نوع عملی که قرار است انجام شود .
-2درجه آلودگی دست .
-3چه میزان از پایداری عمل ماده ضدعفونی کننده روی
پوست دست مورد نیاز باشد .
مواد مخصوص ضدعفونی کردن دست ها پیش
از جراحی باید دارای این خواص باشند :
-1میکروارگانیسم های موجود روی پوست سالم را کامالً کاهش
دهند .
-2خاصیت ضد میکروبی غیر محر داشته باشند .
-3طیف اثر وسیع داشته باشند.
-4سرعت عمل اثرآنها باال باشد .
-5اثرشان ماندگار باشد .
عواملی که عالوه بر انتخاب نوع ماده آنتی
سپتیک ،می توانند بر اثربخشی محصوالت
آنتی سپتیک دست اثر بگذارند ،عبارتند از :
-1مدت زمان و نوع تکنیک شستن دست .
-2شرایط دست .
-3روش خشک کردن دست و پوشیدن دستکش
استفاده و نگهداری از محصوالت بهداشت
دست
میکروارگانیسم ها می توانند محصوالت تمیز کننده دست را آلوده نمایند .
صابون های جامد مامولی ماموالً مرکز تجمع انواع پسودوموناس وباکتری
های گرم منفی می شوند و به همین علت استفاده از آن ها در مراکز درمانی
توصیه نمی شود .صابون های مایع باید در مخزن دربسته نگهداری شوند و
دیسپنسرهای آنها یکبار مصرف باشند تا بتوان پس از خالی شدن ،آن ها را
دور انداخت .محیط صابون های مایع به گونه ای است که میکروارگانیسم ها
می توانند در آن ها رشد کنند ،بنابراین اگر برای استفاده از آن ها از
دیسپنسرهای دائمی (چند بار مصرف ) استفاده می نمایید هرگز ظرف نیمه
کاره را با صابون مایع جدید پر نکنید ،زیرا این کار به آلودگی باکتریایی
کمک می کند ؛اجازه دهید تا ظرف کامالً خالی شود و آنگاه صابون مایع جدید
را برای مصرف در آن بریزید.
کرم ها و لوسیون های دست
اولین سد دفاعی در برابر انتقال پاتوژن ها و عفونت ،پوست سالم است .
همیشه مراقب پوست دست خود باشید و در هنگام انجام کارهای منزل و...
از دستکش مقاوم استفاده کنید تا آسیبی اتفاق نیفتد.
شستشوی مکرر دست ها با صابون و سایر محلول های ضدعفونی کننده
دست می تواند باعث خشکی و ساییدگی الیه شاخی پوست (استراتوم
کورنئوم ) شود .این عوارض ماموالً یک هفته پس از آغاز شستشو با این
محصوالت آغاز می گردد و اگر ادامه پیدا کند می تواند به درماتیت مزمن
منجر شود .آسیب های پوستی ،فلور نرمال پوست را تغییرداده و
استافیلوکو ها و باکتری های گرم منفی بیشتری روی پوست دست ها
کلنی تشکیل می دهند .
کرم ها و لوسیون های دست
پتانسیل ایجاد تحریک پوستی در ضدعفونی کننده های مختلفی که برای دست ها
ساخته شده اند ،بسیار متغیر است ولی می توان میزان آن را با افزودن مواد نرم
کننده به آن ها تا حد زیادی کاست ؛ باالوه توصیه می شود که برای التیام
خشکی دست ناشی از ششتشوی مکرر با صابون و پیشگیری از بروز درماتیت
تحریکی یا درماتیت ناشی از مصرف دستکش ،دست ها را روزی چند بار با کرم
یا لوسیون مناسب چرب و مرطوب نمایید.
کرم ها با جلوگیری از حذف شدن باکتری های مقیم پوست دست ،خطر عفونت
متقاطع را نیز کاهش می دهند .توجه داشته باشید که کرم ها یا لوسیون هایی
که دارای پایۀ وازلین هستند ،باعث تضایف التکس شده و نفوذ پذیری آن را
افزایش می دهند و نباید دست ها را قبل از پوشیدن دستکش التکس با آن ها
آغشته نمود .استفاده از چنین محصوالتی فقط در پایان روز کاری مجاز است.
کرم ها و لوسیون های دست
کرم هایی را که در قوطی های در دار بزرگ موجودند استفاده ننمایید ،
زیرا می توانند در اثر استفاده مکرر و عمومی و غلط دچار آلودگی
میکروبی شده باشند .کرم هایی که در بسته های تیوپی انفرادی یا
دیسپنسرهای پمپی ارائه می شوند قابل قبول هستند .
