Transcript Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi

YRD. DOÇ. DR. MAHMUT BOZAN
Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı
DERS KİTABI VE KAYNAK KİTAPLAR
 DERS KİTABI:Çağdaş Siyasal Sistemler ; Şenol Durgun, Burhan Aykaç,
Binyıl Yayınevi.
 KAYNAK KİTAPLAR:
 Karşılaştırmalı Siyasal ve Yönetsel Yapılar; Bekir Parlak, Cantürk Caner
Aktüel Yayınları.
 Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri; Birgül Ayman Güler ve Diğerleri, İmge
Kitabevi.
 Çağdaş Devlet Sistemleri; Esat Çam, Der Yayınları.
 Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler; Yaşar Gürbüz, Beta Yayınları.
 Çağdaş Devlet Sistemleri; Michael G. Roskin, Çeviren, Bahattin
Seçilmişoğlu, Liberte Yayınları.
 Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Teorik Çerçeve ve Ülke Uygulamaları;
Önder Kutlu, Çizgi Kitabevi Yayınları.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
2
KARŞILAŞTIRMALI KAMU YÖNETİMİ DERS PLANI
Hafta
1
Konu
Kar. Kamu Yönetimine Giriş
Hafta
Konu
8
Japonya
2
Dersin Tanıtımı, İşleniş
Yöntemi, Ülke Seçiş Kriterleri
9
Rusya
3
Türk Kamu Yönetimi Örneği
10
Çin
4
İngiltere
11
İran
5
ABD
12
İsrail
6
Fransa
13
Suudi Arabistan
7
Almanya
14
Genel Değerlendirme
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
3
KONU BAŞLIKLARI
 Ülke Bilgileri: Sayısal Veriler
 Tarihi Gelişim: Kuruluşu Ve Geçirdiği Önemli Süreçler
 Sosyo-ekonomik Yapı: Sosyal Yapısı Ve Ekonomik Gücü
 Siyasi Yapı: Yasama Gücü, Seçim Sistemi Ve Siyasi Partiler
 İdari Yapı: Yürütme Gücü, Merkezi Ve Yerinden Yönetim
 Hukuki Yapı: Yargı Sistemi, Anayasa, Yüksek Yargı Ve
Mahkemeler
 Uluslararası Sistemdeki Yeri: Etki Gücü Ve Nüfuzu
 Türkiye İle İlişkileri: Siyasi, İktisadi, Sosyal Ve Kültürel
İlişkiler
 TARTIŞMA
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
4
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ÜLKE BİLGİLERİ
Yüzölçümü: 783.602 km². Dünya sıralaması: 37
Nüfus: 78,785,548 Dünya sıralaması: 17
Bağımsızlık: 29 Ekim 1923
Cumhurbaşkanı: Abdullah GÜL (28 Ağustos 2007)
Başbakan: Recep Tayyip ERDOĞAN (14 Mart 2003)
Hükümet: Başbakanın teklifi, Cumhurbaşkanının onayı ile olur.
Seçimler: Cumhurbaşkanlığı 5 yılda bir, TBMM 4 yılda bir.
Seçmen Sayısı: 50 Milyon
Seçime Katılma Oranı: % 83,16
2011 Seçim Sonuçları: AKP % 49.8, CHP % 25.9, MHP %13,
Bağımsızlar % 6.6, diğerleri % 4.7
Partilerin Sandalye Sayıları: AKP 326, CHP 135, MHP 53,
Bağımsız 36.
Yargı : Anayasa mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, Askeri
Yargıtay, Askeri Yüksek İdare mahkemesi
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
5
KAŞGARLI MAHMUD’A GÖRE TÜRKLERİN
TARİHTEKİ YERİ
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
6
CUMHURBAŞKANLIĞI FORSUNDAKİ DEVLETLER
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
7
TARİHİ GELİŞİM
 Büyük Selçuklu Devleti (1038-1157)
 Kurucusu: Tuğrul Bey (Üçokların Kınık Boyundan)
 Anadolu Selçuklu Devleti (1077-1308)
 Kurucusu: Süleyman Şah (Kutalmışoğlu)
 Osmanlı Devleti (1299-1923)
 Kurucusu: Osman Bey ( Bozokların Kayı Boyundan)
 Türkiye Cumhuriyeti (1923- )
 İlk Cumhurbaşkanı: M. Kemal Atatürk
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
8
ÖNEMLİ OLAYLAR
 Milli Mücadele
 Saltanatın Kaldırılması
 Cumhuriyetin İlanı
 Hilafetin Kaldırılması
 İnkılaplar
 Şeyh Said ve Dersim İsyanları
 Tek Parti Yönetimi
 Çok Partili Hayata Geçiş
 Askeri Darbeler ve Vesayet Rejimi Kurulması
 Vesayetten Kurtulma Çabaları ve PKK Terörü
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
9
SOSYO-EKONOMİK YAPI
 GSYH: 960.5 Milyar Dolar (Dünya Sıralaması:16).
 Fert Başına Düşen Milli Gelir: 12,300 Dolar
 Kamu Borcu: GSYH’nın % 42.8’i.
 İşgücüne Katılma Oranı: % 51,2. (E: %72,7; K: % 30,5).
 İşsizlik : %12 (2010)
 Okuma Yazma Bilmeyen: 3.825.644
 Lise Veya Dengi Okul Mezunu: 11.374.336
 Yüksekokul Veya Fakülte Mezunu: 4.566.049
 Yüksek Lisans Mezunu: 365.791
 Doktora Mezunu: 113.862
 Üniversite Sayısı: 165
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
10
ANAYASA
YÜRÜTME
YASAMA
CUMHURBAŞKANI
TBMM
SEÇMEN
YARGI
ANAYASA M.
D.Denetleme Kurulu
BAKANLAR KURULU
BAŞBAKAN
Yardımcı Kuruluşlar
MGKDanıştay-Sayıştay
BAKANLAR
HAKİMLER VE
SAV.YÜK.KUR
YARGITAY
DANIŞTAY
MERKEZİ YÖNETİM
KURULUŞLARI
A.YARGITAY
İL İLÇE BUCAK BÖLGE
YÖK
A.Y.İDARE.M
TRT
UYUŞMAZLIK M.
ATATÜRK KÜL.
DİL TARİH Y.K
Y.SEÇİM K.
YEREL YÖNETİMLER
BELEDİYELER
İL ÖZEL İDARELERİ
KÖYLER
KİTLER
DEVLET TEŞKİLATI
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
SAYIŞTAY
11
SİYASİ YAPI
 Yasama gücü TBMM aracılığıyla kullanılır.
 TBMM genel oyla seçilen 550 milletvekilinden oluşur.
 Seçme yaşı 18; milletvekili seçilme yaşı 25’ tir.
 Genel seçimlerde seçim barajı %10’dur.
 Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri dört yılda bir yapılır.
 Meclis, bu süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar
verebileceği gibi,
Anayasada belirtilen şartlar altında
Cumhurbaşkanınca verilecek karara göre de seçimler
yenilenir. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir.
 Yenilenmesine karar verilen Meclisin yetkileri, yeni Meclisin
seçilmesine kadar sürer.
 Seçimle ilgili düzenleme ve denetleme yetkisi Yüksek Seçim
Kurulu’na aittir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
12
SİYASİ YAPI
 Seçim Sistemi: Nisbi temsilin d’Hondt yöntemi benimsenmiştir. Ayrıca
genel seçimlerde ülke genelinde, ara seçimlerde seçim yapılan
çevrelerin tümünde oyların %10’unu geçmeyen partiler milletvekili
çıkaramazlar.
 Siyasi Partiler: Siyasî partiler demokratik siyasî hayatın vazgeçilmez
unsurlarıdır. Vatandaşlar, siyasî parti kurma ve usulüne göre partilere
girme ve partilerden ayrılma hakkına sahiptir. Parti üyesi olabilmek için
on sekiz yaşını doldurmuş olmak gerekir.
 Siyasî partiler önceden izin almadan kurulurlar ve Anayasa ve kanun
hükümleri içerisinde faaliyetlerini sürdürürler.
 Siyasî partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin
bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan
haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine,
demokratik ve lâik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre
diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve
yerleştirmeyi amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez (Bu aynı
zamanda yemin metninde yer alır).
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
13
TÜRK KAMU YÖNETİMİNİN YAPISI
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
14
YÜRÜTME
başı Anayasaya göre Cumhurbaşkanıdır.
Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim
yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere
ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları
arasından, halk tarafından seçilir.
 Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla
iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
 Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri
içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi
milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son
yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı
birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasî partiler ortak
aday gösterebilir.
 Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.
 Yürütmenin
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
15
BAKANLAR KURULU VE BAŞBAKAN
 Bakanlar Kurulu yürütme organının siyasi yönden sorumlu
kanadıdır. Başbakan ve bakanlardan oluşan kolektif bir organdır.
Başbakan başkanlık eder, gerekli görürse cumhurbaşkanı da
başkanlık eder.
 Başbakan TBMM üyeleri arasından cumhurbaşkanı tarafından
atanır.
 Bakanlar Başbakan tarafından seçilir, görevlerinin sona ermesi
konusunda da başbakanın önerisi söz konusudur.
 Bakanlar Kurulunun başkanıdır. Bakanlıklar arası işbirliği sağlar
ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir.
 Bakanların görevlerinin anayasa ve kanunlara uygun olarak
yerine getirilmesini gözetmek ve düzeltici önlemler almakla
yükümlüdür.
 Bakanlarla arasında hiyerarşik bir ilişki yoktur. Fakat başbakan
bakanların siyasi lideri konumundadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
16
BAKANLAR VE BAKANLIKLAR
 Bakanlıklar merkezi yönetimin en önemli yapısıdır. Anayasaya
göre bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve
teşkilatı kanunla düzenlenir.
 Bakanlıklar merkez örgütü ve ihtiyaca göre kurulan taşra ve
yurtdışı teşkilatından oluşur.
 Her bakanlığın başında bir bakan bulunur. Bakanların hem idari
hem siyasi görevleri vardır.
 Bakanlar başında bulunduğu bakanlığın en üst amiri olarak onu
temsil eder. Bakanlık hizmetlerini mevzuata, hükümetin genel
siyasetine uygun olarak yürütür. Bakanların siyasi, cezai ve mali
sorumlulukları vardır.
 Merkez örgütü, bakanlığın sorumlu olduğu hizmetlerin
yürütülmesi, amaç ve politikaların tayini, koordinasyon, gözetim,
izleme, denetim gibi görevleri yerine getirmek için ana hizmet
birimleri, danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimlerinden
oluşur.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
17
TAŞRA TEŞKİLATI
 İl,
merkezi yönetimin temel taşra birimidir. İllerin kurulması,
kaldırılması, merkezlerin belirlenmesi kanunla olur.
 İller hem merkezi yönetimden ayrı ve tüzel kişiliği olan bir yerel
yönetim birimidir (il özel idaresi) hem de merkezi yönetimin taşradaki
idari birimidir.
 İlin idaresi vali, il müdürleri ve il idare kurulundan oluşur.
 İlçe, il genel yönetiminin alt kademesidir. İlçenin başında kaymakam
bulunur. Kaymakam ilçede hükümeti temsil eder. Vali gibi siyasi niteliği
yoktur. İlçelerde kaymakam başkanlığında ilçe idare kurulu
bulunmaktadır.
 Bucak, coğrafya, ekonomi, güvenlik ve yerel hizmetler bakımından
aralarında ilişki bulunan kasaba ve köylerden meydana gelen yönetim
birimidir. Bucak; bucak müdürü, bucak meclisi ve bucak
komisyonundan oluşur.
 Bölge, Anayasanın 126 maddesi gereği Bakanlar Kurulu kararı ile
bakanlıklara bağlı olarak taşra teşkilatında bölge müdürlükleri
kurulabilir. Ancak bölge il gibi görev ve faaliyet alanı standart bir
yönetim
kademesi Dr.Mahmut
değildir.
08.04.2015
Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
18
MAHALLİ İDARELER
 Anayasanın 123. maddesine göre idarenin kuruluş ve
görevleri merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkesine
dayanır.
 Yerel yönetimler (mahalli idareler) il, belediye ve köy halkının
mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan
kamu tüzel kişilikleridir.
 Yerel yönetimlerin karar organları 5 yılda bir yapılan
seçimlerle belirlenir.
 Yerel yönetimlerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden
yönetim ilkesine uygun bir şekilde kanunla düzenlenir.
 Merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerinde idari vesayet
yetkisi bulunmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
19
MAHALLİ İDARELER
 İl Özel İdaresi; bir yerel yönetim birimi olup, il denilen idari
coğrafyada faaliyet gösterir. İl Özel İdaresinin Organları; Vali,
İl Genel Meclisi, İl Encümenidir.
 Belediye; Nüfusu 5000 ve üzeri olan yerlerde belediye
kurulabilir. İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması
zorunludur. Belediyenin organları, belediye başkanı, belediye
meclisi ve encümeninden meydana gelir.
 Nüfusu 750 000’den büyük olan ve sınırları içindeki en az üç
ilçe veya ilk kademe belediyesi bulunan merkezlerde
büyükşehir belediyesi kurulur.
 Köy; Nüfusu 2000’in altında olan yurtlara köy denir. Zorunlu
ve isteğe bağlı görevleri bulunmaktadır. Organları muhtar,
Köy Derneği ve Köy İhtiyar Meclisidir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
20
HİZMET YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI
Uzmanlık gerektiren bazı kamu hizmetlerinin karşılanması için
kurulan ayrı kamu tüzel kişiliğine sahip üniversiteler, KİT’ler,
barolar, oda ve borsalar ile düzenleyici ve denetleyici yapılara
fonksiyonel yerinden yönetim kuruluşu denilmektedir. Bunlar;
 Merkezi yönetimin hiyerarşik yapısına dahil değillerdir.
 Tüzel kişilikleri, mal varlıkları ve bütçeleri vardır.
 İdari ve mali özerkliğe sahiptirler.
 Kanunla ya da kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak
kurulurlar.
 İdarenin bütünlüğü ilkesi çerçevesinde idari vesayet denetimine
tabidirler.
 Genellikle tek amaçlı ve belirli işlevlerle sınırlı hizmet konuları
vardır.
 Amaçları kuruluş amaçları doğrultusunda kamu yararını
gerçekleştirmektir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
21
YARGI
 Türk yargı sistemi Kıt’a Avrupa’sına göre yapılanmış ancak




ihtilallerle çift yargı sisteminden parçalı veya çoklu yargı sistemine
geçmiştir.
Anayasaya göre Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri
Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay yüksek
mahkeme olarak adlandırılmaktadır. Uyuşmazlık Mahkemesi,
Yüksek Seçim Kurulu ile Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu da
yargı gücünün önemli unsurları arasındadır.
Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve
hukuka uygun olarak vicdanî kanaatlerine göre hüküm verirler.
Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin
kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat
veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.
Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına
uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını
hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini
geciktiremez.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
22
YARGI GÜCÜ
 Anayasa Yargısı: Anayasanın 11. maddesine göre kanunlar anayasaya





aykırı olamaz. Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde
kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya
şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları
karara bağlar.
Adli Yargı: Olağan ve genel yargıdır. Diğer yargı kollarının görevine
girmeyen davalara bakar. Kapsamı en geniş olan yargıdır.
İdari Yargı: İdari makamların idare hukuku alanındaki faaliyetlerinden
kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümlendiği yargı koludur. Kural olarak
merkezi idare teşkilatı ve yerinden yönetim kuruluşlarının idari işlem ve
eylemlerinden doğan davaların görüldüğü yargı koludur.
Askeri Ceza Yargısı: Askeri mahkemelerin askeri ceza yargısı alanındaki
faaliyetleridir.
Askeri İdari Yargı: Askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile
asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve
eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan yargı koludur.
Uyuşmazlık Yargısı: Adlî, idarî ve askerî yargı mercileri arasındaki görev
ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
23
TÜRKİYE’NİN ULUSLAR ARASI POZİSYONU
Türkiye 13 Sosyal , 8 İktisadi, 2 Askeri, 6 Teknik ve 3 Spor
olmak üzere toplam 32 uluslar arası kuruluşa üyedir. Bunların
en çok bilinenleri;
 Birleşmiş Milletler, İslam İşbirliği Teşkilatı
 Kuzey Atlantik Anlaşması Teşkilatı (NATO)
 Dünya Ticaret Örgütü, Uluslar arası Para Fonu (IMF)
 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi, D-8, G-20
 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO)
 Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD)
 Karadeniz Ülkeleri Ekonomik İşbirliği Teşkilatı
Türkiye NATO’nun 2. Dünyanın 6. büyük askeri gücüne sahiptir.
İslam İşbirliği Teşkilatı’nın genel sekreterliğini iki dönemdir bir Türk
akademisyen yürütmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
24
TÜRKİYE’DE KIRILMA NOKTALARI
Milli Mücadele
Saltanatın Kaldırılması
Cumhuriyetin İlanı
Hilafetin Kaldırılması
İnkılaplar
Şeyh Said ve Dersim İsyanları
Tek Parti Yönetimi
Çok Partili Hayata Geçiş
Askeri Darbeler ve Vesayet Rejimi Kurulması
Vesayetten Kurtulma Çabaları ve PKK Terörü
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
25
BÜYÜK BRİTANYA
VE
KUZEY İRLANDA BİRLEŞİK KRALLIĞI
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
26
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
27
ÜLKE BİLGİLERİ
 Resmi Adı: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı
 Kuruluş: Büyük Britanya (İngiltere ve İskoçya Krallıklarının









