Transcript Sunumlar - Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı

05-09.11.2012,ANTALYA
KONU
635 SAYILI KHK, 3516 SAYILI ÖLÇÜLER VE AYAR
KANUNU VE İLGİLİ MEVZUAT ÇERÇEVESİNDE
BAKANLIĞIMIZ ÖLÇÜLER VE AYAR
HİZMETLERİNİN İŞLEYİŞİ, SORUNLARI VE ÇÖZÜM
ÖNERİLERİ
ÜMİT IŞIK
ERKULU ÇARDAKKAYA
Bugün sizlerle paylaşacağımız konumuz,
Bakanlığımızın Ölçü ve Ayar Hizmetleri ve bu alanda
ortaya çıkan sorunları başlıklar altında tartışmak, sizlerden
gelecek eleştiri ve önerilerle bu konudaki çözümleri ortaya
koymaktır. Esasen İl Müdürlüklerinde yapılan teftişler
nedeniyle bu konuda ortaya çıkan sorunlar genel olarak
bilinmektedir. Bu sunumda öncelikle Bakanlığımızın ölçü
ayar hizmetleri ile ilgili genel bilgiler verilecek olup,
sunumun sonunda uygulamada ortaya çıkan sorunlara
değinilecektir. Son bölümün karşılıklı soru cevap ve
değerlendirme şeklinde olmasının daha uygun olacağını
düşünüyoruz.
Öncelikle 635 sayılı KHK ile Metroloji politikasını
belirlemek ve metroloji alanında stratejiler geliştirmek,
uygulanmasını sağlamak ve izlemek amacıyla ( Ölçüler ve
Standartlar Genel Müdürlüğünün adı değiştirilerek) Metroloji ve
Standardizasyon Genel Müdürlüğü oluşturulmuştur. Anılan
Genel Müdürlüğün görevleri 635 sayılı KHK’nın 10 uncu
maddesinde sayılmış olduğundan ayrıca belirtmeye ihtiyaç
duyulmamıştır.
Ancak hemen belirtelim ki anılan KHK’da sayılan bu
görevlere ek olarak Bakanlığımız ile Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumu arasında imzalanan 28.06.2006 tarihli Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Arasında Petrol
Piyasası ve LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları) Piyasasında
Yapılacak Denetimlere İlişkin İşbirliği Protokol”ü hükümleri
çerçevesinde petrol ürünleri ve LPG denetimlerini yapmak da
Bakanlığımız görevleri arasında bulunmaktadır.
Bakanlığımızın Ölçü ayar hizmetlerine dayanak teşkil eden
başlıca Kanunlar;
 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve





Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu
4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve
Uygulanmasına Dair Kanun
1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve
Korunması Hakkında Kanun
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu
5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Kanunu
Şeklinde sayılabilir.
Genel Müdürlüğün 635 sayılı KHK’da belirtilen
faaliyetlerini 5 ana başlık altında toplayabiliriz;
-Standardizasyon hizmetleri
-Ölçü ve ayar hizmetleri
-Takograf Hizmetleri,
- Hazır ambalajlı mamullere ilişkin faaliyetler;
-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ile
yapılan protokol çerçevesinde yürütülen faaliyetler.
Genel Müdürlüğün Organizasyon
Şeması

Genel Müdür

Yönetim ve Bilişim Dairesi Başkanlığı







Sayaçlar Dairesi Başkanlığı







Tartı Aletleri Şubesi
Hazır Ambalajlı Mamuller ve Labaratuvarlar Şubesi
Uluslararası Kuruluşlar ve Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları Şubesi
Standartlar ve Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı




Akaryakıt Sayaçları Şubesi
Gaz Sayaçları Şubesi
Elektrik Sayaçları Şubesi
Su Sayaçları Şubesi
Tartı Aletleri ve Hazır Ambalajlı Mamuller Dairesi Başkanlığı


Personel ve İdari İşler Şubesi
Bütçe ve Mali İşler Şubesi
Satınalma Şubesi
Eğitim Şubesi
Evrak Şubesi
Mevzuat İzleme ve Değerlendirme Şubesi
Standartlar Şubesi
Petrol Piyasası Şubesi
Denetim Şubesi
Trafikte Kullanılan Ölçü Aletleri Dairesi Başkanlığı



Takograf Cihazları Şubesi
Taksimetre ve Trafikte Kullanılan Ölçü Aletleri Şubesi
Ölçü Aletleri Şubesi
1-Standardizasyon Hizmetleri
Yeryüzünde kıt olan iktisadi kaynakları optimum
değerlendirme çabalarının bir sonucu olan standardizasyon,
insanlık için bir lüks değil, aksine bir ihtiyaç olduğu
söylenebilecektir.
Uluslararası Standardizasyon Birliği (ISO) tarafından
yapılan tanımlara göre;
STANDARD :Üretimde , anlayışta, ölçme ve deneyde bir
örnekliktir.
STANDARDİZASYON :Belirli bir faaliyetle ilgili olarak
ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve
işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama
işlemidir.
 Standardizasyon işlemi ile öncelikli olarak can ve mal güvenliği
hedeflenirken aynı zamanda kalitenin alt sınırı tespit edilmek
suretiyle belirlenen düzeyin altında mal ve hizmet üretimine
müsaade edilmemektedir.
 Ülkemizde standard hazırlama faaliyetleri Türk Standardları Enstitüsü




