Transcript İran

YRD. DOÇ. DR. MAHMUT BOZAN
Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı
İRAN
ÜLKE BİLGİLERİ


















Resmi Adı
: İran İslam Cumhuriyeti (1979)
Başkent
: Tahran
Resmi Dil
: Farsça
Yönetim Sistemi
: İslami Cumhuriyet
Siyasi Yapı
: Uniter
Devlet Başkanı
: Mahmud Ahmedinejad
Önder
: Ayetullah Ali Hamaney
Nüfus
: 78,868,711(2012) 18. sıra
Demografik yapı : Farsi 61%, Azeri 16, %, Kürt 10,%, Lur 6%, Diğer 7%
Dini Yapı
: %98 Müslüman (%89 Şia,%9 Sünni) %2 Diğer
Yüzölçümü
: 1,648,195 km² (Dünya 18.)
Fert Başına Milli Gelir:13,200 $ (2011)-93. Sırada
GSYİH
: 990.8 milyon $ (2011)-18. Sırada
Para Birimi
: İran Riyali
İşgücü
: 26,37 milyon (2011)
İşgücü dağılımı
: Tarım %10,3, Sanayi %40,2, Hizmet %49,5
Yönetim Kademesi : Eyalet (30), İl (76), İlçe (647), Belediye ve Köyler
Üye olduğu kuruluşlar: UN, OPEC D-8, ECO, FAO, ILO, IMF, WHO, WTO
vb.
İRANDA KURULAN DEVLETLER
Bugün İran olarak bilinen yer ilk medeniyetlerin çıktığı bir bölgedir. MÖ
4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. İran tarihi İslam'dan önce ve sonra
kurulan devletler olarak iki başlık altında incelenebilir.
İran’da İslam öncesi kurulan devletler:
 Elamlılar (M.Ö. 1100-728),
Medler (M.Ö. 728-550),
 Persler (M.Ö. 550-330),
Sasaniler (226-650)
İslam'dan sonra kurulan devletler:
 Emeviler (661-750)
Abbasiler (750-1258)
 Gazneliler (963-1187)
Büyük Selçuklu Devleti (1037-1194)
 Timur Devleti (1370-1506)
Karakoyunlular (1407-1468)
 Akkoyunlular (1378-1508)
 Safevi Devleti (1501-1722): Kaçarlar Hanedanı (1781-1925),
Pehlevi Hanedanı (1925-1979),
 İran İslam Cumhuriyeti (1979- ):
Humeyni dönemi:(1979-1989)
Rafsancani dönemi: (1989-1997)
Hatemi dönemi: (1989-2005)
Ahmedinejad dönemi: (2005- ...)
4
TARİHİ GELİŞİMİ
 İran’ın
tarihi şüphesiz en temel kırılmayı İslam’a geçişle
yaşamıştır.
 800 yıllık Arap hakimiyetinden sonra Safeviler iki güçlü ve
karizmatik şahları (Şah İsmail ve Büyük Şah Abbas) vasıtasıyla
güçlü bir merkezi hükümet kurarak ilk kez devlet kelimesini
hanedanlık yerine kullanmaya başlamıştır.
 Şiiliğin resmi devlet dini olarak kabul edilmesiyle bu durum
ideolojik bir çerçeveye oturtularak İranlılık kimliğiyle birleştirilmiştir.
 Osmanlı Devleti’nde yaşanan gelişmelere paralel olarak İran’da da
meşrutiyet (1905-1909) ilan edilmiş ve ülke ilk anayasasına
kavuşmuştur.
 1979 yılında Humeyni tarafından gerçekleştirilen “İran İslam
Devrimi” ile Pehlevi hanedanı yıkılmış, şahlık rejimi yerine
bugünkü siyasi rejimin temelleri atılmıştır.
 Devrim sonrası batının kışkırtmasıyla başlayan Irak-İran
savaşı(1980-1988) her iki ülke için de yıkım olmuş, daha sonra
bölge ABD ve İsrail politikalarına göre yeniden şekillendirilmiştir.
DEVLET TEŞKİLATI
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
6
SİYASİ SİSTEM
 İran İslam Cumhuriyeti, kanunların anayasa ve şeriata aykırı
olamayacağını ve her şeyin üstünde bir Dini Liderin (Veliyi Fakih)
bulunduğunu ifade etmektedir.
 İran’daki mevcut devlet düzenini, Humeyni tarafından geliştirilen
Velayet-i Fakih teorisine dayanarak oluşturulan bir tür anayasal
“Dini Liderlik” rejimi olarak tanımlamak mümkündür.