Birleşmesi): 1707
Yönetim Biçimi : Anayasal Monarşi (Meşruti Demokrasi)
Siyasi Yapı: Üniter/ Adem-i Merkeziyetçi
Devlet Başkanı: Kraliçe II. Elizabeth
Başbakan: David Cameron
Başkent: Londra
Nüfus :63,047,162 (22)
Yıllık nüfus artışı (%) : 0,6
Yüzölçümü: 243.610 km² (80)
Bölgeler: İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
28
TARİHİ GELİŞİMİ
 9.YY’da çeşitli Anglosakson krallıklarının birleşmesiyle kuruldu.
 1066 Norman krallığı kuruldu.
 İrlanda 1170-1200 arasında fethedildi.
 Galler 1284’te İngiltere'nin egemenliğine girdi.
 Fransa ile yapılan 100 yıl savaşları sonunda ada devleti oldu.
 1649-1660 yılları arasında cumhuriyetle yönetildi.1653-1658 yılları
arasında tekrar krallığa dönüldü.
 1707 senesinde 2 krallık resmen birleşti.
 1801’den beri ülkenin adı büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı
oldu.
 1922 senesinde İrlanda Cumhuriyeti kurulunca Birleşik Krallık
bugünkü halini aldı.
 1931’de İngiliz Sömürge İmparatorluğu resmen dağıldı ve onun
yerine İngiliz Uluslar Topluluğu kuruldu.
 1997’de başlayan yeniden yapılanma süreci 1999’da tamamlandı.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
29
SOSYO-EKONOMİK YAPI
 Demografik yapı: İngiliz (%84), İskoçyalı (%8), Galli (%5),
İrlandalı (%3)
 Dini yapı: Hıristiyan %71.6, Müslüman %2.7, Hindu %1, Diğer
%1.6, tanımsız %23.1
 İşgücü: 31,3 milyon kişi (2010)
 İşgücünün sektörel dağılımı : %82,4 hizmetler, %8,1 imalat
sanayi, %6,8 inşaat, %1,5 tarım, %1,1 maden ve enerji.
 Fert Başına Milli Gelir: 36,600 $ (2011)-33. Sırada
 GSYİH: 2. 29 trillion $ (2011)-9. Sırada
 İşsizlik oranı: %8.1 (2011)-97. Sırada
 Okuma yazma oranı (%) : %99
 Yükseköğretim okul sayısı: 115 üniversite, 165 yüksek okul
 Yüksek öğretimdeki öğrenci: 2 milyon
 Zorunlu eğitim: 12 yıl
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
30
ANAYASA
 İngiltere yazılı anayasası yoktur.
 Temel hak ve özgürlükler Magna Carta (1215), ve Bill of
Rights (1689) gibi tarihi bildirgelere dayanır.
 Bu alanda en son yasal yapılanmaya Tony Blair hükümeti
gitmiştir: 1998’de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni İngiliz
hukuk sistemine katmıştır.
 Devlet yapısı ise günümüzdeki şeklini alana kadar yüzyıllar
boyu evrime uğrayan parlamenter monarşi sistemi üzerine
kuruludur.
 Seçim sistemi ve yasama organlarının işlevleri Reform
Bildirgeleri ile belirlenir (ilki 1832’de sonuncusu ise 2000
yılında olmak üzere 10 kanun çıkarılmıştır).
 Devletin üç temel organının yetkisinin yasal çerçevesini
düzenleyen tek bir metin olmadığından dolayı, gerçek
anlamda normativist bir hukuk sistemden bahsedemeyiz.
 Yazılı bir anayasal metin olmamasına karşın, İngiliz devlet
sisteminin genel esasları kanunlar, kanun gücünde olan
mahkeme içtihatları ve anayasal görenekler tarafından
şekillendirilmiştir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
31
YASAMA
 İngilterede parlamento 2 kanatlıdır. Avam Kamarası 650 üyeli olup
çoğunluk sistemine göre beş yılda bir yapılan genel seçimler ile
belirlenir. Avam Kamarasının Lordlar Kamarasına üstünlüğü vardır.
Seçme yaşı 18, seçilme yaşı 21’dir.
 Lordlar Kamarası 780 üyeli olmakla beraber üye sayısı için
kanunen belirlenmiş bir üst sınır yoktur. Bu üyeler seçilmiş siyasi
parti temsilcisi lordlar, siyasi partilerle bağlantısı bulunmayan
bağımsız lordlar, başpiskopos ve diğer dini temsilcilerden oluşur.
Lordlar Kamarası üyelerinin sayısının 300’le sınırlandırılması ve
%80’inin seçimle gelmesi konusunda tartışmalar sürmektedir.
 İngiltere’de meclis egemenliği ilkesi gereği parlamento üstün güçtür
ve O’nu denetleyecek bir organ yoktur. Hukuki açıdan yasama
gücüne konulmuş hiçbir sınır yoktur.
 2010 tarihinde yapılan genel seçim sonuçlarına göre iktidarda olan
Muhafazakar Parti 305, koalisyon ortağı Liberal Demokrat Parti 57,
muhalefetteki İşçi Partisi: 255 ve diğer Partiler 31 milletvekili
kazanmıştır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
32
KANUN YAPMA
 Yasalar çıkarılırken önce Avam Kamarası'nda ele alınır
ardından Lordlar Kamarasında da ele alınır ve Kraliçenin
onayı ile yürürlüğe konulur.
 Taslak halindeki yasalara kanun tasarısı denir ve her vekil
tarafından sunulabilir. Tasarılar genellikle ilgili bakan
tarafından sunulur.
 Yasa tasarıları Avam Kamarasındaki iki okuma sonunda
komisyona sevk edilir. Komisyonlarda son şekli verilen tasarı
raporlaştırılarak Avam Kamarasına gönderilir. 3. okumadan
sonra oylanır ve daha sonra Lordlar Kamarasına gönderilir.
Lordlar Kamarasından geçtikten sonra Tac’ın onayına
gönderilir.
 Lordlar Kamarasının vetoları sınırlandırılmış olmakla birlikte
iki kere veto etmesi durumunda Avam Kamarası kanunu
doğrudan Kraliçe’nin onayına gönderilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
33
TAÇ
 Kraliçe ülkenin değişmez devlet başkanı, yürütmenin başı, yasamanın
ayrılmaz parçası, İngiltere kilisesinin, yasama, yürütme ve yargının başı
ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. İngiliz Milletler Topluluğunda
Kanada ve Avustralya gibi 15 ülkeye genel vali atama yetkisine sahiptir.
 Kralın şahsı ulusal birliğin sembolüdür. Parlamento üyeleri, hakimler,
askerler, kilise yöneticileri hep Taca yemin ederler. Hükümdarlık, cinsiyet
farkı gözetmeksizin, sadece kan bağı ile ebeveynlerden çocuklara geçer.
 Kraliçe iktidardaki hükümetin politikasını izler. Siyasi sorumluğu yoktur,
kraliçenin yaptığı işlerden başbakan sorumludur. Yasaları veto yetkisini
170’den beri kullanmamıştır. Ancak kral tamamen kabine sözüyle hareket
etmez.
 Kraliçenin Görevleri:
 Acil durumlarda parlamentonun toplantıya çağırılması,
 Parlamento seçimlerinin olağanüstü durumlarda uzatılması,
 Parlamento açılışlarında Taç nutkunun okunması,
 Kanunların tasdik edilmesi,
 Başbakanın atanması,
 Hükümet teklifi ile önemli görevlere atama yapılması,
 Lord unvanı verilmesi,
 Mahkumlara af yetkisi.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
34
YÜRÜTME
 İngiltere’de yürütme gücü Kraliçe ve hükümetten meydana gelir. Tüm
yetkilerin hükümet elinde olması sebebiyle ikili yapı kuvvetli değildir.
 İngiltere’de yürütme; Taç, Özel Konsey, Bakanlar Kurulu, Başbakan ve
Kabine ile Kamu Yönetiminden meydana gelir.
 İngiltere’de parlamenter hükümet sistemi uygulanmakta olup, hükümet
Parlamentonun denetimindedir. Avam Kamarası’nın güvensizlik oyu
vermesi ile Hükümet istifa eder.
 İngiliz yürütme sisteminin en önemli kişisi başbakandır. En fazla oyu alan
siyasi parti liderini
Kraliçe hükümeti kurmakla görevlendirir.
Parlamentodan güvenoyu alan parti liderini Kraliçe başbakan olarak
görevlendirir. Kabine üyelerini Başbakanın önerisi üzerine Kraliçe atar.
Başbakan Avam Kamarası’ndan, Kabine bakanları ise Parlamentonun iki
kamarasından seçilir.
 Yürütmenin en geniş halkasını Özel Konsey oluşturur. Konseyin Kraliçe
tarafından atanan 400 üyesi vardır. Yaşayan bütün kabine üyeleri
konseyin üyesidir.
 Özel Konseyde çekirdek bir ofis yürütme işin Kraliçe nezaretinde ve ilgili
bakanın sorumluluğunda yürütür. Alınan kararlar hükümete tavsiye
niteliğindedir. İngiliz Milletler Topluluğundan gelen talepler burada
değerlendirilir ve karara
bağlanır.
08.04.2015
Dr.Mahmut
Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
35
BAKANLAR KURULU
 İngiltere’de yürütmenin ikinci halkasını Bakanlar Kurulu
oluşturmaktadır. Bakanlar kurulu, yürütme sürecinde aktif rol
alan bakan ve bakan yardımcılarından oluşan, yaklaşık 80
üyesi bulunan bir yapıdır. Başbakanla birlikte Bakanlar
Kurulu’nda dört tür ayrı düzeyde bakan vardır.
 Birincisi kabine üyesi olan bakanlar (devlet sekreteri) olup
sayıları 20 civarındadır. Hepsi kabineyi oluşturur.
 İkincisi, kabine üyesi olmayan bakanlar olup sayıları 30
civarındadır.
Kabine üyesi olmayan bakanlar genellikle
sorumluluk alanları çok kapsamlı olan büyük bakanlıkların
belirli bölümlerini yönetirler.
 Diğerleri ise devlet bakanı olarak adlandırılan bakanlar ile
kıdemsiz bakan veya devlet müsteşarı olarak adlandırılan,
kabine üyesi bakanların parlamento ile ilişkilerini yürüten
bakan yardımcılarıdır. Bunlar parlamento üyesidir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
36
BAŞBAKAN VE KABİNE
 İngiltere’de yürütmenin üçüncü ve en kuvvetli halkası, güçlü iktidar
modelinin temel öğeleri olarak başbakan ve onun seçtiği bakanlardan
oluşan kabinedir. Bakanlar, başbakanın önerisi üzerine kraliçe tarafından
atanırlar. Başbakan aynı zamanda Hazine Birinci Lordu ve Kamu
Yönetimi Bakanı sıfatlarını da taşır.
 Hükümetin ve kabinenin başı olan başbakan, hükümetin genel
politikalarının belirlenmesinde kilit konumdadır. Başbakan kraliçeye
önerilerde bulunan yegane kişi olarak, kraliçenin yetki ve sorumluluklarını
da yüklenmektedir. Başbakan aynı zamanda kraliçeye görüş bildirerek
genel seçime gidilmek üzere parlamentonun dağıtılmasını sağlayabilir.
 Yürütme gücünü başbakan ve kabine elinde bulundurur. Kabine hükümet
içinde dar çerçeveli bir organdır. 20-22 bakandan meydana gelir.
Kabinede başbakan, hükümet sekreterleri, yargının başı, Avam ve
Lordlar Kamarası başkanları bulunur. Ülkenin genel politikasını belirler.
Avam kamarasına karşı siyasal yönden sorumludur.
 Kabine haftada bir kez toplanır, toplantılar gizlidir. Alınan kararlarda ortak
sorumluluk esastır.
 Başbakanın çalışmalarına yardımcı olmak üzere “Başbakanlık Ofisi”
bulunmaktadır. Etkili bir kurum olan ofis aynı zamanda hükümet
sözcülüğü göreviniDr.Mahmut
de yerine
08.04.2015
Bozan-getirir.
Karşılaştırmalı Kamu Yön.
37
BAKANLIKLAR
 İngiltere’de bakanlık için “Office, Ministery ve Department” olmak üzere
üç farklı kavram kullanılmaktadır. Eski bakanlıklar a genellikle “Ofis” yeni
kurulan bakanlıklara ise “Departman” denilmektedir. Geleneksel devlet
işlerini yüklenmiş bakanlıklardan “Dışişleri, İçişleri ve Hazine Bakanlığı
yönetim yapısında merkezi bir öneme sahiptir.
 Devlet sekreterliklerinde (bakanlık) sayısı birden fazla olan bakan
yardımcılıkları bulunur. Bunlar devlet bakanı, bakan yardımcısı veya
müsteşar olarak görev yaparlar. Bunların altında müsteşarlar ve diğer
bürokratlar bulunur. Ayrıca bakanların siyasi danışmanları ile danışma
kurulları bulunmaktadır.
 Hükümete yürütme faaliyetinde Whitehall denilen uzmanlaşmış bir
bürokratik yapı hizmet sunar. Kurumun kanunla belirlenen bir sayısı
olmamakla birlikte 25 civarında olup, ülke genelinde örgütlenmiştir.
Kamu hizmetlerinde koordinasyon ve personel denetimi yaparlar.
 Ulusal ve bölgesel düzeyde, bakanlardan bağımsız olarak faaliyet
gösteren ancak bakanların işlem ve eylemlerinden nihai olarak sorumlu
olduğu yaklaşık 1000 civarında bakanlık dışı kamu örgütleri
bulunmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
38
TAŞRA TEŞKİLATI
 İngiltere’de Türkiye’de olduğu gibi merkezi yönetime bağlı il ve
ilçelerden oluşan bir taşra örgütlenmesi mevcut değildir. Fakat her
bakanlık kendi hizmet alanını, bölge ya da daha alt düzeylerde
örgütlendirmiştir.
 İngiltere’de 1994’te dokuz adet “Bölge Yönetimi” kurulmuştur.
Bunların temel işlevi, yerel toplulukların ihtiyaçlarına yönelik
hükümetin etkili politika geliştirmesini destek sağlamaktır. 1998
yılında Bölge kalkınma Ajansları Yasası ile birlikte sekiz adet
Bölge Kalkınma Ajansı ve Bölgesel kurullar oluşturulmuştur. Yasa
ile bu ajanslara ulaştırma, çöp, konut,turizm ve kültür gibi çok
farklı hizmet alanlarına yönelik bölgesel stratejileri belirleme
görevi verilmiş ve bu kurumların finansmanı merkezi yönetim
tarafından karşılanmıştır.
 İngiltere’de Türkiye’deki gibi kapsayıcı valilik yoktur, valilikler
fonksiyonel statüdedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
39
YEREL YÖNETİMLER
 İngiltere’de yerel yönetimler 1. kademe İl, 2. kademe Bölge,
3. kademe Köy Yönetimi’nden oluşmaktadır.
 1. Country (İller): Yerel yönetim birimlerinin ilk kademesi ve
en genişi olan il, coğrafi alanda belli sınırlara sahip bir ili
değil, yerel yönetim anlamında idari ili ifade etmektedir. İller
birinci kademe yerel yönetim birimleri olarak, sadece
metropoliten olmayan alanlarda mevcuttur.
 2. District (Bölge): İller içerisinde yer alan ve belli ölçülere
göre bölünerek oluşturulmuş alt kademe yerel yönetim
birimleridir. İngiltere ve Galler’de kurulmuş olan iller, 369
bölgeye bölünerek ikinci kademe yönetimler olan bölge
meclisleri şeklinde düzenlenmiştir.
 3. Parishes (Köyler): Bölgeler içerisinde yer alan ve 200’den
fazla seçmene sahip küçük yerleşim bölgelerinde yerel
hükümetin en küçük idari birimidir. Köylerin büyük kısmının
meclisleri olup, yerel hizmetleri bu meclis eliyle yürütmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
40
YEREL YÖNETİMLER
 Büyük Londra Yönetimi: Londra Büyükşehir bölgesinde
halk tarafından seçilen bir belediye başkanı ve büyükşehir
meclisi bulunur. Londra Büyükşehir bölgesi 19 beldeye
bölünmüştür. Büyükşehir yönetimi, Londra’nın tümünü
ilgilendiren genel nitelikteki sorunlar hakkında liderlik yapan,
plân
hazırlayan,
Londra’daki
belediyeler
arasında
koordinasyon sağlayan stratejik bir yerel yönetim birimidir.
 İskoçya’da Yerel Yönetimler: İskoçya’da 1996 yılında
yapılan düzenlemeyle “Region” adı altında, tek kademeli bir
yönetim sistemi kurulmuştur. İskoçya’da 31 adet region
bulunmaktadır. Regionların yapısı ve işleyişleri county’lerle
parallellik göstermektedir.
 Galler’de Yerel Yönetimler: Galler’de 22 adet ilk kademe
yönetimi bulunmaktadır. Galler’de, İskoçya’da kurulan
departmanların emsalleri faaliyet göstermektedir.
 Kuzey İrlanda’da Yerel Yönetimler: Yerel yönetim teşkilatı,
29 Vilayet, 5 Şehir, 75 İlçe ve 5 Kaza Konseyinden (Belediye
Meclisi) oluşmaktadır. Meclis üyeleri, beş yılda bir yapılan
yerel seçimlerleDr.Mahmut
belirlenmektedir.
08.04.2015
Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
41
YEREL YÖNETİMLER
 Yerel yönetimlerde karar verme yetkisi seçilmiş üyelerden oluşan yerel
meclislerde bulunmaktadır. Meclis üyeleri tek dereceli seçimle dört
yıllığına seçilmektedirler.
 Yerel yönetimlere belli alanlarda vergi toplama ve harcama yetkisi
tanınmıştır. Bunun yanında, merkezi yönetimden de genel amaçlı
yardım almaktadırlar.
 Yerel yönetimler üzerinde merkezi yönetimin idari ve mahkemelerin
adli denetimleri bulunmaktadır. Bu açıdan yerel yönetimlerin özerkliği
sadece kendilerine ayrılan alanda kural koyma ve iş yapabilme ile
sınırlı ölçüde bir özerklik olmaktadır.
 Yerel yönetimler arasında hiyerarşik bir ilişki bulunmamaktadır. Ancak,
kanunların belirlediği iş bölümüne göre işbirliği içinde görev
yapmaktadırlar.
 Yerel yönetimler tamamen merkezi parlamentonun yasalarla
oluşturduğu kurumlardır ve parlamento bunların sınırlarını
değiştirmeye hatta tamamen ortadan kaldırmaya yetkili bulunmaktadır.
 Yerel yönetimler kanunla kendilerine verilmeyen bir işi üstlendiklerinde
mahkeme bunu durdurabilmekte, kanunlarla kendilerine verilen işleri
yürütmekte
başarısız
olurlarsa
bu
konu
mahkemeye
götürülebilmektedir.
 Yerel yönetimler iç işleyişlerini, görev ve hizmetlerini büyük ölçüde
kendileri belirlerler.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
42
YEREL YÖNETİMLERİN YAPTIĞI HİZMETLER
 Koruyucu Hizmetler: Polis hizmetleri, itfaiye ve tüketicinin
korunması ile ilgili hizmetler.
 Çevre ve Altyapı Hizmetleri: Çevre sağlığının korunması
trafik ve ulaştırma konut hizmetleri ve genel imar plânlarının
hazırlanmasını kapsamaktadır. Bu görevler il, bölge ve
metropoliten meclisler tarafından paylaşılır.
 Eğitim, Sağlık ve Sosyal Hizmetler: Yerel yönetimlerin
görev alanlarındaki bir kısım görevler merkezi yönetime
bölgesel özerk kuruluşlara ve gönüllü kuruluşlara
devredilmiş. Bir kısmı alt kademelere verilmiş, bir kısmı da
tamamen özelleştirilmiştir. Yapılan bu düzenlemeler
sonucunda yerel yönetimler, doğrudan is yapan değil, isi
veren ve sınırları dâhilinde iş yapan özel veya kamusal
otoriteleri izleyen, denetleyen, bunlarla işbirliği yapan
kuruluşlar haline getirilmişlerdir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
43
YEREL YÖNETİMLERİN GELİR KAYNAKLARI
 Vergi Gelirleri: Mülkiyet esasına göre doğrudan mahalli idarelerce
toplanır.
 Hükümet Yardımları
 Amaçlı Yardımlar: Merkezi yönetimce yapılan yardımlardır.
 Genel Amaçlı Yardımlar: Yerel yönetimler arasında mali standardın
sağlanması amacıyla yapılan yardımlardır.
 Proje Karşılığı Yapılan Yardımlar: Yerel Yönetimlerin çevre, konut,
kentleşme ve kamu esenliğinin sağlanması amacıyla yaptıkları
projeleri hayata geçirmek için verilmektedir.
 Tek Tip İş Vergileri: Ticari ve sanayi tipi gayri menkuller üzerinden
alınan ticari kazanç vergisidir.
 Diğer Gelirler Kalemi:Yerel yönetimlerin verdikleri hizmetler
karşılığında aldıkları harçlar ve resimler ile borçlanmalar, satışlar
özel finansal girişimler , kurum mallarının yönetimlerinden elde
edilen gelirlerdir.
 İngiltere mahalli idareleri oldukça geniş bir gelir kaynağına sahip
olmasına karşın harcamalarda oldukça sıkı bir merkezi denetim
bulunmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
44
YARGI
 İngiltere'de Anglo-Sakson hukuk sistemi vardır. Bu sebeple kamuya ilişkin







davalar için ayrı bir mahkeme bulunmaz.
İngiltere hukuk sistemi ceza hukuku ve medeni hukuk olmak üzere iki
başlıkta incelenebilir.
Ceza hukukunu ilgilendiren pek çok dava yerel Sulh Hukuk
Mahkemelerinde ele alınır. Ağır cezayı gerektiren durumlarda davalar
yerel Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından Ağır Ceza Mahkemelerine
aktarılır. Medeni hukuku ilgilendiren bazı konular Londra’daki Yüksek
Mahkemeye taşınır.
Temyiz Mahkemelerinin ceza hukuku birimi ve medeni hukuk birimi
olmak üzere iki birimi bulunmaktadır.
Lordlar Kamarası’nın temyiz yetkisi 2009 yılında kaldırılarak temyiz
başvurusunun iletileceği en yüksek organ olarak Yüksek (Temyiz)
Mahkemesi (12 Lord üyeli) kurulmuştur. Ayrıca, AB hukuku ile ilgili
konularda temyiz başvuruları Avrupa Adalet Divanı’na iletilebilmektedir.
İngiltere mahkemelerinde jüri ve ombudsmanlık sistemi vardır. Jüri 12
(İskoçya'da 15) kişiden oluşmaktadır.
5.000 Sterlinden daha düşük davalar “Basit Davalar Kanunu”na tabidir.
Taraflar avukat tutmadan mahkeme masraflarını karşılayarak kendilerini
savunabilir. İngiltere'de avukatlık ücretleri hayli pahalıdır.
5.000 ila 15.000 Sterlin arası davalar yerel mahkemelerde görülür.
Bedeli daha yüksek olan hukuk davaları yüksek mahkemelerde açılabilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
45
ULUSLAR ARASI İLİŞKİLER
 Cemiyeti Akvam -Milletler Cemiyeti-(İsviçre; 1920-1946) kurarak
bu yolla 2. Dünya savaşına kadar en etkili uluslar arası güç
olmuştur.
 İngiliz Milletler Topluluğunu (Commonwealth) kurarak eski
sömürgeleri üzerindeki kontrolünü devam ettirmiştir.
 Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi daimi üyeliği ile Dünya
siyasetindeki gücünü korumaya çalışmaktadır.
 80 civarında uluslar arası kuruluşa üyeliği vardır. Pek çok uluslar
arası kuruluşta etkili yönetim pozisyonlarına sahiptir.
 Osmanlı Devleti’nin dağılmasında en etkili unsur olmuştur.
 Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasında Lozan’ı istediği şekilde dikte
etmiştir.
 Türkiye’nin petrol sahalarından uzak tutulması ile ekonomik olarak
zaafını ve dışa bağımlı kalmasını sağlamıştır.
 Arapları sömürü alanlarına göre parçalayıp içine İsrail’i
kurdurarak siyasi kargaşa, çekildiği sömürgelerde bıraktığı ihtilaf
noktaları ile kriz alanları bırakmıştır.
 Nükleer güce sahip, dünyanın 5. büyük askeri gücüdür.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
46
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
48
ÜLKE BİLGİLERİ
Yüzölçümü: 9.826.630 km² (3.sıra)
Nüfus: 313.847.465 (2012) (3. sıra)
Bağımsızlık: 4 Temmuz 1776
Siyasi Sistem: Başkanlık
Seçimler: Başkan 4, Temsilciler Meclisi 2, Senato 6 yılda bir seçilir.
Yönetim biçimi: Federal Cumhuriyet
Başkent: Washington DC
Başkan: Barack Hussein Obama (4 Kasım 2008)
Seçim Sonuçları: 4 Kasım 2008 tarihindeki başkanlık seçimlerinde
Demokrat Parti adayı Obama seçimi kazanmıştır.
Bayrak:
Bayrağının
üzerinde
bağımsızlıklarını
sağlayan
kolonileri
simgeleyen kırmızı ve beyaz toplam 13 çizgi ile, eyalet sayısını simgeleyen
50 yıldız vardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
49
ABD’NİN TARİHİ GELİŞİMİ
 1492-Keşif (Kristof KOLOMB)
 4 Temmuz 1776 bağımsızlığını İngiltere’den kazanması
 1786 13 eyalet tarafından anayasal cumhuriyet olarak ilan
edilmesi
 1845’te Meksika ile savaş
 1861-1865 Kuzey-Güney arasında iç savaş
 İkinci Dünya Savaşı sonrasında Süper güç haline dönüştü.
 Soğuk savaş döneminde Batı Bloğunun liderliğini üstlendi.
 1952 Kore, 1967-76 Vietnam Savaşları
 1990 Kuveyt Savaşı
 11 Eylül (2001) Saldırısı
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
50
ÖNEMLİ OLAYLAR
 1492: Keşif
 1756-1763 : Yedi Yıl Savaşları
 4 Temmuz 1776: Bağımsızlık İlanı
 1861-1865: İç Savaş
 I. Dünya Savaşı
 1929 Krizi
 2. Dünya savaşı
 11 Eylül 2001 ve Terörle Mücadele
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
51
SOSYO-EKONOMİK YAPI
 Etnik Yapı: %79,9 Beyaz, %12,8 siyah, %4,4 Asya, %2,7 Diğer
 GSYİH: 15,29 Trilyon dolar(2011) (2. sırada)
 Kişi başına düşen GSYİH: 49. 000 dolar(11. sırada)
 Nüfus artış oranı: %0,89
 Kamu borcu: 16,015 trilyon dolar (Ağustos 2012)
 İşgücü: 153.6 Milyon
 İşsizlik %9 (2011) (103. sırada)
 Enflasyon oranı: %3,1 (2011)
 Okuma yazma bilme oranı: % 85
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
52
SİYASİ YAPI
Siyasi yapı başkanlık sistemine dayanır.
Sert kuvvetler ayrılığı geçerlidir. Yasama, yürütme, yargı
birbirinden bağımsızdır. Kuvvetler ayrılığı ilkesi denge fren
mekanizmasıyla yumuşatılmaktadır.
Yönetim yapısı federaldir. Her federal yönetim kuvvetler ayrılığı
ilkesine
göre
yasama,
yürütme
yargı
ve
birimlerinden
oluşmaktadır.
Siyasi
Partiler:
İki
büyük
partisi
Demokratik
Parti
ve
Cumhuriyetçi Parti. Cumhuriyetçi Parti muhafazakar bir çizgide
dururken, Demokratik Parti daha liberal bir söyleme sahiptir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
53
SİYASİ YAPI
 ABD siyasal sistemini yazılı bir anayasa ile oluşturan ilk
devletlerden biridir.
 1787 yılında kabul edilen Anayasa halen yürürlükte olan en
eski anayasadır.
 Anayasanın ilk üç maddesi yasama, yürütme ve yargıyı
düzenler.
 Diğer üç madde devletin federatif yapısının gerekli kıldığı
düzenlemeleri yapar.
 Sonuncu
madde
anayasanın
kabul
edilmesiyle
ilgili
düzenlemeyi içerir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
54
BAŞKANLIK SİSTEMİ
 Parlamenter sistemdekinin aksine yasama ve yürütme iç içe
geçmemiştir.
 Devlet başkanı doğrudan halk tarafından seçilir.
 Yürütme organı tek başlıdır.
 Yürütme yasamanın güvenine dayanmaz.
 Yürütme organı yasamayı feshedemez
 Yürütme organında görev alan bir kişi yasama organında
görev alamaz.
 Başkan yasama organının çalışmalarına genellikle katılmaz.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
55
ANAYASA
YASAMA
(KONGRE)
YÜRÜTME
YARGI
(BAŞKAN VE BAŞKANLIK
OFİSİ)
(YÜKSEK MAHKEME
VE MAHKEMELER)
BAKANLIKLAR
08.04.2015
BAKANLIK
STATÜSÜNDE
OLMAYAN BAĞIMSIZ
KURULUŞLAR
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
56
YASAMA
Yasama organı Kongredir. Kongre Temsilciler Meclisi ve Senatodan
oluşmaktadır.
 Temsilciler Meclisi: 435 sandalye bulunmaktadır. Üyeler, her eyalette
yapılan halk oylamaları sonucunda ve eyaletlerdeki nüfus ile orantılı
olarak, 2 yıl için seçilir.
 Senato: Her eyaletin iki üyesi bulunur (100 senatör): Üyeler her eyaletteki
halk oylamalarıyla 6 yıl için seçilir. Senato 3 kısma ayrılmış durumdadır ve
2 yılda bir bu kısımlardan birinde bulunacak üyeleri belirlemek için seçime
gidilir.
Bir tasarının yasalaşması için her iki kamarada da kabul edilmesi
gerekir. ABD başkanı bu tasarıları veto edebilir. Bir kez veto edilen tasarı
eğer iki kamarada da 2/3’lük bir çoğunlukla onaylanarak tekrar kabul
edilirse başkanın imzası olmadan yasalaşır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
57
YÜRÜTME
Başkanlık sisteminde yürütme organı tek kişiden oluşur. O
da “başkan”dır. Başkanın dışında sembolik bir “devlet
başkanlığı” makamı yoktur.
Yürütme birimlerinin (bakanlıkların) başı durumunda olan
kişiler (bakanlar), parlâmenter sistemlerdeki “bakanlar” gibi
değildirler; bunlar başkanın “yardımcılar”ı konumundadır.
Amerika Birleşik Devletlerinde bunlara “sekreter denir.
Sekreterler, başkan tarafından atanırlar ve başkan tarafından
görevden alınırlar. Sekreterler, yasama organına karşı değil,
başkana karşı sorumludurlar.
Devlet başkanı, halk tarafından, belli bir dönem için
seçilir.Yani varlığını yasama organının iradesine borçlu değildir.
Başkanın görevde kalması yasama organının güvenine
dayanmaz. Başkan normal olarak süresi dolmadan yasama
organı tarafından güvensizlik oyuyla görevden alınamaz
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
58
YETKİ PAYLAŞIMI
FEDERAL HÜKÜMET:
Ülkeyi ve sermayeyi yönetme
Dış ilişkiler
Savunma ve askere alma
Yeni federe devlet kabulü
FEDERE HÜKÜMET:
Federe alanda ticareti düzenlemek
Seçimleri gerçekleştirmek
İdari teşkilatları kurmak
Lisans vermek
Kamu ahlak ve güvenliğini korumak
ORTAK YETKİLER
Kanun yapmak ve uygulamak
Mahkemeler kurmak
Vergi koymak ve toplamak, borç almak
Genel refahı sağlamak
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
59
BAKANLAR KURULU VE BAKANLIKLAR
 Bakanlar Kurulu esas itibariyle bir danışma organıdır.
 Anayasada herhangi bir düzenleme yapılmamıştır.
 Bakanlar kurulu bakanlar ile başkan yardımcısı, beyaz saray
sekreteri ve başkan tarafından seçilen yüksek görevlilerden
oluşur.
 Kurul Parlamenter sistemdeki gibi ortak sorumluluk taşıyan bir
nitelik arz etmez.
 Başkan istediğinde bakanları istifaya zorlayabilir, görevden
azledebilir.
 Başkan bakanlık politikalarına müdahale edebilir.
 Bakanlıklar
federal yasaların uygulanmasını ve kamu
hizmetlerinde koordinasyonu sağlar.
 Bakanlıkların iç örgütlenmesi geleneksel hiyerarşik bir yapı arz
eder. Başında bakan bulunan bakanlıklarda müsteşar, müsteşar
yardımcıları şeklinde giden hiyerarşik bir düzen vardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
60
BAŞKAN
 ABD Anayasasına göre, başkan seçilebilmek için gerekli olan birinci
şart, doğuştan ABD vatandaşı olmaktır. Başkanlık seçiminde aday
olabilmenin ikinci şartı, 35 yaşında olmaktır. Üçüncü şart ise ABD’de en
az 14 yıl ikamet etmiş olmaktır.
 Başkanın görev süresi dört yıldır. Bir kişinin ikiden fazla defa başkan
seçilmesi yasaklanmıştır.
 Başkanlık seçimleri Kasım ayının ilk Pazartesini izleyen Salı günü
yapılır. Bu seçimlerde doğrudan başkan seçilmez, başkanı seçecek
olan “ikinci seçmenler” seçilir. Her eyaletten o eyaletin çıkardığı temsilci
ve senatör sayısı kadar ikinci seçmen seçilir. İkinci seçmenler,
seçilmelerini izleyen Aralık ayında başkan seçimi için oylarını
atmaktadırlar. İkinci seçmenler, “emredici vekâlet” ilkesi uyarınca oy
kullanırlar. Yani daha önceden desteklediklerini açıkladıkları aday için
oy kullanırlar. Bu oylar izleyen yılın 6 Ocak gününde Temsilciler Meclisi
ve Senatonun Kongre halinde toplanmasında sayılırlar ve daha çok oy
toplayan aday, Kongre tarafından seçilmiş ilân edilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
61
BAŞKANIN GÖREV VE YETKİLERİ
 Başkomutanlık yetkisi
 Af yetkisi
 Uluslar arası antlaşma yapma yetkisi
 Elçi ve diğer temsilcileri kabul etme yetkisi
 Kanunların yürütülmesi görev ve yetkisi
 Atama ve azil yetkisi
 Veto yetkisi
 Olağanüstü durumlarda meclisi toplantıya çağırma
yetkisi vb.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
62
EYALETLER
 ABD’de eyaletler içişlerinde bağımsız ve federal devletten farklı olarak
kendilerine özgü «devlet» özellikli bir yapılanma içindedirler.
 ABD’de eyalet sayısı 50’dir.
 Bütün
eyaletlerin
kendi
parlamentoları
tarafından
yapılan
özerk
anayasaları (Bill of Rights) bulunmaktadır.
 Eyaletler çok çeşitli konularda politik kararlar alırlar.
 Doğrudan seçimle işbaşına gelen bir üst yöneticisi, eyalet meclisi ve
mahkemesi vardır.
 Eyaletin bütün yönetsel faaliyetlerinden Vali sorumludur.
 Federal hükümetin kurumları eyaletler üzerinde çeşitli yetkilere sahiptir.
Söz konusu yetki, genel siyasetin yürütülmesi, ulusal güvenlik, genel
sağlık, ekonomi ve ulaştırma konuları ile sınırlandırılmıştır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
63
YEREL YÖNETİMLER
 County: Eyaletlerin kendi sınırları içerisindeki en büyük mahalli
birimidir. Bazı hizmetlerin yürütülmesinde üye eyalet adına, onun
uzantısı gibi davranarak etkin rol oynar. Seçilmiş bir meclisi
bulunur. Hemen bütün eyaletlerde county’ler, genellikle seçimle iş
başına gelen memurlarca yönetilmektedir. County’lerin teşkilat
yapısı için tek tip bir yapıdan söz edilemez.
 Belediye Yönetimleri: Küçük yerleşim birimlerinin yerel
ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak kurulmuş ve farklı
düzeylerde yetkilere sahip bulunan bir yerel yönetim birimidir.
Hiyerarşide County’lerden sonra gelmektedir.
 Kasaba Yönetimleri: Bu idareler genellikle county’nin ayrı bir alt
bölümünü oluşturan yerel yönetim birimidir. Genellikle, mahalli
yolların yapım ve bakımı, ilkokulların yönetimi ve yoksullara
yardım, kütüphane, su, kanalizasyon, çöp imha gibi kırsal nitelikli
işleri yürütmektedir.
 Özel Amaçlı İlçe Yönetimi: Sadece belirli bir özel amaca hizmet
eden ya da belirli bir amacı gerçekleştirmek için kurulan yerel
yönetim birimleridir. Hizmet alanları su ve kanalizasyon, konut,
yangınla mücadele, çevre kirliliğinin önlenmesi, tabii kaynakların
korunması ve ulaşım gibi konuların yanında okulların yönetimini de
içermektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
64
YEREL YÖNETİMLERDE GÖREV VE YETKİ
PAYLAŞIMI
Görev ve yetkiler konusunda tek tip bir yapı yoktur.
1. Eğitime ilişkin olanlar: Eğitim geleneksel olarak yerel
yönetimler tarafından sunulur. Eğitim giderleri de yerel
vergilerden karşılanmaktadır. Eğitimle ilgili en geniş yetki okul
yönetimlerine aittir.
2. Sağlık ve çevreye ilişkin olanlar: Sağlığın korunması,
hastalıkların tedavisi, çevre kirliliği ile mücadele, çöp ve katı
atıkların toplanması gibi konularda yerel yönetimlerin önemli
görevleri bulunmaktadır. İçme suyu ve su kaynaklarından
eyaletler ya da federal devlet sorumlu olmaktadır.
3. Kamu hizmetlerine ilişkin olanlar: İtfaiye, toplu taşıma
hizmetleri
yerel
yönetimler
tarafından
yürütülürken,
karayollarını % 80’inin yönetimi de yerel yönetimlere aittir.
4. İç güvenliğe ilişkin olanlar: Yerel yönetimler emniyet ve düzeni
sağlamakla görevlidir. Bunu da polis örgütü aracılığıyla
gerçekleştirirler. Nüfus kayıtları, seçmen işlemleri ve vergi
işlemlerini deDr.Mahmut
yürütürler.
08.04.2015
Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
65

