Transcript 11. Hafta Bilimsel Araştırmada Kaynak Gösterimi

11. HAFTA
ISL314
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ VE
BİLİMSEL YAZIM
Yrd. Doç Dr. Ozan BÜYÜKYILMAZ
[email protected]
11. Hafta
Bilimsel Araştırmada Kaynak
Gösterimi
2
İçerik
•
•
•
•
•
Kaynak Gösterme
Kaynak Göstermenin Amaçları
Kaynak Göstermenin Nedenleri
Kaynak Gösterme Yöntemleri
Kaynakçanın Yazımı
3
Giriş
• Başkalarına ait ve özgünlüğe sahip fikirler, ister
aynen alınsın, ister araştırmacının kendi üslup
ve ifadesiyle aktarılmış olsun, normal olarak
alındıkları kaynakların gösterilmesi gerekir.
• Bilimsel araştırmalarda kaynak gösterme, bilim
ahlakının bir gereği olduğu kadar, çalışmanın
doğruluk ve güvenilirliğinin de bir kanıtıdır.
4
Kaynak Gösterme
• Araştırmada yararlanılan ve metin içinde atıfta
bulunulan tüm kaynaklar kaynakça bölümünde
yer almalıdır. Ayrıca kaynakçada yer alan tüm
kaynaklara, metin içinde atıfta bulunulmuş
olmalıdır.
5
Kaynak Göstermenin Amaçları
• Dürüst davranmak: Kendimize ait olmayan bilgi, belge
ve verilerin asıl sahibini açıklamak.
• Denetime yardımcı olmak: Bildirilen kaynağın gerçek
olup olmadığını, alınan bilginin doğru olup olmadığını
kontrol etmek isteyenlere kolaylık sağlamak.
• Yardımcı olmak: Kaynağın aslına ulaşarak daha ayrıntılı
inceleme yapmak isteyenlere yardımcı olmak.
• Destek sağlamak: Savunduğumuz teze ya da görüşe
destek sağlamak ve okuyucuları ikna etmek.
6
Kaynak Göstermenin Nedenleri
• Ahlaki ve yasal zorunluluklar.
• Araştırmanın bilimsel değerinin göstergesi olması.
• Araştırmacının savunduğu görüşlerin doğruluğunu ve
güvenilirliğini desteklemesi.
• Araştırmacının yararlandığı kaynaklara hakim olup
olmadığının ve ayrıca söz konusu kaynaklara ne kadar
sadık kaldığının belirlenmesinde önem arz etmesi.
• Aynı konuda araştırma yapacak araştırmacılara
yararlanabilecekleri kaynaklar konusunda yol gösterici
olması.
7
Hangi durumlarda kaynak gösterme
zorunluluğu ortaya çıkar?
• Başkasının eserinden bir aktarma yapıldığı,
• Başkasının bulduğu yöntem, sonuç veya
amaçtan faydalanıldığı,
• Başkasının eserinden rakam, katsayı, şekil,
grafik, resim vb. alınarak kullanıldığı,
• Az veya çok başkasının eserinden esinlenildiği,
• Ve
yukarıdakilerin
dışında
başkalarının
eserlerinden doğrudan ve dolaylı olarak
faydalanıldığı durumlarda kaynak gösterme
zorunludur.
8
• Genel kurallar, prensipler veya uygulamalar
konusunda kaynak göstermeye gerek yoktur.
“Yardım severlik bir fazilettir” veya “hava
şartları piknik yapanların sayısını etkiler” gibi
örnekler böyledir. Ayrıca herkesin bildiği, açık
ve seçik olarak fark edilen bilgiler için de kaynak
gösterme ihtiyacı yoktur. örneklerinde “Roma,
İtalya’nın başkentidir” ya da “Almanya, Avrupa
Topluluğu’nda en güçlü ekonomiye sahip
ülkedir” de durum aynıdır.
9
Bilimsel araştırmalarda kaynak bildirimi
dört ayrı yerde yapılabilmektedir:
•
•
•
•
DİPNOT şeklinde sayfanın sonunda
Cümle içerisinde veya CÜMLE SONUNDA
Bölüm sonlarında (KAYNAKÇA LİSTESİ)
Kitap veya makalenin sonunda (KAYNAKÇA
LİSTESİ)
10
Kaynak Gösterme Yöntemleri
• Kaynak göstermede birbirinin alternatifi olan iki
farklı yöntem vardır. Bu yöntemlerden birincisi
dipnot yöntemi, ikincisi soyad-yıl yöntemidir.