ناخن های بلند و یا ناخن های مصنوعی
کوتاه نگه داشتن ناخن ها امری مهم است ،زیرا بیشترین میزان
فلور میکروبی دست ها در زیر و اطراف ناخن ها تجمع دارد.
تحقیقات نشان داده است که پوست دست کسانی که ناخن
مصنوعی دارند ،هم قبل و هم باد از شستن دست ،ناقل میزان
بیشتری میکروارگانیسم های منفی است .
ناخن های مصنوعی در بروز ناگهانی عفونت های قارچی و
باکتریایی در بخش های بیمارستانی مثل ICUنقش داشته اند.
زیورآالت دست
مطالاات نشان داده اند که پوست زیر انگشتر در مقایسه با پوست
مشابه سایر انگشتان دست ،دارای تجمع میکروبی شدیدتری
است .میکروارگانیسم های غالب در این تجمع ،استافیلوکو
طالیی و باسیل های گرم منفی هستند .
پوشیدن دستکش
جهت پیشگیری از انتقال میکروارگانیسم ها از دست کارکنان به بیماران و یا از
یک بیمار به دیگری در حین ارائه مراقبت یا خدمات
جهت پیشگیری از انتقال بیماری از بیماران به کارکنان
ضرورت استفاده یا عدم استفاده از دستکش و انتخاب نوع مناسب آن ( دستکش
تمیز یا استریل ) در موقایت های مختلف ارائه خدمت و یا مراقبت از بیماران
منطبق با موازین احتیاط های استاندارد و تماسی می باشد.
در زمانی که پیش بینی می نمائید در حین ارائه خدمات و یا مراقبت از بیماران
احتمال آلودگی دست ها با خون و سایر ترشحات و مواد بالقوه عفونی بیمار و یا
غشاء مخاطی و پوست ناسالم آنان وجود دارد دستکش بپوشید.
دستکش
به یاد داشته باشید که به لحاظ رعایت موازین پیشگیری و کنترل عفونت
پوشیدن دستکش ضرورت رعایت بهداشت دست ( با استفاده از آب و صابون و
یا الکل ) Hand rubرا منتفی نمی نماید.
از یک جفت دستکش فقط برای ارائه ی خدمات و یا مراقبت از یک بیمار
استفاده نمایید ،در صورت گذر از یک قسمت آلوده بدن به قسمت تمیز بدن
دستکش ها تاویض شوند.
دستکش
علت پوشیدن دستکش این است که هم ازآلوده شدن دست ها در هنگام
مااینه جلوگیری شود و هم ازانتقال میکروارگانیسم های دست به بیمار
ممانات به عمل آورد .
دستکش های پزشکی ،چه جراحی و چه مااینه ،یکبار مصرف بوده و
باید فقط برای یک بیمار استفاده شده و سپس دور انداخته شوند .اگر در
حین درمان دستکش پاره یا سوراخ شود ،باید بالفاصله تاویض گردد .
پوشیدن دستکش نیاز به شستن را مرتفع نمی سازد .دست ها باید
بالفاصله قبل و باد از دستکش شسته شوند .
دستکش
دستکش ها باید کامالً اندازه دست بوده و حرکات دست و انگشت را محدود
نکنند و سرآستین روپوش های آستین بلند را بپوشانند .
باکتری ها می توانند در شرایط مرطوب زیر دستکش به سرعت رشد کرده و
تکثیر نمایند ،به همین علت دست ها باید قبل از پوشیدن دستکش بخوبی خشک
شوند و پس از در آوردن دستکش هم کامالً شسته شوند.
قبل از پوشیدن دستکش از لوسین های روغنی یا وازلینی دست استفاده نکنید ،
زیرا به بافت دستکش آسیب می رسانند و از کارایی آن کم می کنند .اگر الزم
است در حین درمان چیزی در پرونده بیمار بنویسید ویا چیزی را از کشو
درآورید ،می توانید روی آن دستکش های پالستیکی یکبار مصرفی که برای
جابجا کردن مواد غذایی بکار می روند استفاده کنید ؛ ولی این دستکش ها نباید
به تنهایی برای مااینه بکار روند .
نمونه هایی از موارد استفاده از
دستکش استریل
انجام هرگونه اقدام جراحی
زایمان واژینال
اقدامات رادیولوژی تهاجمی
ایجاد راه وریدی مرکزی در بیماران
آماده کردن محلول های تغذیه مکمل جهت انفوزیون
آماده نمودن داروهای شیمی درمانی جهت تزریق
نمونه هایی از موارد استفاده از
دستکش تمیز
تماس مستقیم با بیمار :
•
•
•
•
•
•
•
•
تزریق خون
قطع یا بستن راه وریدی
گرفتن خون از بیمار
گذاردن یا کشیدن آنژیوکت و ...