Mali
YEREL YÖNETİMLERDE BÜTÇE VE
HARCAMALAR
yapıya ilişkin hükümler eyalet anayasalarında
düzenlenmiştir.
 Eyaletler yerel yönetimlere geniş vergileme yetkisi
tanımıştır.
 Her eyaletin farklı anayasası olması yerel bütçe, harcama
ve gelirleri de farklılaştırmaktadır.
 Her eyaletin kendi gelir ve vergi politikası farklı
olabilmektedir. Bu sebeple federal devlet içinde her yerel
yönetimin gelir ve harcama düzeyi de eşit nitelikte değildir.
 Yerel yönetimler gelirlerinin % 65’ini öz kaynaklarından
temin ederler.
 Başlıca gelir kaynakları olarak yerel yönetim vergileri,
devlet yardım ve bağışları, teşebbüs gelirleri, harçlar ve
borçlanmalar sayılabilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
66
YEREL YÖNETİMLERİN GELİRLERİ
Vergi ve benzeri gelirler: Yerel yönetim gelirlerinin %65’
ini öz kaynak gelirleri oluşturur. Vergi matrah ve oranları
eyaletler arasında farklılık göstermektedir. Temel vergi
gelirlerini emlak, bina ve arazi vergileri oluşturur. Yerel
yönetimler ya eyaletlerin koyduğu vergileri toplar ya da
doğrudan vergi koyar. İkinci önemli vergi kalemi ise genel ve
özel satış vergileridir.
Mali yardım ve bağışlar: Yerel yönetimlerin ikinci önemli
gelir kaynağıdır. Hem federal hem federe devletten yardım
alırlar.
Borçlanma: Mali izleme programı adı verilen bir uygulama
aracılığıyla gerçekleşir.
Diğer gelirler: Bunlar teşebbüslerden elde edilen gelirler
ile resim ve harçlardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
67
YARGI SİSTEMİ
 Yargı birliği ilkesi benimsenmiştir.
 ABD Hukuk Sisteminde, diğer hukuk sistemlerinde olduğu gibi, her
mahkemenin çözümleyebileceği ve bakabileceği davalara göre yetki alanı
belirtilmiştir.
 Yüce Mahkeme en üst düzey temyiz mahkemesi ve kararlarıyla ABD
Anayasası'nı yorumlayan organdır. Mahkeme dava ve uyuşmazlıklar
konusunda
hüküm
verir.
Eyaletler
arası
anlaşmazlıklara,
ABD
anayasasının yorumu ile ilgili meselelere bakar.
 Temyiz mahkemeleri: Yüce mahkemeden sonra gelen ikinci dereceli
yönetsel mahkemelerdir.
 Bölge mahkemeleri: Federal düzeyde suç olarak görülen davalara bakan
mahkemelerdir
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
68
ÜYE OLDUĞU BAZI KURULUŞLAR
 PEC (Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu),
 CE (Avrupa Konseyi),
 ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu),
 FAO (Tarım ve Gıda Örgütü),
 G-5, G-7, G-10,
 IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği),
 IMF (Uluslararası Para Fonu),
 Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı),
 ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü),
 NATO (Kuzey Atlantik Asemblesi),
 OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),
 UN (Birleşmiş Milletler),
 WHO (Dünya Sağlık Örgütü),
 WTO (Dünya Ticaret Örgütü),
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
69
ABD-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ
Osmanlı Devleti Dönemi:
ABD ile Osmanlı Devleti arasında 1795 yılında başlayan askeri ilişkiler ile
ABD’nin Kurtuluş Savaşında işgalci devletlerin yanında yer alması gibi
sınırlılıklara sahiptir.
Cumhuriyet Dönemi:
ABD ile kalıcı ilişkiler 1947 yılında Truman Doktrini çerçevesinde ABD’nin
Türkiye’ye yaptığı ekonomik ve askeri yardım ile başlar. Stalin’in
Türkiye’den toprak talebi ABD ile olan ilişkileri geliştirmiş, Türkiye NATO’ya
katılmış ve Kore Savaşı’na iştirak etmiştir. ABD’nin 1954 yılında İncirlikte
hava üssü kurması ile ilişkiler derinleşmiştir.
Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalesi sonrası ABD ile ilişkiler krize girmiş,
konulan silah ambargosu uzun süre devam etmiştir.
Günümüzde:
ABD’nin 2003 yılında Irak’a askeri müdahalesine Türkiye’nin destek
vermemesi ilişkileri durgunluğa itmiş, B. Hüseyin Obama’nın başkanlığı
döneminde tekrar düzelmeye başlamıştır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
70
FRANSA
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
71
ÜLKE BİLGİLERİ
 Yüzölçümü: 643.801 km²(43. sırada)
 Nüfus: 65.630.692(Temmuz 2012)
 Cumhurbaşkanı: François Hollande(2012)
 Başbakan: Jean-Marc Ayraul (2012)
 Hükümet: Başbakanın teklifi cumhurbaşkanının onayıyla oluşur.
 Seçimler: Cumhurbaşkanı ve Millet Meclisi 5, Senato 6 yıl için
seçilir.
 Seçmen Sayısı: 40,037,965
 Partiler: Sosyalist Parti, Halk Hareketi Birliği, Ulusal Cephe, Sol
Cephe, Demokrat Parti.
 Üye olduğu Kuruluşlar: BM Güvenlik Konseyi Daimi üyeliği, G-5, G7, G-8, G-10, NATO, IMF, WB, OECD, UNESCO vb.
 ABD, Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti'nden sonra
Fransa dünyanın en büyük dördüncü nükleer gücünü elinde
bulundurmaktadır. Fransa, 350 bin kişilik askeri personel ile
dünyanın 8. büyük askeri gücüdür.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
72
TARİHİ GELİŞİM
 843: Verdun Antlaşması(Korelanj İmp. Doğu-Batı-Orta
Franklık olarak ayrılması)
 1337-1453: Yüzyıl Savaşları
 Rönesans
 1789: Fransız İhtilali
 1799: Napolyon Bonapart yönetimi
 1792-1804: Birinci Cumhuriyet
 1848-1852: İkinci Cumhuriyet
 1870-1940: Üçüncü Fransa Cumhuriyeti
 1946-1958: Dördüncü Fransa Cumhuriyeti
 1958- :Beşinci Fransa Cumhuriyeti
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
73
SOSYO-EKONOMİK YAPI
GSYH: 2.246 Trilyon dolar (2011)(10. sırada)
Kişi başı gelir: 35.600 dolar (2011)(35. sırada)
İşgücü: 26.61 Milyon (2011)
İşsizlik: %9,3(2011)
Din: Katolik %83-88, Protestan %2, Müslüman %5-10,
Musevi %1, bağlı olmayan %4.
Okuryazarlık oranı: %99.
 Enflasyon oranı: %2,3 (2011).
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
74
SİYASAL SİSTEM
 Anayasası 1958 yılında kabul edilmiştir.
 Yönetimi üniter devlet sistemine dayanır.
 Fransa siyasal yapısı yarı başkanlık sistemine dayanır. Yarı
başkanlık sisteminde;
 Yürütme iki başlıdır.
 Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilir.
 Cumhurbaşkanına Anayasa ile güçlü yetkiler tanınmıştır.
 Parlamentonun güvenine dayanan bir başbakan ve bakanlar kurulu
söz konusudur.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
75
YASAMA
 Fransız Parlamentosu iki meclisli bir yasama organına sahiptir. Ulusal
Meclis ve Senato.
 Ulusal Meclisteki 577 milletvekili 5 yıllık süre için seçilir.
 Senato ise Fransa çapında halk tarafından seçilmiş olan belediye
meclisi üyelerinden, il yerel meclis üyelerinden,
yerel meclis
üyelerinden oluşan seçmenler tarafından 6 yıllık bir süre için seçilen
343 üyeden meydana gelir. Bu üyelerin her üç yılda bir yapılan
seçimlerde yarısı yenilenir.
 Senato'nun yasama gücü sınırlıdır. Senato ile ulusal meclis arasında
anlaşmazlık olması durumunda son söz Ulusal Meclis'e aittir.
 Meclisin gündemini belirlemede hükümetin büyük etkisi vardır. Ulusal
Meclis ve Senato birlikte toplanıp Fransa Parlamentosu'nu oluştururlar.
Yalnızca anayasa değişikliğiyle ilgili olarak ve uluslararası bazı
anlaşmaları onaylamak amacıyla toplanırlar.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
76
CUMHURBAŞKANI
 Yürütmenin başıdır.
 Daha önce başkan seçilmiş biri tekrar başkanlık yapabilir.
 Cumhurbaşkanı halk tarafından 5 yıl için seçilir.
 Cumhurbaşkanı, kullanılan oyların salt çoğunluğu ile seçilir.
Oylamanın ilk turunda bu çoğunluk sağlanamazsa, seçimleri
izleyen 14. gün ikinci tura gidilir. Bu ikinci tura, sadece, ilk
turda en çok oy alan iki aday katılabilir.
 Yargı bağımsızlığının güvencesidir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
77
CUMHURBAŞKANININ GÖREVLERİ
 Bakanlar kuruluna başkanlık eder.
 Ordunun başkomutanıdır.
 Yüksek dereceli memurları atar.
 Bakanlar kurulu kararnameleri ve kanun hükmünde
kararnameleri imzalar.
 Uluslar arası ilişkileri yürütür.
 Kanunları yayımlar, tekrar görüşülmek üzere gönderir.
 Meclisi feshedebilir.
 Referanduma gidebilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
78
HÜKÜMET
 Başbakan ve bakanlardan oluşur.
 Başbakan başkanlık eder. Gerektiğinde Cumhurbaşkanı da başkanlık
edebilir.
 Hükümet, milli politikayı belirler ve yürütür. İdareden ve silahlı
kuvvetlerden yararlanır.
 Hükümet üyeliği görevleri, her türlü milletvekilliği, ulusal nitelikteki
hiçbir mesleki temsilcilik ve hiçbir kamusal görev ya da hiçbir mesleki
faaliyetle bağdaşmaz.
 Başbakan, Meclis üyeleri arasından cumhurbaşkanı tarafından atanır.
 Hükümet çalışmalarını yönetir ve koordine eder, Mevzuatı uygular,
Çeşitli atamalar yapar.
 Başbakanın bakanlar üzerinde mutlak hiyerarşi yetkisi bulunmaktadır.
 Bakanlar başbakan tarafından seçilir ve cumhurbaşkanı tarafından
atanır. İlgili bakanlığın başıdırlar. Bakanlıkların genel olarak merkezi
ve taşra örgütü bulunmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
79
HÜKÜMETİN YETKİLERİ
Düzenleme yapma yetkisi,
Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi,
Yasama çalışmalarını izleme yetkisi,
Referanduma başvurmayı önerme yetkisi,
Sıkıyönetim ilan etme yetkisi,
Anayasa konseyine başvurma yetkisi vb.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
80
YARGI
 Kara Avrupa’sı hukuk sistemi uygulanır.
 Cumhurbaşkanı yargı bağımsızlığının teminatıdır.
 Yargı ikiye ayrılır
1. Vatandaşlar arası uyuşmaları çözen Yargıtay ve Bağımsız
Mahkemeler
2. Devlet ve kamu yönetimi ile ilgili sorunları çözen idari yargı.
 Hakimler bağımsızdır.
 Mahkemeler : yerel mahkemeler, istinaf mahkemeleri,
yüksek mahkeme, askeri mahkemeler, Yüksek Hakimler
Konseyi, Yüce Divan.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
81
TAŞRA YÖNETİMİ
Fransa’da güçlü bir taşra örgütlenmesi vardır. Türkiye’deki
taşra örgütlenmesinden farklı olarak bölge yönetimleri bulunur.
Bölge: Coğrafi, kültürel, sosyo-ekonomik unsurların sıkı
ilişkilerinin bulunduğu, bazen etnik ve dinsel bütünlük
gösterebilen sınırlı mekanlardır. Fransa’da 22 ülke içinde 5’i
denizaşırı olmak üzer 27 adet bölge bulunmaktadır.
İl: Hiyerarşide bölgeden sonra gelir. Başında il valisi bulunur.
Vali hükümet tarafından atanır.
İlçe: Kaymakam tarafından yönetilir. Merkez tarafından
verilen emirlerin ve kamu hizmetlerinin ilçe düzeyinde yerine
getirilmesinden sorumludur.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
82
GÖREV VE YETKİLERİN BÖLÜŞÜMÜ
1983 tarihinde kabul edilen yasaya göre merkezi ve yerel
yönetimler arasındaki görev, yetki ve sorumluluklar açık bir
şekilde dağıtılmıştır. Yerel yönetimler arasındaki görev ve yetki
paylaşımı da kanunlar aracılığıyla yapılır. Yerel yönetimlerin
belli başlı yetkileri şunlardır:
 Belediyeler okul öncesi ve ilköğretim, bölgeler ise ortaöğretim,
mesleki eğitim ve yetişkin eğitiminde,
 İller ve belediyeler koruyucu sağlık hizmetlerinde,
 Belediyeler kreş ve huzurevi, iller aile refahı ve huzurevi,
 Belediyeler şehir planlama, iller bölgesel planlama vb.
görevlerin yürütülmesinden sorumludur.
 Yerel yönetimler ortak çıkarları olan projeleri gerçekleştirmek
için bir araya gelip kamu tüzelkişilikleri oluşturabilir. Bunlar tek
amaçlı ya da çok amaçlı birlik ya da konsorsiyumlar olabilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
83
FRANSA’DA YEREL YÖNETİMLER
 1789’da N. Bonaparte ile başlayan yönetim reformları 19.
yüzyılda komün anlayışı ile devam etmiştir. 19. yüzyılda merkezi
ve yerel yönetimler arasındaki görev ve gelir bölüşümü yeniden
düzenlenmiştir.
 Fransa’da yerel yönetimler açısından 1980 sonrası gelişmeler
önemli bir değişim olarak kendini göstermiştir. Özellikle 2003
yılında bölge yönetimlerine yasama yetkisi verilmesi ve yerinden
yönetimi güçlendirmeye yönelik anayasal ve yasal düzenlemeler
büyük önem taşımaktadır.
 Denizaşırı bölge yönetimleri ve diğer yerel yönetimlerin özel bir
yapılanmaya sahip olacağı hüküm altına alınmıştır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
84
FRANSA’DA YEREL YÖNETİMLER
 Fransa, toplamda 26 idari bölgeye ayrılmıştır. Bunlardan 22'si
metropolitan Fransa olarak anılan, Fransa'nın Avrupa'da
kalan toprakları içinde yer alır. Kalan 4 bölge denizaşırı
topraklardadır.
 Fransa'da yer alan tüm bu bölgeler ayrıca illere ayrılmıştır.
Fransa'da Department adı verilen 100 il vardır ve bu iller
ilçelere, bunlar da kantonlara ayrılmıştır.
 Fransa'nın en küçük ölçekteki idari birimi seçilmiş birer
başkanca yönetilen ve köy olarak adlandırılabilecek olan
komünlerdir
 Bu bölgeler, iller ve komünler birer yerel meclise sahiplerdir
ve bir yönetici tarafından yönetilirler. İlçeler ve kantonlar ise
yalnızca belediye çapında yönetilmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
85
YEREL YÖNETİM TÜRLERİ
1. Belediyeler (Komünler): En küçük yerel yönetim birimleridir.
Bu birimlerin sayısı yüksek olmakla birlikte önemli bir kısmının
nüfusları 700 ün altındadır. Sayılarının fazla olmasında köy
şeklinde bir yerel yönetim biriminin olmaması önemli bir
unsurdur.
2. İller (Departement): Fransa’nın en eski yerel yönetim
birimidir. Gücü 1980‘lerden sonra artırılmıştır. İller hem merkezi
yönetimin taşra örgütü hem de bir yerel yönetim birimidir.
3. Bölgeler (Region): 1960’lardan sonra gelişmeye başlamıştır.
Kuruluşları tümüyle iktisadi nedenlere dayanır. Ekonomik
gelişme ve ülke gelişmesine bağlı olarak tüm yerel sorunların
Paris’ten çözülmesi imkansız hale gelmiştir. İdari yapıları il
yapılarına benzer. Merkezi yönetimi taşra teşkilatına benzer,
bölge valisi merkezi idare tarafından atanır, bakanları temsil eder
ve bölgesel hizmetlerin yürütülmesinden sorumludur.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
86
YEREL YÖNETİMLERİN MALİ YAPISI
BÜTÇE VE HARCAMALAR: Yerel yönetimlerin toplam kamu
harcamaları içindeki payı % 50’ nin üzerindedir. Hizmet ücretleri,
yolların bakımı gibi harcamalara yerel bütçelerde öncelik tanınmıştır.
Yerel harcamalar merkezi yönetimlerin harcamalarından daha hızlı
artmaktadır.
VERGİ VE BENZERİ GELİRLER: Vergiler dolaylı ve dolaysız olarak
ikiye ayrılır. Dolaysız vergiler içinde bina, arsa, oturma ve meslek
vergisi gibi vergiler bulunur. Bu vergiler toplam vergi gelirlerinin
%80 ini oluşturmaktadır. Tescil ürünleri, elektrik vergisi gibi vergiler
dolaylı vergileri oluşturmaktadır
BORÇLANMA: Fransa’da yerel yönetimler, herhangi bir üst
kurumun onayına bağlı olmada borç alabilirler.
Yatırım bölümünde yer alan borçlar yatırım harcamalarına yönelik
olmalıdır. Bu borçlar hiçbir durumda ve koşulda eski borçların geri
ödenmesinde kullanılamaz.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
87
FRANSA-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ
Osmanlı Devleti Dönemi:
Fransa Osmanlı Devleti ile ilk siyasi ilişki kuran ülkelerden birisidir.
Fransa kralının annesinin Osmanlı'dan yardım istemesiyle diplomatik
ilişkiler başlamıştır (16. yy). Napolyon’un Mısır’a saldırması ve 1.
Dünya savaşındaki rakiplik ilişkilerin önemli dönemeçleridir.
Osmanlı’nın son dönemlerinde Fransa muhalif hareketlerin toplanma
merkezi olmuştur.
Cumhuriyet Dönemi:
Fransa’nın Türkiye politikalarını şekillendiren en önemli unsurlar
NATO ve AB üyelik süreci ve Ermeni meselesidir. NATO dışındaki
konularda Fransa menfi bir politika takip etmektedir.
Günümüzde:
Fransa’da yaklaşık 600,000 Türk yaşamaktadır. Fransa’nın
Türkiye’de ticari yatırımları bulunmaktadır. Ermeni meselesi ve terör
konusunda Fransa ile anlaşmazlıklar yaşanmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
88
ALMANYA
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
89
ALMANYA GENEL BİLGİLER


