(TSE) tarafından yürütülmektedir. TSE’ce hazırlanan standardlar
uyulması zorunlu olmayan ihtiyari dokümanlardır.
Bu standardlardan öncelikle can ve mal güvenliğini ilgilendiren
standardlar başta olmak üzere Bakanlığımızca uygulamaya konulması
gerekli görülenler mecburi uygulamaya konulmakta; güncelliğini
yitirenlerin tadil ve revizyonları yapılmaktadır.
Bu şekilde mecburi uygulamaya konulan standardlar uyulması
zorunlu teknik düzenlemelerdir.
Şu anda Bakanlığımız sorumluluğunda mecburi uygulamaya konulmuş
standard sayısı 418’dir. Bunlar genelde ürün standardlarıdır.
Bakanlığımızca mecburi uygulamaya konulan standardlar
kapsamındaki ürünler, 81 il müdürlüğümüz vasıtasıyla sürekli olarak
denetlenmektedir. Örneğin tüplerle ilgili TS 55, yangın
söncürücüleriyle ilgili TS 862 gibi standartlar zorunlu standartlar olup
taşrada İl Müdürlüğü personeli tarafından bu standartlara uyulup
uyulmadığı denetlenmektedir.
2-Ölçüler ve Ayar Hizmetleri (Yasal metroloji)
 Metroloji, köken olarak metre kelimesine dayanmakta
olup, sözlük anlamıyla “ölçme bilimi” olarak
tanımlanmaktadır.
 Metroloji günlük hayatımızın doğal ve hayati bir parçası
olmuştur: Örneğin Kahveyi kilo ile alırız; su, elektrik ve
doğalgaz sayaçlarla ölçülür ve bunlar bizim şahsi bütçemizi
etkiler. Polis radarları yine bir ölçme aracıdır. Banyo tartısı
da ruh halimizi etkiler. Hasta sağlığının tehlikeye
atılmaması için, ilaçtaki aktif madde miktarı, kan
numunesi ölçümleri kesin olarak bilinmelidir. Ölçü ve
ağırlıklara dayandırmadan herhangi bir şeyi tanımlamak
neredeyse imkansızdır; güneşli saatler, elbise ölçüleri,
mektup ağırlıkları, oda sıcaklığı, lastik hava basıncı vs.
Bütün bunlar hayatımızın bir parçası haline gelmiştir.
Bunlara ek olarak, ölçü ve ağırlıklara aynı derecede
bağımlı olan ticaret ve yasal düzenlemeler de
mevcuttur. Aslında Bakanlığımızın ilgi alanı da budur.
Metroloji farklı seviyelerde doğruluk ve
karmaşıklık içeren 3 kategoride ele alınmaktadır.
Bunlar;
1-Bilimsel metroloji,
2-Endüstriyel metroloji ve
3-Yasal metroloji
dir.
Bilimsel metroloji
Ölçüm standartlarının (en üst seviyede)
organizasyonu, geliştirilmesi ve muhafazası ilgili
faaliyetleri kapsamakta olup, bu faaliyetler Türkiye Bilimsel
ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)’nun
sorumluluğunda yürütülmektedir.
Endüstriyel metroloji
Sanayide, üretim ve testlerde kullanılan ölçü
aletlerinin olması gerektiği gibi çalışmasını garanti altına
alan faaliyetler olup, bu faaliyetler başta Türk Akreditasyon
Kurumu (TÜRKAK) ve Türk Standardları Enstitüsü (TSE)
olmak üzere uygunluk değerlendirme kuruluşları ve diğer
kalibrasyon laboratuvarlarının sorumluluğunda
yürütülmektedir.
Yasal metroloji
Yasal metroloji, ekonomik işlemlerin şeffaflığını etkileyen, özellikle
ölçüm cihazlarının yasal olarak doğrulanma zorunluluğunun bulunduğu
durumlardaki ölçümlerle ilgilenir.
Yasal metroloji, adil ticareti, özellikle ölçüler ve ağırlıklar alanında
güvence altına alma gereksiniminden doğmuştur. Yasal metroloji öncelikle
yasal olarak kontrol edilen ölçüm cihazları ile ilgilenmektedir ve yasal
metrolojinin ana amacı resmi ve ticari işlemlerde kullanılan ölçüm
sonuçlarının doğruluğu konusunda halkın güvenini sağlamaktır.
Yasal metrolojiye ilişkin hizmetler Bakanlığımızca, 3516 sayılı “Ölçüler ve
Ayar Kanunu” ile 4703 sayılı “Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması
ve Uygulanmasına Dair Kanun” hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.
3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu, ölçü aletlerine münhasır bir kanun
olup, amacı milli ekonominin ve ticaretin gereklerine ve kamu menfaatine
uygun olarak Türkiye hudutları içinde her türlü ölçü ve ölçü aletinin doğru
ayarlı ve uluslararası birimler sistemine uygun olarak imali ve kullanılmasını
sağlamaktır.


















3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu kapsamında;
Uzunluk,
Hacim,
Ağırlık Ölçüleri,
Hububat Muayene Aletleri.
Elektrik Sayaçları
Su Sayaçları
Doğalgaz Sayaçları
Akaryakıt Sayaçları,
Tartı Aletleri,
Taksimetreler,
Akım ve Gerilim Ölçü Transformatörleri,
Demiryolu Yük ve Sarnıçlı Vagonları,
Gemi Tankları,
Ölçü Şişeleri İle Ölçü Olarak Kullanılan Ecza Kapları
Hazır Ambalajlama İşlemleri,
Trafikte Hız Ölçümünde Kullanılan Aletler,
Takograf Cihazlarının
muayenesi, ayarlanması ve damgalanması işlemleri Genel Müdürlük eliyle yürütülmektedir.
Söz konusu mevzuat kapsamında ölçü ve ölçü
aletlerinin ilgili teknik düzenlemesine uygun olarak
piyasaya arzı, kullanıma sunulması ve muayenelerine
ilişkin işlemler yürütülmektedir.
Ölçü aletleri ile ilgili olarak Bakanlığımızca yapılan
işlemleri;
-Tasarımdan piyasaya arzına kadar yapılan işlemler,
-Piyasaya sunulmasından sonra piyasada iken yapılan
işlemler ve
-Kullanıma sunulmasından sonra yapılan işlemler

