Transcript Slide 1 - ODTÜ Mezunları Derneği

Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Şenol Tunç
ODTÜ Endüstri Müh. Bilgis. Y.Müh.
PROJE ENERJi
Mühendislik Sistemleri Üretim Danışmanlık ve Ticaret
ODTÜ TTEKNOKENT
TÜRKİYE GÜNEŞTEN ELEKTRİK ALABİLECEK Mİ Konulu
Sempozyum
ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ
22 Aralık 2012, ANKARA
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Yeryüzüne Gelende oranı:
%1
%45
%54
Işık
Mor
Ötesi
Radyo Dalga Boyu
Güneşten değişik dalga boyları ile salınan elektomanyetik dalgalar (radyasyon) dünyaya
saniyede 299,793 km hızla ilerleyerek yaklaşık 8,34 dakikada ulaşır.
Güneşten yayılan ışınların sadece belli bir frekans aralığında olanları (400 – 700 nm aralığı
“Işık” olarak bilinmektedir) dünyaya ulaşır. Bir kısmı atmosferden / yer yüzeyinden uzaya geri
yansır, bir kısmı atmosferde / yer yüzeyinde ısıya dönüşür.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Işın = Radyasyon = Elektromanyetik Dalga
= ENERJİ TAŞIYICISI
Işın (Radyasyon) yeryüzeyine ı;
- Güneşten
DİREKT olarak
- Atmosferdeki partiküllerden SAÇILARAK veya
- Yeryüzünde bir yerden
YANSIYARAK
Ulaşır.
GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK
ÜRETİMİ, YERYÜZÜNE GELEN
GÜNEŞ ENERJİSİNİN ELEKTRİK
ENERJİSİNE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ
SÜRECİDİR.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
GES’in ENERJİ GİRDİSİ = Yeryüzüne gelen güneş : yüksek rakım = yüksek enerji
Güneş enerjisi aynı iklim koşullarında yeryüzeyinde ;
• 36-41. paraleller arasında her bir paralelde aynı rakımda güneye doğru güneş enerjisi yıl bazında %1,71,9 artar.
• Her 1.000 metre yükselikte %9-%11 artar.
39. Paralel
38. Paralel
37. Paralel
36. Paralel
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
2008 : GEPA HAZIRLANDI
Türkiye Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlası
• 1/100.000 Yükseklik modeli
• 200 m X 200 m skysize
• 500 metre x metre grid formatında KWh/m2 aylık
gün ortalaması verileri
• 1985-2006 yılları 156 DMİ saatlik ölçüm verisi
Takiben yapılan ölçümlere göre GEPA verileri gerçekten ortalama %10
düşüktür.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Güneş Enerjisinin Toplanması (Kollektör / Modül) – Sabit / Hareketli Sistemlerle
•
•
•
•
•
•
YATAY - SABİT
YATAY - 1 EKSENDE GÜNEŞ İZLEME
OPTİMAL GÜNEŞ YÜKSEKLİK AÇISINDA SABİT
OPTİMAL Y.AÇI SABİT, 1-EKSENDE GÜNEŞ İZLEME
Parabolik Oluk - YATAY –EKSEN SABİT, 1 EKSEN DİREKT (30-150 Derece)
2 EKSENDE GÜNEŞ İZLEME
Aynı miktarda güneş enerjisini, güneşe 90O dik
bakan yüzey 1 m2 X COS(90) =1 m2’de, 45
derece açıyla bakan yüzey 1/COS(45)=1,41
m2’de alır.
100 W/m2
100 W/m2
1 m2
100/1.41 =
71 W/m2
1.41 m2
Güneşe 45O açılı 1 m2 yüzeye gelen enerji 1 X
COS(45)=0,707 olacaktır.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Arazi
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
PV, CPV Sistemler
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Depo giriş çıkışı:
< %1 Enerji
Kaybı
Isı Depolu CSP
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Enerji Girdisi = Kayıplar + Elektrik Enerjisi
Enerji girdisinin ve kayıpların
hesaplanması durumunda GES’in
üreteceği elektrik enerjisi belirlenmiş
olacaktır.
( I ) Tesisin enerji girdisi GES’in güneş
enerjisi toplayıcı kollektör/panellerin
toplam yüzeyine gelen güneş
enerjisidir.
( II ) Kayıplar, güneş enerjisinin enerji
toplama birimlerine temas ettiği
noktadan itibaren tesisin gelirine
esas teşkil eden elektrik sayacına
kadar kayıp olan enerjidir.