Resmi Adı: Almanya Federal Cumhuriyeti
Yüzölçümü: 357,021 km²
Nüfus: 81.305.856 (2012)
Nüfus artış oranı: -0,2 (2012)
Yönetim Biçimi: Federal parlamenter cumhuriyet
Eyalet Sayısı: 16
Başkenti: Berlin
Cumhurbaşkanı:Joachim Gauck
Başbakan: Angela Merkel
Partiler: Hristiyan Demokrat Birliği, Hristiyan Sosyal Birliği, Sosyal
Demokrat Parti, Yeşiller, Hür Demokrat Parti, Sol Parti.
Demografik yapı: Alman %91,5, Türk %2,4, diğerleri %6,1.
Dini yapı: Protestan %34, Katolik %34, Müslüman %3,7, diğer %28,3.
GSYH: 3.139 trilyon (2011)
Kişi başı gelir: 37,896 (Dünya: 18).
İşgücü: 43,62 milyon
İşsizlik oranı: %6 (2011)
Enflasyon oranı: %2,3 (2011)
Ü ye olduğu kuruluşlar: AB, NATO, BM, IMF,OECD,G5, G7,G8,G10 vd.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
90
ALMANYA
 Almanya ya da resmî adıyla Almanya Federal Cumhuriyeti Avrupa
Kıtasının ortasında 357,021 km²'lik yüzölçümü ve 81,3 milyonluk
nüfusuyla AB’nin en çok nüfusa sahip ülkesidir. (Dünya:16).
 Almanya bir federal parlementer cumhuriyettir. 16 Eyaletten
oluşmaktadır (Bundesländer). Başkenti ve en büyük şehri Berlin'dir.
3.139 trillion$ (2011) Almanya Dünyanın 5. ekonomik gücüdür. Fert
başına milli gelir 37,896 $ (18). Dünyanın 13. askeri gücüdür.
 Almanya Cermenlerin Kutsal Roma Germen İmparatorluğu (962)
ile tarih sahnesine çıkmıştır.
 1871'de Alman birliği sağlandı. (1871-1918) İmparatorluk dönemi,
(1919-1933) Weimar Cumhuriyeti, (1933-1948) Nazi rejimi. II.
Dünya Savaşı sonrasında, 1949'da, Almanya savaşı kazanan
devletler tarafından iki devlete bölündü. Bu iki devlet 1990 yılında
birleşti.
 Batı Almanya daha sonra adı Avrupa Birliği olan Avrupa
Topluluğu'nun 1957'deki kurucu üyelerindendir. Bugün ise AB’nin
belirleyici gücüdür.
 Ülkede yaklaşık 7 milyon yabancıdan 3 milyonu Türk’tür.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
91
SİYASİ YAPI
Almanya merkeziyetçiliğin güçlü olduğu federal bir yapıya sahiptir. Yasama
organı iki kanatlıdır: Bunlar tüm halkın temsilcileri olan Federal Meclis
(Bundestag) ile eyaletlerin temsilcisi olan Federal Senato (Bundesrat).
Federal Meclis başkanı, protokol bakımından resmi olarak ikinci sırada yer
alır.
1. Federal Meclis (Bundestag) : Üye sayısı 598’dir. Seçim sistemi sebebiyle
sayı değişebilir (2009:622). Milletvekilleri dört yılda bir seçilir. Seçme ve
seçilme yaşı 18’dir. Seçimler demokratik kurallara göre yapılır. Milletvekilleri
tüm halkı temsil eder. Meclis kendi başkanını ve başkanlık divanını seçer,
çalışmalarını kendi içtüzüğüne göre yürütür. Seçimlerin denetimi Federal
Meclise aittir. Meclis toplantıları kamuya açıktır. Milletvekillerinin yasama
sorumsuzluğu vardır.
2. Eyalet Meclisi (Bundesrat). : Eyaletlerin federal yasama ve yürütme
süreçlerine katılıma araçlarıdır. Üyeler eyalet hükümetleri tarafından
serbestçe seçilebilir. Her eyaletin en az 3 üyesi bulunmaktadır. 2 milyondan
fazla eyaletler 4, 6 milyondan fazla olan eyaletler 5 ve nüfusu 7 milyondan
fazla olan eyaletler 6 üye ile temsil edilir. Bundestrat’ta 16 eyaleti temsilen
69 üye bulunmaktadır. Meclis her yıl kendine bir başkan seçer. Her eyaletin
meclise gönderdiği üyeler aynı yönde oy kullanmak zorundadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
92
YARGI
Almanya’nın hukuki yapısı kıta Avrupa’sının özelliklerini taşır. Yani ikili
hukuk sistemi geçerlidir. Hukukun önemli bölümü yazılı mevzuata
dayanmaktadır.
Yargı ile ilgili esaslar Anayasanın 92-104. maddelerinde düzenlenmiştir.
Yargı yetkisi yargıçlara ait olup, bu yetki Federal Anayasa Mahkemesi ve
Anayasada öngörülen federal mahkemeler ile eyaletlerin mahkemeleri
aracılığıyla kullanılmaktadır.
Anayasa Mahkemesi yanı sıra, adli, idari, vergi, iş ve sosyal konularda
yargı kısımları için en yüksek mahkemeler olarak Federal Temyiz
Mahkemesi, Federal İdare Mahkemesi, Federal Vergi Mahkemesi, Federal İş
Mahkemesi ve Federal Sosyal Mahkemesi kurulması Anayasa’nın 95.
maddesinde öngörülmüştür.
Federal ve eyalet mahkemelerinin işleyişi, hakim ve savcıların yetişme ve
görev şartları federal düzeyde düzenlenmiş olup, eyaletler arasında
farklılıklar bulunmamaktadır.
Mahkemelerde, hukuk, ceza ve idare yargılamalarında farklı usuller
uygulanmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
93
İDARİ YAPI
MERKEZDEN YÖNETİM
YERİNDEN YÖNETİM
 CUMHURBAŞKANI
 EYALETLER
 BAŞBAKAN
 KIRSAL NİTELİKLİ YEREL
 BAKANLAR KURULU
YÖNETİMLER
 KENTSEL NİTELİKLİ YEREL
YÖNETİMLER
 YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
94
CUMHURBAŞKANI
 Cumhurbaşkanı
40 yaş ve seçilme yeterliliğine sahip
genellikle parti adayları arasından Federal Meclisçe 5 yıllığına
seçilir, sembolik görevleri vardır. İkinci defa seçilme hakkı
vardır. Cumhurbaşkanı federal devletin başı ve en üst
yöneticisidir.
 Yürütme içindeki yetkileri semboliktir. Cumhurbaşkanının tek
başına yaptığı işlemler dışındaki işlemleri başbakan ya da
ilgili bakanın imzasına bağlıdır.
 Görevlerinden bazıları şunlardır:
 Yasaları imzalayıp yayınlatma
 Dış temsilcileri atama
 Uluslararası sözleşmeleri imzalama
 Federal yargıç, federal memurları atama, mahkumları
affetme
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
95
BAŞBAKAN(ŞANSÖLYE)
 Protokolde üçüncü sırada ise Şansölye gelir. Bundestag tarafından
seçilen şansölye, yasama organı tarafından 4 yıl için seçilir ve
cumhurbaşkanı tarafından atanır. Şansölye geniş yetkilerle
donatılmıştır. Yürütmenin en güçlü kanadıdır.
 Çoğunluk partisinin lideri cumhurbaşkanı tarafından başbakan adayı
olarak meclise önerilir. Meclisin mutlak çoğunluğu başbakanı
onaylarsa başbakan seçilmiş olur, onaylamazsa başbakanı meclis
belirler. 15 gün içinde belirleyemezse yetki tekrar cumhurbaşkanına
geçer.
 Hükümetin tüm siyasal sorumluluğunu başbakan üstlenmektedir.
 Hükümeti başbakan kurar, bakanları seçer ve göreve atanmaları ya da
görevden alınmalarını cumhurbaşkanına önerir.
 Hükümetin genel siyasetini başbakan belirler.
 Meclisin çoğunluk oyu sağlandığında eski başbakan düşürülerek yeni
başbakan seçilebilir.
 Başbakanın üstün konumu nedeniyle hükümet sistemine “başbakan
demokrasisi” denir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
96
BAKANLAR KURULU
Federal meclis tarafından seçilen ve bu meclise karşı sorumlu olan
başbakan ile federal bakanlardan oluşur.
Kabinenin kuruluşu klasik parlamenter sisteme uyar.
Bakanlar Kurulu’nu oluşturmak Başbakanın yetkisindedir.
Çalışmalarında doğrudan başbakana karşı sorumludur.
Başbakan isterse yardımcı olmak amacıyla başbakan yardımcısı
atayabilir.
Kabine üyeleri başbakanın önerisi üzerine cumhurbaşkanınca
atanır.
Kabinenin kuruluşunda güven yalnız başbakanın şahsı için söz
konusu olduğundan “ortak sorumluluk” kuralı işlemez.
Başbakan kabineyi istediği gibi kurabilir ve değiştirebilir.
Hükümet siyasetinin temeli başbakandır ve son söz başbakana
aittir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
97
BAKANLIKLAR
 Bakanlıklar fonksiyonel bir anlayışla kurulmakta ve bakanlık
sayıları hükümetin kuruluş aşamasındaki siyasi gerekliliklerine
göre değişmektedir. Bakanlar Kurulunun bugün 15 üyesi
bulunmaktadır.
 Bakanların sayısını ve görev alanını başbakan belirler.
 Dışişleri, savunma, içişleri, ekonomi ve maliye bakanları kabinede
belli bir ağırlığa sahiptir ve hükümetin genel siyaseti üzerinde
etkilidir.
 1960’ların
sonunda
“Parlamenter
Devlet
Sekreterlikleri”
kurulmuştur. Bunlar ikincil bakanlık niteliğine sahiptir. Bu yapıların
idari uzmanlığı bakanlıklardan daha üstün olabilmektedir.
 Bakanlık
yapılanmasında
devlet sekreterliği,
parlamento
sekreterliği, bakanlık sekreterliği ile genel müdürlükler ve eyalet
sekreterliği bulunur.
 Bakanlıklar politika belirleme, eyaletler ise icra etme şeklinde bir
rol paylaşımı vardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
98
EYALETLER
 Almanya federal bir devlettir. Eyaletler idari sistemin ikinci kademesidir.
Mevcut 16 eyaletten Berlin, Hamburg ve Bremen hem birer eyalet, hem
birer şehirdir.
Federal devlet ile eyaletler arasında görevlerin
bölüşülmesi, Anayasasının öngördüğü kuvvetler ayrılığı ve kuvvetler
dengesi sistemine göre belirlenir.
 Federal Anayasa’nın sırf Federal Devlete tanıdığı görevler dışındaki
kanun koyma, idari kararlar alma ve yargılama yetkisi eyaletler tarafından
kullanılır. Yasaların uygulanması, eyaletlerin yetki alanına girer. Dış
politika ve savunma gibi bazı istisnalar dışında devlet yetkilerinin
kullanılması eyaletlere aittir.
 Eyaletlerin tarihi, yapısal ve coğrafi özellilerindeki farklılıklar nedeniyle
yönetim yapıları da farklılık göstermektedir.
 Eyaletlerin federal anayasa dışında kendi anayasaları vardır. Eyaletlerin
meclisleri ve başbakanları, yani hükümetleri vardır. Eyaletlerde farklı idari
örgütlenmeler söz konusudur.
 Eyaletlerin asıl gücü Federal Senato yoluyla federal devletin yasama
yetkisine katılmalarında saklıdır. Federal devlet yerinden yönetim hakkı
bakımından yalnızca garantör durumundadır.
 Almanya’da yerinden yönetim toplumsal refahı yükseltmenin tek aracı
olarak görülmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
99
GÖREV VE YETKİLERİN BÖLÜŞÜMÜ
Anayasada
aksine bir hüküm yoksa kamu hizmetlerinin
yürütülmesi eyaletlerin görev ve yetkileri içinde bulunmaktadır.
Savunma, dış işleri, göç, posta ve haberleşme hizmetleri federal
devlete bırakılmıştır.
Anayasada yerel yönetimlerin fonksiyonlarına yönelik bir
düzenleme olmamakla birlikte yerindenlik ilkesi benimsenmiştir.
Kültür, eğitim, çevre, sağlık ve bölgesel ekonomik gelişme
programları konularında eyalet yönetimleri görevli kılınmıştır.
Yerel nitelikli hizmetler ilçe ve belediyeler arasında bölüşülmüştür.
İlçelerin eyalet yönetiminin bir alt birimi olarak afet ve sivil
savunma, yabancılarla ilgili hizmetler, belediyeler arası yolların
bakım ve yapımı, küçük belediyelerin kaynak yetersizliği ve ölçek
ekonomisi nedeniyle gerçekleştiremediği hizmetler, belediyeler
arası hizmet dengesi sağlamak için yürüttüğü hizmetler
bulunmaktadır.
Belediyeler ise yerel sağlık, toplumsal güvenlik, sosyal yardım,
sosyal konut, çöp toplanması, cadde temizliği gibi görevleri
yürütmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
100
YEREL YÖNETİMLER
Almanya’da
mahalli idareler ilçe ve belediyelerden oluşur.
Belediyelerin bir kısmı ilçelere bağlı, bir kısmı ise bağlı olmayan şehir
belediyeleridir.
Kırsal nitelikli yerel yönetimler: İlçe ve belediyeler olarak iki
tanedir. Temel hizmet birimini belediyeler oluşturur. İlçeler ise bir üst
basamaktadır ve belediyelerin yürütemediği ve belediyeler arası
hizmetleri yürütür. Merkezi idareden verilen bazı görevleri de yerine
getirir.
Kentsel nitelikli yerel yönetimler: Kentsel nitelikli yerleşim
birimlerine hizmet sunan ve kentsel niteliği ağır basan, ilçe ile
herhangi bir ilgisi olmayan tek basamaklı belediyelerdir. İlçe sistemi
dışındaki kent belediyelerinin kır belediyelerinden organ ve kaynak
açısından farkı yoktur. Hamburg, Bremen ve Berlin kent eyalet
niteliğinde olup, bunların hem eyalet hem yerel yönetim nitelik ve
fonksiyonları vardır.
Yerel yönetim birlikleri: Belli hizmetlerin sunulabilmesi için
oluşturulan belde birlikleridir. Kamu tüzel kişilikleri vardır. Hizmet
birlikleri ve amaç birlikleri şeklinde kurulabilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
101
İLÇELER
 Almanya’da belediyeler ilçe yönetimine tabi olup olmaması
açısından iki kısma ayrılırlar. Bunlardan her hangi bir ilçeye bağlı
olmayan, yani belediye hizmetleriyle diğer ilçe görevlerini kendi
başına birlikte yürüten şehirlere “ilçeden bağımsız büyük şehirler”
denilmektedir.
 Büyük şehirlerin yönetim modelleri, hak, yetki ve sorumlulukları
ilçe vesayeti altındaki belediyelerle aynıdır. Bunların iç
örgütlenmeleri değişiktir. Büyükşehirlerde belediye meclisine
başkanlık eden ve şehri temsil yetkisine sahip Büyükşehir
Belediye Başkanı vardır.
 Almanya’ birçok kamu görevleri birer yerel yönetim birimi olan
ilçeler ve belediyeler tarafından yerine getirilir. Böylece devlet erki
paylaşılmakta ve sadece bir ilçeyi veya belediyeyi ilgilendiren
kararlar vatandaşa yakın politikacılar tarafından alınmaktadır.
 Mahalli idarelerin yerine getirecekleri hizmetler mevzuatla
sınırlandırılmamıştır. Hizmetlerin esas sahibi vatandaşa en yakın
birimlerdir. Bu birimlerin yerine getiremedikleri hizmetler ancak üst
birimler tarafından üstlenilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
102
BELEDİYELER
 Belediyeler ve kırsal alanı kapsayan ilçeler yerel hükümetlerin
sorumluluğu altında özerk bir yapıya sahiptirler. Belediyelerin,
belediye bölgesinde kamusal
niteliği olan bütün işlerde
sorumluluğu vardır.
 Belediyeler devlet veya eyaletlerin ayrı bir direktifi yoksa hukuki
çerçeve de kalmak şartıyla bütün işleri yapabilmektedirler.
 Belediyeler üzerindeki denetimler ise onların iş ve işlemlerindeki
hukukilik denetimini kapsamaktadır.
 Teknik denetim de denilen, yerindelik denetimi ise sadece
talimatlarda belirlenen alanlarda vardır ve federal inceleme ve
soruşturmaya tabidir.
 Almanya’da 3 değişik belediye yapılanması vardır.
-Güney Almanya: Güçlü Belediye Başkanı Modeli
-Kuzey Almanya: Profesyonel Yönetici Modeli
-Güçsüz Belediye Başkan Modeli
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
103
YEREL YÖNETİMLERİN MALİ YAPISI
Bütçe ve Harcamalar:
Yerel yönetimlerin bütçesi, cari bütçe ve yatırım bütçesinden oluşur. Cari
bütçe mahalli hizmetlerin finansmanı için, yatırım bütçesi ise
gerçekleştirilmesi planlanan yatırımların finansmanı için gereklidir.
Belediyelerin topladıkları vergiler ile diğer gelirler anayasal garanti
altındadır. Yerel yönetimlerin mali yönlerinin düzenlenmesi eyaletlere
bırakılmıştır.
Kamu harcamalarının %50’si federal devletçe, %30’u eyaletler ve kalan
kısmı mahalli idarelerce gerçekleştirilmektedir.
Vergi ve benzeri gelirler:
Federal devlet gelir ve kurumlar vergisi, gümrük, sigorta, karayolu
taşımacılığı, sermaye hareketleri ve servet vergilerini toplar.
Eyaletler servet, veraset intikal, taşıt, bina, trafik ve şans oyunundan
vergi alır.
Belediyelerin tahsil ettikleri en önemli vergiler yerel işletme vergisi ile
emlak vergisidir.
Mahalli idarelerin toplam gelirlerinin % 37’si gelir vergisinden
sağlanmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
104
ALMANYA-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ
Osmanlı Devleti Dönemi:
Almanya özellikle Prens Bismark’ın Alman Birliğini kurmasından
sonra Osmanlı Devleti ile yakın siyasi ilişkiler kurmuştur. Bu ilişkiler
2. Abdulhamid’in Avrupa denge politikaları açısından önemli bir araç
olmuş, fakat sonraki dönemlerde bu ilişki Alman menfaatlerinin bir
aracı kurumuna girmiş, 1. Dünya Savaşı ile Osmanlı Devleti tasfiye
edilmiştir.
Cumhuriyet Dönemi:
Türkiye Almanya ile genelde olumlu sayılacak bir ilişki yürütmektedir.
Özellikle Almanya’nın kalkınmasında önceleri Türk işçileri, şimdi ise
işgücü ve sermayesi ile Türkler önemli destek sağlamaktadırlar.
Günümüzde:
Almanya’da 3 milyon civarında Türk yaşamaktadır. Türkiye’de en
fazla ticari yatırımları olan ülke Almanya’dır. AB üyeliği ve terör
konusunda
Almanya
ile
zaman
zaman
anlaşmazlıklar
yaşanmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
105
JAPONYA
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
106
JAPONYA GENEL BİLGİLER

