11
Dipnot Yöntemiyle Kaynak
Gösterme
• Dipnot yönteminde alıntının sonuna bir numara
yazılmakta ya da işaret (yıldız vb.) konulmakta
ve aynı sayfanın altına numara ya da işaretin
konulduğu alıntının hangi kaynağın hangi
sayfasında
alındığı
dipnot
şeklinde
yazılmaktadır.
12
Dipnotların Numaralandırılması
• Eğer bir araştırmada dipnot sayısı azsa ve dört,
beş sayfaya bir ya da iki dipnot düşüyorsa, her
sayfadaki
dipnotlara
bir
rakamından
başlanılarak numaralar verilir.
• Bazı araştırmalarda ise araştırmadaki tüm
dipnotlar bir rakamdan başlayarak baştan sona
numaralandırılır. Bu uygulamanın sakıncası,
araştırmanın hacimli olması halinde, bir dipnot
ilavesi ya da bir dipnotun çıkarılması halinde,
tüm dipnotların numaralarının değişmesidir.
13
• Dipnotların numaralandırılmasında genellikle
rakamlar kullanılır.
• Ancak dipnotların çok az olduğu bazı
çalışmalarda, rakam yerine yıldız (*), artı (+),
paralel (=) ve benzeri semboller de konulabilir.
• Böyle bir durumda, dipnot numarasını
göstermek için bu işaretler yan yana yazılır.
• Örneğin dördüncü dipnot için, yan yana dört
yıldız (****) konulur.
14
• Dipnot numarasının metinde konulması gereken
yer, alıntının hemen sonudur.
• Eğer alıntı bir paragrafsa dipnot numarası
paragrafın son kelimesinin üzerine, alıntı bir
kavram ya da isimse, bu defa kavram ya da
ismin hemen üzerine yazılır.
15
• Dipnotun sayfa içindeki yeri ise sayfanın en
altıdır.
• Dipnotu bulunan sayfada metin, dipnot
yazılmasına olanak sağlayacak şekilde en alta
gelmeden kesilir.
• Metnin son satırının altına, soldan başlayarak
yarım satır uzunluğunda bir çizgi çizilir ve
dipnotlar, bu çizginin altına yazılır.
16
Dipnot Örnekleri (İlk Kez
Gösterim)
• Kitap:
1
Erhan Kotar, Tek Düzen Hesap Planına Göre Genel
Muhasebe: Temel İlkeler, Ekin Kitap Evi Yayını, Ankara,
1996, s. 250.
• Makale:
2 Ömer Akat, “Çokuluslu İşletmeler ve Faaliyet Sebepleri”,
Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Dergisi, Cilt 15, sayı 1, 1994, s. 62.
17
Dipnot Örnekleri (İkinci ve Daha
Fazla Başvuru)
• Aynı kaynağa yeniden başvuru yapılmasında
Latince kısaltmalardan yararlanılabilmektedir.
Bu kısaltmalar:
• İbid: “aynı yerde” anlamına gelen “ibidem”in
kısaltılması.
• Loc. cit: “yukarıda belirtilen yer” anlamına gelen
“logo citatio”nun kısaltılması.
• Op. cit: “yukarıda değinilen çalışma” anlamına
gelen “opere citatio”nun kısaltılması.
18
İbid
1
2
3
Nalan Ölmezoğulları, İktisadi Sistemler, Ezgi
Kitap Evi Yayını, Bursa, 1996, s. 51.
İbid. (araya başka bir kaynak girmeden 1’deki
eserin aynı sayfasına yeni bir başvuru)
İbid. s. 153. (araya başka bir kaynak girmeden
1’deki eserin farklı bir sayfasına yeni bir
başvuru)
19
Loc. cit., Op. cit.
4
Cafer Unay, Makro Ekonomi, Yenilenmiş 6. Basım,
Ekin Kitap Evi Yayınları, 1996, Bursa, s. 381.