تماس با غشاء مخاطی و پوست آسیب دیده بیمار
احتمال قرار گرفتن در مارض تماس ارگانیسم های شدیدا عفونی خطرنا
احتمال قرار گرفتن در مارض خون ،مایاات بدن ،ترشحات و ...
مااینات لگنی و واژینال در بیماران
نمونه هایی از موارد استفاده از
دستکش تمیز
تماس غیر مستقیم با بیمار :
تخلیه مواد برگشتی از ماده بیمار
جابجایی یا تمیز کردن وسایل و تجهیزات
جابجایی یا تخلیه پسماندها
تمیز نمودن ترشحات و مایاات بدن پاشیده شده روی اشیاء
توجه
در هنگام گرفتن عالیم حیاتی و فشارخون ،تزریق زیر
پوستی یا عضالنی به بیمار ،لباس پوشاندن به
بیمار ،انتقال بیمار ،هرگونه مراقبت از راه وریدی
در بیماران در صورت عدم نشت خون ،مراقبت از
گوش و یا چشم بیماران در صورت فقدان ترشحات ،
پوشیدن دستکش ضروری نمی باشد.
شستن دست
?? Why
شستن دست
با رعایت اصول بهداشت دست در بیمارستانها تا
80درصد از آمار عفونتهای بیمارستانی
کاسته می شود.
شستن دست
?? WHEN
موارد شستن دست با آب و صابون :
.1
.2
.3
.4
.5
.6
دست ها به صورت آشکارا کثیف باشند.
دست ها به صورت مشهود آلوده به مواد پروتئینی نظیر خون و یا سایر
نظیر خون و یا سایر مایاات بدن باشند.
دست ها در مارض تماس احتمالی یا ثابت شده باارگانیسم های بالقوه
تولید کننده اسپور باشند.
شستن دست با آب و صابون باد از استفاده از توالت
در صورتی که دست ها به صورت آشکارا کثیف نمی باشند ترجیحا با
استفاده از محلول های ضد عفونی با بنیان الکلی و بکارگیری روش
Hand rubرعایت بهداشت دست ها را نمایید،توجه نمایید در صورتی
که محلول های ضد عفونی با بنیان الکلی جهت Hand rubدر دسترس
نیست دست ها را با آب و صابون بشویید.
قبل و باد از تماس مستقیم دست ها با بیماران ( مانند گرفتن نبض یا
فشار خون یا بلند کردن بیمار )
.7باد از درآوردن دستکش استریل و یا غیر استریل
از دست خود
.8قبل از دست زدن یا هر گونه جابه جایی وسیله مورد
استفاده در ارائه مداخالت درمانی تهاجمی برای بیمار
و صرفنظر از اینکه دستکش پوشیده اید یا خیر
.9باد از تماس با مایاات یا ترشحات بدن ،غشاء مخاطی ،پوست آسیب
دیده و یا پانسمان زخم در بیماران
.10در صورتیکه در حین مراقبت و یا انجام اقدامات درمانی ،دست شما باد
از تماس با ناحیه و یا موضع آلوده بدن بیمار با نواحی تمیز بدن او
تماس خواهد یافت.
.11باد از تماس با اشیاء محیطی مجاور و نزدیک بیمار ( مشتمل بر
تجهیزات پزشکی )
چه موقع دستهایمان را با محلول الکلی ضدعفونی
کنیم:
-1قبل و باد از تماس با پوست سالم بیمار ()1
و ()2
-2قبل و باد از تماس با مایاات یا ترشحات بدن ،مخاطات ،پوست آسیب
دیده یا پانسمان زخم به شرط عدم آلودگی قابل رویت دست ()3
-3حین مراقبت از بیمار در صورت حرکت دست از قسمت آلوده بدن به
قسمت تمیز
-4باد از تماس با وسایل بالفاصله در مجاورت با تخت بیمار ()5
-5قبل از کارگزاری سوند ادارای یا کاتتر وریدی محیطی ()2
-6قبل و باد از پوشیدن دستکش()3
روش اجرای بهداشت دست
بهداشت دست دارای مراحل زیر است :
الف ) آماده سازی دست
ب ) شستن دست ها و آبکشی آن ها
ج ) خشک کردن دست
دست هایی که با صابون مایع یا محلول های آنتی سپتیک شسته می شوند ،
باید با آب روان به خوبی آبکشی شوند .خشک کردن کامل دست ها یک
عامل کلیدی در شستشوی مؤثر دست هاست و سالمتی پوست را حفظ می
نماید ،زیرا میکروارگانیسم ها روی پوست مرطوب تکثیر کرده و به پوست
آسیب می رسانند .
روش صحیح شستن دست با آب و صابون
در صورت امکان همیشه از آب تمیز ،روان و لوله کشی استفاده نمایید.