olmak üzere üç aşamada değerlendirmek
mümkündür.
a) Ölçü ve ölçü aletlerinin piyasaya arzına ilişkin işlemler
3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu kapsamında bulunan bir ölçü aletinin imal
veya ithal edilebilmesi için tip onay belgesi alınması gerekmektedir.
Tip onayı: Bir ölçü aletinin, ilgili yönetmelik hükümlerine uygun olarak
üretildiğinin test edilmesi, muayene edilmesi veya belgelendirilmesine ilişkin her türlü
işlemi kapsamaktadır.
Yeni düzenlemeler karşısında Tip onay belgesi ile ilgili işlemler;
-17 Ekim 2008 tarihli ve 27027 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ölçü ve Ölçü
Aletleri Tip Onay Yönetmeliği,
- 9 Mart 2007 tarihli ve 26457 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Otomatik
Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği,
- 7 Ağustos 2008 tarihli ve 26960 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ölçü Aletleri
Yönetmeliği (2004/22/AT)
hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.
Bu çerçevede;
-AB’nin Yeni yaklaşım direktiflerinden uyumlaştırılan yönetmelikler (Otomatik
Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği ve Ölçü Aletleri Yönetmeliği) kapsamındaki ölçü
aletlerinin(elektrik, su ve gaz sayaçları gibi), ilgili teknik düzenlemesine göre tip onayları
alınmış, muayene işlemleri, muayene işaretleri ve/veya damgalama işlemleri yapılmış ve
onaylanmış kuruluş ile işlemleri tamamlanmış olarak piyasaya arz edilmesi
gerekmektedir.
1-Onaylanmış Kuruluşlar tarafından yürütülen tip onay işlemleri
Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği ( 2009/23/AT) ile Ölçü Aletleri Yönetmeliği
(2004/22/AT) kapsamındaki ölçü ve ölçü aletlerinin tip onay işlemleri onaylanmış kuruluşlar
tarafından yürütülmektedir. Bu kapsamdaki ölçü ve ölçü aletlerinin imal edilebilmesi için bu konuda
hizmet veren bir onaylanmış kuruluşa müracaat edilmesi gerekmektedir.
2-AT Tip Onay işlemleri
Yukarıda bahsedilen yönetmelikler kapsamına girmeyen, ancak AB tarafından yayımlanmış
klasik yaklaşım direktiflerinden uyumlaştırılan yönetmelikler kapsamındaki ölçü ve ölçü aletlerinin
(hububat muayene aletleri, motorlu taşıtların lastik basınç ölçümünde kullanılan cihazlar (mekanik),
alkolmetreler, alkolhidrometreler gibi) tip onay işlemleri için ise, Bakanlığımıza veya AB ülkelerinde
yasal metrolojiden sorumlu otoritelere müracaat edilmesi gerekmektedir.
3-Ulusal Tip Onay işlemleri
AB mevzuatından uyumlaştırılan yönetmelikler kapsamına girmeyen ölçü ve ölçü aletlerinin
(akım ve gerilim ölçü transformatörleri, kombi elektrik sayaçları, motorlu taşıtların lastik basınç
ölçümünde kullanılan cihazlar (elektronik), akaryakıt hacim ölçü kapları gibi) tip onay işlemleri
Bakanlığımızca yürütülmektedir.
Bunun için 17 Ekim 2008 tarihli ve 27027 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ölçü ve Ölçü
Aletleri Tip Onay Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde Bakanlığımıza müracaat edilmesi
gerekmektedir.
10/2/2004 tarihinde yapılan Protokol ile Türk Standardları Enstitüsü, Bakanlığımızca
Muayene ve/veya Laboratuvar Hizmet Kuruluşu olarak görevlendirilmiştir.
Bu çerçevede Bakanlığımızca verilen tip onay belgelerinde Muayene Kuruluşu olarak TSE’nin
verdiği muayene ve deney raporları esas alınmaktadır.
AB MEVZUATINDAN UYUMLAŞTIRILAN
YÖNETMELİKLER
Ölçü ve ölçü aletlerinin uygunluk değerlendirme
faaliyetlerine ilişkin olarak Avrupa Birliği’nde iki temel
direktif bulunmaktadır.
Bunlar;
1-“Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Direktifi
(2009/23/EC)”
2- 11 klasik yaklaşım direktifini tek bir yeni yaklaşım
direktifi haline getiren “Ölçü Aletleri Direktifi
(2004/22/EC)” dir.
Söz konusu her iki direktif de yönetmelik olarak
uyumlaştırılmıştır. Böylece yasal metroloji mevzuatımız
AB mevzuatı ile tam uyumlu hale getirilmiştir.
1-Ölçü Aletleri Yönetmeliği(2004/22/AT);
Su sayaçları, gaz sayaçları ve hacim dönüştürme cihazları, aktif elektrik
enerji sayaçları, ısı sayaçları, su haricindeki sıvıların miktarlarını sürekli ve
dinamik ölçen ölçme sistemleri, otomatik tartı aletleri, taksimetreler,
malzeme ölçerler, boyutsal ölçüm cihazları ve egzoz gazı analiz cihazlarını
kapsamaktadır.
2-Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği (2009/23/AT) ise;
-Ticari işlemler için kütle tespiti,
-Köprü veya yol geçiş ücreti, tarife, vergi, ceza, ikramiye, tazminat ya da
benzer tip ödemelerin hesaplanması amacıyla kütle tespiti,
-Kanunların veya tüzüklerin uygulanması, mahkeme tutanaklarında
verilen bilirkişi görüşü için kütle tespiti,
-Tıbbi amaçlı izleme, teşhis ve tedavi maksadıyla hastaların tartılması
suretiyle kütle tespiti,
-Reçetede yer alan ilaçların eczanede hazırlanması amaçlı kütle tespiti
ile tıbbi ve ilaç laboratuvarlarında yürütülen analizlerde kütle tespiti,
-Halka açık satış yerlerinde tüketiciye doğrudan satışların ve ön
ambalajlı ürünlerin fiyat tespiti
işlemleri için kullanılan otomatik olmayan tartı aletlerini
kapsamaktadır.
Yukarıda bahsedilen yönetmelikler kapsamındaki ölçü aletlerinin tip
onay işlemleri daha önce Bakanlığımızca yürütülürken, bundan böyle
onaylanmış kuruluşlar tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Bakanlığımız,
onaylanmış kuruluşların atanması ve izlenmesi ile piyasa gözetimi ve denetimi
(PGD) faaliyetlerine yoğunlaşmaya başlamıştır.
Yine bu yönetmelikler kapsamındaki ölçü ve ölçü aletlerinin ilk muayene
ve doğrulama işlemleri imalatçıların seçtiği modüle göre onaylanmış kuruluşlar
veya onaylanmış kuruluşlarca yetkilendirilen imalatçılar tarafından
yapılmaktadır.
Tip onay işlemleri Bakanlığımızca yürütülen ölçü ve ölçü
aletlerinin ilk muayene ve damgalama işlemleri ise, il müdürlüklerimiz veya
Bakanlığımızdan özel damga yetkisi alan imalatçılar tarafından yapılmaktadır.
Yukarıda belirtilen uyumlaştırma çalışmalarının tamamlanmasından
sonra, imalatçıların karşılaştıkları en önemli sorunlardan birisi ölçü aletleri
konusunda ülkemizde faaliyet gösteren yerli bir onaylanmış kuruluşun
bulunmaması olmuştur.
Bu durum; imalatçılarımızı AB’de faaliyet gösteren onaylanmış
kuruluşlara bağımlı kılmış, iş ve zaman kaybı yanında önemli ölçüde döviz
kaybına neden olmuştur.
Bu konuda TUBİTAK/UME(Ulusal Metroloji Enstitüsü) gibi kurumların
onaylanmış kuruluş olmaları yönünde teşvik ve destek politikaları uygulanmaktadır.
Bu çerçevede, 2008 yılından bu yana gösterilen yoğun çabalar sonucunda Türk
Standardları Enstitüsü, Avrupa Komisyonu tarafından 1783 kimlik kayıt numarasıyla;
Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği (2009/23/AT-eski 90/384/AT) konusunda;
-AT Tip İncelemesi(B Modülü),
- Üretim Kalite Güvencesini Esas Alan AT Tipe Uygunluk Beyanı(D Modülü),
modüllerinde onaylanmış kuruluş olarak görevlendirilmiştir. (Modül; Herhangi