Üretilen Elektrik Enerjisi = ( I ) – ( II )
Fotovoltaik Süreç
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Fotovoltaik Süreç
Farklı malzemelerin farklı güneş ışını
dalga boylarına tepki vermesi
2010
YILI
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Sadece DİREKT RADYASYON
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Sadece DİREKT RADYASYON
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
DEPOLAMA İLE 24 SAAT STABİL ELEKTRİK ÜRETİMİ
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Şekilde görülen
noktaların kapladığı
alanlara gelen güneş
enerjisininin sadece
%8 güneş – enerji
verimliliği ile
kullanılması
durumunda 13,567
Mtoe / Yıl (tonne of
oil equivalent ), yani
dünyanın yıllık TÜM
enerji tüketimi
karşılanabilmektedir.
http://www.ez2c.de/ml/solar_land_area/index.html
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Sadece 38,5 Paralel ve altını alalım
TÜRKİYE Potansiyeli
(TM: Max. 35 km, OG: Max.20 km ile :)
Saha
Adedi
TOPLAM
4.684
Toplam Büyüklük
Dönüm
(1 d=1.000 m2)
Karşılık GES
Kurulu Gücü
(1 MW=20 d)
5.992.500 d 299.625 MW
450 TWh/Yıl (1500 MWh-Yıl/MW)
(Mevcut TM ler ve Hat limiti olmaksızın
Saha
Adedi
TOPLAM
~35.000
Toplam Büyüklük
Dönüm
(1 d=1.000 m2)
Karşılık GES
Kurulu Gücü
(1 MW=20 d)
~11.500.000 d
575.000 MW
2012 TR Elektrik Tüketimi
= ~230 TWh
860 TWh/Yıl (1500 MWh-Yıl/MW)
Büyük Kurulumlar yapılabilmeli, hat ve TM yatırımına izin verilmeli
- Değerler Proje Enerji Ltd.’in hesabıdır (2011), resmi değildir..
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
2012 : +30 GW ile toplam 100 GW
www.ren21.net
: Renewables 2012, GLOBAL STATUS REPORT
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
www.ren21.net
: Renewables 2012, GLOBAL STATUS REPORT
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
www.ren21.net
: Renewables 2012, GLOBAL STATUS REPORT
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
www.ren21.net
: Renewables 2012, GLOBAL STATUS REPORT
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Çok hızlı artışta
ülkelerin teşvik
programlarının
büyük katkısı
oldu.
2012’den itibaren
güneşli ülkelerde
artık GES’ler
teşviksiz ticari
rekabeti yakaladı.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Çok hızlı artışa
rağmen güneşle
elektrik üretimi
dünyada %%4’e
yakındır.
NREL, SunShot Vision Study February 2012
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
DÜNYA Güneşe Yatırım Yapıyor
Güneş Enerjisi Yatırımları Global durgunluğa rağmen hızla devam ediyor.
2012’de dahi 2011’de yapılan kurulumların ~%15 daha fazlası yapılmış olacak.
Almanya 2012’de yazın puant’ta elektriğinin yarısını güneşle karşıladı.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Türkiye’de Güneş Enerjisi ile elektrik üretmek / üretmemek için
DAYANAKLAR :
1- Arz Güvenliği
2- GES Elektrik Üretim Fiyatı
3- Arazi Potansiyeli
4- Bağlantı İmkanı
5- Uygulamada Kurallar (Mevzuat)
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
GES Yatırım Süreci
GEPA, YEK Taslağı
Gündemi
YEK: 5346 SK
Revizyonu
Yasa Çıkacak
Mayıs
2008
2009
29.12
2010
Lisans
Başvurularının
Alınması
Geç,
Değişen,
Anlamsız,
Biraz Anlamlı
Mevzuat
2011
2012
İlk tesis
kurulumları
Yarışma
Sonuçları
Ölçüm
2013
Haziran
2014
2015 -
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Kaynak Bazında Türkiye Elektrik Üretimi Artışı
Ref: Mehmet BİÇER, Elektrik Üretim A.Ş. Gn.Md. Yrd., 2012 VAN TRB2 Bölgesi YE Sempozyumu Sunumu,
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
MW
BUGÜN
Ref: Mehmet BİÇER, Elektrik Üretim A.Ş. Gn.Md. Yrd., 2012 VAN TRB2 Bölgesi YE Sempozyumu Sunumu,
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
1- Arz Güvenliği
Tedarik
İhtiyaç
duyduğum
zamanda ve
miktarda
2- Fiyat
Uygun fiyatla
Yerine bir şey koymaya
başlamamız lazım
 Güneş enerjide bağımsızlık demektir.
 Güneşle elektrik üretim fiyatı artık perakendede
şebeke fiyatının (~19 ȼ / kWh) altına inmiştir.
 2013’ten itibaren 2’li anlaşma ve gündüz saatlik
uzlaştırma fiyatlarının da ciddi oranda altına inmeye
başlayacaktır (Halen kafa kafayadır – 11 ȼ/kWh)
ÜRETİMİNİN KAYNAKLARA DAĞILIMI
FUEL-OİL; 900.446
BARAJLI; 42.315.497
RÜZGAR TOPLAM;
4.723.873
MOTORİN ; 3.118
D.GÖL VE AKARSU;
10.023.105
TAŞKÖMÜR;
3.712.741
İTHAL KÖMÜR;
22.817.880
JEOTERMAL; 694.350
1980’den beri tüketimimiz ~%7%8 - Yıl artıyor.