5 Ölmezoğulları, op.cit., s. 165. (Ölmezoğullarının
1’deki eserine, araya başka kaynak girdikten sonra
tekrar başvuru)
6 Erol İyibozkurt, Uluslararası İktisat: Teori ve
Politika, Gözden Geçirilmiş 3. Basım, Ezgi Kitap Evi
Yayınları, 1995, Bursa, s. 400.
7 Unay, loc.cit. (Unay’ın 4’teki eserinin aynı sayfasına,
araya başka bir eser girdikten sonra tekrar başvuru)
20
A.g.e., A.g.m., A.g.k.
• Bir kaynağa ikinci defa atıf yapılırken, araya
başka bir kaynak girmemişse, latince “ibid”
yerine, bazı eserlerde a.g.e. (“adı geçen eser”in
kısaltması), a.g.m. (kaynak eser makale ise “adı
geçen makale”nin kısaltması) kullanılmaktadır,
loc.cit yerine y.a.g.e. (“yukarıda adı geçen
eser”in kısaltması) kullanılmaktadır.
21
Dipnot Yöntemiyle Kaynakçanın
Hazırlanışı
Dipnot:
• Zeynel Dinler, Tarım Ekonomisi, 4. Basım,
Ekin Kitap Evi Yayınları, 1996, Bursa, s. 87.
Kaynakça:
• Dinler, Zeynel, Tarım Ekonomisi, 4. Basım,
Ekin Kitap Evi Yayınları, 1996, Bursa.
22
Dipnot:
• G. Smith, “Editörün Rolü”, Bilimsel Makale
Yazımı, Der: George M. Hall, Çev: Hasan
Doğruyol, Nobel Tıp Kitap Evleri, 1998, İstanbul,
s. 113.
Kaynakça:
• Smith, G., “Editörün Rolü”, Bilimsel Makale
Yazımı, Der: Gerorge M. Hall, Çev: Hasan
Doğruyol, Nobel Tıp Kitap Evleri, 1998, İstanbul,
s. 110-122.
23
Soyad-Yıl Yöntemiyle Kaynak
Gösterme
• Dipnot sisteminin, sayfa içinde metne ayrılan
bölümün yerini işgal etmesi nedeniyle
araştırmanın sayfa adedinin yapay olarak
artmasına neden olması, okuyucunun dikkatini
dağıtması ve sayfa düzenlemesini güçleştirmesi
vb. sakıncalarının olduğu öne sürülerek
eleştirilmektedir.
24
• Metin içerisinde, soyad-yıl yönteminde bir ayraç
içinde eserinden alıntı yapılan yazarın soyadı ile
alıntı yapılan eserin yayım tarihi ve alıntı
yapılan sayfanın numarası yazılmaktadır.
• Alıntı yapılan yazarın birden fazla eseri varsa,
hangi eseri olduğunun ayırt edilebilmesi için
kaynakçada eserin yayım tarihinin yanına
konulan a, b, c, d,vb. harfler, ayraç içinde, yayım
yılı yanına ilave edilmektedir.
25
Soyad-yıl yöntemi örnekleri
• Tek yazarlı kitap
Kaynakçada:
Korkmaz, Turhan (1999); Hisse Senedi Opsiyonları ve
Opsiyon Fiyatlama Modelleri, Ekin Kitabevi,
Bursa.
Metin İçinde:
(Korkmaz, 1999:34).
26
• İki yazarlı kitap
Kaynakçada:
Ceylan, Ali ve Turhan Korkmaz (2004); Sermaye
Piyasası ve Menkul Değer Analizi, 2. Baskı, Ekin
Kitabevi, Bursa.
Metin İçinde:
(Ceylan ve Korkmaz, 2004:120).
27
• İkiden fazla yazarlı kitap
Kaynakçada:
Orhunbilge, Neyran, Ali Sait Albayrak ve
Nizamettin Bayyurt (2006); Uygulamalı Çok
Değişkenli İstatistik Teknikleri, Avcıol Basım Yayın,
İstanbul.
Metin İçinde:
(Orhunbilge vd., 2006:330-333).
28
Kaynakçada:
Anderson, David R., Dennis J. Sweeney ve Thomas
A. Williams (1994); An Introduction to
Management Science, 7th Edition, West Publishing
Company, New York.
