Transcript devlet teşkilatı - Kayseri Halk Sağlığı Müdürlüğü

DEVLET TEŞKİLATI
KAYSERİ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
DESTEK HİZMETLERİ ŞUBESİ
EĞİTİM BİRİMİ
DEVLETİN GENEL TANIMI
Devlet bir ulusun sahip olduğu ve coğrafi sınırları
belirli ülke toprakları üzerinde, yasama, yürütme ve
yargı işlevlerini yerine getiren, toplum düzenini
sağlayan, yasal emretme gücüne sahip hukuki bir
varlıktır.
DEVLETİN GENEL TANIMI
 Örgütlü kamu gücünün bütününü, ya da kamu tüzel
kişilerinin hepsini içerir.
Devleti diğer kurumlardan ayıran en önemli özellikler:
 En geniş hacimli örgütlenme biçimi olması
 İleri düzeyde işbölümü sonucu devletin faaliyetlerinin
gerçekleşmesi
 Tüm bunları yapabilecek erke sahip olmasıdır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
 Anayasa Hukuku devletin şeklini, organlarının görev
ve yetkilerini, bunların birbirleri ile ilişkilerini, kişilerin
temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen hukuk
kurallarının bütünüdür.
 Anayasaya göre Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin
temel organlarında Güçler Ayrılığı ilkesi esas
alınmıştır
DEVLET TEŞKİLATI
YASAMA
 Anayasamız yasama yetkisini Türk Milleti adına
Türkiye Büyük Millet Meclisine vermiş, bu yetkinin
devredilemeyeceğini açıkça belirtmiştir.
 Türkiye Büyük Millet Meclisi, milletçe genel oyla
seçilen 550 milletvekilinden oluşur.
 Seçilme yeterliliğine sahip ve 25 yaşını doldurmuş
olan her Türk milletvekili seçilebilir.
 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin seçimleri 4 yılda bir
yapılır.
T.B.M.M’nin görev ve yetkileri
 Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak
 Bakanlar Kurulunu ve Bakanları denetlemek
 Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname
çıkarma yetkisi vermek
 Bütçe ve kesin hesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek
 Para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek
 Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak
 Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç
çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek
 Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve
görevleri yerine getirmektir. (T.C. Anayasası Madde 87).
 Diğer görevleri arasında Cumhurbaşkanını seçmek de vardır.
(T.C. Anayasası Madde 101).
T.B.M.M’nin görev ve yetkileri
Türkiye Büyük Millet Meclisi denetleme yetkisini;
 Soru,
 Meclis araştırması,
 Genel görüşme,
 Gensoru,
 Meclis soruşturması yollarıyla kullanır.
T.B.M.M Denetleme Yetkisi
 Soru, Bakanlar Kurulu adına, sözlü veya yazılı olarak
cevaplandırılmak üzere Başbakan veya bakanlardan bilgi
istemekten ibarettir.
 Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek için
yapılan incelemeden ibarettir.
 Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini
ilgilendiren belli bir konunun, Türkiye Büyük Millet
Meclisi Genel Kurulu’ nda görüşülmesidir.
 Soru, Meclis araştırması ve genel görüşme ile ilgili
önergelerin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile
cevaplandırılma, görüşme ve araştırma yöntemleri
Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.
T.B.M.M Denetleme Yetkisi
 Gensoru önergesi, bir siyasi parti grubu adına veya en az yirmi
milletvekilinin imzasıyla verilir. Verilişinden sonraki üç gün içinde
bastırılarak üyelere dağıtılır; dağıtılmasından itibaren on gün
içinde gündeme alınıp alınmayacağı görüşülür. Bu görüşmede,
ancak önerge sahiplerinden biri, siyasi parti grupları adına birer
milletvekili, Bakanlar Kurulu adına Başbakan veya bir bakan
konuşabilir.
 Meclis Soruşturması Başbakan veya bakanlar hakkında, Türkiye
Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az onda birinin
vereceği önerge ile, soruşturma açılması istenebilir. Meclis, bu
istemi en geç bir ay içinde görüşür ve gizli oyla karara bağlar.
YÜRÜTME
Yürütme Organı
Cumhurbaşkanı
ve
Bakanlar Kurulu’ndan oluşur.