20 sene önce %8 1.500 MW KG
idi, 10 sene önce %8 2.550 MW
idi, bugün 4.500 MW. 10 sene
sonra (2023) her yıl ~ 8-9 BİN
MW eklememiz gerekecek.
Enerjisiz gelecek olmaz….
2011
(Klasik Dağılım)
ASFALTİT; 816.911
LİNYİT; 38.870.378
YENİLENEBİLİR +
ATIK; 469.215
LNG; 0
LPG; 0
NAFTA; 0
DOĞALGAZ;
104.047.618
%46
www.teias.gov.tr
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
2- GES Elektrik Üretim Fiyatı
9
 GES, güney alt yarımızda :
1.600-1800 MWh/MW-Yıl üreitr
7
 1 MW hat bedeli dahil BUGÜN
TOPLAM Yatırım Bedeli: ~ 1,6 mi.
$ / MW
4
 2013’te kurulacak GES uygun
yerlerde kendisini 8-9 yılda geri
öder, 20 Yıllık yatırım ömrü
boyunca elektrik üretim maliyeti ~
7-10 ȼ / kWh !!! İşletme bakım
finansman dahil….
0
8
Toplam GES Yatırım Maliyeti milyon € / MW
8
6
5
3
6
4
1
 Doğalgaz üretim maliyetinin
ağırlıklı ortalamada önümüzdeki
yıllarda 10 ȼ/kWh altına inmesi
mümkün gözükmüyor.
 Nükleer’e 12,5 ȼ/kWh uzun yıllar alım
garantisi verildi…
2007
ALT FİYAT
4
6
2
ÜST FİYAT
2008
2,8
3
2009
2,4
1.8
1.5
1,4
1.1
2010
2011
2012
2012 sonu anahtar teslim GES hat hariç TOP. 1,5 $/W
2013 sonunda 1,1 – 1,3 $ / W
2014’ten itibaren 1 $/Watt ve altı zorlanmaya başlayacak.
• İlk GES lisanslarında tavan 13,3 ȼ / kWh.
Garanti dışı satış imkanı YOK.
• Halen kurulu gücümüzden daha fazla
lisans+bağlantı uygunu verilmiş Dgaz var. !
• Son yıllardaki KG ilavesindeki YE+ kömür payı
nereye kadar oranlarını koruyacak ?
• Ya D.gazda %70’lere gideceğiz veya şimdiden
ve büyük miktarda GES kurmaya başlayacağız.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Potansiyel’den bahsedebilmemiz için öncelikle arazi potansiyelimizi bilmemiz lazım
Güneş Santrali yapılabilir nitelikteki vasıfsız araziler
• Mutlak tarım, özel ürün, dikili tarım ile sulu
tarım arazileri hariç
• Koruma, SİT, v.b. «korunan» alanlar hariç
• 1 den büyük kapalılıktaki ormanlar hariç
• sulak alanlar, askeri koruma bölgeleri,
yerleşim alanları, sulama alanları …. hariç
• Kullanılan mera/kışlak/yaylaklar hariç
• Global güneş enerjisi potansiyeli yere
paralel düzlemde 1620 kWh/m2 –Yıl
‘den fazla olan alanlar
• Yüzeyi düz / güneye hafif eğimli
alanlar.
Öncelikli
kısım: TR’nin
Güney yarısı :
38,5 paralel
ve altı
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Sadece 38,5 Paralel ve altını alalım
3- Arazi Potansiyeli
(TM: Max. 35 km, OG: Max.20 km ile :)
Saha
Adedi
TOPLAM
4.684
Toplam Büyüklük
Dönüm
(1 d=1.000 m2)
Karşılık GES
Kurulu Gücü
(1 MW=20 d)
5.992.500 d 299.625 MW
(Mevcut TM ler ve Hat limiti olmaksızın
Saha
Adedi
TOPLAM
~35.000
Toplam Büyüklük
Dönüm
(1 d=1.000 m2)
Karşılık GES
Kurulu Gücü
(1 MW=20 d)
~11.500.000 d
575.000 MW
450 TWh/Yıl (1500 MWh-Yıl/MW)
600 MW, ~BİNDE 2 sidir.
600 MW, 2014 K.Gücünün % 1’idir.
860 TWh/Yıl (1500 MWh-Yıl/MW)
600 MW, ~BİNDE 1’idir
Büyük Kurulumlar yapılabilmeli, hat ve TM yatırımına izin verilmeli
- Değerler Proje Enerji Ltd.’in hesabıdır (2011), resmi değildir.
