Transcript Öğretim Stratejileri-1

BÖLÜM IV
Eğitim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri
Eğitim Bilimlerinde Araştırma
Yöntemleri




Bilimin İşlevleri
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları
Nicel ve Nitel Araştırma
Eğitimde kullanılan Belli Başlı Araştırma Yöntemleri
* Tarama Yöntemi
* Gözlem Yöntemi
* Deneysel Yöntem
* Tarihi Yöntem

Bilimin gelişmesinde en önemli adım 17. ve 18. yüzyılda yaşanan
‘Aydınlanma’ döneminde başlamıştır. Bu akım tanrının ellerinde
olmaktan ziyade, insanın aklını kullanarak kendisini
geliştirebileceğini savunmuştur.

Bu dönemin düşünürlerinden Locke ve Hume, felsefenin temel
sorunlarını bilginin ne olduğunu ve nasıl üretildiğine yönelterek,
görgücülük (empiricism) ve gerçekçiliğin ilkelerini formüle
etmişlerdir.

Galile ve Newton ise pozitivist yaklaşımın temellerini oluşturan
çağdaş bilimsel düşünceye ilk biçimini vermiştir.

Bilim, bilgiler nesilden nesile aktarılarak, diğer bir değişle eğitim
yoluyla gelişmiştir. Bu nedenle önemli düşünürler tarih boyunca
eğitimin, ne, ne için ve nasıl olduğu konusunda da görüş
bildirmişlerdir. Fakat eğitimin bir bilim olarak kabul edilmesi ancak
20. yüzyılın ortalarında gerçekleşmiştir.

Bir çalışma alanının bilim olarak nitelendirilebilmesi için öncelikle
bilimsel yöntem kullanılarak bilgi üretilmesi gerekir.
Bilimin İşlevleri



Bilimin olayları ve nesneleri betimleme, aralarındaki ilişkileri
yordama ve anlama (açıklama) olmak üzere üç temel işlevi
vardır.
Betimleme, olayları ve ilişkileri tanımlama, sınıflandırma ve
kategorize etmeyi içerir. Bu çaba, var olan durumun, olayın,
problemin tanımlanmasını sağlar.
Bilimsel araştırmanın diğer bir işlevi ise belli koşullarda
meydana gelen olayların sonucunu yordamadır. Yordama
araştırmaları ilişkiseldir. Diğer bir deyişle, iki yada daha çok
değişken arasındaki ilişkiye bakılır. İlişki yüksekse bir değişkenin
varlığında diğer değişkenin de olabileceği tahmin edilir.
Bilimin İşlevleri

Bilimin anlama işlevi ise, belli bir olayın nedenini açıklamaktır. Anlama
ya da açıklama bilimin varmak istediği son noktadır.bilimler bu
işlevleriyle doğal ve toplumsal olay ve durumların nedenlerini ortaya
çıkarırlar ve genellemeler üretirler. Bu genellemelerin birbirleriyle
ilişkileri sistemleştirilerek, açıklama daha anlamlı bir duruma gelir.

Betimleme ve yordama çalışmaları anlamanın ön koşuludur. Diğer bir
deyişle bir durumu anlamak için önce betimlemek, değişkenler
arasındaki ilişkiyi bulmak ve son olarak da bu ilişkinin nedenini
açıklamak gerekir.
Bilimin İşlevleri

Bilimler, anlama işleviyle keşfettikleri genelleme ve
ilkeleri sistemleştirerek kuramlar oluştururlar.
Kuramlar, bilimsel çalışmalardan elde edilen
genellemeler, sistemli bir yaklaşımla bütünleşerek
uygulamalara yol gösterir.
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları

Eğitim bilimi, kişilerin davranışlarının planlı olarak değiştirilmesi ve
geliştirilmesi yasa ve ilkelerini bulmaya, bu amaçla teknikler geliştirmeye
çalışan uygulamalı bir bilim dalıdır. Eğitim bilimi de diğer bilim alanlarında
olduğu gibi, bilimsel bilgi üretmek amacıyla, bilimsel yöntemi kullanır.