Yüzölçümü: 377.915 km²
Nüfus: 127,368,088 (2012) (10.sırada)
Nüfus artış oranı: -0.077% (2012 )
Yönetim Biçimi: Sembolik İmparatorlu Parlamenter Cumhuriyet
Başkenti: Tokyo
Cumhurbaşkanı:Akhihito
Başbakan: Yoshihiko Noda
Partiler: Liberal Demokrat Parti, Japonya Komünist Partisi, Demokratik
Sosyalist Parti vb.
Demografik yapı: Japon %98,5, Kore %0,5, Çin %0,4, Diğer %0,6
Dini yapı: Şintoizm 83.9%, Budizm 71.4%, Hıristiyan 2%, Diğer 7.8%
GSYH: 4.497 trilyon (2011 )
Kişi başı gelir: 35,200 (2011 ) (Dünya: 36).
İşgücü: 65,93 milyon
İşsizlik oranı: %4,6 (2011)
Enflasyon oranı: -0.3% (2011 tahmini)
Ü ye olduğu kuruluşlar: Avrupa Konseyi, G-5, G-7, G-10, IMF, WHO, vd.
Bayrağı: Ortadaki kırmızı daire Japonların “Güneşin doğduğu ülke”
temasını temsil eder.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
107
JAPONYA
yılında anayasanın kabulünden beri Japonya
parlamenter cumhuriyet ile yönetilmektedir. Devletin başı
Japon imparatoru, hükümetin başı ise başbakandır. Seçimle
işbaşına gelen bir parlamentosu vardır.
 Eski Asilzadeler Meclisinin yerini, üyeleri Temsilciler Meclisi
üyeleri gibi halk tarafından seçilen Senato almıştır. Senatonun
Temsilciler Meclisine üstünlüğü vardır.
 Yürütme yetkisi topyekün parlamentoya karşı sorumlu olan
Kabinenindir.
 Anayasada kararlaştırılan durumlar dışında imparatorun
hükümetle ilgili yetkisi yoktur. Ancak Başbakanı ve Yargıtay
baş hakimini atamak yetkisi dahilindedir.
 1947
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
108
YASAMA
 Japonya'da kanun yapma yetkisi devlet gücünün en yüksek




organı olan Parlamentonundur.
Parlamento 512 sandalyeli Temsilciler Meclisi ve 252
sandalyeli Senatodan oluşmaktadır.
Temsilciler Meclisi üyeleri 4 yılda bir seçilirler ancak meclis
feshedilirse süre 4 yıl dolmadan sona erer.
Senato üyeleri 6 yıllık bir dönem için seçilirler. Seçimler 3
yılda bir yapılır ve üyelerin yarısı seçimle belirlenir. 100 üye
ulusal seçim çevresinden nisbi temsil sistemiyle seçilir, geri
kalan 152 üye ise 47 vilayetin seçim bölgelerinden seçilirler.
Temsilciler Meclisine seçilebilmek için 25 yaş, Senatoya
seçilebilmek için de 30 yaş ve üstü Japon vatandaşlar hak
sahibidir. Japonya'da 20 yaşına gelmiş kadın ve erkek tüm
vatandaşlar seçimlerde oy kullanabilirler.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
109
YARGI
 Hükümetin yasama ve yürütme yetkilerinden tamamen
bağımsız olan hukuk sisteminde Yargıtay, 8 yüksek
mahkeme, Hokkaido dışında tüm vilayetlerde 4 mahkeme ve
bir jürisiz mahkemeden oluşan birer bölge mahkemesi
kurulmuştur.
 Yargıtay bir baş hakim ve 14 hakimden kuruludur. Kabinenin
belirlediği baş hakimi imparator atar. Diğer 14 hakimin
ataması kabine tarafından gerçekleştirilir.
 Yargıtay, kanun, düzen, nizam ve resmi işlerin anayasaya
uygunluğunun karara bağlandığı en yüksek mahkemedir.
 Alt mahkeme hakimleri, Yargıtay’ın hazırladığı aday listesi
içinden kabine tarafından seçilerek atanırlar. Tekrar
atanmaları konusunda bir kısıtlama olamamasına karşın tüm
alt mahkeme hakimleri 10 yıllık dönem için atanırlar.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
110
İDARİ YAPI
MERKEZDEN YÖNETİM
YERİNDEN YÖNETİM
 İMPARATOR
 VİLAYETLER
 BAŞBAKAN
 BELEDİYELER
 BAKANLAR KURULU
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
111
İMPARATOR
 Devletin başı Japon ulusal birliğinin temsilcisidir. Hükümetin doğal
başkanıdır. Anayasada imparatorun görevleri sayma yoluyla belirtilmiştir.
 Görevleri yasama ile ilgili, yürütme ile ilgili ve yargı ile ilgili olmak üzere üç
türlüdür.
Yasama ile ilgili :
 Parlamentoyu toplantıya çağırmak
 Parlamentonun ilk gün konuşmasını yapmak
 Yasalarla ilgili tavsiyelerde bulunmak
 Anayasa değişikliği çalışmalarına katılmak
Yürütmeyle İlgili:
 Başbakanı Görevlendirmek
 Başbakanın önerisi üzerine bakanları atamak, görevden almak
 Uluslararası antlaşmaları imzalamak
 Devleti temsil etmek
Yargı ile ilgili: :Yargı bağımsızlığını gözetmek, bazı özel durumu olan
mahkumları affetmek, anayasa mahkemesi başkanını atamak.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
112
HÜKÜMET
 Başbakan, bakanlardan oluşur. Başbakanın meclis üyesi
olması zorunludur. Bakanlar dışarıdan atanabilir.
 Seçimleri müteakip 30 gün ya da meclis tarafından
düşürülme halinde 10 gün içinde güvenoyu alacak bir
bakanlar kurulu kurulması esastır.
 Bu süre
içinde kurulamazsa imparator seçimlerin
yenilenmesine karar verebilir.
 Başbakan
hükümetin
başıdır
ve
genel
siyasetin
yürütülmesinden sorumludur.
 Hükümet üyelerinin her biri parlamentoya karşı sorumludur.
 Hükümetin
temel görevleri hükümet programlarının
uygulanmasını
sağlamak,
bakanlıkların
faaliyetlerini
yürütmek, uluslararası antlaşmaları imzalamak, parlamentoya
yasa tasarısında bulunmak ve diğer yasada verilen görevleri
yapmaktır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
113
BAKANLIKLAR
Bakanlıkların yasa ile kurulması esastır.
Hizmet ve devlet bakanlıkları bulunmaktadır.
Bakanlıkların tek bir yapıda düzenlenmesi esastır.
Bakanlıkların başında ilgili bakan bulunur.
bulundukları bakanlıkların genel siyasetinin
yürütülmesinden parlamentoya karşı sorumludur.
Bakanlıkta bakandan sonra Yönetici bakan yardımcısı
bulunur. Bakanlığın en üst kamu görevlisidir.
Üçüncü sırada başbakan tarafından atanan bakan özel
danışmanları bulunur.
Dördüncü sırada ise genel sekreter bulunmaktadır.
Bakanlar
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
114
TAŞRA TEŞKİLATI
Merkez örgütlerinin taşra birimleri, il müdürlükleri anlayışı
çerçevesinde oluşmuştur
Bütün il müdürlükleri il valisine bağlıdır. Taşra örgütleri bağlı
bulundukları bakanlık tarafından yapılandırılmaktadır.
Taşra örgütü il ve ilçe sistemine dayanır.
İl yönetimi hem merkezin taşra uzantısı, hem de yerel
yönetim sisteminin en üst kademesidir. Toplam 47 il yönetimi
vardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
115
JAPONYA’DA YEREL YÖNETİMLER
1943’te hem merkezi yönetimin otoritesi güçlendirilmiş, hem
de Tokyo metropoliten Şehri kurulmuştur.
1947’de çıkarılan Yerel Özerklik Kanunu’nda yapılan
değişikliklerle çekirdek kent sistemi oluşturularak kentlerin idari
yetkileri artırılmış ve yönetim vatandaşlara daha yakın hale
getirilmiştir.
1995’te kabul edilen kanun ile birlikte de bölge temeline dayalı
yerinden yönetime geçilmesine karar verilmiştir.
Japonya'da mahalli idareler halk tarafından seçilen ve
başkanlık sistemiyle yönetilen iki idari yapıya ayrılır. Bunlardan
birincisi vilayetler (47), diğeri belediyelerdir (3190).
Japonya’da seçme yaşı 20, seçilme yaşı 25 olup seçimler 4
yılda bir yapılır.
Mahalli idareler Yönetim ve Koordinasyon Kurulu tarafından
hukuka uygunluk ve yerindelik bakımından denetlenir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
116
YEREL YÖNETİM TÜRLERİ
Vilayetler: Japonya’da yerel yönetim birimi olarak 47 vilayet vardır.
Valiler başkanlık sisteminde olduğu gibi seçimle gelir. Karar organı olan
meclis de seçimle teşekkül eder. Vali meclisin kararlarını uygulamanın
yanında merkezi idarece verilen görevleri de yapar.
Merkezi idare ile belediyeler arasında bulunan valilikler belediyelerin
tek başına gerçekleştiremeyeceği veya geniş coğrafi alanları etkileyen
alanlarda görev alır.
Belediyeler: Japonya’da belediyeler 3 şekilde yapılanmıştır. şehir
belediyeleri (667), kasaba belediyeleri (1961) ve köy belediyeleri (552).
Hükümetin düzenlediği kentler ile çekirdek kentler, valiliklerin üstlendiği
görevleri yerine getirir.
Bunlar dışında özel belde adı verilen özel nitelikli yerel yönetim
birimleri de vardır.
Başkent Tokyo ise 23 alt kademe beldeden oluşan özel bir yönetim
yapısı ve misyonuna sahiptir.
Belediyeler tek başına yürütemeyecekleri hizmetleri bölgesel hizmet
birlikleri aracılığıyla yürütür.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
117
GÖREV VE YETKİLERİN BÖLÜŞÜMÜ
Yerel yönetimler sağlık, hijyen, çevre korunması, sosyal refah ve güvenlik
alanlarında etkindirler. Tarım, ormancılık, ticaret ve sanayi alanlarında da
çeşitli görevleri vardır. Eğitim ve kültür düzeyinin yükseltilmesinde de
önemli roller üstlenmişlerdir.
Kamu güvenliğinin sağlanması için de belediyeler itfaiye hizmetlerini
yerine getirirler, polis örgütünden sorumludurlar ve doğal afet hazırlığı ile
ilgili çalışmalar yürütürler.
Otoyolların inşaatı merkezi yönetim tarafından yürütülürken, bakım ve
onarım işlerinden valilikler sorumludur. Belediyenin kontrolündeki alanlar
ise gündelik cadde ve sokaklardır.
Çevre kirliliği ile ilgili politikalar merkezi idare tarafından belirlenir, valilikler
plan yapar ve gözetim ve denetim programları uygular, belediyeler de
gürültü, sarsıntı ve zararlı maddelere ilişkin önlemler alır ve denetimleri
yürütür.
Eğitimle ilgili temel politikaların belirlenmesi ve üniversitelerin yönetimi
merkezi idare tarafından yürütülürken, valilikler lise ve engelli okullarında,
belediyeler de ilk ve orta okullarda görevlidir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
118
YEREL YÖNETİMLERİN MALİ YAPISI
 Japonya’da toplanan vergilerin % 65’i merkezi idareye, %35’i




mahalli idarelere verilmektedir.
Mahalli idarelere tahsis edilen bütçenin yaklaşık % 30’u vergi
gelirlerinden sağlanır. Devlet yardımları yaklaşık % 25’lik
oranla ikinci büyük dilimi oluşturur.
Buna ilave olarak yerel yönetimlere verilen % 20 civarındaki
paylar ve %15 civarında borçlanma yoluyla elde edilen
vergiler bütçenin diğer kaynaklarıdır.
Japonya'da yerel yönetimlerin kendi teşebbüs gelirleri ve
diğer kaynaklardan sağladığı gelirlerin oranı da %10
civarındadır.
Bu mali yapı Japonya’da yerel yönetimlerin özerklik oranının
% 35’te kaldığı şeklinde eleştirilmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
119
JAPONYA-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ
Japonya ve Türkiye arasındaki ilişkilerin tarihi Osmanlı
Devleti’nde 2. Abdulhamid dönemine dayanır. 1873'te Japonya
1. kâtibinin 2. Abdülhamid’e dostluk nişanı sunmasına cevap
olarak Japonya’ya gönderilen Ertuğrul Firkateyni’nin 1890'da
dönüş yolunda batması ilişkileri toplumsal bir tabana da
oturtmuştur.
1924 yılında iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kurulmuş ve
1925’te karşılıklı büyükelçilikler açılmıştır.
Türkiye ile Japonya arasında
herhangi bir anlaşmazlık
konusu bulunmadığı gibi, yönetimler kadar halklar arasında da
genellikle olumlu bir kanaat hakimdir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
120
RUSYA FEDERASYONU
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
121
ÜLKE BİLGİLERİ














Resmi Adı
: Rusya Federasyonu (RF)
Başkent
: Moskova
Resmi Dil
: Rusça
Yönetim Sistemi
: Yarı Başkanlık
Siyasi Yapı
: Federatif Sistem
Devlet Başkanı
: Vladimir Putin
Başbakan
: Dimitri Medvedev
Nüfus
: 141,927,121 (Dünya 9.)
Demografik yapı: Rus ( %79.8), Tatar (%3.8), Ukraynalı (%2), Başkır (%
1.2), Cuvaş (%1.1), Diğer (%12.1)
Dini yapı: Rus Ortodoks (%15-20), Müslüman (% 20-25), Diğer (%2)
Yüzölçümü
: 17,075,400 km² (Dünya 1.)
GSYİH
: 2.383 trillion $ (2011)-7. Sırada
Fert Başına Milli Gelir:16,700 $ (2011)-72. Sırada
Üye Olduğu Kuruluşlar: BM, BM Güvenlik Konseyi, G7, G20, DTÖ, BDT,
IMF, İLO, UNESCO, Şanghay İşbirliği Teşkilatı,
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
122
TARİHİ GELİŞİMİ
 Kuruluşu Kiev Knezliğine (882) dayandırılır.
 13.yy. Moğol istilası ile bu Knezlik yıkılmıştır.
 Moskova Knezliği (1363)
 Rus Çarlığı – Korkunç İvan : (1547)
 Rusya İmparatorluğu - Deli Petro: (1721)
 Bolşevik İhtilali - Lenin: (1917)
 SSCB’nin İlanı (1922 )
 Stalin Dönemi (1928-1953)
 Soğuk Savaş Dönemi (1950-1990)
 SSCB’nin dağılması –Gorbaçov: (1985-1991)
 Rusya Federasyonu (1991)
 Yeltsin Dönemi (1991-2000)
 Putin Dönemi (2000-………)
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
123
DEVLET TEŞKİLATI
RUSYA
FEDERASYONU
YASAMA
YÜRÜTME
YARGI
ANAYASA MAHKEMESİ
FEDERASYON
KONSEYİ
BAŞKAN
DEVLET DUMASI
HÜKÜMET
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
YÜKSEK MAHKEME
TAHKİM MAHKEMESİ
FEDERAL
MAHKEMELER
124
YASAMA
Federal Meclis, Rusya’nın parlamentosudur, temsil ve yasama organıdır.
İki kanadı vardır: Federasyon Konseyi (üst meclis) ve Devlet Duması
(alt meclis).
 Federasyon Konseyi’nde 89 idari birimden ikişer temsilci olmak üzere
toplam 178 üye bulunur. Üyelerden birisi federe birimin valisi tarafından,
diğeri de meclisi tarafından görevlendirilir.
 Federasyon Konseyi danışma ve temsil özelliği ağır basan bir senato
görünümündedir.
 Devlet Duması 4 yılda bir yapılan genel seçimlerle belirlenen 450
milletvekilinden oluşur. Milletvekilleri belirli bir partiden veya bağımsız
olabilir. Milletvekillerinin yarısı tek kişilik seçim bölgelerinden çoğunluk
sistemi, diğer yarısı parti listelerinden seçilir. Böylece Duma’da Rus
kimliği korunmuş olur.
 Federal kanunlar Duma tarafından oy çokluğu esasına göre kabul edilir
ve 5 gün içinde F. Konseyine gönderilir. Konsey 14 gün içinde kanunu
salt çoğunluk ile kabul eder veya gündemine almazsa kanun kabul
edilmiş olur. İade edilen kanunların Duma’da üçte iki çoğunlukla kabulü
gerekir. Keza Federal anayasal kanunlarda da Konsey için dörtte üç,
Duma için üçte ikiDr.Mahmut
çoğunluk
şartı aranır.
08.04.2015
Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
125

RUSYADA SEÇİMLER
Adaylar
Partiler
Oylar
%
Vladimir Putin
Birleşik Rusya Partisi
52,530,712
71.25
Gennadi Züganov
Rusya Federasyonu
Komünist Partisi
13,243,550
17.96
Vladimir Jirinovski
Rus Liberal Demokrat
Partisi
6,988,510
9.48
Andrei Bogdanov
Rusya Demokratik Partisi
968,344
1.31
Geçersiz Oylar
1,015,533
--
TOPLAM
73,731,116
100.0
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
126
YARGI
 Yargı sistemi federal anayasal düzene göre kurulmaktadır.
 Olağanüstü mahkemelerin kurulması yasaktır.
 Yargıçlar bağımsızdır ve dokunulmazlıkları vardır. Federal
hukukça düzenlenen koşullar dışında yargıçlar hakkında
ceza kovuşturması yapılamaz.
 Yargı gücü anayasa, hukuk, idare ve ceza birimlerinden
oluşur.
 Anayasa Mahkemesi Anayasaya aykırılık iddialarına konu
olan ihtilaflara bakar.
 Yüksek Mahkeme (Yargıtay), hakem mahkemelerince
ekonomik uyuşmazlıklar ve diğer davalar ile ilgili verilen
kararları inceler.
 Tahkim Mahkemesi (Danıştay), İdari davalarda üst mahkeme
olarak görev yapar.
 Genel yargı mahkemeleri: Federe üst birim mahkemeleri, ilçe
mahkemeleri ve sulh mahkemeleri gibi genel mahkemelerdir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
127
BAŞKAN








Rusya’da hem yasamanın hem de yürütmenin üstünde
yer alan bir başkanlık (yarı başkanlık) sistemi vardır.
Rusya Federasyonu’nun lideri ve üst yöneticisi devlet başkanıdır.
Rusya Devlet Başkanı ülkenin iç ve dış politikasını yürütür.
Halk tarafından genel seçimle 6 yıllık bir süre için doğrudan seçilir.
Seçilmek için 35 yaş ve 10 yıllık daimi ikamet şartı aranır. Aynı kişi
ancak iki kez devlet başkanlığı yapabilir.
Devlet Başkanının başbakanı atamak, hükümet toplantılarına
başkanlık etmek, hükümeti görevden almak, üst düzey yargı ve
denetim kurumlarının yöneticilerini göreve getirmek ve görevden
almak, Duma’yı feshetmek, af ilan etmek gibi çok önemli yetkileri
vardır.
Rusya Devlet Başkanı aynı zamanda Rusya Silahlı Kuvvetlerinin
Rusya Federasyonu Anayasasının, insan ve vatandaş hak ve
özgürlüklerinin güvencesidir.
Merkez Bankası başkanını Duma’ya önerir.
Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyini kurar ve yönetir
Cumhurbaşkanı Genel Sekreterliğini oluşturur.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
128
HÜKÜMET
Yürütmenin ikinci kanadını oluşturur. Hükümet başbakan,
başbakan yardımcıları ve federal bakanlardan oluşur.
 Hükümet temel ilke olarak Devlet Başkanı emrinde çalışan,
buna karşın Duma’ya karşı da siyasal sorumluluğu olan bir
anlayışla şekillenmiştir.
 Seçimler 4 yılda bir yapılır, 18 yaş seçme, 21 yaş seçilme
sınırıdır.
 Başbakan, görevine Devlet Başkanı tarafından atanır, Devlet
Duması’nca onaylanması halinde görevine başlar.
 Hükümetin, federal bütçenin belirlemesi, finans, kredi
ve para politikasının uygulanması, ülke savunması ve
devlet güvenliğinin sağlanması, sosyal yardım, sağlık,
kültür, bilim gibi alanlarında tek bir devlet politikasının
yürütülmesi gibi görevleri vardır.

08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
129
TAŞRA TEŞKİLATI
yönetim taşrada federe devletlerin ve bağlı
bölgelerin başkentlerinde birer temsilci açarak faaliyetlerini
yürütmektedir.
 Bütün bakanlıkların taşraya yayılmış kendilerine özgü
organları bulunmaktadır.
 Bu örgütlerin görevlileri ve çalışma biçimleri merkezi idare
tarafından belirlenmektedir.
 Bu kuruluşların temel görevi federal yasaların uygulanmasını
sağlamaktır.
 Yürüttükleri görevler daha çok federal devlet tarafından
doğrudan yerine getirilmesi gereken veya ulusal güvenlikle
ilgili hizmetlerdir.
 Merkezi
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
130
RUSYA’NIN FEDERAL YAPISI






Anayasa’ya göre Rusya Federasyonu 89 idari birimden oluşuyor.
Bunlar merkezi devlete bağlı, ama kendi yasalarıyla yürütme,
yasama ve yargı organlarına sahip özerk idari yapılardır.
Bunların 21’i cumhuriyet, 6’sı eyalet (kray), 49’u vilayet (oblast), 2’si
federal statüde kent, 1’i özerk bölge ve 10’u özerk yöredir (okrug).
Rusya Federasyonu'na bağlı 21 cumhuriyetin her birinin kendi ayrı
anayasası ve devlet başkanı vardır. Bu anayasaların Rusya
Federasyonu Anayasası'na uyumlu olması ve onunla çelişmemesi
gerekmektedir.
Valiler Kremlinin gösterdiği adayın özerk birim parlamentosunca
seçimiyle göreve gelmektedir. Kontrol böylece garantiye alınmaktadır.
Rusya’da 89 idari birimin merkezi devletle ilişkileri merkez lehine
yeniden düzenlenmiş ve bu düzenlemeyle Rusya’daki birimler 7
federal valiliğe bağlanmıştır.
Bu valiler Kremlin tarafından atanmaktadır. Valiler genellikle istihbarat
elemanları arasından seçilmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
131
FEDERE BİRİMLER
Tüm Federe birimler kendi anayasalarında ve kuruluş
antlaşmalarında
belirtilen
yetki
ve
sorumluluklarla
donatılmışlardır.
 Federe birimlerin varlıkları anayasa yargısı tarafından
mutlak koruma altındadır.
 Federal yönetim ile federe birimler toprak mülkiyeti, milli
eğitim, kültür, sosyal güvenlik, aile, doğal afet ve savaş
durumlarında, vergi politikalarının belirlenmesinde, yargı
kadrolarının tespitinde, çevrenin korunması ve doğal
kaynakların kullanılmasında, uluslar arası ilişkiler ve dış
politikanın saptanmasında ortak yetkilerini kullanır.
 Merkezi yönetim sıklıkla federe birimlerin görev ve
sorumluluk alanlarına müdahale edebilmekte adeta bir
üniter devlet gibi hareket etmektedir.

08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
132
RF’DE YEREL YÖNETİMLER







Rusya 89 federe ve özerk birimden meydana gelen bir federasyondur.
21 cumhuriyet: Özerktirler, her birinin kendi anayasaları, başkanları ve
meclisleri vardır; uluslararası ilişkilerde Federal hükümetçe temsil
edilirler ve her biri belirli bir etnik kökenin ana vatanı kabul edilirler.
6 Eyalet (kray): Esas itibarı ile oblastlar (bölgeler) ile aynıdır. "Kray” adı
tarihidir, zamanında öncü bölge sayıldıklarından bu isimle
adlandırılmışlardır.
49 Vilayet (Oblast): Genellikle idari birimler ile (Rus idaresi tarafından)
atanmış bir valisi ve yerel olarak seçilmiş bir idare meclisi bulunur.
Bölgenin en büyük şehri olan oblast merkezinin ismini alır ve idari
merkezi de bu şehirdedir.
1 Özerk Bölge: Yahudi Özerk Bölgesi
10 Özerk Birim (Okrug): Oblastlardan daha özerk ama
cumhuriyetlerden daha bağımlıdırlar; genellikle önemli veya baskın etnik
azınlığa sahiptirler.
2 Federe Şehir: Federasyonun doğrudan yönetimi altında olan Moskova
ve Sen Petersburg şehirleridir.
İdari yapıda şehirlerin altında ilçe ve köyler bulunur. İlçeleri belediye
başkanları yönetir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
133
ÖZERK CUMHURİYETLER
 Adıgey (Maykop),
 Kareliya (Petrozavodsk),
 Altay (Yukarı Altay),
 Hakasiya (Abakan),
 Başkurdistan (Ufa),
 Komi (Syktivkar),
 Buryatistan (Ulan-Ude),
 Mariy-El (Yoşkar-Ola),
 Çeçenistan (Grozny),
 Mordoviya (Saransk),
 Çuvaşistan (Çeboksarı),
 Kuzey Ossetia (Vladikavkaz),
 Dağıstan (Mohaçkala),
 Saha [Yakutiya] (Yakutsk),
 İnguşetiya (Nazran),
 Tataristan (Kazan),
 Kabardina-Balkariya (Nalçik),  Tuva (Kızyl),
 Kalmukya (Elista),
 Udmurtiya (Izhevsk).
 Karaçay-Çerkesiya (Çerkesk),
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
134
YEREL YÖNETİMLER






Rusya’da yerel yönetimler Federe Birim ve Rayonlar’dan
oluşmaktadır. Rayonlarda kendi arasında kent ve kırsal ölçütler göz
önünde bulundurularak “belediyeler” ve “köyler”den oluşmaktadır.
Rayonlar: Bağlı federe birimlerin kendi bünyeleri içinde oluşturulan,
yerel anayasalarda ya da örgüt yasalarında belirtilen görev ve
yetkileri yerine getiren örgütlenmedir. Federal ve federe devlet
yönetimlerinden ayrı tüzel kişiliğe sahiptir.
Belediyeler: Nüfusu belirli bir büyüklüğe ulaşan beldeler
için
oluşturulan yönetim kademesidir. Yapısı ve işleyişi üzerinde herhangi
bir standart yapı bulunmamaktadır. Örgüt yapıları ve organları federe
birimler tarafından tanımlanmaktadır.
Belediyeler meclis ve başkan sistemine göre faaliyetlerini
yürütmektedir.
Belediye meclisleri yasaların kendilerine verdiği konularda karar alma
serbestisine sahiptir. Fakat seçilme esasları federe devletlerce
belirlenir. Belediye Başkanı ise yürütme organıdır.
Köyler: Kırsal alanlarda uygulanan bu yerel yönetim modeli Rus
yönetim sistemine Sovyet geleneğinden kalmıştır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
135
YEREL YÖNETİMLERİN MALİ YAPISI








89 idari birimin federal yapı ile olan mali ilişkileri eşitlik esasına
göre yasal bir çerçeveye oturtulmamış, bunun yerine ikili
anlaşmalarla düzenlenmiştir.
Federe yapılar vergi toplama yetkisini haizdir.
Rusya’da yerel yönetimlerin maliyesi federe birimler tarafından
denetlenmekte ve desteklenmektedir.
Yerel yönetimler mali kaynaklarını büyük oranda federe
birimlerden sağlamaktadır. Buna karşın federe birimler ise büyük
ölçüde merkezi yönetim tarafından sağlanan kaynaklara ihtiyaç
duymaktadır.
Merkezi yönetim federe devletler üzerinde doğrudan mali yaptırım
ve denetim uygulayabilir.
Rusya’da yerel yönetimlerin iki kaynağı vardır.
1. Öz kaynaklar: Kendi öz mallarının yönetimiyle elde edilen
kaynaklar ve federe birimlerce yetkisi verilen vergi gelirleridir.
2. Kaynak aktarımları ve yatırımlar: Doğrudan bağlı olduğu
federe merkez tarafından aktarılan kaynaklardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
136
TÜRK - RUS İLİŞKİLERİ
Diplomatik ilişkiler 3. İvan’ın 1492 tarihinde II. Beyazıt’a
yazdığı mektup ve 1497 yılında görevlendirilen büyükelçi ile
başlamıştır.
 İki ülke tarihlerinde 11 kez savaşmıştır. Savaşlarda
çoğunlukla batılı bir müttefik bulunmaktadır.
 Birinci Dünya Savaşı her iki ülkede köklü değişikliklere
neden olmuştur.
 Rus yardımı olarak bilinen hadise aracılıktan ibarettir.
 Çok partili hayata geçiş ve NATO’ya girişte Rus siyasetinin
etkisi vardır.
 Özal döneminde iki ülke ilişkileri gelişmeye başlamıştır.
 Avrasya hakimiyeti bakımından Türkiye Rusya’nın en çok
çekindiği ve dikkate aldığı ülkedir.
 Rusya Dünyanın 2. büyük askeri gücü, Türkiye ise 6. büyük
askeri gücüdür.