bir uygunluk işaretini taşıması zorunlu ürünlerin risk kapsamına göre hangi uygunluk
değerlendirme şartlarının arandığını gösteren yollardan herhangi biridir.)
Bu görevlendirme, AB’nin NANDO veri tabanında 26 Eylül 2011 tarihinde
yayımlanmıştır. (NANDO;AB üye ülkelerde ve CE işaretini verme yeterliliğine sahip
kuruluşlar bünyesinde kullanılan, markaların kayıtlarının tutulup gerekli kontrol ve
yetkilendirme işlemlerinin yapıldığı ortak elektronik veri tabanı)
Konuya ilişkin görevlendirme tebliği, 13/11/2011 tarihli ve 28111 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanmış olup, Türk Standardları Enstitüsü Bakanlığımız tarafından
Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği kapsamında belirtilen modüllerde
onaylanmış kuruluş olarak görevlendirilmiştir.
MUAYENE İŞLEMLERİ
Piyasaya arz edilen ve/veya kullanıma sunulan ölçü ve ölçü aletlerinin muayene
işlemleri, 24 Temmuz 1994 tarihli ve 22000 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ölçü ve
Ölçü Aletleri Muayene Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji
İl Müdürlükleri ile Grup Merkezi Belediye Ölçüler ve Ayar Memurlukları tarafından
yapılmaktadır.
Ölçü ve ölçü aletleri;
-İlk muayene,
-Periyodik muayene,
-Ani muayene,
- Şikâyet muayenesi,
-Stok muayenesi
Olmak üzere 5 çeşit muayeneye tabi tutulurlar.
(Belediye Ölçüler ve Ayar Memurlarınca periyodik olarak 2 yılda bir ve ansızın
muayene yapacakları ölçü ve ölçü aletleri şunlardır:
Uzunluk ölçüleri (Tek parçalı ağaç metreler), Akıcı maddeler için hacim (debi)
ölçüleri, Kuru taneli maddeler için hacim ölçüleri, 5kg’a kadar (5 kg dahil) hassa olmayan
kütle ölçüleri (tartılar), Mekanik tartı aletlerinden, Masa terazileri, Asma terazileri, Tek
kollu kantarlar, İbreli Teraziler, Çekeri 2000 kg’a kadar (2000 kg dahil) olan basküller.)
Söz konusu Muayene Yönetmeliği hükümlerine göre;
-Elektrik, su ve gaz sayaçlarının her on yılda bir,
-Bunların dışındaki ölçü ve ölçü aletlerinin ise iki yılda bir
periyodik muayeneye tabi tutulması gerekmektedir. Ancak uygulamada özellikle
elektrik, su ve gaz sayaçlarının 10 yılı doldurması halinde yenisi ile değiştirilmesi daha
ekonomik olduğundan periyodik muayeneye ihtiyaç duyulmamaktadır.
Yukarıda bahsedilen muayene hizmetleri, il müdürlüklerimiz ile belediyelerin
gruplaştırılmaları suretiyle oluşturulan ve Bakanlığımızca belgelendirilen Grup Merkezi
Belediye Ölçüler ve Ayar Memurlukları tarafından yürütülmektedir.
Bu hizmetlerin daha etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesini teminen; Ankara,
İstanbul, İzmir, Adana, Konya, Samsun, Gaziantep, Erzurum, Diyarbakır ve Malatya’nın
dahil olduğu 10 ilde bölge laboratuvarı kurulmuştur.
Petrol ve LPG piyasasının önemi nedeniyle, akaryakıt istasyonlarında kullanılan
akaryakıt ve LPG sayaçlarının düzenli olarak kontrol edilmelerini teminen 91 adet
akaryakıt ve LPG sayaçları muayene aracı satın alınmış ve bunlar gerekli ölçüm
ekipmanları ile teçhiz edilerek il müdürlüklerimizin hizmetine sunulmuştur.
Diğer taraftan, yüksek kapasiteli otomatik olmayan tartı aletlerinin denetimi ve
muayeneleri amacıyla, kütle etalonu ve vinç donanımlı 10 adet kamyon satın alınmış ve
bölgesel esasa dayalı olarak hizmet vermek üzere bölge laboratuvarlarının kurulu
bulunduğu il müdürlüklerimizde hizmete sunulmuştur.
Bakanlığımız Piyasa Gözetimi Denetimi programı çerçevesinde:
Yasal metroloji konusunda;
 Yasal kapsamda olup olmadığının kontrolü,
 Müdahale olup olmadığının kontrolü,
 Teknik düzenlemesine uygunluk kontrolü,
- Yeni yaklaşım direktiflerine göre uygunluk kontrolü,
(CE, M işareti, yıl, onaylanmış kuruluş numarası ve damga kontrolü)
- Klasik yaklaşım direktiflerine göre uygunluk kontrolü,
( ɛ işareti, tip onay işareti ve damga kontrolü)
 Periyodik muayene süresi kontrolü,
yapılmaktadır.
Bakanlığımız ve
Bakanlığımızdan yetki
almış imalatçıların
kullandığı damga şeklidir.
Ancak onaylanmış
kuruluştan yetki almış
imalatçıların damga şekli
farklıdır.
24
BAZI TANIMLAR:
“CE” uygunluk işareti: Üreticinin, ilgili teknik
düzenleme/düzenlemelerden kaynaklanan bütün yükümlülüklerini
yerine getirdiğini ve ürünün ilgili tüm uygunluk değerlendirme
işlemlerine tabi tutulduğunu gösteren işareti,
“ε” işareti: Klasik yaklaşım direktifleri kapsamında piyasaya arz edilen
ürünlerde tip onay işaretini
Yeşil M İşareti:(yeşil zemin üzerine siyah M harfi) yapıştırılmış olan
cihaz, metrolojik olarak ilgili bütün direktiflerin gereklerini sağladığı
anlamına gelmektedir. Bir üreticinin ürünlerine Yeşil-M işaretini
yapıştırabilmesi için yetkilendirilmiş kuruluş (notified body) tarafından
akredite olması gerekmektedir.
Umumi ayar işareti: Damgada kullanılan TC şekli olan işareti,
3-Hazır ambalajlı mamullere ilişkin faaliyetler;
Bakanlığımızın önemli faaliyetlerinden birisi de hazır ambalajlı mamullere ilişkin
çalışmalardır. Konuyla ilgili olarak AB mevzuatından uyumlaştırılmış 3 yönetmelik
bulunmaktadır.
Bunlar;
1-Hazır Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esasına Göre Net Miktar Tespitine
Dair Yönetmelik ( 76/211/AT ),
2-Hazır Ambalajlı Mamullerin Nominal Dolum Miktarı ile İlgili Kuralların
Belirlenmesine Dair Yönetmelik (2007/45/AT),
3-Ölçü Kabı Olarak Kullanılan Ölçü Şişelerine Dair Yönetmelik (75/107/AT)’tir.
Bu yönetmeliklerden;
-(1) ve (2) sayılı yönetmelikler; 5 g veya 5 ml’ den daha az 10 kg veya 10L’den daha
fazla olmayan hazır ambalajlı mamullerin nominal dolum miktarına ilişkin kontrol
esasları ile ambalaj üzerinde bulunması gereken etiket bilgilerini;
-(3) sayılı yönetmelik ise, ölçü kabı olarak kullanılan ölçü şişelerinin birim
kapasite kontrollerine ilişkin esasları
kapsamaktadır.
Hazır ambalaj konusunda;
Hazır ambalajlı ürünlerin ambalaj üzerindeki yazı (punto büyüklüğü) ve
İşaret (birimi) ile nominal dolum miktarları
kontrol edilmektedir.
4-Takograf cihazlarına ilişkin faaliyetler
Bakanlığımızca; dijital, analog ve elektronik takograf
cihazlarının;
-Tip onay işlemleri,
-Bu cihazlarla birlikte kullanılması gereken sürücü, denetim,
şirket ve servis kartlarının tip onay işlemleri,
-Söz konusu cihazların montajı, muayenesi, aktivasyonu,
kalibrasyonu ile tamir hizmetini verecek servisler ve burada çalışacak
teknik personelin belgelendirilmesine ilişkin işlemler
yürütülmektedir.
Konuyla ilgili olarak;
-AB’nin 3821/85/EEC sayılı regülasyonu, “Uluslararası Karayolu
Taşımacılığı Yapan Araçlarda Kullanılan Takograf Cihazları Hakkında
Yönetmelik”olarak uyumlaştırılarak 21 Mayıs 2010 tarihli ve 27587 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
-Takograf Cihazları Servis Hizmetleri Hakkında Yönetmelik de 2
Ekim 2010 tarihli ve 27717 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe konulmuştur.





5- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ile yapılan
protokol çerçevesinde yürütülen faaliyetler
Petrol piyasasına ilişkin denetimler; EPDK ile yapılan Protokol
kapsamında akaryakıt istasyonlarında, lisans ve ulusal marker kontrolü
şeklinde yapılmaktadır.
Bu amaçla il müdürlüklerimizde EPDK’dan temin edilen ulusal
marker ölçüm cihazları ile teçhiz edilmiş 50 adet denetim aracı
bulunmaktadır.
Bu araçlarla petrol istasyonları ve dolum tesisleri sürekli olarak
denetlenmektedir.
Petrol Piyasası Denetimlerinde;
1- Lisans,
2- Ulusal Marker,
3- Mutfak tüplerine otogaz dolumu,
4- Tesislerde çalışanlara ait sigortalılık durumu,
kontrolleri yapılmaktadır
İŞBİRLİĞİ İÇİNDE OLUNAN ULUSLARARARASI
TEŞKİLATLAR
Ülkemizin de üyesi ve işbirliği içinde olduğu
uluslar arası teşkilatlar;
1-Uluslararası Ölçüler ve Ağırlıklar Bürosu
(BIPM)
2. Uluslararası Yasal Metroloji
Teşkilatı(OIML)
3. Avrupa Yasal Metroloji İşbirliği Teşkilatı
(WELMEC)
4. Karayolu Nakliye Uygulama Kuruluşları
Konfederasyonu (CORTE)
şeklinde sayabiliriz.
Konuyla ilgili olarak; uygulamada ortaya çıkan sorunlar
SORUN 1-Genel Müdürlüğün uluslar arası teşkilatlarla sürekli bir işbirliği içinde
bulunması ve bu noktada yabancı dil bilen personel sayısının azlığı ;
-Bu sorun yabancı dil bilen yeni Uzman yardımcıları alınması ile uzun vadede
çözülmesi beklenmektedir.
SORUN 2-Ölçü ayar hizmetlerinde taşra teşkilatlarında personelin
kullanabileceği ve yeni mevzuata uyumlu bir rehberin olmayışı
Bu durum İl Müdürlükleri arasında bir standardın olmamasına ve uygulamada
sıkıntılar yaşanmasına neden olmaktadır.
Özellikle taşrada yeterli hukuk bilgisi olmayan personel nedeniyle daha çok
merkez teşkilatlarından görüş sorulmakta ve bu ise işlemlerin uzamasına neden
olmaktadır. Yeni Taşra Teşkilatı Yönetmeliğinin 13 üncü maddesi ile İl Müdürlüğü
Avukatı kadrosu ile bu sorunların önüne geçilmesi düşünülmektedir.
SORUN 3-İl Müdürlüklerinin bir kısmında ani ve periyodik muayenelerde
kullanılacak etalonların bulunmayışı,
Bu hususta özellikle yüksek çekerli basküllerin muayenesini yapacak vinç
donanımlı kamyonların sınırlı sayıda olması nedeniyle bu ölçü aletlerinin muayeneleri
için planlama yapılmak zorunda kalınmakta ve belli bir süre ile sınırlı kalınmaktadır.
Ancak her il Müdürlüğüne bir kamyon tahsisi de atıl kalması nedeniyle doğru bir çözüm
olmayacaktır. Bu konu, muayenelerin özelleştirilmesi kapsamında değerlendirilmektedir.
SORUN 4-İl Müdürlüklerinde ölçü ayar hizmetlerinde
görevli personelin aynı zamanda piyasa gözetim ve denetim
hizmetlerine katıldığı, bu konuda uzmanlaşmaya
gidilemediği;
İl Müdürlüklerinde ölçü ayar memurlarının ölçü ayar
hizmetleri dışındaki piyasa gözetim ve denetim
hizmetlerine katılmakta ve buna bağlı olarak hizmette
aksamalar yaşanmaktadır.
SORUN 5-Yeterli düzenlemeler olmasına rağmen
denetim eksikliğine bağlı uygulama hataları ve eksikler
bulunmaktadır. Örneğin süresinde periyodik muayene
başvuruları yapılmadığı halde ceza uygulaması yapılmadığı,
muayene ve damgalama ücretleri başvuru ekinde
olmamasına rağmen başvurunun kabul edildiği, muayene
raporlarının fiili muayeneden çok sonra düzenlendiği gibi.
SORUN 6-Periyodik muayene başvurularının zamanında
yapılmasına rağmen muayenelerin yıl sonunda kadar
gecikebildiği, ani denetimlerin yeterince yapılamadığı,
Bu durum ise genellikle İl Müdürlüğünün iş yükünün fazla
olması ancak ölçü ayar memurunun yeterli olmamasından
kaynaklanmakta olup tamamen Bakanlığımızın personel
politikası ile çözülebilecek bir sorundur.
SORUN 7-Mevzuatın AB’ye uyum çerçevesinde
yenilenmesi ve bu yeniliklerle ilgili taşra teşkilatı personelinin
kendisini yenileyemediği,
İl Müdürlükleri değişen mevzuatı takip etmede gerekli
hassasiyeti gösteremediği ve buna bağlı olarak eski mevzuata
bağlı işlem yapıldığı(Örneğin Yetki Belgeleri Hakkında
Yönetmelik 2012 Mart ayında değişmesine ve vize süresi 3 yıla
çıkarılmasına rağmen halen 2 yıllık vizeler yapıldığı ve herhangi
bir uyarı yapılmadan iptal işlemi yapıldığı, muayene raporlarında
yürürlükten kalkmış olan Ölçüler Tüzüğü gibi düzenlemelere
atıf yapıldığı)
SORUN 8-Yeterli sayıda Ölçü ve Ayar Memuru
bulunmaması ve Ölçü ayar memurluğunun kariyer bir yapıya
kavuşturulamaması;
Esasen ölçü ve ayar hizmetlerine ilişkin denetimlerin
uzmanlık alanı olduğu, bu çerçevede bu hizmeti görenlerin