Bilimsel yöntem, kontrollü gözlem ve gözlem sonuçlarına dayanan mantıklı
düşünme yolları kullanarak olayları açıklamaya yönelik hipotezler kurma ve
bunları doğrulama sürecidir. Bu süreçte bilim adamlarınca ortak olarak kabul
edilen 7 aşamadan geçilir.
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Araştırma Probleminin Tanımlanması
Alan Yazının Taranması
Hipotezlerin Kurulması
Araştırma Deseninin (yönteminin) Seçilmesi
Verilerin Toplanması
Verilerin Analizi ve Yorumlanması
Raporun Yazılması
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları
1.
Araştırma Probleminin Tanımlanması:

Bütün araştırmalar bir araştırma problemiyle başlar.
Problem çoğunlukla araştırmacının gözlemlerine dayalı
olarak, merak güdüsüyle ortaya çıkar. Bir problem,
çalışma alanındaki eksik olan bir bilginin tamamlanması
ya da uygulamada çıkan bir sorunun çözümlenmesi
amacıyla tanımlanabilir.

Eğitim biliminin temel amacı, öğretimin niteliğini artırarak,
öğrenenlerin eğitim hedeflerine ulaşmasını sağlamaktır.
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları
Eğitim araştırmalarını, öğrenci özelliklerinin betimlemesi ve
başarıyla ilişkilerinin açıklanması; öğretim yöntem, teknik ve
araçlarının geliştirilmesi; okul yönetimi; eğitim politikalarının
genişletilmesi başlıkları altında ele almak mümkündür.
Eğitim araştırmalarının konusu çok çeşitli olmakla birlikte, bilimsel
yöntemle bilgi üretilirken sorunların çok iyi tanımlanıp
sınırlanması gerekir.
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları
2.
Alan Yazının Taranması:

Araştırma konusu seçildikten sonra, alan yazında
seçilen konuyla ilgili olarak ne tür araştırmalar
yapıldığının incelenmesi ve var olan bilgilere dayalı
olarak bilinmeyenlerin araştırılması gerekir.

Alan yazının taranması araştırmacının problemi daha
doğru biçimde tanımlamasını ve bir sonraki aşama
olan hipotezlerin bilimsel verilere dayalı olarak
kurulmasını sağlar.
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları
3. Hipotezlerin Kurulması:

Bu aşamada ilk gözlemlerden, olayların incelenmesinden, alan yazındaki
bilgilerden yararlanılarak araştırma problemiyle ilgili değişkenler arasındaki
olası ilişkiler tahmin edilir. Bunlara araştırmanın hipotezleri denir. Araştırmanın
temel amacı, bu hipotezlerin doşruluğunu test etmektir.
4. Araştırma Deseninin (Yönteminin) Seçilmesi:

Bilimsel araştırma yapılırken, hipotezler kurulduktan sonra, verilerin
toplanmasında izlenecek yolun belirlenmesi gerekir. Araştırmacılar verilerin
güvenilir bir biçimde toplanması için tarama, gözlem, deneysel ve tarihi
yöntem gibi yöntemler geliştirmiştir.
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları
5. Verilerin Toplanması:

Bu aşamada, hipoteze ve yönteme en uygun veri toplama teknikleri belirlenir.
Eğitimde veriler anket, psikolojik testler ve başarı testleri gibi bir dizi sorudan
oluşan araçlarla ya da belli bir ortamın videoya kaydedilmesi ve gözlem
formlarıyla toplanır.
6. Verilerin analizi ve Sonuçların Yorumlanması:

Veri toplama araçlarıyla toplanan bilgierin anlamlı hale getirilerek
yorumlanabilmesi için çeşitli istatistiksel yöntemlerle analiz edilmesi gerekir. En
basit istatistikler, ölçeklerden elde edilen puanların yüzdeleri, frekans
dağılımları ve ortalamalarıdır.
Bilimsel Yöntem ve Aşamaları
7. Araştırma Sonuçlarının Rapor Edilmesi:

Araştırmanın son aşaması, araştırma sürecinde yapılan tüm
çalışmaların rapor haline getirilmesidir. Bilimsel bir raporun
yukarıda sıralanan araştırma aşamalarının tümünü içermesi
gerekir.
Nicel ve Nitel Araştırma

Bilimin yüceldiği 18-19. yüzyıllarda, bilimsel araştırmalarının mümkün
olduğunca nesnel olmasına çalışılmış, gözlenen ve gözlemlerin
sayısallaştırılabildiği araştırmalar değer kazanmıştır.

Bilim adamları, sürekli olarak araştırmaların öznellikten uzaklaşması,
öznellikten kaynaklanan hata paylarının belirlenmesi, verilerin
sayısallaştırılması ve istatistiksel yöntemlerle doğrulanması çabası içine
girmişlerdir. Bu yaklaşım önce fen bilimlerinde kabul görmüş,daha sonra
sosyal bilimciler de olgu ve olayları benzer biçimde açıklama yolları
aramışlardır. Bu tip araştırmalar günümüzde nicel araştırma olarak kabul
edilir.
Nicel ve Nitel Araştırma
1980’li yıllarda sosyal bilimciler, fen bilimlerinin kavramları ve
yöntemleri yanında, kendi doğasına özgü kavramlar ve
araştırma yöntemleri bulmaya başlamıştır. Sosyal bilimlerde tek
bir gerçek olmaması; bir olayı ya da olguyu etkileyen çok
sayıda değişkenin olması ve bu değişkenlerden bir kısmının
kontrol edilmesinin mümkün olmaması; olayların ve bu olaylara
gösterilen tepkilerin, kültüre göre toplumdan topluma ve
şartlara göre değişmesi yeni yöntem arayışlarını gerekli kılmıştır.
Nicel ve Nitel Araştırma

Ayrıca sosyal bilimlerde her şeyin sayılarla açıklanma çabası, birçok olay hakkında
yeterli kanıt bulunamaması ve araştırma konularının sınırlı kalmasına da neden
olmaktadır. Bu sınırlılıklar da sosyal bilimcilerin nitel araştırmalara yönelmesine neden
olmuştur.

Nitel araştırma; gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama
yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir
biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak
tanımlanabilir. Nitel araştırmalar doğal ortamda yapılır ve amacı bir olayı derinlemesine
betimlemek ve yorumlamaktır.
Eğitimde Kullanılan Belli Başlı
Araştırma Yöntemleri
1.
2.
3.
4.
Tarama
Gözlem
Deneysel Yöntem
Tarihi Yöntem
Eğitimde Kullanılan Belli Başlı
Araştırma Yöntemleri
Tarama Yöntemi
Bu yöntem, olayların, objelerin, varlıkların, kurumların, grupların ve çeşitli alanların ‘ne’
olduğunu betimlemeye, açıklamaya çalışan araştırmalarda kullanılır.
Özellikleri:
•
Tarama araştırmasında bir evreni temsil eden örneklem üzerinde çalışılır.
•
Araştırmanın yanıtları, araştırmaya katılan kişilere doğrudan doğruya sorularak alınır.
•
Araştırma evrenini temsil eden bir grup üzerinde yürütülen araştırma sonuçları
genellenebilir.
•
Tarama araştırması doğal koşullarda yürütülür.
Eğitimde Kullanılan Belli Başlı
Araştırma Yöntemleri
Tarama Yöntemi
Tarama araştırmalarında veri toplamak için genellikle anket ve
görüşme teknikleri kullanılır. Anket kalem, kağıt kullanılarak
bireyin ya da grubun araştırma problemiyle ilgili olarak
görüşlerinin alındığı bir veri toplama tekniğidir. Görüşmede
ise veriler, araştırmaya katılan kişilerle sözel iletişim kurularak
elde edilir. Bu yöntem nicel araştırmalar için çok uygundur.
Eğitimde Kullanılan Belli Başlı
Araştırma Yöntemleri
Gözlem Yöntemi