ابتدا دست ها را با آب مرطوب کنید ،سپس با استفاده از صابون دستشویی
دست ها را بهم بمالید به نحوی که کلیه سطوح دست ها را بپوشانید.
با استفاده از حرکات چرخشی کف دستان و بین انگشتان را محکم بهم بمالید.
دست ها را کامال آبکشی نمایید.
با حوله ی پارچه ای تمیز و یا دستمال کاغذی یکبار مصرف دست ها را کامال
خشک نمایید.
با همان حوله یا دستمال کاغذی استفاده شده شیر آب را ببندید و سپس جهت
شستشوی مجدد حوله را به الندری و یا در صورتی که دستمال یکبار مصرف
است آن را در سطل آشغال بیندازید.
از آب داغ جهت شستن دست استفاده ننمایید.
توصیه های کلی درباره بهداشت دست
.1
.2
.3
.4
.5
.6
اگر روی دست زخم ،بریدگی یا ساییدگی وجود دارد ،باید آن ها را با چسب ضد آب
پوشاند .
اگر روی دست زخم مترشحه یا درماتیت مترشحه وجود دارد ،باید تا زمان خوب
شدن کامل زخم از تماس با بیمار یا به دست گرفتن وسایل پرهیز نمود .
ناخن ها باید کوتاه بوده و ال نداشته باشند و از به کار بردن زیورآالت و ناخن های
مصنوعی پرهیز نمایید .
قبل از پوشیدن دستکش دست ها را بخوبی شسته و یا با استفاده از محلول های
الکلی مخصوص دست ضدعفونی نمایید .
عمل شستن و یا ضدعفونی کردن دست ها باید در ابتدای روز کاری ،پس از هر
بیمار و در پایان کار روزانه انجام شود .
مدت زمانی که به عمل شستن یا ضدعفونی کردن دست ها باید اختصاص یابد حداقل
15ثانیه است .
مادۀ مناسب برای بهداشت دست متناسب با
نوع و میزان آلودگی دست
نوع ماده
بهداشت دست
عمل
زمان
مورد استفاده
صابون مامولی و
آب
تمیز کردن مامولی
دست
حذف آلودگی
مامولی و
میکروارگانیسم
های گذرا
حداقل 15ثانیه
قبل و باد از درمان
هر بیمار
پس از تماس مستقیم
دست با خون یا بزاق
در پایان روز کاری
پس از درآوردن
دستکش هایی که در
حین درمان سوراخ یا
پاره شده اند و قبل از
پوشیدن دستکش های
مادۀ مناسب برای بهداشت دست متناسب با
نوع و میزان آلودگی دست
نوع ماده
بهداشت دست
عمل
زمان
مورد استفاده
صابون ضد
میکروبی و آب
( مانند صابون
های کلرهگزیدین ،
ید ،یدوفور یا تری
کلوزان)
تمیز کردن آنتی
سپتیک دستها
حذف
میکروارگانیسم
های گذرا و کاهش
میکروارگانیسم
های مقیم
15ثانیه
قبل و باد از درمان
هر بیمار
پس از تماس مستقیم
دست با خون یا بزاق
در پایان روز کاری
پس از درآوردن
دستکش هایی که در
حین درمان سوراخ یا
پاره شده اند و قبل از
پوشیدن دستکش های
سالم
مادۀ مناسب برای بهداشت دست متناسب با
نوع و میزان آلودگی دست
نوع ماده
محلول /ژل
ضدعفونی کنندۀ
دارای پایه الکلی
بهداشت دست
عمل
زمان
مورد استفاده
تمیز کردن آنتی
سپتیک دستها
حذف
میکروارگانیسم
های گذرا و کاهش
میکروارگانیسم
های مقیم
تا زمانی که
دست ها خشک
شوند
قبل و باد از درمان
هر بیمار
پس از تماس مستقیم
دست با خون یا بزاق
در پایان روز کاری
پس از درآوردن
دستکش هایی که در
حین درمان سوراخ یا
پاره شده اند و قبل از
پوشیدن دستکش های
سالم
مادۀ مناسب برای بهداشت دست متناسب با
نوع و میزان آلودگی دست
نوع ماده
بهداشت دست
عمل
حذف
آب و صابون ضدعفونی کردن
مامولی وسپس دست ها پیش از میکروارگانیسم
های گذرا و
جراحی
محلول
کاهش
ضدعفونی کنندۀ
میکروارگانیسم
الکلی
های مقیم
زمان
مورد استفاده
2تا 6دقیقه
قبل از پوشیدن
دستکش استریل
جراحی
شستن دست
?? HOW
BRUCELLOSIS
• Microbiology
Impression smear of B. suis from aborted tissue