yüksekokul ve fakülte mezunlarından alınarak özel bir statüye
kavuşturulması özel önem arz etmektedir.
SORUN 9-Ölçü ayar hizmetlerinin aynı zamanda
Belediyeler tarafından yerine getirilmesi ancak gerekli
koordinasyonunun sağlanamaması, Belediyelerin bu hizmeti
yerine getirmede istekli olmaması, buna bağlı olarak özellikle
2000 Kg altındaki tartı aletlerinin denetim dışında kalması.
Bu ise Ölçü Ayar Teşkilatının yeniden yapılanması ve bu
çerçevede Belediyelerdeki konuyla ilgili personelin tek çatı
altında toplanması ile çözülmesi mümkündür.
SORUN 10-3516 sayılı Kanun kapsamında gerçekleştirilen periyodik
muayenelerin süresinin belirlenmesinde Yönetmelik hükmü farklı
değerlendirilmektedir. Bu çerçevede Genel Müdürlüğün 24.03.2012 tarihli bir
genelgesi ile;
-Bir istasyonda mevzuata aykırı birden fazla sayacın tespit edilmesi
halinde istasyonda kullanılan her bir sayaca mı yoksa sayaçların tümü için
sadece bir ceza mı kesileceği,
-Periyodik muayenelerin hesaplanmasında muayenenin yapıldığı “yıl”
mı yoksa “tarih”in mi dikkate alınacağı gibi konularda bilgilendirme yapıldığı
ve uygulamada birliğin sağlanmaya çalışıldığı anlaşılmıştır.
SORUN 11-Mevcut damgalama siteminin suitimale açık olduğu ve yeni
teknoloji ölçü aletlerinin damgalanmasında sorun yaşandığı,
Ölçü ayar memurlarında bulunan damganın kaç kez ve nerede
kullanıldığının takibi olmadığından damganın kullanılması tamamen
personelin inisiyatifina bağlıdır. Bu ise kötü niyetli kişiler için kullanılabilecek
bir boşluktur.
SORUN 12-Bölge laboratuvarlarının ödenek azlığı
ve personel eksikliği nedeniyle yeterince verimli
kullanılamadığı, özellikle vinç donanımlı kamyonetleri
kullanacak şoför bulunamadığı,
Bu konuyla ilgili bazı İl Müdürlüklerinde hizmet
satın alma yöntemi ile şoför çalıştırılmaktadır. Öte
yandan daha önce atıl durumdaki bu kamyonların
kiraya verilme uygulaması başlatılmış ancak
Başkanlığımız Müfettişlerinin Raporları sonucunda bu
uygulamaya son verilmiştir.
SORUN 13-Ölçü ve Ölçü aletlerinin muayene
işlemlerinin özelleştirilmesi sorunu.
Konuyla ilgili olarak Metroloji konusunda
özellikle sayaçların muayenesinin piyasa için karlı
olmadığı, bu nedenle piyasanın bu işe olumlu
bakmadığı değerlendirilmiştir. Bu alanda tek çatı
olarak Devlet Metroloji Enstitüsü gibi bir oluşum
çalışması yapılmakla birlikte hayata geçirilememiştir.
SORUN 14_İstatistiksel Sorunlar
Ülkemizde (yasal metroloji kapsamındaki) ölçü aletlerinin sayısı 100
milyon gibi çok büyük bir rakamı aştığı ifade edilmekle birlikte ;
- Ülkemizde hem toplam olarak hem de bir çok esnaf, meslek ve sektör
grubunda ölçü ve ölçü aleti olan firma sayısı belli değildir.
- Hangi ilde ya da ilçede, hangi belediye sınırları içinde ya da dışında kaç ölçü
ve ölçü aletine sahip firmayla kaç ölçü ve ölçü aleti var, bilinmemektedir.
- Ülkemizde hem toplam olarak hem de esnaf, meslek ve sektör gruplarına göre
kaç ölçü ve ölçü aleti kullanıldığına ilişkin net bir istatistik mevcut değildir.
Ülke genelindeki 3.000’den fazla belediyemizden yalnızca 167‘sinde ölçü
ve ayar memuru bulunmaktadır. İl Müdürlüklerimizdeki çalışanlarla birlikte bu
konudaki hizmetler Türkiye genelinde toplam 600 civarındaki personelce
yürütülmektedir. Bu açıdan bakıldığında bir ölçü ayar memuruna yaklaşık
170.000 ölçü aleti düşmektedir.
Bu noktada bağımsız, tarafsız kamu yararını esas alan, işlevsel bir
denetim mekanizması oluşturulması gerektiği açıktır. Ölçü aletlerinin ilk
muayene ve periyodik muayenelerinin ülke genelinde düzenli, sürekli, etkin ve
yaygın olarak gerçekleştirilmesi için yeni bir yapılanma yönünde bir
düzenleme ihtiyaç olarak ortay çıkmaktadır. zorunlu kılmaktadır.
BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞŞEKKÜRLER
İŞBİRLİĞİ İÇİNDE OLUNAN ULUSLARARARASI
TEŞKİLATLAR
1-Uluslararası Ölçüler ve Ağırlıklar Bürosu
(BIPM)
Ölçme standartları konusunda evrensel bir birlik
sağlanması amacıyla, Fransız hükümetinin girişimiyle
aralarında Osmanlı İmparatorluğunun da bulunduğu 17
devlet temsilcisinin katılımıyla 20 Mayıs 1875 tarihinde
Paris‘te imzalanan Metre Konvansiyonu ile kurulmuştur.
Paris’in Sevr banliyösünde kurulu bulunan Büro,
bütün dünyada yapılan ölçümlerin doğruluğundan ve farklı
ülkelerde yapılan ölçümlerin birbirleri ile denkliğinden
sorumludur. 3 temel yapıdan oluşmaktadır.