Yürütme/Cumhurbaşkanı
 Devletin ve yürütme organının başıdır. Türkiye Cumhuriyetini ve milletin
birliğini temsil eder.
 Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye
Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme
yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir.
Görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanlığına
seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri
içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin
yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel
seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu
geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilenin,
varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona
erer. (T.C. Anayasası Madde 101)
Yürütme/Cumhurbaşkanı
Cumhurbaşkanı seçimi, görev süresinin dolmasından önceki 60 gün
içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı
takip eden altmış gün içinde tamamlanır.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday
Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu
oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk
oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli oyların
çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya
seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın
birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci
oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde
yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı
seçilmiş olur.
Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan
Cumhurbaşkanının görevi devam eder. (T.C. Anayasası Madde 102)
Cumhurbaşkanının görevleri
Cumhurbaşkanının yasama, yürütme ve yargı ile ilgili çok çeşitli yetkileri
vardır. Bunlara örnek olarak,
 Kanunları yayımlamak, tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet
Meclisine geri göndermek,
 Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,
 Başbakanı ve bakanları atamak, gerekli gördüğü hallerde Bakanlar
Kuruluna başkanlık etmek,
 Yabancı devletlere Türk Devletinin temsilcilerini göndermek,
 Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerinikabul
etmek,
 Genelkurmay Başkanını atamak,
 Yükseköğretim Kurulu üyelerini ve rektörleri seçmek; Anayasa Mahkemesi
üyelerini, Askeri Yargıtay üyelerini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
üyelerini seçmek gibi. (T.C. Anayasası Madde 102)
Yürütme/Bakanlar Kurulu
 Başbakan ve bakanlardan oluşur.
 Başbakan Cumhurbaşkanınca Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri
arasından atanır. Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya
milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Başbakanca
seçilir ve Cumhurbaşkanınca görevlerine son verilir.
Bakanlar Kurulunun programı, kuruluşundan en geç bir hafta içinde
Başbakan veya bir bakan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisinde
okunur ve güvenoyuna başvurulur. Bakanlar Kurulunun başkanı
Başbakandır. Başbakan bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar ve
Hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Bakanlar Kurulu
bu siyasetin yürütülmesinden birlikte sorumludur. Her bakan, kendi
yetkisi içindeki işlerden ve emri altındakilerin eylem ve işlemlerinden
ayrıca sorumludur.

YARGI
 Anayasamıza göre yargı yetkisi Türk Milleti adına
bağımsız mahkemelerce kullanılır. Hakimler
görevlerinde bağımsız olup Anayasaya, kanuna,
hukuka ve vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler.
Hiç bir organ, makam, merci veya kişi, yargı
yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve
hakimlere emir ve talimat veremez; genelge
gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz .
YARGI
 Anayasamız, mahkemelerin ve hakimlerin bağımsızlığını
sağlamak amacıyla birtakım güvenceler de getirmiştir.
Bunlara örnek olarak şu hükümleri gösterebiliriz;
 Hakimler azlolunamaz; kendileri istemedikçe Anayasada
gösterilen yaştan önce emekliye ayrılamaz; bir mahkemenin
veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylıklarından
yoksun kılınamaz. (T.C. Anayasası Madde 139).
 Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve
yargılama usulleri kanunla düzenlenir.
Anayasa’da düzenlenen yüksek
mahkemeler:
 Anayasa Mahkemesi
 Yargıtay
 Danıştay
 Askeri Yargıtay
 Askeri Yüksek İdare Mahkemesi
 Uyuşmazlık mahkemesi
İDARE (YÖNETİM)
 Kamu hizmetlerini yasalar gereğince yürütmekle
görevli yapıdır.
 Yürütme yetkisi ve görevleri, uygulamada bu
yapı aracılığıyla gerçekleştirilir.
 İdare, devlet ve toplum düzeninin kesintisiz
işlemesini sağlayan sistematik yapıdır.
İDARE (YÖNETİM)
 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası idareyi, yürütme
bölümü içinde düzenlemiştir. Anayasamıza göre,
yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve
Bakanlar Kurulu tarafından, anayasaya ve kanunlara
uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. İdare
devletin yürütme organı içinde yer alır.Yasama ve
yürütme organlarının almış olduğu kararlar, ülkenin
her yanında örgütlenmiş olan idare tarafından yerine
getirilir.