- Arazi envanteri ilgili Bakanlıkların Merkezi V.Tabanlarındaki nitelik bilgilerinden elde edilmiştir.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
4- Bağlantı İmkanı
• D.Gaz için verilen kağıt üzerindeki Lisans + Uygun Görüş toplamı TR’nin kurulu mevcut
gücünün 1,5 katına yakındır. ~ bağlantı imkanı vardır. Bunun %10 u dahi binlerce MW
GES bağlantı imkanı demektir.
• 2009’da ABD de California eyaleti için NREL kurulu gücün %25’i kadar şebekeye güvenli
bir şekilde PV bağlanabileceğini öngörmüş idi.
• 2012 yazında Almanya puant zamanı elektriğinin ~%50 sini Güneşle üretmiştir.
• Türkiye’nin güneyinde, özellikle Antalya Muğla Aydın tarafında, Mardin tarafında yazın
artan taleple bölgesel «congestion» (şebeke daralması) olmaktadır. Güneşin max.
olduğu, talebin de max. olduğu, arzın yetersiz kaldığı bu zamanlarda şebekeyi büyük
ölçüde rahatlatacaktır (Peak Demand Shaving)
• Odaklamalı sistemlerde gündüz depolanan ISI ile, gece 12 saatin üzerinde elektrik
üretilmektedir (tuz eriyiği). Bu sistem halen ticari olarak ölçek kazanmakta olup,
elektrik üretim maliyeti 2015-2016’dan itibaren diğer termik sistemlerin maliyetinin
altına girecektir. Örnek: www.solarreserv.com
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Isı Depolamalı Sistemler 2016 civarında Diğer termik sistemlerin kWh üretim maliyetinin
altına girecek !!!
 Dengeleme
 Stabil Üretim
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
5- Uygulamada Kurallar (Mevzuat) – Yegane Engel …..
Mayıs 2008 : Türkiye Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlası zamanın enerji Bakanı Hilmi Gürel tarafından basına
duyuruldu. Böylece Türkiye’ye gelen güneş enerjisinin miktarı ve kurulabilir güneş enerjisi ile elektrik üretim
santrali (GES) kapasitesinin yaklaşık olarak da olsa adı konmuş oldu. Türkiye’nin güneş enerjisi ile, mevcut
elektrik tüketiminin 2 katına yakın elektrik üretim kapasitesi olduğu duyuruldu.
Ağustos 2008: Türkiye’de güneş enerjisi ile elektrik üretiminin teşvik edilerek uygulamaya alınmaya başlanması
amacıyla Bakanlık’ta yasa tasarısı çalışmaları gündeme geldi.
Kasım 2008 : Kütahya MV Sn.Soner Aksoy’un; Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi
Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii
Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonuna geldi. 5346 sayılı kanunun revizyonu olarak hazırlanmış idi. Taslak’ta
tüm yenilenebilir enerji kaynakları için üretecekleri elektriğin alım garantisi ve fiyat desteği yer alıyor idi.
Haziran.2009: 5346 SK’nın revizyon taslağı, yapılan değişikliklerle birlikte son halini aldı ve enerji
komisyonundan çıkarak TBMM’ye gönderildi. Yasa 2009’da genel kurul gündemine alınmasına rağmen uzun
süre görüşülmedi ve bir süre sonra da oylanmadan gündemden çıkartıldı. Bu durum piyasada büyük hayal
kırıklığı yarattı. Yasa’nın ne zaman gündeme geleceği konusu ise yaklaşık 1,5 yıl boyunca muamma halinde
kaldı.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
29 Aralık 2010: 2009 yılında gündeme getirilen taslak, AKP milletvekillerinin verdiği önergelerle tamamen
değiştirilerek Meclis’in 2010 yılındaki son çalışma günü olan 29 Aralık 2010’da meclis genel kurulunda görüşüldü ve
önergelerin noktası dahi değiştirilmeden yeypeni bir yasa oylanarak kabul edildi. 5346 Sayılı yenilenebilir enerji
teşvik yasası olarak bilinen yasada (6094 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına Iliskin Kanunda Degisiklik Yapılmasına Dair Kanun). 2013 yılına kadar kurulabilecek GES’lere Türkiye