a)Uluslararası Ölçüler ve Ağırlıklar Genel Konferansı(CGPM)
-Her dört yılda bir Paris'te toplanır. En son 2007 yılında toplanmıştır.
-Uluslararası metroloji sisteminin koordinasyonundan sorumludur.
-Sayısı 51 olan üye ülkelerin temsilcilerinden oluşur.
-Ülkemiz bu konferansın üyesidir ve Bakanlığımızca temsil edilmektedir.
b)Uluslararası Ölçüler ve Ağırlıklar Bürosu(BIPM)
Yapılan bütün ölçümlerin doğruluğundan ve farklı ülkelerde yapılan ölçümlerin birbirleri
ile denkliğinden sorumludur.
Her endüstrileşmiş ülkede teknik bir muhatabı bulunmaktadır (ulusal metroloji
enstitüleri).
TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü BIPM'in faaliyetlerine katılmaktadır.
c)Uluslararası Ölçüler ve Ağırlıklar Komitesi (CIPM)
Bilim adamları arasından seçilen 18 kişiden oluşur.
Her yıl Ekim ayında Paris'te toplanır.
Teknik Komiteler aracılığı ile metroloji alanındaki bilimsel faaliyetleri koordine eder.
Teknik Komitelere katılacak ülkeler ve laboratuvarlar bilimsel ve teknolojik yeteneklerine
göre dört yılda bir CIPM tarafından belirlenir.
 2. Uluslararası Yasal Metroloji Teşkilatı(OIML)
 1955 yılında Fransa'da 24 ülke tarafından kurulmuştur.