İDARE (YÖNETİM)
 İdarenin amacı kamu hizmetlerini yerine getirmektir.
 Bu görevini yerine getirecek şekilde gerekli tüm
maddi, manevi ve insani unsurlara sahip olacak
şekilde teşkilatlanmış olup, tüzel kişiliğe sahiptir.
 Yurdumuzun her yerinde idarenin kuruluş ve
elemanları ile karşılaşmak mümkündür. Genelde
Devlet işleri olarak vasıflandırabileceğimiz kamu
hizmetleri, idarenin "memur" diyebileceğimiz
görevlilerince yerine getirilir.
Merkez İdari Kuruluşlar
 1) Genel İdari Kuruluşlar :
Devletin ana idari yapısını oluşturan kuruluşların tümüne genel
idare yahut merkezi idare kuruluşları denir.
Genel idarenin merkez teşkilatı, Cumhurbaşkanı, Başbakan,
Bakanlar Kurulu ve Bakanlıkları içine alır.
Merkezi idarenin üstlendiği kamu hizmetlerinin tüm ülkeye
yayılması genel idarenin taşra teşkilatı olan il, ilçe ve bucak
idareleri eliyle olmaktadır. Bunlara "mülki idare kademeleri"de
denir.
Merkezi Yardımcı Kuruluşlar
 Merkezi Yardımcı Kuruluşlar :
Hükümete ya da bakanlıklara görevlerinde yardımcı
olmak, belli konularda görüş bildirmek, ya da
denetimde bulunmak üzere çeşitli birimler
kurulmuştur. Bunlar Danıştay, Sayıştay, Devlet
Planlama Teşkilatı, Milli Güvenlik Kurulu, Devlet
Denetleme Kurulu, Diyanet İşleri Başkanlığıdır.
Taşra Teşkilatı
 Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı :
(1) Taşra Teşkilatının Genel Yapısı :
Merkezi idare üzerine aldığı kamu hizmetlerini,
hizmetin gereklerine, ekonomik ve toplumsal
koşullara, ülkenin coğrafya durumuna göre yürütmek,
hizmetleri halka götürmek için taşrada başka bir
deyişle başkent dışında teşkilatlanmıştır. Bunlar iller,
ilçeler ve bucaklardır
Taşra Teşkilatı-İl Genel İdaresi
 İl Genel İdaresi :
Halen il idarelerini düzenleyen yasa 5442 Sayılı İl
İdaresi Kanunudur. Bu kanuna göre, il idaresi üç
bölümden oluşur. Bunlar vali, il idare şube başkanları,
il idare kuruludur.
Taşra Teşkilatı-İl Genel İdaresi

(a) Vali :
İl yönetiminin başı olan vali, ilde devletin, hükümetin ve ayrı ayrı her bakanlığın temsilcisidir.
İlde kamu düzeninden, emniyet ve asayişten birinci derecede sorumludur. Bu amaçla bütün
kolluk güçlerinden ve olağanüstü durumlarda askeri birliklerden yararlanır. Vali, genel ve özel
kolluk kuvvetlerinin mülki amiridir. Valiler mülki görevi olan uzman jandarma çavuşlara sicil
verirler (Uz.J.Kan. md.13). İlde Jandarmanın mülki (idari) görevleri sebebiyle işledikleri
suçlardan dolayı yargılanabilmesi için vali tarafından soruşturma izni verilmesi gerekir.
(b) İl İdare Şube Başkanları :
İldeki genel idare kuruluşlarının başında bulunan yüksek memurlara "İl İdare Şube
Başkanları" ya da "İl Müdürü" denilmektedir. Bunlar valinin emri altındadır, görevlerinden
valiye karşı sorumludurlar. ilde bulunan idare şube başkanları; defterdar, jandarma komutanı,
emniyet müdürü, milli eğitim müdürü, sağlık müdürü, bayındırlık müdürü, tarım müdürü
gibi görevlilerdir.
(c) İl İdare Kurulu :
İlde valinin başkanlığında hukuk işleri müdürü, defterdar, milli eğitim müdürü, sağlık
müdürü, bayındırlık müdürü, tarım müdürü ve veteriner müdüründen oluşur. İl idare kurulu,
idari alanda valiye yardım eden bir kuruldur.