genelinde en fazla 600 MW (Türkiye’nin tüm elektrik santrallerinin kurulu gücünün yaklaşık %1’i kadar bir kapasite)
bağlantı kısıtı getirildi. Böylece Türkiye’de ilk defa bir kaynağa yasa ile bağlantı kapasitesi kısıtı getirilmiş oldu. Alım
garantili fiyat desteği tavanı ise yarışma usulü ile en düşük fiyatla elektrik satış teklifi verilmesine dayalı olarak
13,3 cent / kWh olarak belirlendi. 2013’te yapılabilirse yarışmalarda ağırlık muhbtemelen 10 cent / kWh civarı
olacaktır. Konya Karaman tarafı 8 centlerde olacaktır. Yani teşvik 13,3 cent DEĞİLDİR: Yasada ayrıca yerli üretilecek
malzemeler için de ilk 5 yıl için ek fiyat teşviği getirildi. Yasa’da bağlantı, yerli imalat, yarışma ve lisanslama süreci
için gerekli alt mevzuatın ilgili kurumlarca hazırlanması görevi atfedildi. Yine sadece güneş enerjisi için, normal
olarak 2.cil veya 3.cül mevzuatta yer alabilecek ölçüm zorunluluğu yasada yer aldı. Yasada her bir yatırımcının
lisansa başvurmadan önce güneş enerjisini bir meteorolojik ölçüm sistemi kurarak ölçme zorunluluğu
getirildi. Daha önce rüzgar enerjisi başvurularında gündeme gelen ve süreci tıkayacağı için uygulanamayan ölçüm
sistemi kuruluşları ise bu defa yasa ile ve sadece güneş enerjisi için zorunlu kılındı.Ve nitekim 2012’de yaşanan
süreç bu yorumumu doğruladı, ölçüm ;süreci tam olarak kosa soktu. Lisans başvuru tarihi ilan edildi ancak ölçüm
için arazi kiralanması imkansız olan bir ortamda kiralamalar yetişmedi/yapılamadı. Herkes lisana başvurabileceği
arazilere en yakın noktalardam şahıs arazilerinden kiralamaya yöneldi.
Yasa’da belirtilen ve detayları alt mevzuatla hazırlanacak birçok konunun belirsiz kalması, proje hazırlıklarını yapmış
veya yapacak firmalara büyük belirsizlikler getirmiş oldu.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Ağustos 2011: Enerji Bakanlığı GES için başvuru yapılabilecek Trafo Merkezlerini ve başvuru yapılabilecek coğrafi
alan sınırlarını yayınladı. Yayınlanan gerek Trafo merkezleri gerekse GES kurulumu yapılabilecek coğrafi sınırlar bir
mantığa dayandırılması güç bulundu ve sektörde büyük eleştirilere maruz kaldı.
Ağustos 2011: EPDK, güneş enerjisi için yasada getirilen ölçüm zorunluluğuna ilişkin bir taslak ölçüm tebliği
hazırlayarak görüşe açtı.
Şubat 2012: EPDK ölçüm tebliği ilk hali resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu tebliğ daha sonra
31.03.2012’de revize edildi.
Şubat 2012: Ağustos 2011’de Bakanlık kararı olarak yayınlanan coğrafi sınırlar kaldırılarak onun yerine yapılacak
ölçümle ispatlanmak üzere lisansa başvurulacak yerde belli bir değerin üzerinde güneş enerjisi elde edilmesi
zorunluluğu getirildi. Bu karar alınmış doğru bir karardır.
Mart 2012: Orman Genel Müdürlüğü Güneş Ölçüm İstasyonları hariç, mikro GES (lisanssız elektrik üretimi) için
orman sayılan arazilere başvuru alınmaması için genelge yayınladı. Genelde ekinde ölçüm sistemi başvurularının
alınması için zorunlu kılınan bilgi belgelerde ise sağlanması imkansız birçok madde yer aldı (örneğin elektrik üretim
lisans belgesi istenmiştir ki zaten belirsiz olan lisans süreci için öncelikle ölçüm yapılması gerekmekte idi).
Dolayısıyla hiçbir orman vasıflı araziye ölçüm sistemi kurulamadı. Özellikle Türkiyenin batı tarafında orman olarak
kayıtlı ancak ormanla uzaktan yakından alakası olmayan, taşlık kayalık veya üzerinde ağaç yetişmeyen (rehabilite
edilemeyen) büyük bir arazi potansiyeli güneş yatırımlarına kapatılmış oldu. OGM’nin Turizm, Maden, diğer
tahsislerde hiçbir girişim yapmadığı orman’ların korunması konusu, sadece güneşte sözü edildi.