Metin İçinde:
(Anderson vd., 1994:245-247).
29
• Derleme kitap
Kaynakçada:
Tüylüoğlu, Şevket ve Hamza Çeştepe (2004);
“Kalkınma Teorilerinin Temelleri ve Gelişimi,”
Kalkınma Ekonomisi: Seçme Konular, (Der.: Sami
Taban, Muhsin Kar), Ekin Kitabevi, Bursa.
Metin İçinde:
(Tüylüoğlu ve Çeştepe, 2004:35–38).
30
• Çeviri kitap
Kaynakçada:
Hirst, P. ve G. Thompson (1998); Küreselleşme
Sorgulanıyor, (Çev.: Ç. Erdem ve E. Yücel), Dost
Kitabevi, Ankara.
Metin İçinde:
(Hirst ve Thompson, 1998:34–45).
31
• Kurum yayını
Kaynakçada:
İTO (2003); Ekonomik Rapor, İTO Yayınları No:
2003–57, İstanbul.
Metin İçinde:
(İTO, 2003:34–45).
32
• Makale
Kaynakçada:
Murat, Güven (2002); “Dünyada ve Türkiye’de
Kayıt Dışı İstihdamın Nedenleri, Boyutları ve
Çözüm Önerileri,” Dokuz Eylül Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 3,
Sayı 1, s. 45–62.
Metin İçinde:
(Murat, 2002:48).
33
Kaynakçada:
Bağdigen, Muhlis ve Ahmet Beşkaya (2002); “How
Accurate is Revenue Forecasting in Turkey? An
Empirical Analysis,” Yapı Kredi Economic Review,
Cilt 3, Sayı 2, s. 29-37.
Metin İçinde:
(Bağdigen ve Beşkaya, 2002:29–37).
34
• Yazarsız/Anonim-Kolektif Yayınlar
Kaynakçada:
Anonim (2005); Öğrenen Organizasyonlar, KalDer
Yayınları, İstanbul
Metin İçinde:
(Anonim, 2005:3–5).
35
• Yayınlanmamış Tezden Yapılan Alıntılar
Kaynakçada:
Albayrak, Ali Sait (2003); “Türkiye’de İllerin
Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok
Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi,”
Yayınlanmamış
Doktora
Tezi,
İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Metin İçinde:
(Albayrak, 2003:322–324).
36
• Tebliğ
Kaynakçada:
Öztürk, Nurettin (2003); “Serbest Bankacılık:
İskoçya ve ABD Deneyimleri ve Günümüzde
Uygulanabilirliği,” IV. Liberal İktisatçılar Kongresi,
9–11 Nisan, Kapadokya-Ürgüp, s. 24–28.
Metin İçinde:
(Öztürk, 2003:26).
37
• Elektronik Ortamdan Yapılan Alıntılar
Kaynakçada:
DPT (2004); Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı
(2001–2005) 2004 Yılı Programı Destek Çalışmaları,
http://ekutup.dpt.gov.tr/program/pdf,
(Erişim
Tarihi: 22.02.2005).
Metin içinde:
(DPT, 2004:48).
38
Kaynakçada:
Berry, John N. (1998); “Educate Library Leaders,”
Library Journal, http://www.epnet.com/ehost,
(Erişim Tarihi: 03.04.2006).
Metin içinde:
(Berry, 1998:48).
39
Kaynakçada (alıntı doğrudan bir siteden
yapılmışsa):
SPK (2006);
http://www.spk.gov.tr/HaberDuyuru/haberduyu
ru.htm?tur=teblig, (Erişim Tarihi: 10.05.2006).
Metin içinde: (SPK, 2006).
40
Aynı Yazarın Birden Çok Eserinden Yapılan
Alıntılar:
• Eserler yayın yılına göre en önce
yayınlanandan başlanarak sıralanır.
• Aynı yıl içindeki yayınlar a, b, c ile
birbirinden ayırt edilir.