 Anayasaya göre dini lider iki aşamalı da olsa halk tarafından
seçiliyor. Önce halk, dini liderin seçiminde “ikinci seçmen” olarak
görev yapan Meclis-i Hobregan’ı (Uzmanlar Meclisini), Meclis-i
Hobregan ise dini lideri hayatta kaldığı sürece görev yapmak
üzere seçiyor. Meclisi Hobregan’a normal vatandaşlar değil, din
adamları seçilmektedir.
 Dini liderin sahip olması gereken özelliklerin kimde bulunduğunu
(Ayetullah ve Mercii-i Taklit olması), kimin bu nitelikleri ve şartları
taşıdığını da ancak din adamları belirlemektedir.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
7
ŞİA MEZHEBİ
 Şia hilafet yerine imameti savunduğu ve 12. imam da kayıp olduğu için




devlete mesafeli durmuş ve devlet teorisi geliştirememiştir. Bu sebeple
devletten uzak durmak, vergi vermemek, ihtilafları kendi içinde çözme yolunu
tercih etmiştir.
İran’da Safeviler devlet kuruncaya kadar Şia hakim mezhep değildi.
Safevilerle birlikte Şia İran’ın resmi mezhebi oldu.
Şia’nın 3 ana kolu vardır. Caferiyye, Zeydiyye ve İslamiliye. Bunlar içinde en
büyük gurup İran, Irak ve Azerbaycan’da geçerli olan Caferiyye koludur.
Sünni Afgan Nadir Şah’ın İran’a hakim olması Şia mezhebini eski konumuna
getirdi. Bu dönemde şiiliğin uygulanmasında usuliler (ictihat) ve ahbariler
(kitap, sünnet ve imamlara uyma) arasındaki mücadelede usuliler galip
geldiler. Usulilerle birlikte güçlü müctehitler (ayetullah) 12. imamın
yokluğunda onun yerine velayet hakkını kullanacak, halk onlara tabi olacaktır.
Humeyni velayeti fakih anlayışını tevhid doktrini olarak yeniden kurgulamıştır.
Buna göre en üst otorite Allah’a aittir. Hükmü icra 12. imam olan Mehdiye ait
olup o gelinceye kadar velayeti fakih tarafından vekaleten kullanılacaktır.
Siyaset ile din müttehittir. İhtilaflar usuli geleneğine göre ictihatla çözülecektir.
İslami olmayan yönetimlerle zafere kadar savaşılacaktır.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
8
DİNİ LİDERLİK (VELAYET-İ FAKİH)
 İran İslam Cumhuriyeti sistemini diğer devlet düzenlerinden farklı
kılan en önemli birim, Dini Liderlik (Velayet-i Fakih) kurumudur.
Rejiminin meşruluk kaynağı Velayet-i Fakih ilkesi ve onu
uygulayan önderlik makamında toplanmıştır. Son karar verme
mercii olarak önderin tüm güçler üzerinde sıkı kontrol ve denetimi
göze çarpmaktadır.
 Anayasa’ya göre nihai otorite, Mehdi gelene kadar Dini Lider’e
aittir.
 İslami devletin egemenlik araçları olarak kabul edilen yasama,
yürütme ve yargı güçlerinin üzerinde önderlik makamı vardır.
 Dini Lider Meclisi Hubregan tarafından kaydı hayat şartıyla seçilir.
Dini Liderlik Makamı için gerekli şartlar:
 1- Fıkıh konusunda yeterli bilimsel özelliklere sahip olması,
 2- İslam Ümmetine rehberlik için gerekli adalet ve takvaya sahip
olması,
 3- Sosyal ve Siyasal alanlarda doğru görüş, yiğitlik ve yöneticilik
yeteneğine sahip olmasıdır.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
9
DİNİ LİDERİN GÖREVLERİ
 Dini Lider (Velayeti Fakih) İran rejimi için hayati önemi haiz devlet
makamları ile ilgili atama ve görevden alma yetkilerini elinde tutar.
Seçilmiş hükümetin yetki ve kapasitesini büyük oranda
sınırlandırabilme yeteneğine sahiptir.
 Önderin görev ve yetkileri şöyledir:
 İran İslam Cumhuriyetinin genel politikalarını belirlemek,
 Rejimin genel politikalarının uygulanmasının denetimini yapmak,
 Gerekli gördüğü durumlarda referandum’a karar vermek,
 Millet
tarafından
seçilen
cumhurbaşkanını
onaylamak,cumhurbaşkanının
azli
ve
yargının
önerisi
doğrultusunda mahkumların cezalarını hafifletmek.