Gözlem bir ya da birden fazla kişinin gerçek hayat içinde olup
bitenleri bir plan dahilinde izlemesi ve kayıt etmesi esasına dayalı
bir araştırma yöntemidir.
Gelişigüzel yapılan gözlemler genellikle özneldir. İki kişi aynı olayı
gözledikleri halde farklı sonuçlar çıkartabilirler. Bu nedenle, bilimsel
araştırma yöntemi olarak gözlem kullanılırken, mümkün olduğunca
gözlemin nesnel hale getirilmesi gerekir.
Sistematik gözlemde araştırmacı yada gözlemcinin, gözleme
başlamadan önce, neyi, nasıl gözleyeceğini önceden planlanması ve
gözlem araçlarını hazırlaması gerekir.
Eğitimde Kullanılan Belli Başlı
Araştırma Yöntemleri
Deneysel Yöntem

Araştırmacının amacı bir değişkenin diğer bir değişken üzerindeki
etkisini ortaya koymak, diğer bir deyişle iki değişken arasındaki
neden sonuç ilişkisini ortaya koymak ise, deneysel yöntem kullanması
gerekir.

Deneysel yöntemde üç temel öğe vardır. Bunlar; denel işlem, gruplar
ve kullanılan ölçme aracının sayısı ve uygulama zamanıdır.
Eğitimde Kullanılan Belli Başlı Araştırma
Yöntemleri
Deneysel Yöntem
Denel işlem, etkisi araştırılan değişkenin uygulanmasıdır. Bir yöntemin etkililiği
araştırılıyorsa, yöntemin uygulanması; bir öğretim aracının etkililiği
araştırılıyorsa aracın uygulanması denel işlemdir.
Deneysel yöntemde genellikle deney ve kontrol grubu olmak üzere en az iki
grup oluşturulması gerekir.
Deney grubu araştırmanın yürütüldüğü yani denel işlemin uygulandığı gruptur.
Kontrol grubu ise araştırmayı etkileyecek tüm özellikler açısından mümkün
olduğunca deney grubuna benzeyen ancak denel işlemin uygulanmadığı
gruptur.
Eğitimde Kullanılan Belli Başlı
Araştırma Yöntemleri
Deneysel Yöntem
Deneysel araştırmada, denel işlemin etkisini ölçen bir araca ihtiyaç vardır.
Eğitim araştırmalarında bu daha çok başarı testleri ve psikolojik testlerdir.
Ölçme aracı denel işleme başlanmadan önce hem deney, hem de kontrol
grubuna ön test olarak verilir. Sonra deney grubuna denel işlem uygulanır.
Uygulama sonunda aynı testler her iki gruba bir kez daha verilir. Şayet
deney grubunun ikinci ölçüm sonuçları kontrol grubuna göre daha iyi ise,
denel işlemin etkili olduğu söylenebilir.
Eğitimde Kullanılan Belli Başlı Araştırma
Yöntemleri
Tarihi Yöntem
Tarihi yöntem geçmiş zaman içinde meydana gelmiş olay ve olguların
araştırılmasında ya da problemin geçmişle olan ilişkisi yönünden
incelenmesinde kullanılan bir yöntemdir.
Tarihi yöntemde dört kaynaktan yararlanılabilir.
1.
Arşivlerdeki bilgiler
2.
Kişisel dokümanlar
3.
Özel dokümanlar
4.
Kamu dokümanları (gazete,dergi,alan yazını vb)