08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
137
ÇİN
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
138
ÜLKE BİLGİLERİ
Resmi Adı
: Çin Halk Cumhuriyeti (1 Ekim 1949)
 Başkent
: Pekin
 Resmi Dil
: Çince
 Yönetim Sistemi
: Sosyalist Halk Cumhuriyeti
 Siyasi Yapı
: Uniter
 Devlet Başkanı
: Xi Jinping
 Başbakan
: Wen Jiabao
 Nüfus
: 1,343,239,923 (2012)
 Demografik yapı
: Han Çinlileri (%91,5), Türk, Moğol, Tibet (%8,5)
 Yüzölçümü
: 9,596,961 km² (Dünya 4.)
 Fert Başına Milli Gelir : 8,400 $ (2011)-122. Sırada
 GSYİH
: 11.3 trilyon $ (2011)-2. Sırada
 Para Birimi
: Yuan
 İşgücü
: 795.3 milyon (2011)
 İşgücü dağılımı
: Tarım %10, Sanayi %46,6, Hizmet %43,3
 Yönetim Kademesi
: Eyaletler, Özerk Cumhuriyetler, İller,
Belediyeler, Kırsal Yönetimler
 Üye olduğu kuruluşlar: BM, BM Güvenlik Konseyi, UNESCO, G20, DTÖ,
ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Teşkilatı),
Şanghay İşbirliği Teşkilatı
08.04.2015
139

Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
TARİHİ GELİŞİMİ
yaklaşık 5 bin yıllık yazılı tarihi ile dünyanın en eski
medeniyetlerindendir. Kâğıt, pusula, barut ve matbaa gibi birçok icad Çin
medeniyetine aittir.
Çin’de antik dönemden M.S. 1840'a kadar olan döneme modern çağ
öncesi dönem, 1840-1919 arası döneme modern çağ denilmektedir.
1840 yılında İngiltere, Çin'e büyük miktarda afyon sokarak Afyon Savaşı'nı
başlatmış ve Çin yarı sömürge haline gelmiştir.
Uzun yıllar batıya kapalı yaşayan Çin 19. yüzyılın ortalarından itibaren
Batıyla ilişkilere başlamıştır. Mao’nun başlattığı Demokratik Devrim (
1919-1949)
Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.
Mao’nun Kırmızı Kitabı ve kültür devrimi her yönden sosyalist bir devlet
inşasını yansıtır.
Kore savaşı(1950) nda Kuzey Kore’nin yanında yer alan Çin, 1959 yılında
Tibet’i işgal etmiştir.
Mao öldükten sonra eski katı durum kaldırılarak ekonomik ve siyasi yönde
yumuşama başlamış ve soğuk savaş sonrası önemli politika değişiklikleri
olmuş, 1993 yılında Çin dünyaya açılmıştır.
1997 yılında İngiltere’den Hong Kong, 1999 yılında Portekiz’den Macao
geri alınmıştır.
 Çin





08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
140
SİYASİ SİSTEM
 Çin, Sosyalist Halk Cumhuriyeti olarak tanımlanan üniter bir




yönetim biçimine sahiptir. Siyasi sistem içiçe geçmiş kuvvetler
birliği ve görevler ayrılığı esasına dayanır.
Mao tarafından kurulan ve Halkın Demokratik Diktatörlüğü denilen
bu sistemin uygulayıcı gücü Çin Komünist Partisidir.
Çin Halk Cumhuriyetinin Anayasası ülkenin merkezi devlet
organlarının altı bileşenden oluşmasını şart koşmaktadır. Ulusal
Halk Kongresi(UHK), ÇHC Başbakanlığı, Devlet Konseyi, Merkezi
Askeri Komite, Yüksek Halk Mahkemesi, Yüksek Halk
Mümessilliği.
Beş organ- ÇHC Başbakanlığı, Devlet Konseyi, Merkezi Askeri
Komite, Yüksek Halk Mahkemesi ve Yüksek Halk MümessiliğiUHK tarafından kurulmaktadır ve UHK’ye ve onun Daimi
Komitesi’ne karşı sorunludur.
Ülke 23 Eyalet (23. Tayvan), 5 Özerk bölge ve doğrudan merkeze
bağlı 4 şehir olmak üzere 32 birimden meydana gelmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
141
DEVLET TEŞKİLATI
ÇİN HALK
CUMHURİYETİ
YASAMA
Ulusal Halk
Kongresi
08.04.2015
YÜRÜTME
Devlet Başkanı
Devlet Konseyi
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
YARGI
Yüksek Anayasa Halk
Mahkemesi
Halk Mahkemeleri
Askeri Mahkemeler
142
YASAMA
 Çin yönetim sisteminde Anayasaya göre devletin yönetimi doğrudan ve
aracısız halka aittir. Ulusal Halk Kongresi devletin en üst yasama
organıdır. Devlet yönetimi Ulusal Halk Kongresi ve farklı düzeylerdeki
yerel kongreler aracılığıyla kullanılır. Kongrede halkın bütün çalışan
kesimlerinin eşit şekilde temsil edilmesi önemli bir husustur. Kongreye
seçilen bütün üyeler (2985) halkın denetimine tabidir. Üyeler 5 yıllığına
seçilir. Seçme ve seçilme yaşı 18’dir.
 Kongre genel kurulu yılda bir kez toplanırken, kongreyi temsilen üye tam
sayısının 1/50’si yıl boyu faaliyet gösterir. Kongrenin yasama faaliyetlerini
İcra komitesi yürütür. Ulusal Halk Kongresinin başı İcra Komitesinin de
başıdır. UHK ve İK’nin görevleri:
1. Anayasada değişiklik yapılması ve uygulamasının denetlenmesi,
2. Temel yasaların hazırlanması ve değişiklik yapılması,
3. Devlet başkanı ve yardımcısının seçilmesi ve görevden alınması,
3. Daimi komitenin kararlarında değişiklik yapılması veya iptal edilmesi,
4. Savaş ve barış kararı,
5. Ulusal ve ekonomik kalkınma planları ve bunların uygulanmasına ilişkin
raporların incelenmesi ve onaylanması gibi görevler yapar.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
143
YARGI
 Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasından bu yana 1954,
1975, 1978 ve 1982 yıllarında dört anayasa yürürlüğe
konmuştur. 1982 Anayasası 6 bölüm ve 138 maddeden
meydana gelir. Devletin yargı faaliyetleri Halk mahkemeleri
tarafından
yürütülmektedir.
Yargı
dokunulmazlığı
bulunmaktadır.
 Halk mahkemeleri; Yüksek Anayasa halk mahkemeleri, yerel
halk mahkemeleri ve askeri mahkemeler olmak üzere üçlü
bir anlayışla yapılanmıştır.
 Bu üçlü yapının üstünde Yüksek Anayasa Halk Mahkemesi
bulunmaktadır. Mahkeme özel ve idari alana ilişkin tüm
konularda yargılama, temyiz, danışma ve kovuşturma
yetkisine sahiptir.
 Yerel mahkemeler köy, kasaba ve kent mahkemelerinden
oluşur.
 Askeri mahkemeler askeri suçlar ve devlet güvenliği ile ilgili
davalara bakmaktadır.
 Halk savcılıkları ise yargı sisteminin dışında kalan ve hukuki
denetim yapan organlardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
144
İDARİ SİSTEM
 Çin Halk Cumhuriyeti'nin anayasasına göre üniter yapının
altında idari bölümler eyalet, ilçe ve belde olmak üzere üç
kademeye ayrılır.
 Ancak günümüzde eyaletlerin altına il ve beldelerin altına
köy olmak üzere iki düzey daha kullanılmaktadır.
 Özerk bölgeler, özerk iller ve özerk ilçeler, azınlık etnik
grupların özerklik uyguladıkları mahallelerdir.
 Devlet gerekli gördüğü zaman özel idari bölgeler kurabilir.
 Şu anda Çin’de 23 eyalet, 5 özerk bölge, merkeze
doğrudan bağlı 4 metropol şehir ve 2 özel idari bölge olmak
üzere eyalet düzeyinde 34 idari bölge bulunmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
145
DEVLET BAŞKANI
 Ulusal Halk Kongresinden sonra ülkenin en önemli organıdır.
Başkan devletin başı, maddi ve manevi olarak halkın
bütünlüğünün garantisidir.
 Başkan ve yardımcısı Ulusal Halk Kongresi tarafından 5 yıl
için seçilir. Başkanın Çin vatandaşı olması, 45 yaşını
doldurması ve kısıtlı bulunmaması gerekir. Başkan ve
yardımcısı üst üste en çok iki kere seçilebilir.
Görevleri:
1. Yasaları yürürlüğe koyar, yasa önerisinde bulunur.
2. Devlet Konseyi üyelerini atar.
3. Kararnameleri yayınlar.
4. Devleti temsil eder.
5. Büyükelçileri atar.
6. Savaş ve barışa karar verir.
7. Uluslararası antlaşmaları onaylar ya da iptal eder.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
146
DEVLET KONSEYİ
 Devlet başkanından sonra en yüksek idari organdır. Yetki ve görev
bakımından hükümet niteliği taşır. Kongre tarafından kabul edilen
kanunları uygular.
 Başbakan, başbakan yardımcıları, bakanlar ve komisyon başkanları,
genel denetici ve genel sekreterden meydana gelir.
 Çalışmalarını bakanlıklar, alt kurullar, komisyonlar veya komiteler
aracılığıyla yerine getirir.
 Konseyin üye sayısı Başbakan ve yardımcısı ile birlikte 28’dir. Konseye
bağlı birimler 7 farklı kademe içinde faaliyet gösterirler.
1. Kademe organları: Makro kontrol birimleri, özel ekonomik ve yönetsel
birimler, sosyal güvenlik birimleri, doğal kaynaklar yönetimi birimi,
Dışişleri, içişleri ve ulusal güvenlik birimleri, Eğitim, sağlık, bilim ve kültür
birimleri
2. Kademe organları: Devlet Konseyi Çalışma Ofisi
3. Kademe Devlet Konseyine Doğrudan Bağlı Organlar
4. Kademe Devlet Konseyine Doğrudan Bağlı Yönetim Ofisleri
5. Kademe Devlet Büroları
6. Kademe Devlet Konseyine Doğrudan Bağlı Birimler
7. Kademe Eşgüdüm ve Geçici Birimler
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
147
BAKANLIKLAR
Çin’de katı bir merkezi yönetim anlayışı vardır. Devlet konseyi en
üst kamu yapılanması olup tüm kurumlar konseye bağlıdır.
Bakanlıkların iç yapılanması birbiriyle benzerlik gösterir.
Bakanlığın en üstünde bakan bulunur. Bakandan sonra hiyerarşik
sırada bakan 1. yardımcısı ve Bakan 2. yardımcısı yer alır. Bakan 2.
yardımcılarının sayısı kurum içinde bakanlığın yapısı ve çalışmasına
göre farklılık göstermekle birlikte 5-12 arasında değişmektedir.
Üçüncü sırada yer alan daireler uzmanlıklara göre oluşturulan
örgütlerdir. Ofislerden ve teknik birimlerden oluşur.
Son halkada yer alan bağlı kurumlar ise bakanlığa bağlı, özerk ya
da yarı özerk olarak faaliyet gösteren örgütlerdir.
Katı bir merkezi yönetim anlayışı esastır. Bu sebeple devletin
yönetim
organları
ülkenin
her
köşesinde
ağırlıklarını
hissettirmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
148
YEREL YÖNETİMLER
 Çin’de yerel yönetimler özerk bölgeler, il yönetimleri ve kırsal
alan yönetimleri olmak üzere 3 kademede örgütlenmiştir.
 Yerel yönetimcilik komünist ve demokratik merkeziyetçilik
anlayışı çerçevesinde kurgulanmıştır.
 Yerel yönetimler halkın rejim anlayışı doğrultusunda kendi
ihtiyaçlarını gidermek, devlet yönetimine etkin olarak katılmak ve
sosyoekonomik kalkınmayı gerçekleştirmek amacıyla faaliyet
göstermektedir.
 Yerel yönetimlerin işleyişinde yerel halk kongrelerinin önemi
büyüktür. Yerel kongreler her düzeyde kurulan başkan, başkan
yardımcıları ve üyelerden oluşur. Yerel yönetimlerin en üst karar
alma organıdır. Bütün faaliyetler Kongrede karara bağlanır.
 Yerel yönetimler farklı yönetim kademelerinden oluşmakla
birlikte oluşturulacak kongrelerin işleyiş ve çalışma düzenleri
yine merkezi yönetim tarafından karşılanmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
149
YEREL YÖNETİM TÜRLERİ
1. Özerk Bölgeler: Yerel yönetimlerin ilk basamağıdır. ülke sınırları
içinde farklı etnik gruplar ve kültür gruplarının kendi kendilerini
yönetebilme anlayışına dayanır. Görev, yetki ve örgütlenme
biçimleri il yönetimi çerçevesinde şekillenmiştir.
2. İl Yönetimleri: İkinci kademe yerel yönetimlerdir. Şuan 31 il
yönetimi faaliyet göstermektedir. Ayrıca 5 özerk bölge yönetimi ve
4 metropol belediye yönetimi de il yönetimi statüsünde faaliyet
göstermektedir. Karar organları il halk kongreleridir. Yürütme
organı il valisi olup Devlet Konseyi tarafından atanır.
3. Belediyeler: İl yönetimleri içinde yer almaktadır. Çin yerel
yönetim sistemine 1982 yılında girmiştir. Belediyenin
kurulabilmesi için beldenin sosyoekonomik olarak belli bir
gelişmişlik düzeyine erişmesi ve nüfusunun belli büyüklükte
olması gerekmektedir. Belediye yönetimlerinin kurulmasına ulusal
halk kongresi karar verir.
4. Kırsal Alan Yönetimleri: İl ve belediye düzeyinde sayılmayan,
köy, kasaba, bucak gibi yerleşim alanlarıdır. En yetkili organı halk
kongreleridir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
150
YEREL YÖNETİMLERİN MALİ YAPISI
 Yerel yönetimlerin görevlerini yerine getirmesi için mali
özerklikleri bulunmaktadır.
 Bütün yerel yönetimlere merkez tarafından konulan vergilerin
bir kısmını toplama yetkisi verilmiştir.
 Borçlanma ve ticari faaliyette bulunma serbestisi tanınmıştır.
 Yerel yönetimlerin gelir kaynakları; Merkez vergi gelirleri,
yerel vergiler ve diğer vergi kaynaklarından oluşur (harç,
ruhsat, borçlanma vb).
 Çin devlet yönetimi dünyanın en güçlü merkezi ağına sahip
ülkelerinden biridir. Sosyal hayatın her kademesine doğrudan
etkide bulunabilecek güce sahiptir.
 Yerel yönetimler görevlerini yerine getirirken merkezi
yönetimin ve Komünist Parti’nin denetimi altındadır.
Dolayısıyla özerklik alanları sınırlıdır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
151
TÜRK - ÇİN İLİŞKİLERİ
 “Askerî işler hile gerektirir; güçlüyken zayıf görün, etkiliyken etkisiz
görün.” politikasını güden Çin ile Türkler arasında tarih boyu mücadele
eksik olmamıştır.
 İki ülke halkları arasındaki ilişkiler Çin’in Han Hanedanlığı (MÖ.209-MS.
220) ile ilk Türk devletlerinden Hun İmparatorluğu dönemine kadar
gitmektedir. Çin tarihinin en parlak ve istikrarlı dönemlerinden biri olan
Tang Hanedanlığı (618-907) ile Göktürk Devleti arasında da yakın ilişkiler
kurulmuştur.
 Türkiye-Çin arasındaki diplomatik ilişkiler 1934-1945 arası konsolosluk
düzeyinde iken 1945’ten itibaren ise büyükelçilik düzeyine yükselmişti.
Diplomatik ilişkiler, 1949 yılında iç savaşı kaybeden Çin Cumhuriyeti
(Tayvan) ile devam etmiş, daha sonra Türkiye Çin Halk Cumhuriyetini
1971 yılında resmen tanımıştır. Bu tarihten sonra Çin Halk Cumhuriyetini
Çin’in tek yasal temsilcisi olarak kabul etmiştir.
 Çin’i resmen tanıdıktan sonra Türkiye Tayvan ile olan diplomatik ilişkilerini
kesmiştir.Çin ile ilişkiler özellikle 1980’den sonra karşılıklı ziyaretlerle
gelişmeye başlamıştır.
 Türkiye’nin Çin’e ihracatı 2.47 milyar dolar ve Çin’den ithalatı 21.69
milyar dolar dır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
152
İRAN
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
153
ÜLKE BİLGİLERİ


















Resmi Adı
: İran İslam Cumhuriyeti (1979)
Başkent
: Tahran
Resmi Dil
: Farsça
Yönetim Sistemi
: İslami Cumhuriyet
Siyasi Yapı
: Uniter
Devlet Başkanı
: Mahmud Ahmedinejad
Önder
: Ayetullah Ali Hamaney
Nüfus
: 78,868,711(2012) 18. sıra
Demografik yapı : Farsi 61%, Azeri 16, %, Kürt 10,%, Lur 6%, Diğer 7%
Dini Yapı
: %98 Müslüman (%89 Şia,%9 Sünni) %2 Diğer
Yüzölçümü
: 1,648,195 km² (Dünya 18.)
Fert Başına Milli Gelir:13,200 $ (2011)-93. Sırada
GSYİH
: 990.8 milyon $ (2011)-18. Sırada
Para Birimi
: İran Riyali
İşgücü
: 26,37 milyon (2011)
İşgücü dağılımı
: Tarım %10,3, Sanayi %40,2, Hizmet %49,5
Yönetim Kademesi : Eyalet (30), İl (76), İlçe (647), Belediye ve Köyler
Üye olduğu kuruluşlar: UN, OPEC D-8, ECO, FAO, ILO, IMF, WHO, WTO
vb.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
154
İRANDA KURULAN DEVLETLER
Bugün İran olarak bilinen yer ilk medeniyetlerin çıktığı bir bölgedir. MÖ
4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. İran tarihi İslam'dan önce ve sonra
kurulan devletler olarak iki başlık altında incelenebilir.
İran’da İslam öncesi kurulan devletler:
 Elamlılar (M.Ö. 1100-728),
Medler (M.Ö. 728-550),
 Persler (M.Ö. 550-330),
Sasaniler (226-650)
İslam'dan sonra kurulan devletler:
 Emeviler (661-750)
Abbasiler (750-1258)
 Gazneliler (963-1187)
Büyük Selçuklu Devleti (1037-1194)
 Timur Devleti (1370-1506)
Karakoyunlular (1407-1468)
 Akkoyunlular (1378-1508)
 Safevi Devleti (1501-1722): Kaçarlar Hanedanı (1781-1925),
Pehlevi Hanedanı (1925-1979),
 İran İslam Cumhuriyeti (1979- ):
Humeyni dönemi:(1979-1989)
Rafsancani dönemi: (1989-1997)
Hatemi dönemi: (1989-2005)
Ahmedinejad dönemi: (2005- ...)
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
155
TARİHİ GELİŞİMİ
 İran’ın
tarihi şüphesiz en temel kırılmayı İslam’a geçişle
yaşamıştır.
 800 yıllık Arap hakimiyetinden sonra Safeviler iki güçlü ve
karizmatik şahları (Şah İsmail ve Büyük Şah Abbas) vasıtasıyla
güçlü bir merkezi hükümet kurarak ilk kez devlet kelimesini
hanedanlık yerine kullanmaya başlamıştır.
 Şiiliğin resmi devlet dini olarak kabul edilmesiyle bu durum
ideolojik bir çerçeveye oturtularak İranlılık kimliğiyle birleştirilmiştir.
 Osmanlı Devleti’nde yaşanan gelişmelere paralel olarak İran’da da
meşrutiyet (1905-1909) ilan edilmiş ve ülke ilk anayasasına
kavuşmuştur.
 1979 yılında Humeyni tarafından gerçekleştirilen “İran İslam
Devrimi” ile Pehlevi hanedanı yıkılmış, şahlık rejimi yerine
bugünkü siyasi rejimin temelleri atılmıştır.
 Devrim sonrası batının kışkırtmasıyla başlayan Irak-İran
savaşı(1980-1988) her iki ülke için de yıkım olmuş, daha sonra
bölge ABD ve İsrail politikalarına göre yeniden şekillendirilmiştir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
156
DEVLET TEŞKİLATI
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
157
SİYASİ SİSTEM
 İran İslam Cumhuriyeti, kanunların anayasa ve şeriata aykırı
olamayacağını ve her şeyin üstünde bir Dini Liderin (Veliyi Fakih)
bulunduğunu ifade etmektedir.
 İran’daki mevcut devlet düzenini, Humeyni tarafından geliştirilen
Velayet-i Fakih teorisine dayanarak oluşturulan bir tür anayasal
“Dini Liderlik” rejimi olarak tanımlamak mümkündür.
 Anayasaya göre dini lider iki aşamalı da olsa halk tarafından
seçiliyor. Önce halk, dini liderin seçiminde “ikinci seçmen” olarak
görev yapan Meclis-i Hobregan’ı (Uzmanlar Meclisini), Meclis-i
Hobregan ise dini lideri hayatta kaldığı sürece görev yapmak
üzere seçiyor. Meclisi Hobregan’a normal vatandaşlar değil, din
adamları seçilmektedir.
 Dini liderin sahip olması gereken özelliklerin kimde bulunduğunu
(Ayetullah ve Mercii-i Taklit olması), kimin bu nitelikleri ve şartları
taşıdığını da ancak din adamları belirlemektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
158
ŞİA MEZHEBİ
 Şia hilafet yerine imameti savunduğu ve 12. imam da kayıp olduğu için