 Dini lider düzenli ordu, devrim muhafızları, polis, jandarma ve
güvenlik kuvvetleri dahil tüm askeri kurumların komutan ve
yardımcılarını atama yetkisini elinde bulundurur. Aynı zamanda,
başkomutan sıfatına da sahiptir.
 Dini Lider ekonominin yaklaşık yüzde 70’ini elinde tutan dini ve
ticari vakıfların başkanlarını da atar.
MECLİS (MECLİS-İ ŞURA-YI İSLAMİ)
 İran parlamentosu (Meclisi Şurayı İslami) 290 milletvekilinden oluşmakta




ve 4 yıllığına halk tarafından seçilmektedir. Seçme yaşı 15, seçilme yaşı
25’dir.
Yasama iki şekilde yapılmaktadır. Birincisi ve yaygın şekli İslami Danışma
Meclisi tarafından yapılan ve Korucu Şura tarafından onayladıktan sonra
yürürlüğe giren kanunlar ve ikinci ve istisnai olan durumlarda ise halk
oylamasıdır.
Meclisin ikinci görevi kanunları yorumlamak ve açıklamaktır. Mevcut
mevzuata göre Meclisin çıkardığı kanunlar cumhurbaşkanı tarafından
yürürlüğe konulmadan önce Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından
Anayasa ve Şeriata uygunluğunun onaylanması gerekir.
Konsey, bir yasayı bunlara uygun bulmazsa Meclise geri gönderir.
Meclis’in direnmesi durumunda yasa, arabulucu konumundaki Düzenin
Yararını Teşhis Heyeti’ne gider.
İran’da bilinen şekliyle siyasi parti yoktur. Mecliste parti gurupları da
yoktur. Ülkenin bağımsızlığını zedelemeyecek, ülke menfaatlerine aykırı
davranışlar yapmayacak bütün oluşumlar İçişleri Bakanlığından onay
almak zorundadır.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
11
UZMANLAR MECLİSİ (MECLİS-İ HOBREGAN)
 İlk Uzmanlar Meclisi devrimden sonra 1 Nisan 1979’da yapılan
referandumla monarşiye son verilmesinin ardından yeni Anayasa
hazırlamak amacıyla, bir nevi Danışma Meclisi olarak kuruldu.
70’ten fazla üyesi genel seçimle belirlendi.
 Hazırladığı Anayasa taslağı, 2 Aralık 1979’da yapılan
referandumla kabul edildikten sonra dağıldı. İkinci Uzmanlar
Meclisi’nin 83 üyesi Aralık 1982’de yapılan Uzmanlar Meclisi şu
anda tamamı din adamı 86 üyeden oluşuyor. Üyeler 8 yıllık
dönem için iki turlu seçimle belirlenmekte ve başka görevler de
yapabilmektedir.
 Uzmanlar Meclisi’nin asıl görevi, İran Dini Liderlik makamı
boşaldığında yerine yenisini seçmektir.
 Aynı zamanda İran Dini Liderini denetleme, anayasada belirlenen
niteliklerinde eksilme olması yada bu nitelikleri başından beri
taşımadığının ortaya çıkması durumunda onu görevden alma
yetkilerine sahiptir.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
12
ANAYASAYI KORUYUCULAR KONSEYİ
(Şura-yı Nigehban-ı Kanunu Esasi)
 Koruyucu Şura bir denetleme ve koruma kurumu olup İran siyasi





sistemine Meşrutiyet (1906-1911) anayasası ile girmiştir.
Korucu Şura Anayasa’ya göre on iki kişiden oluşmaktadır. Altı kişi Dini
Lider tarafından İslam bilginleri (Fakih) arasından altı yıllığına
atanmaktadır. Diğer altı kişi yargı yüksek makamı tarafından Müslüman
hukukçular arasından Meclise önerilir ve Meclis üyeleri tarafından
seçilirler. Bu üyelerin yarısı her üç yılda bir kura ile yenilenir ve yerlerine
başkaları seçilir.
Anayasa Mahkemesi niteliği taşıyan bu kurumun esas görevi mecliste
çıkarılan yasaların Anayasa ve İslami kurallara (Şeriata) uygunluğunu
denetler. Meclis kararları üzerine görüşünü 10 gün içinde bildirmek
zorundadır. Aksi takdirde karar geçerli sayılır.