Taşra Teşkilatı-İlçe Genel İdaresi
 İlçe İdaresi :
Mülki idare bölümünden ikincisi ilçelerdir. Her ile bağlı birden çok ilçe vardır. İl
merkezi ile, bir ilde hiçbir ilçeye bağlı olmayan bucak ve köylerin oluşturduğu
birime de merkez ilçe denir. Merkez ilçeler vali tarafından idare edilirler.
İlçe idaresi; kaymakam, ilçe idare şube başkanları, ilçe idare kurulundan oluşur.
(a) Kaymakam :
(b) İlçe İdare Şube Başkanları :
(c) İlçe İdare Kurulu :
Yerinden Yönetim Kuruluşları
 (a) Yerel Yönetim Kuruluşları (Mahalli İdareler ):
Yerel yönetim kuruluşları "il özel yönetimi", "belediye
yönetimi","köy yönetimi"dir.
Yerinden Yönetim Kuruluşları
 Ülkemizde yerel nitelikli birçok hizmetlerin
görülmesini sağlayan ve demokratik yaşamın bir
parçası olan yerel yönetim kuruluşları "il özel idaresi",
"belediye idaresi" ve "köy idaresi" olmak üzere üçe
ayrılır.
Yerel yönetim kuruluşlarının en önemli özelliği, tüzel
kişilikleri olması ve karar organlarının seçimle iş
başına gelmeleridir. Yerel yönetim kuruluşlarına
mahalli idareler de denilir. Özerk kuruluşlardır.
Yerinden Yönetim Kuruluşları
İl Özel İdaresi
 Taşınır ve taşınmaz malları olan belli ve sınırlı görevleri
yürütmekle yükümlü bir tüzel kişiliktir.
 Yasa ile il özel idaresine verilen görevler, devletin idari görevleri
kadar yaygın ve çeşitlidir.
 Bunlar; bayındırlık, eğitim ve öğretim, tarım, sağlık, sosyal
yardım, ticaret ve iktisat alanlarına yayılmıştır. Sonradan
çıkarılan yasalarla bu görevlerin çoğu genel idareye geçmiştir. İl
Özel İdaresinin organları; il genel meclisi, il daimi encümeni ve
validir.
 İl genel idaresinin başı olan vali, aynı zamanda il özel idaresinin
de başı ve yürütme organıdır. Bu durum özerkliği azaltmaktadır.
Yerinden Yönetim Kuruluşları
Belediyeler
Tüzel kişiliği olan belediye idaresinin üç organı vardır. Bunlar;

Belediye meclisi,

Belediye encümeni

Belediye başkanıdır.
Belediyeler, son nüfus sayımına göre nüfusu iki binden çok olan
yerler ile, nüfusuna bakılmaksızın il ve ilçe merkezlerinde kurulur.
Belediyelere imar, sosyal yardım, ekonomik,sağlık ve belediye
zabıtası alanında yerel nitelikli birçok görevler verilmiştir.
Belediyeler özel kolluk gücü olan belediye zabıtasına sahiptir.
Yerinden Yönetim Kuruluşları
Köy İdaresi
Nüfusu 2.000'den az olan yerleşim birimlerine köy denir.
Nüfusu 150'den aşağı olan yerleşim birimleri en yakın bir köye
bağlanabileceği gibi vali veya kaymakamın emri ile köy
kanununun bazı hükümlerini de uygulayabilirler.
Köy idaresinin başı olan muhtar, köy derneği tarafından seçilir.
Muhtar seçiminde siyasi partiler aday gösteremez. Muhtarların
görev süresi (5) yıldır.
Hizmet Bakımından Yerinden
Yönetim Kuruluşları
 Hizmet Bakımından Yerinden Yönetim Kuruluşları :
Hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşları;
üniversiteler, TRT, Emekli Sandığı, İktisadi Devlet
Teşekkülleri vb.dir.
Kamu Meslek Kuruluşları
 Kamu Meslek Kuruluşları :
Kamu Meslek Kuruluşları; Ticaret ve Sanayi Odaları,
Ticaret Borsaları, Tabip Odaları, Mimar ve Mühendis
Odaları, Eczacı Odaları, Ziraat Odaları, Noter Odaları
Barolar vb.dir.