Merkezi Paris’tedir.
Yasal metroloji prosedürlerinin global anlamda
harmonizasyonu amacıyla kurulmuştur.
Faaliyetlerinde doğrudan görev alan ülkeler “asil üye”,
gözlemci olarak katılan ülkeler ise “muhabir üye” sıfatıyla
üye bulunmaktadır.
Ülkemiz, 1961 yılından 2005 yılına kadar muhabir üye
sıfatıyla üye iken, 6 Haziran 2005 tarihinde asil üye
olmuştur. 57’si asil üye, 55’i muhabir üye olmak üzere
toplam 112 üyesi bulunmaktadır.
Teşkilat 3 temel yapıdan oluşmaktadır.
 a)Uluslararası Yasal Metroloji Konferansı
 Dört yılda bir yapılmaktadır. En son 2008 yılı Kasım





ayında Avustralya’da toplanmıştır.
b)Uluslararası Yasal Metroloji Bürosu (BIML)
Kuruluşun günlük faaliyetlerini yürütmektedir.
c)Uluslararası Yasal Metroloji Komitesi(CIML)
Her yıl düzenlenmektedir.
Ayrıca OILM’e bağlı 18 teknik komite ve bu komitelere
bağlı alt komiteler bulunmaktadır
 3. Avrupa Yasal Metroloji İşbirliği Teşkilatı (WELMEC)
 Kısa adı WELMEC olan Avrupa Yasal Metroloji İşbirliği
Teşkilatı, 18 temsilci üye tarafından Haziran 1990’da
kurulmuştur. Söz konusu teşkilat bu gün için; 30’u üye ve
7’si yardımcı üye olmak üzere toplam 37 ülkenin, 8
gözlemci kuruluşun ve 9 muhabir kuruluşun temsil edildiği
bir teşkilattır.
 Türkiye, 2005 yılı içerisinde Edinburg’da yapılan Komite
toplantısında yardımcı üye olarak kabul edilmiştir. Avrupa
Birliğine aday ülkeler, ancak Avrupa Birliğine kabul
edildikleri zaman bu teşkilata tam üye olma hakkını elde
etmektedirler.
 4. Karayolu Nakliye Uygulama Kuruluşları Konfederasyonu





(CORTE)
2004 yılında kurulmuştur. Kara ulaştırması alanında
hükümet/hükümet dışı organların temsilcilerini bünyesinde toplayan
üç ayrı kategoride (Tam üye, Yardımcı üye ve Gözlemci) toplam 78
ülkenin temsillerinden oluşur. Herhangi bir üyelik aidatı yoktur.
Bakanlığımızca 2008 yılında üye olunmuştur.
-Takograflarla ilgili AB mevzuatının uygulanmasına yönelik tip
onaylarının verilmesi ve kalibrasyonlarının yapılması,
-Dijital takografların işletim, güvenlik, karşılıklı işletilebilirlik
sertifikaları,
-Takograflarla uyumlu çalışabilen sürücü, denetim, şirket ve servis
kartlarının AB kodlama sistemi doğrultusunda basımı işlemleri ile ilgili
olarak alt yapının oluşturulması
hususlarında danışmanlık hizmeti vermektedir.