Meclisi Hobregan’ın seçimlerini denetler ve adayları kabul veya
reddedebilir.
Koruyucu Şura bu haliyle İslami Şura Meclisi’nin üzerinde bir organ
özelliği taşımaktadır.
Koruyucu Şuranın İran’da yapılan tüm seçim ve halk oylamalarını
denetleme sorumluluğu vardır.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
13
DÜZENİN YARARINI TEŞHİS HEYETİ
(Mecme-yi Teşhis-i Maslahat-ı Nizam)
 Anayasa ve yasaların Şeriata uygunluğu konusunda Meclis ile
Anayasayı Koruyucular Konseyi arasında çıkan anlaşmazlıklara
son çözümü getiren kurum niteliğini taşımaktadır.
 Humeyni tarafından 6 Şubat 1988’de, Meclis ile Anayasayı
Koruyucular Konseyi arasında çıkan bir anlaşmazlığı çözmek
üzere kurulmuştur.
 En kritik görevi dini liderin görevini yerine getirememesi
durumunda yeni lider seçilinceye kadar Liderlik Konseyine üye
seçimi ve
konseyin vereceği kararların geçerliliği için ¾
çoğunlukla onay durumudur.
 Maslahatı Nizam heyetinin sabit ve değişken üyeleri vardır ve
hepsi de Dini Lider tarafından tayin edilir. Üyeleri arasında
cumhurbaşkanı, meclis başkanı, yüksek yargı başkanı ile
koruyucular konseyinin 6 dini uzmanı da bulunmaktadır.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
14
MİLLİ GÜVENLİK YÜKSEK KONSEYİ
(Şura-yı Aliye-yi Emniyet-i Milli)
 Milli Güvenlik Konseyinin varlık sebebi İslam Devrimini
korumak, ülkenin milli menfaatlerini ve toprak
bütünlüğünü korumaya yönelik tedbirleri almaktır.
 Güvenlik Konseyi İran’ın en yüksek savunma, güvenlik ve
istihbarat birimidir.
 Konseyin başkanı Cumhurbaşkanı olmakla birlikte esas
güç
Dini Liderle düzenli ilişki içinde olan konsey
sekreteryasındadır.
 Konseyin üyeleri arasında yasama, yürütme ve yargı
organlarının
başkanları,
genelkurmay
başkanı,
bütçe/planlama işleri başkanı ile Dini liderin 2 temsilcisi,
devrim muhafızları komutanı, dışişleri, içişleri ve
istihbarat bakanları da bulunur.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
15
YARGI (GUVVE-Yİ GAZAYİ)
 İran İslam Cumhuriyetinin devlet teşkilatını belirleyen Anayasası
1979 yılında kabul edilmiş olup 14 bölüm ve 177 maddeden
oluşur.
 Anayasaya göre yargı gücünün başkanlığını doğrudan Dini Lider
tarafından altı yıllığına atanan adil, yargı konularına vakıf, tedbirli
ve idarecilik özelliklerine sahip bir Ayetullah yürütür.
 İran’da Devrim Mahkemeleri, Yargıtay Karşılığı Yüksek Divan Ve
İdari Adalet Divanı, Ulema Mahkemesi Ve Basın Mahkemesi gibi
çok sayıda uzmanlık mahkemeleri vardır.
 Yargı konusu İslam ideolojisi doğrultusunda hareket eden milletin
haklarını korumak ve olası sapmaları önlemek açısından oldukça
önemlidir.
 Bu yüzden yargı sisteminin oluşumu için, İslami adalet ilkesi ve
adil ve ilkeleri iyi bilen hakimlerin mevcudiyeti ön görülmüştür.
YÜRÜTME GÜCÜ (GUVVE-Yİ MÜCRİYE)
 Anayasanın 60. maddesine göre yürütme görevi bu kanunla doğrudan
Dini Lidere verilen konular dışında, cumhurbaşkanı ve bakanlar tarafından
yürütülecektir.
 Anayasanın 113. maddesinde göre Dini Lider’den sonra en yüksek
makam cumhurbaşkanıdır. Cumhurbaşkanı yürütmenin başı olmasına
rağmen, tüm yetkiler elinde olmayıp bazı yetkiler doğrudan önderlik
makamına verilmiştir.
 Cumhurbaşkanı bakanların yanı sıra, cumhurbaşkanı yardımcılarını da
atar. Hükümetin Meclis tarafından güvenoyu alması gerekmeyen Merkez
Bankası Başkanı, Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi, Kültür Devrimi Yüksek
Konseyi gibi doğal üyeleri de bulunur.