OGM’den istenen, rehabilite edilemeyecek orman arazilerinin bir genelge ile güneş başvurularına açılması idi,
ancak dikkate dahi alınmadı.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Mayıs 2012: EPDK GES lisans başvurularının 13-14 haziran 2013’te 2 günlük bir süre içerisinde alınacağını ve
tarım arazilerinin büyük bir kesimini kapsayan belli tarım vasfına sahip arazilerde GES kurulamayacağına ilişkin
tanımları da içeren bir karar yayınladı. (Çok doğru bir karardır). Ölçüm tebliğleri ile bu tarihten en az 7 ay
öncesine kadar en az 6 aylık ölçümün yapılmış ve verilerinin meteoroloji genel müdürlüğüne günü gününe
iletilmiş olması zorunluluğu, lisansa başvurulacak bir sahaya en geç 14 Kasım tarihine kadar ölçüm sisteminin
dikilmiş olması ve meteoroloji bölge tarafından onaylanmış olması zorunluğunu ifade etmekte idi.Bunun
yanında Mera, tescil dışı, hazine arazilerinde ölçüm için 50 m2 yer kiralanması ilgili Bakanlıkların mevzuatına
göre de mümkün değil idi. Bu husus, aylar sonra, kiralama yazışmalarının ilgili kamu birimlerinde aylar boyunca
süren gidiş-gelişi ile Eylül-Ekim aylarında anlaşıldı. Kiralamaların Kasım’a yetişmesi imkansız idi. Münferit ve
insiyatif alan birkaç kamu birimindeki krialama dışında yatırımcılar ölçüm sistemi kurmaz duruma girdiler.
Haziran 2012: Şahsa ait olmayan Her türlü arazinin kiralanması tahsisi dahil olmak üzere tüm arazi izinleri
Başbakanlık onayına bağlayan bir Başbakanlık Genelgesi Resmi Gazetede yayınlandı. Bu genelge ile zaten
Kasım 2012 ye yetişmesi mümkün gözükmeyen ölçüm için yer kiralama süreci daha da uzatılmış oldu.
Başbakanlık’ta her konuda izne bağlanmış arazi kiralaması, binlerce izin talebi gelerek kısa sürede tıkandı. Güneş
için gelen talepler de tamamen tıkanmış oldu.
Temmuz 2012: Meteoroloji Genel Müdürlüğü ölçüm istasyonlarının kurulumu, onaylanması ve verilerin in
raporlanmasına ilişkin tebliği yayınladı. Meteoroloji istasyonlarına Güneşlenme süresi sensörü de konulması
eklendi. Bu sensöre hiçbir şekilde ihtiyaç olmayıp herhangi bir ticari uygulamada kullanılmadığından yurt
dışında imalat kapasiteleri sınırlı idi ve sipariş edilmiş istasyonlara da ilaveten yüzlerce G.Süresi sensörü sipariş
verildi.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Ağustos 2012: Orman Genel Müdürlüğü orman sayılan her tür arazilde güneş için ölçüm sistemi kurulumu
başvuru alınmaması için bir genelge yayınladı. Böylece 5346 SK’da açıkça orman sahalarına izin verilmesine
rağmen, orman arazilerine GES lisans başvurusu yapılması olasılığı kalmadı. Türkiye’nin özellikle batı kesiminde
GES kurulumuna uygun arazilerin büyük çoğunluğu üzerinde ağaç bulunmayan ve rehabilite edilemeyecek
durumdaki vasıfsız ve orman sayılan alanlar idi. Bu tür alanlarda geliştirilen proje hazırlıklarının tamamı çöpe
atıldı. Çok sayıda yatırımcının önünde kalan birkaç ayda yeni proje sahası bulması ve çalışması gerekti.
GES lisans başvurusu yapılabilecek sahalar genel olarak Mera, Tarım arazisi, kadastro harici arazi, orman ve
hazine arazisi olarak sınıflandırılabilir. GES yatırımları için hakkında herhangi bir mevzuat yayınlanmayan hazine
ve mera arazilerinin durumu süreç kapanmasına rağmen halen belirsizliğini korumaktadır. Tescil dışı veya
kadastro harici denilen, henüz kadastrosu yapılmamış araziler ise, ölçüm sistemi kurulumu için
kiralanamadığından de zaten tamamen devre dışı kalmıştır.
~Eylül 2012: EPDK herhangi bir yerde yayınlamadan veya bir karara/mevzuata dayandırmadan İl tarım gıda ve
hayvancılık müdürlüklerine mera arazileri için ve hazine arazileri için yapılacak ölçüm sistemi başvurularında
kendisine görüş sorulması talep etmiştir. Bunun üzerine 50 metrekare bir arazinin kiralanmasını gerektiren
ölçüm sistemi kurulumları, zaten çok sayıda kurumdan görüş alınarak verilebilmekte iken bu sürece EPDK’nın
aylar sürecek yazı-cevap sürecine de elkenmiş oldu ve en geç 14 Kasım 2012 tarihine kadar ölçüm sistemi almış,
gerekli yeri kiralamış, başvurusu yapılmış ve meteoroloji tarafından onaylanmış olması gereken ölçüm sistemi
kurulumlarını Ekim sonundan itibaren birkaç haftalık bir süreye sıkıştırmış oldu.