devlete mesafeli durmuş ve devlet teorisi geliştirememiştir. Bu sebeple
devletten uzak durmak, vergi vermemek, ihtilafları kendi içinde çözme yolunu
tercih etmiştir.
İran’da Safeviler devlet kuruncaya kadar Şia hakim mezhep değildi.
Safevilerle birlikte Şia İran’ın resmi mezhebi oldu.
Şia’nın 3 ana kolu vardır. Caferiyye, Zeydiyye ve İslamiliye. Bunlar içinde en
büyük gurup İran, Irak ve Azerbaycan’da geçerli olan Caferiyye koludur.
Sünni Afgan Nadir Şah’ın İran’a hakim olması Şia mezhebini eski konumuna
getirdi. Bu dönemde şiiliğin uygulanmasında usuliler (ictihat) ve ahbariler
(kitap, sünnet ve imamlara uyma) arasındaki mücadelede usuliler galip
geldiler. Usulilerle birlikte güçlü müctehitler (ayetullah) 12. imamın
yokluğunda onun yerine velayet hakkını kullanacak, halk onlara tabi olacaktır.
Humeyni velayeti fakih anlayışını tevhid doktrini olarak yeniden kurgulamıştır.
Buna göre en üst otorite Allah’a aittir. Hükmü icra 12. imam olan Mehdiye ait
olup o gelinceye kadar velayeti fakih tarafından vekaleten kullanılacaktır.
Siyaset ile din müttehittir. İhtilaflar usuli geleneğine göre ictihatla çözülecektir.
İslami olmayan yönetimlerle zafere kadar savaşılacaktır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
159
DİNİ LİDERLİK (VELAYET-İ FAKİH)
 İran İslam Cumhuriyeti sistemini diğer devlet düzenlerinden farklı
kılan en önemli birim, Dini Liderlik (Velayet-i Fakih) kurumudur.
Rejiminin meşruluk kaynağı Velayet-i Fakih ilkesi ve onu
uygulayan önderlik makamında toplanmıştır. Son karar verme
mercii olarak önderin tüm güçler üzerinde sıkı kontrol ve denetimi
göze çarpmaktadır.
 Anayasa’ya göre nihai otorite, Mehdi gelene kadar Dini Lider’e
aittir.
 İslami devletin egemenlik araçları olarak kabul edilen yasama,
yürütme ve yargı güçlerinin üzerinde önderlik makamı vardır.
 Dini Lider Meclisi Hubregan tarafından kaydı hayat şartıyla seçilir.
Dini Liderlik Makamı için gerekli şartlar:
 1- Fıkıh konusunda yeterli bilimsel özelliklere sahip olması,
 2- İslam Ümmetine rehberlik için gerekli adalet ve takvaya sahip
olması,
 3- Sosyal ve Siyasal alanlarda doğru görüş, yiğitlik ve yöneticilik
yeteneğine sahip olmasıdır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
160
DİNİ LİDERİN GÖREVLERİ
 Dini Lider (Velayeti Fakih) İran rejimi için hayati önemi haiz devlet
makamları ile ilgili atama ve görevden alma yetkilerini elinde tutar.
Seçilmiş hükümetin yetki ve kapasitesini büyük oranda
sınırlandırabilme yeteneğine sahiptir.
 Önderin görev ve yetkileri şöyledir:
 İran İslam Cumhuriyetinin genel politikalarını belirlemek,
 Rejimin genel politikalarının uygulanmasının denetimini yapmak,
 Gerekli gördüğü durumlarda referandum’a karar vermek,
 Millet
tarafından
seçilen
cumhurbaşkanını
onaylamak,
cumhurbaşkanının azli ve yargının önerisi doğrultusunda
mahkumların cezalarını hafifletmek.
 Dini lider düzenli ordu, devrim muhafızları, polis, jandarma ve
güvenlik kuvvetleri dahil tüm askeri kurumların komutan ve
yardımcılarını atama yetkisini elinde bulundurur. Aynı zamanda,
başkomutan sıfatına da sahiptir.
 Dini Lider ekonominin yaklaşık yüzde 70’ini elinde tutan dini ve
ticari vakıfların başkanlarını da atar.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
161
MECLİS (MECLİS-İ ŞURA-YI İSLAMİ)
 İran parlamentosu (Meclisi Şurayı İslami) 290 milletvekilinden oluşmakta




ve 4 yıllığına halk tarafından seçilmektedir. Seçme yaşı 15, seçilme yaşı
25’dir.
Yasama iki şekilde yapılmaktadır. Birincisi ve yaygın şekli İslami Danışma
Meclisi tarafından yapılan ve Koruyucu Şura tarafından onayladıktan
sonra yürürlüğe giren kanunlar ve ikinci ve istisnai olan durumlarda ise
halk oylamasıdır.
Meclisin ikinci görevi kanunları yorumlamak ve açıklamaktır. Mevcut
mevzuata göre Meclisin çıkardığı kanunlar cumhurbaşkanı tarafından
yürürlüğe konulmadan önce Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından
Anayasa ve Şeriata uygunluğunun onaylanması gerekir.
Konsey, bir yasayı bunlara uygun bulmazsa Meclise geri gönderir.
Meclis’in direnmesi durumunda yasa, arabulucu konumundaki Düzenin
Yararını Teşhis Heyeti’ne gider.
İran’da bilinen şekliyle siyasi parti yoktur. Mecliste parti gurupları da
yoktur. Ülkenin bağımsızlığını zedelemeyecek, ülke menfaatlerine aykırı
davranışlar yapmayacak bütün oluşumlar İçişleri Bakanlığından onay
almak zorundadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
162
UZMANLAR MECLİSİ (MECLİS-İ HOBREGAN)
 İlk Uzmanlar Meclisi devrimden sonra 1 Nisan 1979’da yapılan
referandumla monarşiye son verilmesinin ardından yeni Anayasa
hazırlamak amacıyla, bir nevi Danışma Meclisi olarak kuruldu.
70’ten fazla üyesi genel seçimle belirlendi.
 Hazırladığı Anayasa taslağı, 2 Aralık 1979’da yapılan
referandumla kabul edildikten sonra dağıldı. İkinci Uzmanlar
Meclisi’nin 83 üyesi Aralık 1982’de yapılan Uzmanlar Meclisi şu
anda tamamı din adamı 86 üyeden oluşuyor. Üyeler 8 yıllık
dönem için iki turlu seçimle belirlenmekte ve başka görevler de
yapabilmektedir.
 Uzmanlar Meclisi’nin asıl görevi, İran Dini Liderlik makamı
boşaldığında yerine yenisini seçmektir.
 Aynı zamanda İran Dini Liderini denetleme, anayasada belirlenen
niteliklerinde eksilme olması yada bu nitelikleri başından beri
taşımadığının ortaya çıkması durumunda onu görevden alma
yetkilerine sahiptir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
163
ANAYASAYI KORUYUCULAR KONSEYİ
(Şura-yı Nigehban-ı Kanunu Esasi)
 Koruyucu Şura bir denetleme ve koruma kurumu olup İran siyasi





sistemine Meşrutiyet (1906-1911) anayasası ile girmiştir.
Korucu Şura Anayasa’ya göre on iki kişiden oluşmaktadır. Altı kişi Dini
Lider tarafından İslam bilginleri (Fakih) arasından altı yıllığına
atanmaktadır. Diğer altı kişi yargı yüksek makamı tarafından Müslüman
hukukçular arasından Meclise önerilir ve Meclis üyeleri tarafından
seçilirler. Bu üyelerin yarısı her üç yılda bir kura ile yenilenir ve yerlerine
başkaları seçilir.
Anayasa Mahkemesi niteliği taşıyan bu kurumun esas görevi mecliste
çıkarılan yasaların Anayasa ve İslami kurallara (Şeriata) uygunluğunu
denetler. Meclis kararları üzerine görüşünü 10 gün içinde bildirmek
zorundadır. Aksi takdirde karar geçerli sayılır.
Meclisi Hobregan’ın seçimlerini denetler ve adayları kabul veya
reddedebilir.
Koruyucu Şura bu haliyle İslami Şura Meclisi’nin üzerinde bir organ
özelliği taşımaktadır.
Koruyucu Şuranın İran’da yapılan tüm seçim ve halk oylamalarını
denetleme sorumluluğu vardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
164
DÜZENİN YARARINI TEŞHİS HEYETİ
(Mecme-yi Teşhis-i Maslahat-ı Nizam)
 Anayasa ve yasaların Şeriata uygunluğu konusunda Meclis ile
Anayasayı Koruyucular Konseyi arasında çıkan anlaşmazlıklara
son çözümü getiren kurum niteliğini taşımaktadır.
 Humeyni tarafından 6 Şubat 1988’de, Meclis ile Anayasayı
Koruyucular Konseyi arasında çıkan bir anlaşmazlığı çözmek
üzere kurulmuştur.
 En kritik görevi dini liderin görevini yerine getirememesi
durumunda yeni lider seçilinceye kadar Liderlik Konseyine üye
seçimi ve
konseyin vereceği kararların geçerliliği için ¾
çoğunlukla onay durumudur.
 Maslahatı Nizam heyetinin sabit ve değişken üyeleri vardır ve
hepsi de Dini Lider tarafından tayin edilir. Üyeleri arasında
cumhurbaşkanı, meclis başkanı, yüksek yargı başkanı ile
koruyucular konseyinin 6 dini uzmanı da bulunmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
165
MİLLİ GÜVENLİK YÜKSEK KONSEYİ
(Şura-yı Aliye-yi Emniyet-i Milli)
 Milli Güvenlik Konseyinin varlık sebebi İslam Devrimini
korumak, ülkenin milli menfaatlerini ve toprak
bütünlüğünü korumaya yönelik tedbirleri almaktır.
 Güvenlik Konseyi İran’ın en yüksek savunma, güvenlik ve
istihbarat birimidir.
 Konseyin başkanı Cumhurbaşkanı olmakla birlikte esas
güç
Dini Liderle düzenli ilişki içinde olan konsey
sekreteryasındadır.
 Konseyin üyeleri arasında yasama, yürütme ve yargı
organlarının
başkanları,
genelkurmay
başkanı,
bütçe/planlama işleri başkanı ile Dini liderin 2 temsilcisi,
devrim muhafızları komutanı, dışişleri, içişleri ve
istihbarat bakanları da bulunur.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
166
YARGI (GUVVE-Yİ GAZAYİ)
 İran İslam Cumhuriyetinin devlet teşkilatını belirleyen Anayasası
1979 yılında kabul edilmiş olup 14 bölüm ve 177 maddeden
oluşur.
 Anayasaya göre yargı gücünün başkanlığını doğrudan Dini Lider
tarafından altı yıllığına atanan adil, yargı konularına vakıf, tedbirli
ve idarecilik özelliklerine sahip bir Ayetullah yürütür.
 İran’da Devrim Mahkemeleri, Yargıtay Karşılığı Yüksek Divan Ve
İdari Adalet Divanı, Ulema Mahkemesi Ve Basın Mahkemesi gibi
çok sayıda uzmanlık mahkemeleri vardır.
 Yargı konusu İslam ideolojisi doğrultusunda hareket eden milletin
haklarını korumak ve olası sapmaları önlemek açısından oldukça
önemlidir.
 Bu yüzden yargı sisteminin oluşumu için, İslami adalet ilkesi ve
adil ve ilkeleri iyi bilen hakimlerin mevcudiyeti ön görülmüştür.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
167
YÜRÜTME GÜCÜ (GUVVE-Yİ MÜCRİYE)
 Anayasanın 60. maddesine göre yürütme görevi bu kanunla doğrudan
Dini Lidere verilen konular dışında, cumhurbaşkanı ve bakanlar tarafından
yürütülecektir.
 Anayasanın 113. maddesinde göre Dini Lider’den sonra en yüksek
makam cumhurbaşkanıdır. Cumhurbaşkanı yürütmenin başı olmasına
rağmen, tüm yetkiler elinde olmayıp bazı yetkiler doğrudan önderlik
makamına verilmiştir.
 Cumhurbaşkanı bakanların yanı sıra, cumhurbaşkanı yardımcılarını da
atar. Hükümetin Meclis tarafından güvenoyu alması gerekmeyen Merkez
Bankası Başkanı, Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi, Kültür Devrimi Yüksek
Konseyi gibi doğal üyeleri de bulunur.
 Başlıca görevleri genel politikaların (iç ve dış) belirlenmesinde, hükümet
ile Meclis arasında anlaşmazlık çıktığında yada yasaların anayasa veya
şeriata aykırılığı gündeme geldiğinde baskı aygıtı olarak devreye girer.
 Yasama, yargı, yürütme gibi bir devletin geleneksel kurucu birimlerinin
yanı sıra bir takım anayasal kurumların varlığı ve İran politikasında etkin
rol oynaması kuvvetler ayırımı ilkesini zayıflatmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
168
CUMHURBAŞKANI
 Önder’den sonra cumhurbaşkanı en yüksek makamdır ve anayasa
ile doğrudan öndere verilen görevler dışında yürütmenin başı
sayılmaktadır.
 Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından 4 yıllığına en fazla iki
dönem seçilir ve Dini liderin onayı ile göreve başlar.
Cumhurbaşkanı seçilebilmek için İran asıllı, İran vatandaşı,
sabıkasız, idareci, tedbirli, güvenilir ve takva sahibi olmak gibi
şartlar aranır.
 Cumhurbaşkanının görevleri arasında;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Anayasanın uygulanması sorumluluğu,
Bakanların seçimi ve görevden alması,
Bakanlar Kuruluna başkanlık etmesi,
Dışişleri Bakanının önerisi ile büyükelçilerin atanması,
Resmi törenlerde bulunması ve devlet nişanlarını takması,
Kararname düzenleme ve uygulama,
Milli Güvenlik Yüksek Şurasının Başkanlığı bulunur.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
169
BAKANLAR KURULU
 Bakanlar kurulu ülkenin en yüksek yürütme organı olup, kurula





cumhurbaşkanı veya cumhurbaşkanı 1. yardımcısı başkanlık eder.
İran İslam Cumhuriyeti’nde Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulunun başkanı
olarak bakanlıklar arasında işbirliğini sağlamakta ve hükümetin genel
siyasetinin yürütülmesini gözetlemektedir.
Bakanlar cumhurbaşkanına karşı sorumludur ve onun tarafından atanırlar.
Hükümetin Meclisten güven oyu alması gerekir.
Hükümet Dini lidere, Meclise ve halka karşı sorumludur. Meclis güvenoyu
mekanizması ile hükümeti denetler.
Bakanlıklar devlet teşkilatının en üst birimleridir. Anayasaya göre
bakanlıkların sayısı meclis tarafından belirlenmektedir. Ancak
uygulamada, bakanlıkların sayısı ve görev dağılımı konusunda karar
verme hükümete verilmiştir. Halen hükümette 22 bakan bulunmaktadır.
Her bakan ona verilen yetkiler doğrultusunda, cumhurbaşkanı ve meclise
karsı sorumludur. Ayrıca kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri
altındakilerin eylem ve işlemlerinden de sorumludur.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
170
ORDU VE DEVRİM MUHAFIZLARI
 Şah dönemindeki ordu tasfiye edilerek yönetimi subaylardan
ulemaya aktarılmıştır. Görevi ise sadece İran’ı korumak
değil, Allah’ın kanunlarını geçerli kılmak için cihat emek
olarak tanımlanmıştır.
 İran’da iki tür ordu bulunmaktadır. Birincisi İslami
Cumhuriyet
Ordusu,
diğeri
Devrim
Muhafızlarıdır
(Pasdaran).
 Bu iki ordu genelkurmay başkanlığı altında birleşir. Ordu ve
pasdaranın komutanlarını Dini Lider tayin eder ve bunlar
sadece lidere karşı sorumludur.
 İçişleri bakanlığına bağlı olan polisler dahilde asayişi
sağlamada devrim muhafızlarına bağlı besiç denilen bir nevi
jandarmalarla görev paylaşımı yaparlar.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
171
TAŞRA ÖRGÜTÜ
idare, üstlendiği kamu hizmetlerini tüm ülke düzeyinde
yürütebilmek için taşrada da örgütlenmiş bulunmaktadır. İran idari olarak
ostanlara; ostanlar şehristanlara; şehiristanlar da bahşlara ayrılır.
 Ostanların merkezi genellikle ostandaki en büyük şehir olmaktadır. Ostan
yönetiminin başında Bakanlar Kurulunca onaylanmış ve İçişleri Bakanı
tarafından atanmış olan bir vali-komutan bulunur. İran idari olarak 30
ostana ayrılmıştır:
 İl: valiler kendi bölgelerinde devletin yüksek temsilcileri olarak görev
yapmaktadırlar ve oldukça geniş yetkilere sahipler. Valiler illerde merkezi
hükümetin temsilcisi olduklarından, devletin genel politikalarını görev
bölgelerinde uygulamak ve gözetlemek zorundadır.
 İlçe: İlçe örgütü, il örgütüne paralel bir örgütlenme gösterir. İlçe
yönetiminin başı olan kaymakam, görevini valinin hiyerarşik denetimi
altında, onun emir ve direktiflerine göre yürütür.
 Bucak: İlçelerin altında yer alan bucaklar, bucak müdürü tarafından
yönetilir. Bucak Müdürünün görevi kaymakamların görevlerine
benzemektedir.
 Merkezi
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
172
ŞURALAR
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
173
YEREL YÖNETİMLER
1. Yerel İslami Şuralar:
o
o
o
o
o
İran İslam Cumhuriyeti devlet örgütlenmesinde yerel ve işlevsel olmak
üzere 2 tür şura mevcuttur. Şura Meclislerine aday olanlar halkoyu ile dört
yıllığına seçilirler. Seçme yaşı 15, seçilme yaşı 25 tir.
Yerel şuralar toplumsal, ekonomik, bayındırlık, sağlık ve diğer faaliyetlere
ilişkin programların halkın işbirliği ile çabuk yürütülmesi amacıyla yerel
ihtiyaçlar ve öncelikler göz önünde tutularak kurulmuşlardır.
2. Belediyeler:
Nüfusu en az beş bin kişi olan yerde belediye teşkilatı kurulur. Belediye
örgütünü kurma yetkisi ve kararı içişlerine aittir.
Önemine ve durumuna göre nüfusu beş binin altında olan bazı yerlerde
içişleri bakanlığının talimatı ile belediye kurulabilir.
Belediye örgütü tüzel kişiliğe sahiptir. Belediye başkanı şehir şurası
tarafından, şehir şurası oluşmayan yerlerde, İçişleri Bakanı tarafından bu
göreve dört yıllığına atanır.
Tahran ve il merkezlerinin belediye başkanları, şehir şurası tarafından
önerilir ve İçişleri tarafından onaylanır.
Belediye başkanları sadece iki dönem arka arkaya atanabilirler.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
174
TÜRK - İRAN İLİŞKİLERİ
• İran Orta Asya-Hazar Denizi Havzası-Ortadoğu üçgeninin kesişme
•





noktasında yer aldığından, jeopolitik ve jeostratejik öneme sahiptir. Bu
üçgen dünya enerji kaynaklarının ana merkezidir.
İran’da uzun yıllar Türk hanedanları hükmetmiş olup halen ciddi bir Türk
nüfus yaşamaktadır.
Osmanlı Devleti ile İran arasında hakimiyet mücadelesi olmuş, ancak
liderliği Osmanlı devleti elinde tutmuştur.
İki ülkeyi ayıran bugünkü sınır 1639’da imzalanan Kasr-ı Şirin
antlaşmasına dayanmaktadır. Bu sınır Türkiye’nin komşularıyla olan en
eski sınırıdır.
Cumhuriyetle birlikte İran ile ilişkiler olumlu bir seyir izlemekle birlikte
Kafkaslar ve Orta Asya’da rekabet eksik olmamıştır.
İran İslam Devriminden sonra ilişkilerdeki istikrar kısmen bozulmuş ve
özellikle İran’ın PKK’ya verdiği açık-örtülü destek zaman zaman krize yol
açmıştır.
Türkiye ile İran arasında ticari ilişkiler gelişmektedir. 2011 yılında İran’a
ihracatımız 3,5 milyar dolar, ithalatımız ise 12,5 milyar dolar olmuştur.
Son dönemde İran’a yapılan iktisadi abluka sebebiyle petrol ticareti altın
üzerinden yapılmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
175
İSRAİL
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
176
ÜLKE BİLGİLERİ


















Resmi Adı
: İsrail Devleti (1948)
Başkent
: Tel Aviv (Kudüs -Tanınmıyor)
Resmi Dil
: İbranice
Yönetim Sistemi : Parlamenter Demokrasi
Siyasi Yapı
: Uniter
Devlet Başkanı : Şimon Peres (15 .07. 2007)
Başbakan
: Binyamin Netanyahu (31.03.2009)
Nüfus
: 7,590,758 (2012)
Demografik yapı: Yahudi %76,4, Araplar ve Yahudi olmayanlar %23,6.
Din
: Musevi (%76), Müslüman ( %16), Diğer (%8).
Yüzölçümü
: 20,770 km² (Dünya 154.)
Fert B. Milli Gelir: 31,500 $ (2011)-40. Sırada
GSYİH
: 237 milyon $ (2011)-52. Sırada
Para Birimi
: Yeni İsrail Şekeli
İşgücü
: 3.492 milyon (2011)
İşgücü dağılımı : Tarım %2, Sanayi %16, Hizmet %82
İdari Yapı
: 6 bölgeden oluşur. Merkez, Hayfa, Kudüs, Kuzey,
Güney, Tel Aviv.
Üye olduğu kuruluşlar: BM, IMF, UNESCO, ILO, OECD, WHO, WTO, vb.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
177
TARİHİ GELİŞİMİ
 Yahudiler 1897 yılında yapılan 1. Siyonist kongresi ile devlet kurma
çalışmalarına başladılar.
 Milletler Cemiyeti 1920 yılında, Filistin üzerinde İngiliz mandasını
tanıdı. Bundan sonraki yıllarda Siyonistler dünyanın çeşitli yerlerine
dağılmış bulunan Yahudi topluluklarını Filistin'e göçmeleri için ikna
etme çabalarına girişti.
 Nazi Almanyası'nın Yahudilere soykırım uygulamasıyla Filistin’e
Yahudi göçü hızlandı.
 Filistin meseleyi BM‘ye götürdü.
 BM, Kasım 1947'de Filistin’in biri Yahudi öteki Arap olmak üzere iki
devlet arasında paylaşılmasına karar verdi.
 14 Mayıs 1948’de BM paylaşım planı uyarınca İsrail Devleti’nin
kuruluşu ilan edildi.
 Daha sonra yaşanan Arap-İsrail savaşları ile İsrail genişledi ve
Filistin İsrail’e bağlı özerk bir yapıya dönüştü.
 29 Kasım 2012 tarihinde Filistin'in BM'de 'gözlemci devlet' statüsü
kazandı. İsrail kararı tanımadı.