41
Kaynakçada:
Orhunbilge, Neyran (2000a); Tanımsal İstatistik Olasılık ve
Olasılık Dağılımları, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
Orhunbilge, Neyran (2000b); Örnekleme Yöntemleri ve
Hipotez Testleri, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
Orhunbilge, Neyran (2004); Zaman Serileri Analizi ve Tahmin
Teknikleri, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
Metin içinde:
(Orhunbilge, 2000a:48–49); (Orhunbilge, 2000b:20–23;
Orhunbilge, 2004:53–57).
42
• Bazen kaynakçada aynı soyadı taşıyan birden
fazla yazar bulunabildiği gibi, bunların eserleri
de aynı yıl içinde yayınlanmış olabilir.
• Bu gibi durumlarda, ayraç içinde yazarların
soyadlarının önüne adlarını da ilave etmek
gerekir.
• Eğer yazarların eserleri ve eserlerinin yayın yılı
da aynı ise, soyada ilave olarak, eserin başlığının
ilk kelimesini de yazmak gerekir.
43
Örnek
• (Emin Ertürk, 1996, s. 27). (Emin Ertürk ve
Hasan Ertürk’ün, 1996 yılında yayınlanmış
çalışmalarını ayırmak için Ertürk’ün ismi de
yazılmıştır).
• (Demir, 1998, Türkiye’de…, s. 21). (Kaynakçada
iki Ali Demir vardır ve her ikisinin de 1998
yılında yayınlanmış eseri vardır).
44
Kaynakçanın Yazımı
• Kaynakçada, atıf yapılan kaynaklarla ilgili tüm
bibliyografik bilgiler aynen yansıtılır.
• Ancak, kaynakçada, kaynakların yazarlarının
soyadı en başa alınır.
• Soyadı ile ad arasına virgül koyulur.
• Kaynakçada yer alan kitaplar için, sayfa
numarası belirtilmez.
• Ancak, dergi veya derleme kitaplarda yer alan
makalenin hangi sayfalar arasında yer aldığı
belirtilir.
• Kaynakça unsurları, girişlerinin ilk harflerinden
başlayan bir düzen içinde alfabetik olarak dizilir.
45
• Kaynakçayı düzenlerken başvurulan en yaygın
yöntem yazar adlarının alfabetik olarak
sıralanmasıdır.
• Önce soyadın baş harfine göre, bu harf aynı ise
ikinci, üçüncü vs. harflerine göre sıralama
yapılır.
• Soyadları aynı olan yazarların sıralanışı adlarına
göre yapılır.
• Eğer bir yazarın birden çok eseri varsa, eserlerin
yayın tarihine göre sıralaması eskiden yeniye
doğru yapılır.
46
Kaynakça
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Albayrak, Ali Sait (2006); ZKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans ve Doktora
Tezleri Yazım ve Basım Yönergesi, Zonguldak.
Arıkan, Rauf (2000); Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma, Geliştirilmiş 3. Baskı, Gazi
Kitabevi, Ankara.
Arlı, Mine ve Hamil Nazik (2003); Bilimsel Araştırmaya Giriş, Gözden Geçirilmiş
İkinci Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
Aziz, Aysel (1994); Araştırma Yöntemleri – Teknikleri ve İletişim, Genişletilmiş 2.
Basım, Turhan Kitabevi, Ankara.
Bal, Hüseyin (2001); Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri, SDÜ Basımevi,
Süleyman Demirel Üniversitesi Yayın No: 20, Isparta.
Balcı, Ali (2004); Sosyal Bilimlerde Araştırma, 4. Baskı, Pegem A Yayıncılık, Ankara.
Baş, Türker (2008); Bilimsel Bir Araştırma Ödevi Nasıl Hazırlanır?,
www.odevarsivi.com/e-kitap/odev.pdf, (Erişim Tarihi: 15.12.2008).
Dinler, Zeynel (2000); Bilimsel Araştırma ve İnternet’e Bağlı Bilgi Merkezleri, İkinci
Basım, Ekin Kitabevi, Bursa.
Şencan, Hüner (1995); İşletmeciler ve İktisatçılar için Rapor Yazımı, Şahinkaya
Matbaası, İ.Ü İşletme Fakültesi Yayın No: 264, İstanbul.
47
Teşekkür Ederim
Sağlıklı ve mutlu bir hafta
geçirmeniz temennisiyle, iyi
çalışmalar dilerim…
48