Bunun üzerine yatırımcıların büyük kısmı, yatırım yapmak istedikleri ancak ölçüm için gerekli 25-50 m2 yerin
kiralanamadığı sahaların etrafında şahıslara ait tarım parsellerinde ufak bir yer kiralanması için panik halde
kiralama işlemlerine başladı.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Özellikle Konya ilinde Kasım ayı 2. Haftası herhangi bir yerde 25 metrekare arazinin 1 yıllık kirası için 10.000 TL
istekler gelmeye başladı. Ölçüm sistemlerinde ise, muhtemelen bugüne kadar yaptıkları satışın tamamına yakın bir
taleple birkaç ayda karşılaşan yurt dışı sensör imalatçıları çok uzun sürelere teslim süresi vermeye
başladı. Yüzlerce ölçüm sistemi ise kiralama, meteorolojiye birçok belge ile verilecek başvuru dosyası ve son
olarak da Aydın’dan Van’a kadar farklı illere araziye sahada kurulum yapılması, ölçüm sistemi satan/kuran az sayıda
firmayı da güç durumda bıraktı. Kimi yatırımcı bulduğu elektrik teknisyeni ile kimisi kendi personeli ile
yetişemeyen çok sayıda yere panik halde ölçüm sistemi kurmaya başladı. Bir kısmı da 14 Kasım tarihine bu süreci
tamamlayamadı.
MGM’ye yapılan başvuruların yarısından fazlasıı Kasım’ın ilk 2haftasında yapılmıştır. Kasım ilk 2 haftasında yurt
genelindeki yoğun yağışlarla çamur ve balçık haline gelen arazileri de düşündüğünüzde, yatırımcılar oldukça zor ve
sıkıntılı bir şekilde çoğu son ana yetişebilen şekilde ölçüm sistemi kurabildiler ve eğer kesintisiz veri kayıt ederlerse
lisansa başvurabilecekler.
Bu süreçte yer alan belirsizliklerin bir kısmı ise hala bir kurala bağlanmadı ve yayınlanamadı. Örneğin yatırıma bir
engeli bulunmayan mera alanlarına lisans başvurusu yapılabilmesi için EPDK’nın şifaen il tarım müdürlüklerinden
istediği “zayıf vasıflı mera” olması, hazine arazilerinin «ham toprak» olması kuralı hiçbir yerde yazmadığı gibi bu
vasfın araziden toprak örnekleri alınarak, komisyonlarca belirlenmesi aylarca sürecek bir süreci gerektiriyor. Kimi
yatırımcı EPDK’dan görüş alarak, kimisi almadan mera vasıflı arazilerin yanına ölçüm sistemi kurdu.
Yukarıda bahsedilen belirsizliklerin uzun sürelerle devam etmesi ve sürekli getirilen kısıtlar sebebiyle yatırımcılar
2009 yılından itibaren birçok bölgede sürekli proje arayışlarını ve proje değişikliklerini sürdürdü. Dün çok uygun
olan bir proje sahası, bugün lisansa başvurulamaz hale getirildi. Örneğin fiilen ormanla alakası olmayan ancak
orman sayılan bir sahada GES kurulamayacağı Ağustos 2012’de Orman Genel Müdürlüğü genelgesi ile öğrenildi,
takiben «yeni genelge çıkartacağız» ifadelerine rağmen Eylül 2012 sonunda bu tür bir genelgenin çıkmayacağı
anlaşıldı.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
2008 yılından beri sürekli bir belirsizlik ve beklenti içerisinde yatırım için proje tasarımı
yapılan birçok yer zamanla vasıf değişmesi, başka amaçla başka bir kullanıma tahsis
edilmesi veya maden işletme ruhsatı alınması gibi çeşitli sebeplerle defalarca
değiştirilmek zorunda kalındı. Bu kadar uzun sürenin sonunda ise, süreç belirsizlikler
içinde Kasım başına sıkıştı, yapılan başvuruların çoğu da panik halde bulabilen şahıs
arazilerinde kiralanmış, lisansa başvurulacak sahaya uzak ve hiçbir anlamı olmayan bir
şekle sıkıştırıldı.
Sonuç itibarıyla Güneş enerjisi anlamsız bir limitle kısıtlanmış, birçok yere santral
yapılması imkansızlaştırılmış ve lisans başvuruları sürecinin ilk adımı olan ölçüm süreci,
baştan kaosa girileceği belli “ölçüm zorunluluğu” ile de kaotik bir hale gelerek Türkiye’ye
yakışmayan bir şekilde tamamlanmıştır.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
SONUÇ
1. Güneşle 2012 Ülke Elektrik ihtiyacının tamamının 2 katından fazla üretim imkanı vardır. Bu
kapasite uzun dönemde devreye alınmaz ise Doğalgaza zamanla %70 ve üzeri bağımlı hale
geleceğiz.
2. GES elektriği 2013’ten itibaren tüm fiyatların altına inmektedir. Türkçesi «en ucuz» elektrik
üretim kaynağıdır. Güneşe YASAK KALKMALIDIR. Teşvik edilmesine (sözüm ona) gerek yoktur.