 Başlıca görevleri genel politikaların (iç ve dış) belirlenmesinde, hükümet
ile Meclis arasında anlaşmazlık çıktığında yada yasaların anayasa veya
şeriata aykırılığı gündeme geldiğinde baskı aygıtı olarak devreye girer.
 Yasama, yargı, yürütme gibi bir devletin geleneksel kurucu birimlerinin
yanı sıra bir takım anayasal kurumların varlığı ve İran politikasında etkin
rol oynaması kuvvetler ayırımı ilkesini zayıflatmaktadır.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
17
CUMHURBAŞKANI
 Önder’den sonra cumhurbaşkanı en yüksek makamdır ve anayasa
ile doğrudan öndere verilen görevler dışında yürütmenin başı
sayılmaktadır.
 Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından 4 yıllığına en fazla iki
dönem seçilir ve Dini liderin onayı ile göreve başlar.
Cumhurbaşkanı seçilebilmek için İran asıllı, İran vatandaşı,
sabıkasız, idareci, tedbirli, güvenilir ve takva sahibi olmak gibi
şartlar aranır.
 Cumhurbaşkanının görevleri arasında;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Anayasanın uygulanması sorumluluğu,
Bakanların seçimi ve görevden alması,
Bakanlar Kuruluna başkanlık etmesi,
Dışişleri Bakanının önerisi ile büyükelçilerin atanması,
Resmi törenlerde bulunması ve devlet nişanlarını takması,
Kararname düzenleme ve uygulama,
Milli Güvenlik Yüksek Şurasının Başkanlığı bulunur.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
18
BAKANLAR KURULU
 Bakanlar kurulu ülkenin en yüksek yürütme organı olup, kurula





cumhurbaşkanı veya cumhurbaşkanı 1. yardımcısı başkanlık eder.
İran İslam Cumhuriyeti’nde Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulunun başkanı
olarak bakanlıklar arasında işbirliğini sağlamakta ve hükümetin genel
siyasetinin yürütülmesini gözetlemektedir.
Bakanlar cumhurbaşkanına karşı sorumludur ve onun tarafından atanırlar.
Hükümetin Meclisten güven oyu alması gerekir.
Hükümet Dini lidere, Meclise ve halka karşı sorumludur. Meclis güvenoyu
mekanizması ile hükümeti denetler.
Bakanlıklar devlet teşkilatının en üst birimleridir. Anayasaya göre
bakanlıkların sayısı meclis tarafından belirlenmektedir. Ancak
uygulamada, bakanlıkların sayısı ve görev dağılımı konusunda karar
verme hükümete verilmiştir. Halen hükümette 22 bakan bulunmaktadır.
Her bakan ona verilen yetkiler doğrultusunda, cumhurbaşkanı ve meclise
karsı sorumludur. Ayrıca kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri
altındakilerin eylem ve işlemlerinden de sorumludur.
ORDU VE DEVRİM MUHAFIZLARI
 Şah dönemindeki ordu tasfiye edilerek yönetimi subaylardan
ulemaya aktarılmıştır. Görevi ise sadece İran’ı korumak
değil, Allah’ın kanunlarını geçerli kılmak için cihat emek
olarak tanımlanmıştır.
 İran’da iki tür ordu bulunmaktadır. Birincisi İslami
Cumhuriyet
Ordusu,
diğeri
Devrim
Muhafızlarıdır
(Pasdaran).
 Bu iki ordu genelkurmay başkanlığı altında birleşir. Ordu ve
pasdaranın komutanlarını Dini Lider tayin eder ve bunlar
sadece lidere karşı sorumludur.
 İçişleri bakanlığına bağlı olan polisler dahilde asayişi
sağlamada devrim muhafızlarına bağlı besiç denilen bir nevi
jandarmalarla görev paylaşımı yaparlar.
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
20
TAŞRA ÖRGÜTÜ
idare, üstlendiği kamu hizmetlerini tüm ülke düzeyinde
yürütebilmek için taşrada da örgütlenmiş bulunmaktadır. İran idari olarak
ostanlara; ostanlar şehristanlara; şehiristanlar da bahşlara ayrılır.