08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
178
YAHUDİLERİN İSPANYA’DAN GÖÇÜ
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
179
SİYASİ SİSTEM
 İsrail, yasama-yürütme-yargının kuvvetler ayrılığına göre
yapılandırıldığı parlamenter bir demokrasidir.
 Cumhurbaşkanlığı, Knesset (parlamento), hükümet (bakanlar
kurulu) ve yargı devletin temel organlarıdır. Yürütme
(hükümet) yasamanın (Knesset)
güvenine bağlı olarak
çalışır.
 İsrail temelde Musevi şeriatını esas alan bir siyasi ve idari
sisteme sahiptir. Tevrat hükümleri bu açıdan bir nevi anayasa
niteliğini haizdir.
 Hukuk sisteminin esasını 1948’den bu yana gelişmekte olan
bağımsız yazılı hukuk ve mahkeme içtihatları oluşturur.
 Bunlar içerisinde Cumhurbaşkanlığı, Knesset, Hükümet,
Yargı, İsrail Savunma Kuvvetleri, Devlet Müfettişliği, çalışma
hürriyeti ve insan haysiyeti ve hürriyeti gibi devletin temel
niteliklerini ortaya koyan birçok temel kanunlar bulunmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
180
DEVLET TEŞKİLATI
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
181
YASAMA (KNESSET)
 120 Üyeli Knesset (İsrail parlamentosu) ülkenin yasama organı olup




devletin diğer organlarının üstünde yer alır. Üyeleri 4 yılda bir yapılan
genel seçimlerle belirlenir. Seçme yaşı 18, seçilme yaşı 21’dir.
Knesset genel kurul halinde ve 15 daimi komite eliyle çalışır. Genel kurul
oturumlarında, hükümet veya Knesset üyeleri tarafından sunulan yasa
teklifleri hakkında ve ayrıca hükümet politikası ve icraatı üzerine genel
tartışmalar yapılır.
Oylamada kabul edilen teklif oturumda görev yapan meclis başkanı
tarafından imza edilir ve Cumhurbaşkanının, Başbakanın, Knesset
başkanının ve kanunun uygulanmasından sorumlu bakanın imzalarıyla
Resmi Gazetede yayımlanır. Son olarak, adalet bakanınca devletin
mührüyle damgalanır ve kanun haline gelir.
Knesset Devlet Başkanını seçer. Başbakan tarafından seçilen hükümet
üyelerini onaylar. Hükümete güvensizlik oyu verebilir, Başbakanı veya
Bakanları düşürebilir .
Knesset’in Hükümeti denetleme yetkisi vardır. Bu yetkisini devlet bütçesini
onaylama, genel görüşme, soru önergeleri, soruşturma komisyonları
yoluyla veya başkanı Knesset tarafından seçilen ve Knesset’e karşı
sorumlu olan Sayıştay (State Comptroller) yoluyla da kullanır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
182
SİYASİ PARTİLER
 İsrail siyasi hayatının esas öğeleri partilerdir. Partiler radikal
soldan radikal sağ ve din eksenli partilere yayılan geniş bir
yelpazeyi oluştururlar.
 Bu yelpaze içinde merkez sol ve merkez sağ ağırlıklı bir yere
sahiptir. Şimdiye kadar oluşturulan ve içinde radikal sağ, sol
veya din eksenli partilerin yer aldığı koalisyonlarda da
merkezi güçler ağırlıklı konumlarını korumuşlardır.
 İsrail’de nisbi temsil sistemi uygulanır. Son genel seçimde
sandalye dağılımı şöyledir.
 Kadima %22.5, Likud-Ahi %21.6,
YB %11.7,
 Labor %9.9,
SHAS %8.5, Un.Torah Judaism %4.4,
 Un. Arab List %3.4, Hadash %3.3,
National Union %3.3,
 New Movement-Meretz %3,
The Jewish Home %2.9,
 Balad %2.6,
Diğer partiler %2.9.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
183
YARGI
 Yargının bağımsızlığı kanunla teminat altına alınmıştır. Yargıçlar seçimle





gelir ve yetmiş yaşına kadar görevde kalırlar.
Yargıtay (Yüksek Mahkeme): Ülkedeki en yüksek yargı kurumu olarak 14
yargıçtan oluşan yüksek mahkeme bulunur. Ayrıca Cumhurbaşkanı
tarafından atanan bir başsavcı vardır.
İsrail yargı sistemi iki kategoriye ayrılır. Birinci kategori genel hukuk
mahkemeleridir. Genel hukuk mahkemeleri; yüksek mahkeme, bölge
mahkemeleri ve çevre mahkemeleri olarak üç düzeyde teşkilatlanmıştır.
İkinci kategori ise askeri mahkemeler, iş mahkemeleri ve dini
mahkemelerden oluşan özel mahkemelerdir.
Dini mahkemeler, hukuki statü sahibi dini cemaatlerin aile hukukunun
belirli kısımlarını uygularlar. Ülkede Müslüman cemaati, Yahudi cemaati,
Hristiyan cemaati ve Bahai cemaatinin bu tür hukuki statüsü vardır. Bu
konudaki hukuki yapı büyük ölçüde Osmanlı İmparatorluğu döneminden
devralınmıştır.
İdari mahkeme sistemi mevcut değildir. İdari uyuşmazlıklar özel
mahkemelerin alanına girmediği sürece genel hukuk hükümlerine göre
genel mahkemeler tarafından ele alınırlar.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
184
YÜRÜTME
 Knesset tarafından seçilen Cumhurbaşkanı devleti temsil eder.
Yetkileri daha çok semboliktir.
 İcra organının başı olan Hükümet, Başbakan ve diğer Bakanlardan
oluşur. Hükümet yasalarla tanınan yetkileri kullanır, görevleri
yerine getirir. Bakan sayısı 20 – 25 arasında olmaktadır. Başbakan
ve Bakanlar Kurulu Knesset tarafından onaylanmaktadır
(güvenoyu). Knesset ihanetle suçlayarak ya da 80 üyenin oyuyla
Başbakanı görevinden uzaklaştırabilir.
 Öte yandan Hükümet Meclisteki muhalefet nedeniyle görevini
sürdüremezse Meclisi lağvedip, yeni seçimlere gidebilir.
 Hükümet, Şubat 2009 seçimlerinden sonra sağ eğilimli Likud, İsrail
Evimiz Partisi, İşçi Partisi, Şas ve Yahudi Evi partilerinin
uzlaşmalarıyla kurulmuş koalisyon hükümetidir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
185
CUMHURBAŞKANI
 Cumhurbaşkanı, milletin birliğini temsil eder, devletin başıdır. Knesset’in








basit çoğunluğuyla 7 yıllığına tek dönem için seçilir.
Esas olarak törensel ve biçimsel nitelikte olan Cumhurbaşkanlığı görevleri
kanunla tarif edilmiştir:
Yeni seçilen Knesset’in ilk oturumunun açılması,
Knesset’in bir üyesinin yeni hükümeti kurmakla görevlendirilmesi,
Yabancı temsilcilerin itimatnamelerinin kabul edilmesi,
Knesset tarafından kabul edilen antlaşmalar ve kanunların imzalanması,
ilgili kurumların tavsiyesi üzerine, İsrail’in yurt dışındaki diplomatik
misyonlarının başkanları yargıçlar ve İsrail Merkez Bankası guvernörünün
tayin edilmesi,
Adalet Bakanının tavsiyesi üzerine, mahkumların affedilmesi.
Cumhurbaşkanı, bunlardan başka, vatandaşların başvurularını incelemek,
toplum kuruluşlarına saygınlık vermek ve genel olarak toplumda hayat
kalitesini iyileştirmeye yönelik kampanyaları desteklemek gibi kamusal
işlemler ve gayrı resmi görevler yerine getirir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
186
HÜKÜMET
 Devletin yürütme makamı, güvenlik konuları dahil iç ve dış işlerinin
idare edilmesiyle görevli olan hükümettir (Bakanlar Kurulu).
 Politika oluşturma yetkisi çok geniş olan hükümet kanunen bir
başka kurumun görev sahası içinde olmayan herhangi bir konuda
icraat yetkisine sahiptir.
 Hükümet kendi çalışma ve karar alma usullerini kendisi tespit eder.
 Genellikle haftada bir toplanır, gerektiğinde ilave toplantılar
yapılabilir.
 Şimdiye kadar hiçbir parti tek başına iktidara gelememiştir. Bütün
hükümetler çeşitli partilerin koalisyonlarına dayanmıştır.
 Cumhurbaşkanı, istişareler yaptıktan sonra, bir Knesset üyesini
hükümeti kurmakla görevlendirir. Bu üye, hükümet kurma görevinin
kendisine verilmesinden sonra 28 gün içinde, önerilen hükümet
programının bir taslağıyla birlikte bakanlar listesini Knesset
onayına sunar.
 Hükümet genellikle dört yıl süreyle görev yapar.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
187
BAKANLAR
 Başbakan hükümet kurma görevinin kendisine verilmesinden
sonra 28 gün içinde, önerilen hükümet programının bir
taslağıyla birlikte bakanlar listesini Knesset onayına
sunmalıdır.
 Onaylandıktan
sonra,
bakanlar
görevlerinin
yerine
getirilmesinden başbakana karşı sorumlu olurlar ve eylemleri
için Knesset’e hesap verirler.
 Bakanların çoğu belli bir görev sahasına sahiptir ve bir
bakanlığın başındadır; belli bir görev sahası olmaksızın işlev
yapan bakanların özel projeler için sorumluluk almaları
istenebilir.
 Başbakan da belirli bir görev sahasına sahip bir bakan olarak
hizmet edebilir.
 Bakanlar, başbakanın ve hükümetin onayı ile, bir bakan vekili
tayin edebilirler; bakan vekili Knesset üyesi olmalıdır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
188
YEREL YÖNETİMLER
 Yerel yönetimler, belediyeler, yerel meclisler ve bölge meclisleri
şeklinde örgütlenmişlerdir. Belediye başkanları ve yerel meclis
başkanları doğrudan halk tarafından seçilir. Meclis üyeleri ise parti
listelerinden nisbi temsil sistemine göre seçilirler.
 Yerel yönetim organları için seçimler gizli oyla beş yılda bir yapılır.
İsrail vatandaşı olsun veya olmasın, İsrail’de daimi olarak ikamet
eden herkes 17 yaşından itibaren yerel seçimlerde oy verebilir ve
21 yaşından itibaren seçilebilir.
 Yerel yönetim tarafından verilen hizmetler arasında, eğitim, kültür,
sağlık, sosyal hizmetler, yolların bakımı, parklar ve bahçeler, su ve
çevre temizliği hizmetleri vardır.
 Yerel yönetimlerin finansmanı yerel vergilerle ve ayrıca devlet
bütçesinden ayrılan ödeneklerle sağlanır.
 Yerel seçimler, her grup veya listenin yerel yönetimde kazandığı
mevki sayısı temelinde, hükümet ödenekleriyle finanse edilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
189
YEREL YÖNETİM TÜRLERİ
 Kanuna göre üç tür yerel yönetim vardır: 20.000’den fazla nüfusa
sahip kent merkezleri için belediyeler; nüfusu 2.000 ve 20.000
arasında olan kentler için yerel meclisler; ve belli bir yarı çap dahilinde
gruplandırılan birkaç köyden sorumlu bölge meclisleri.
 Her yerel yönetim bir belediye başkanı veya meclis başkanı ve bir
meclis tarafından idare edilir.
 Meclis üyelerinin sayısı, yerleşim yerinin nüfusuna göre İçişleri
Bakanlığı tarafından belirlenir. Şu anda 73 belediye, 124 yerel meclis
ve 54 bölge meclisi vardır.
 Tüm belediyeler ve yerel meclisler, gönüllü olarak Yerel Yönetimler
Birliği adında bir merkezi organda birleşmiştir.
 Belediye ve yerel meclis seçimlerinde, parti aday listeleri için oy verilir.
Belediye başkanları ve yerel meclislerin başkanları doğrudan doğruya
seçilir. Bölge meclisi seçimlerinde her köyden bir aday basit
çoğunlukla seçilir. Seçilen adaylar meclisin üyeleri olurlar. Bölge
meclislerinin başkanları meclis üyeleri arasından seçilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
190
TÜRKİYE - İSRAİL İLİŞKİLERİ
 Osmanlı
Devleti bünyesinde Yahudiler bir cemaat olarak
yaşıyorlardı. İspanya'dan 1491 yılında 200.000'den fazla Yahudi
sınır dışı edildiğinde Osmanlı Devleti bu insanları topraklarında
yerleşmeye davet eden tek ülke olmuştur. Bu tarihten sonra
Yahudiler Osmanlı tarihinde çok önemli bir rol oynadılar.
 Özellikle 16. yüzyılda Yahudiler Osmanlı sarayında hekim, banker,
diplomat görevlerini üstlendiler. Osmanlı tarihi boyunca ticaret,
sanayi ve bankacılık dallarında her zaman ön planda kaldılar.
 Devlet düzeyinde Türkiye-İsrail ilişkileri 28 Mart 1949 tarihinde
Türkiye'nin İsrail'in bağımsızlığını tanımasıyla başlar.
 Türkiye İsrail’le 1950 yılında Elçilik düzeyinde diplomatik ilişki
tesis etmiştir.
 İsrail’in Kudüs’ü başkent yapma teşebbüsü Türkiye’nin İsrail
politikalarında değişikliğe sebep olmuştur.
 Mavi Marmara baskını sonrasında ilişkiler en alt seviyeye inmiştir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
191
SUUDİ ARABİSTAN
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
192
ÜLKE BİLGİLERİ

















Resmi Adı
: Suudi Arabistan Krallığı(1932)
Yönetim Sistemi: Monarşi
İdari Yapı
: Üniter
Başkent : Riyad (6.7 m.), Cidde (4.6 m), Mekke (1.7 m.), Medine (1.3 m.)
Resmi Dil
: Arapça
Kral
: Abdullah Bin Abdulaziz (2005)
Veliahtlar
:Sultan bin Abdul Aziz(1), Nayef bin Abdul Aziz (2)
Nüfus
: 26,534,504 (2012)
Demografik yapı : Arab %90%, Diğer %10
Din
: İslam (%100)
Yüzölçümü
: 2,149,690 km² (Dünya 13.)
Fert B. Milli Gelir : 24,400 $ (2011)-56. Sırada
GSYİH
: 687.7milyar $ (2011)-24. Sırada
Para Birimi
: Riyal
İşgücü
: 7.63 milyon (2011)
İşgücü dağılımı : Tarım %6,7, Sanayi %21,4, Hizmet %71,9
Üye olduğu kuruluşlar: İslam İşbirliği Teşkilatı, İslam Kalkınma Bankası,
Afrika Kalkınma Bankası, Arap Ülkeleri Para Fonu, BM, UNESCO, G-20,
OPEC, IMF, WHO, IMF, OPEC, WTO vb.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
193
TARİHİ GELİŞİMİ
 Arap Yarımadası Mezopotamya ile birlikte Dünyanın en eski
yerleşim yerlerinden birisini meydana getirir. Araplar bu gölgenin en
eski milletlerinden birisidir.
 Tarihte bilinen ve varlığı fiilen devam en eski mabet/ev Kâbe’dir.
 Hz. Muhammed'in 571'de Mekke'de doğması, dünya tarihinde yeni
bir çağ başlatarak, Arabistan'ın önemini artırdı.
 Arabistan 622’de Medine’de kurulan ilk İslam devletinden sonra,
Emeviler, Abbasiler, Memluklerden sonra Osmanlı hakimiyetine
(1517-1918) geçti. Yavuz Sultan Selim ile Hilafet müessesi de
Osmanlı Devleti’ne intikal etti.
 Necit emîri ve vahhabi imamı olan Abdülaziz bin Suud Osmanlı
Devleti ile olan mücadelede başarıya ulaşarak 1926'da Hicaz kralı,
1932'de Suudi Arabistan kralı ilan edildi.
 Abdülaziz El Suud'un ölümünden (1953) sonra yerine geçen oğlu
Faysal (1964) 1975'te öldürüldü.
 Dünyadaki en büyük petrol rezervine ve İslam’ın mukaddes
şehirlerine sahip olan Arabistan kritik bir stratejik önemi haizdir ve
bu sebeple Suudi Arabistan kraliyet ailesi kontrollü bir şekilde ABD
yanlısı politikalar takip etmektedir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
194
SİYASİ SİSTEM
 Suudi Arabistan, Vahhabi yorumuyla şeriat yasalarının anayasa olarak
kabul edildiği bir krallıktır. Devlet kuvvetler birliği esasına göre
yapılandırılmıştır. Kral oldukça geniş yetkilere sahiptir. Yasama yetkisi
ve anayasayı değiştirme yetkisi kralın elindedir.
 Kur’an, Hadis ve Sünnet devletin anayasası durumundadır. Hükümet,
siyasi sistem ve halefiyet ile ilgili kurallar 1993’te çıkarılan Temel Yasa
ile yazılı hale getirilmiştir. S. Arabistan'da "siyade" denilen, kral ve
onun çevresindeki kişilerin oluşturduğu sınıfın yargı dokunulmazlığı
vardır.
 Yönetim kadrosundakilerin büyük bir çoğunluğu ile kendilerine "emir"
denilen idari bölge yöneticilerinin tamamı Suud ailesine mensuptur.
 Bütün üst kademe yöneticileri kral tarafından tayin edilir. Onlar da
kendi emirlerinde çalışacak kişileri tayin ederler.
 Dernek yöneticilerine varıncaya kadar bütün yetkili kişiler tayinle
belirlenir, hiçbir yerde seçim yoluna gidilmez. Yardım kuruluşları ve
dernekleri kurma ve kurdurma yetkisi sadece devletin elindedir. Her ne
amaçla olursa olsun toplantı ve tören için özel izin gerekir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
195
KRAL
 Suudi Arabistan 1932’den bu yana Suud hanedanınca yönetilmektedir.
 Kral Abdullah bin Abdülaziz, 2005 yılında tahta çıkan 6. kraldır. Suudi
Arabistan'da kral seçimi ile ilgili reforma gidilmektedir. Bunun için
oluşturulan Biat adlı özel bir konsey gizli oylama yöntemiyle yeni kralı
belirleyecektir. 3 aday ise Kral tarafından tespit edilecektir.
 Hem yürütme gücünü, hem yasama gücünü elinde tutan kral, Bakanlar
Kurulu'nu kendi atar ve kararlarını veto etme hakkına sahiptir.
 Aynı zamanda Başkomutan olan Kral, kendisine yardımcı olmak ve tahta
varis olmak üzere bir Veliaht Prens atar.
 Siyasal parti de, yasama organı da bulunmamakla birlikte, her yurttaş
"meclis" diye adlandırılan düzenli dinleme oturumlarına doğrudan
başvurarak krala şikâyetlerini iletebilir, yardımını isteyebilir.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
196
YARGI
 Hukuk sistemi, Şeriat hükümleri üzerine kurulu olup ikili yapıdadır. Özel ve





genel yargı arasındaki temel ayrım kullanılan hukuka göre değişmektedir.
Şer'î yargı sistemi Adalet Bakanlığı tarafından yönetilmektedir. "Mahkemei Müstacel" olarak adlandırılan yerel mahkemeler ilk derece, "Mahkeme-i
Kübra" isimli yüksek şeriat mahkemesi ise ikinci derece yargı organlarıdır.
Daha sonraki aşamalarda, dava, sırasıyla Temyiz Mahkemesi'ne, Yüksek
Yargı Konseyi'ne ve "Divan-ı Mezalim"e taşınabilir.
Ticari uyuşmazlıklar özel komiteler tarafından ele alınmaktadır; Şeriat
Mahkemeleri özel bir hüküm yoksa tüm davalara bakar. Bu mahkemeler
pozitif hukuku icra etmek zorunda değildir.
İhtisas Mahkemeleri alanlarına ilişkin düzenlemelerin ya da ilgili hukuk
bölümü kapsamı içinde yargılama yapar.
Yasa ve idare hukuku, temelde kamusal ilişkileri ve özel sektöre ait bazı iş
ilişkilerini düzenler. Ticari davalara ise çoğunlukla özel yargıda bakılır.
Şeriatın normalde bütün herkese karşı işlemesi gerekirken Suudi
Arabistan'da "siyade" denilen ve kralla onun çevresindeki kişilerin
oluşturduğu sınıfın yargı dokunulmazlığı vardır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
197
YASAMA
 Kral 1993'te 60 üyeli bir Danışma Meclisi oluşturmuş ve üyelerinin




tamamını bizzat kendisi belirlemiştir. Ancak bu meclisin yetkileri oldukça
sınırlıdır ve sadece kral istediği zaman toplanmaktadır.
2005 Nisan ayı itibariyle üye sayısı 150’ye yükseltilen Danışma Meclisi’ne,
yasa önerme yetkisi 2003 yılında tanınmıştır. Üyeler Kral tarafından dört yıl
süreyle atanmaktadır. Şûra Meclisi üyeleri, genel itibarıyla Suudi
Arabistan’daki belli başlı aşiretlerin temsilcileri, dini liderleri, önde gelen
işadamları ve öğretim görevlileri ile Hükümet yetkililerinden oluşmaktadır.
Şura Meclisi yasama çalışmalarında rol almakla beraber, Şura Meclisinde
görüşülen yasa tasarıları, Bakanlar Kurulunca kabul edilmesi ve Kral
tarafından onaylanması halinde yürürlüğe girebilmektedir.
Yerel ve taşra bölgesi meclisi üyelerinin yarısını ve Şura Meclis
üyelerinden üçte birinin seçimlere girebilmesi yönündeki niyetlerini,
Bakanlar Kurulu Ekim 2003’te ilan etmesine rağmen, dört beş yılı
kapsayan bir periyotta aşamalı olarak benzer bir seçim tarihi ele
alınmamış veya duyurulmamıştır.
Oy kullanma hakkı 21 yaş ve üzeri erkeklere tanınmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
198
YÜRÜTME
 Kral Abdullah hem devlet, hem de hükümet başkanı (başbakan) sıfatını
taşır (1 August 2005). Başbakan birinci yardımcısı Veliahd Prens
Salman’dır (2012).
 Hükümet fonksiyonları Bakanlar Kurulunca yürütülmektedir. Bakanlar
Kurulu kral tarafından 4 yıllık süreler için atanır ve üyelerinin çoğu kraliyet
ailesindendir.
 Danışma Meclisi’nde görüşülen yasa tasarıları, Bakanlar Kurulu’nca
kabul edildiği ve Kral tarafından onaylandığı takdirde yürürlüğe
girmektedir. Bakanlar Kurulu bu nedenle yasama yetkisine de sahiptir.
Bakanlar Kurulu’nda Dışişleri, Savunma, İçişleri ve Yerel Yönetim
Bakanları gibi kritik üyeler Hanedan üyesidir.
 Yönetim kadrosunu oluşturanların büyük bir çoğunluğu Suud ailesine
mensuptur. Kendilerine "emir" denilen idari bölge yöneticilerinin tamamı
Suud ailesine mensuptur. Yönetimle ilgili önemli kararların aşağı yukarı
tümü, Suudi ailesi tarafından alınır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
199
TAŞRA TEŞKİLATI VE MAHALLİ İDARELER
 Suudi Arabistan, idarî olarak 13 emirliğe , coğrafi olarak dört bölgeye





ayrılmıştır.
Coğrafi bölgeler; Hicaz, Asir, Necid ve doğu bölgeleridir.
İdari bölgeler (emirlik); El-Baha, Şimal Bölgesi, Cevf, Medine, El Kasım,
Riyad, Doğu Bölgesi, Asir, Hail, Cizan, Mekke, Necran, Tebuk’tür.
Her bir bölgenin başında, Kraliyet ailesi mensubu bir Emir bulunmaktadır.
İdari bölgeler altında yer alan şehirlerin valileri ise yine Kraliyet ailesi
mensubu veya Kraliyet ailesine evlilik yoluyla katılmış prenslerdir. Emirler,
Bakan düzeyindedirler.
İl ve ilçelerde atama yoluyla görevlendirilen belediye başkanları ve şura
meclisleri bulunmaktadır.
Mahalli idarelerin gelir kaynakları büyük oranda genel bütçeden tahsis
edilen ödenekler ile yetkilendirildikleri alanlarda alınan vergilerden
oluşmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
200
TÜRKİYE -SARABİSTAN İLİŞKİLERİ
 Osmanlı Devleti’nin yıkılması üzerine kurulan Türkiye Cumhuriyeti,
Osmanlı topraklarında kurulan devletlerin siyasal bağımsızlıklarını tanıdı.
Suud ailesinin kurduğu Necid ve Hicaz Krallığı ile de kuruluşundan
hemen sonra 3 Ağustos 1929 tarihinde bir Dostluk ve Barış Antlaşması
imzalayarak yeni devletle diplomatik ilişkiler kurmuş, siyasal
bağımsızlığını ve ülkesel bütünlüğünü kabul ettiğini ilan etmiştir.
 1983’ten sonra ilişkiler gelişme kaydetmiştir. Suudi Arabistan’la ekonomik
ilişkilerimiz petrol fiyatlarının artmaya başladığı 1973 yılından itibaren
müteahhitlik hizmetleri ve işçi gönderilmesi şeklinde başlamış ve bu
ilişkiler 1985 yılında zirveye ulaşmıştır.
 İkili ilişkilerde en sıkıntılı dönem, 2002 yılında Mekke’deki Ecyad
Kalesi’nin yıkımı sonrasında yaşanmıştır.
 ülke nüfusunun yaklaşık %27’si yabancılardan oluşmaktadır. Halklar
arası ilişkiler iyi düzeydedir. Suudi Arabistan’da, çoğu hizmet
sektörlerinde çalışan 115 bin civarında Türk vatandaşı bulunmaktadır.
Bunların verimliliği ve yeteneklerinin üstünlüğü genel kabul görmektedir.
 İki ülke arasında yaklaşık beş milyar dolarlık bir dış ticaret hacmi
bulunmaktadır.
08.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
201