GES elektriği halen perakende’de altındadır. Zamanla maliyetleri ucuzlamaya devam
edecektir. Malzemede ARZ SORUNU YOKTUR. Ülke olarak kendi imalatımızı da yapmaya
engel de yoktur.
3. Güneş Enerjide bağımsızlık demektir (Fiyat belli, kaynak kısıtı yok, ısı depolaması ile 24 saat
üretim de birkaç yılda mali olarak avantajlı hale gelecek).
4. Buna mukabil yasa ile mevcut kurulu gücün %1 i kadar kapasite ile sınırlandırılmış, teşvik
fiyatı yarışmaya bağlanmıştır, yarışma sonuçları büyük ölçüde piyasa fiyatı altında olacaktır ve
YASA’dan «faydalanma» zorunlu kılınmıştır. Belirsiz lisanslama süreci, arazi kullanımı ve ölçüm
zorunluluğu ile son birkaç haftaya sıkıştıtılan süreç, yatırımcıyı canından bezdirmiştir.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
GEREKLİ TEMEL DÜZELTMELER
1. 5346 SK DIŞINDA GES YATIRIMLARINA İZİN VERİLMELİDİR. ARZU EDEN YATIRIMCI,
«TEŞVİK»’ten FAYDALANMADAN D.GAZ GİBİ İSTEDİĞİ ZAMAN EPDK’YA LİSANS
BAŞVURUSU YAPABİLMELİ, UYGUN İSE LİSANS ALABİLMELİDİ, ELEKTRİĞİNİ PİYASA
KOŞULLARINDA SATABİLMELİDİR.
2. GES İÇİN ARAZİ KULLANIMI İLE İLGİLİ KURALLARA DİĞER BAKANLIKLARIN ALT MEVZUATINA
DA TANIMLANARAK AÇIKLIK GETİRİLMELİDİR.
3. ÖLÇÜM ZORUNLULUĞU KALDIRILMALIDIR (BİLGİ GİZLİLİĞİ, ÖN-LİSANS ALINMADAN LİSANSA
BAŞVURULACAK SAHA İÇİNDE YER KİRALANMASINDAKİ BÜYÜK SIKINTI, ÖLÇÜM SİSTEMİNİN
VE VERİLERİNİN GÜVENLİĞİ/GÜVENİRLİĞİ,….)
4. LİSANS BAŞVURULARINA, YÜKSEK TEKNİK VE MALİ ÇITA GETİRİLMELİDİR.
5. AFRİKA YARIMADASI KUZEYİNDEKİ İSTİKRARSIZLIK DURULDUĞUNDA, GÜNEŞTE BÜYÜK
POTANSİYEL İÇEREN BU KUŞAĞA EN YAKIN HİZMET/MAL GÖTÜRECEK ÜLKE TÜRKİYE
OLACAKTIR. BU SÜREDE TÜRKİYE KENDİ SINIRLARI İÇERİSİNDE YAPACAĞI KURULUMLARLA,
MALZEME ÜRETİMİ VE İŞLETME TECRÜBESİ İLE BÖLGEDE GÜNEŞTE BAŞARI EHLİYETİNİ
KAZANMA İMKANI HALA VARDIR.
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Dünyamızın Enerji kaynaklarına Temel Bakış
Güneş her yerde
vardır, sahibi yoktur.
Yenilenebilir Kaynakların Yıllık Kullanılabilir Potansiyeli,
Fosil kaynakların ise bilinen toplam rezerv kapasitesi gösterilmektedir.
RÜZGAR
Birim: TWh
Stabildir, her gün
bilinen anlarda
doğar ve batar.
D.Gaz
Dünyanın Yıllık
Enerji Tüketimi
Depolanabilir ve
güneş enerjisi
olmadığı saatlerde
de kullanılabilir.
DİĞER TEK.
Petrol
Biyokütle
HİDRO
Dalga
Jeotermal
Uranyum
KÖMÜR
A Fundamental Look At Energy Reserves For The Planet, LEA/SHC Solar Update, Richard Perez & Marc Perez,2009
Elektrik Üretim
Maliyeti, DÜNYADA
tüm kaynakların
fiyatının altına
inene kadar sürekli
düşecek olan ve
daha sonra da
düşecek olan tek
kaynaktır..
Türkiye GÜNEŞTEN ELEKTRİK
Alabilecek mi ?
Dinlediğiniz
için Teşekkür
Ederim…..
Normal olarak en fazla 8 ayda tamamlanacak Proje çalışmalarını (ilk Lisans Başvurularına
adım atılması), mevzuat sayesinde 4,5 yıl sürekli gece gündüz çalışarak, sürekli yeni/değişen
mevzuatla çalışmaları çöpe atıp yeniden defalarca yaparak tamamladık.
1. Lisans başvuruları Türkiye’ye hayırlı olsun …