 Ostanların merkezi genellikle ostandaki en büyük şehir olmaktadır. Ostan
yönetiminin başında Bakanlar Kurulunca onaylanmış ve İçişleri Bakanı
tarafından atanmış olan bir vali-komutan bulunur. İran idari olarak 30
ostana ayrılmıştır:
 İl: valiler kendi bölgelerinde devletin yüksek temsilcileri olarak görev
yapmaktadırlar ve oldukça geniş yetkilere sahipler. Valiler illerde merkezi
hükümetin temsilcisi olduklarından, devletin genel politikalarını görev
bölgelerinde uygulamak ve gözetlemek zorundadır.
 İlçe: İlçe örgütü, il örgütüne paralel bir örgütlenme gösterir. İlçe
yönetiminin başı olan kaymakam, görevini valinin hiyerarşik denetimi
altında, onun emir ve direktiflerine göre yürütür.
 Bucak: İlçelerin altında yer alan bucaklar, bucak müdürü tarafından
yönetilir. Bucak Müdürünün görevi kaymakamların görevlerine
benzemektedir.
 Merkezi
ŞURALAR
13.04.2015
Dr. Mahmut Bozan Kamu Yönetimi-1
22
YEREL YÖNETİMLER
1. Yerel İslami Şuralar:
o
o
o
o
o
İran İslam Cumhuriyeti devlet örgütlenmesinde yerel ve işlevsel olmak
üzere 2 tür şura mevcuttur. Şura Meclislerine aday olanlar halkoyu ile dört
yıllığına seçilirler. Seçme yaşı 15, seçilme yaşı 25 tir.
Yerel şuralar toplumsal, ekonomik, bayındırlık, sağlık ve diğer faaliyetlere
ilişkin programların halkın işbirliği ile çabuk yürütülmesi amacıyla yerel
ihtiyaçlar ve öncelikler göz önünde tutularak kurulmuşlardır.
2. Belediyeler:
Nüfusu en az beş bin kişi olan yerde belediye teşkilatı kurulur. Belediye
örgütünü kurma yetkisi ve kararı içişlerine aittir.
Önemine ve durumuna göre nüfusu beş binin altında olan bazı yerlerde
içişleri bakanlığının talimatı ile belediye kurulabilir.
Belediye örgütü tüzel kişiliğe sahiptir. Belediye başkanı şehir şurası
tarafından, şehir şurası oluşmayan yerlerde, İçişleri Bakanı tarafından bu
göreve dört yıllığına atanır.
Tahran ve il merkezlerinin belediye başkanları, şehir şurası tarafından
önerilir ve İçişleri tarafından onaylanır.
Belediye başkanları sadece iki dönem arka arkaya atanabilirler.
TÜRK - İRAN İLİŞKİLERİ
• İran Orta Asya-Hazar Denizi Havzası-Ortadoğu üçgeninin kesişme
•





noktasında yer aldığından, jeopolitik ve jeostratejik öneme sahiptir. Bu
üçgen dünya enerji kaynaklarının ana merkezidir.
İran’da uzun yıllar Türk hanedanları hükmetmiş olup halen ciddi bir Türk
nüfus yaşamaktadır.
Osmanlı Devleti ile İran arasında hakimiyet mücadelesi olmuş, ancak
liderliği Osmanlı devleti elinde tutmuştur.
İki ülkeyi ayıran bugünkü sınır 1639’da imzalanan Kasr-ı Şirin
antlaşmasına dayanmaktadır. Bu sınır Türkiye’nin komşularıyla olan en
eski sınırıdır.
Cumhuriyetle birlikte İran ile ilişkiler olumlu bir seyir izlemekle birlikte
Kafkaslar ve Orta Asya’da rekabet eksik olmamıştır.
İran İslam Devriminden sonra ilişkilerdeki istikrar kısmen bozulmuş ve
özellikle İran’ın PKK’ya verdiği açık-örtülü destek zaman zaman krize yol
açmıştır.
Türkiye ile İran arasında ticari ilişkiler gelişmektedir. 2011 yılında İran’a
ihracatımız 3,5 milyar dolar, ithalatımız ise 12,5 milyar dolar olmuştur.
Son dönemde İran’a yapılan iktisadi abluka sebebiyle petrol ticareti altın
üzerinden yapılmaktadır.
PANEL: ŞİİLİK VE İSLAM
PANELİSTLER:
2. ÖĞRETİM:
N. ÖĞRETİM:
1. Muhammet Muhlis Karal
1.Gözde Doğu
2. Sultan Büyükduman
2. Birgül Toprak
3. Nurcihan Altay
3. Semra Aktaş
4. İlker Tufan
4. Ziya Çatma
5. Salih Durğay
13.04.2015
Dr.Mahmut Bozan- Karşılaştırmalı Kamu Yön.
25