Transcript ISL314 Ara*t*rma Yöntemleri ve Bilimsel Yaz*m

4. HAFTA
ISL314
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ VE
BİLİMSEL YAZIM
Yrd. Doç Dr. Ozan BÜYÜKYILMAZ
[email protected]
4. Hafta
Bilimsel Yazı
2
Bilimsel Yazı
• Bilimsel araştırmanın uygun olarak sunulması
için, geçerli
yayın kuralları ile belirlenmiş
gereklerini yerine
getirecek
şekilde
düzenlenmiş, birbirinden ayrı parçalardan
oluşan makaleye, “bilimsel yazı” denir.
• “Bilimsel
yazı”,
bilimsel
araştırmanın
tamamlanmış sayılabilmesi için, ulaşılması
gereken hedeftir.
3
Bilimsel Yazının Amacı
• Yapılmış olan gözlemlerin değerlendirilmesi,
• İstenildiğinde deneylerin tekrarlanabilmesi,
• Ulaşılan sonuçların eldeki verilerle açıklanıp
açıklanamayacağını
belirlemede
esas
alınabilecek,
• Yeterli
bilgileri
içeren
bir
doküman
sunabilmektir
4
Bilimsel Yazı
• Bilimsel araştırmanın gayesi yayındır. Tüm bilim
adamları yaptıkları çalışmaları sonunda bilimsel
bir yayına dönüştürmedikçe bilimin ilerlemesine
katkıda bulunmuş olmazlar.
• Bilim yeniden üretilebilir olmalıdır. Bunun için
ne yapıldığı, nasıl yapıldığı ve onlardan neler
öğrenildiği
yazılı
bir
belge
olarak
bulundurulmalıdır.
5
Bilimsel Yazı
• Bilim adamı yaptığı çalışmalara gösterdiği özen
kadar onları yazmaya ve yayınlamaya da
ayırmalıdır.
• İyi bir araştırma, kötü bir yazıma kurban
edilmemelidir.
• Pek çok kişi yazım konusunda çokça endişe
duymaktadır.
6
Bilimsel yazı nedir?
• Stilin, uyumun, zarafetin ve ritmin güzelliği,
basit oluşuna bağlıdır.
Plato
• Bilimin ayıklamaya çalıştığını, sanat kışkırtma
yolunu arar – biri için ölümcül olan gizem,
diğeri için yaşamsaldır.
John Fowles
• Bilimsel yazılar her şeyden önce açık olmalıdır.
çünkü
bilimsel
yazılarda
yeni
şeyler
söylenmektedir. Bu sebeple söylenecek şeyler
açık olmalıdır.
• Açıklıktan kastımız, okuyan herkesin aynı şeyi
anlamasıdır.
7
Bilimsel Yazı
• Bir ormanda bir ağaç devrilse ve hiç kimse bunu
duymamışsa, ses yapar mı?
• Hayır. Çünkü ses “basınç dalgalarından” daha
fazlasıdır ve işiten biri olmaksızın ses olamaz.
• Bilimsel çalışmalarda da durum aynısıdır.
Yaptığınız çalışmalarınız, bilimsel bir yayına
dönüşmedikçe ve anlaşılıp, diğer bilim adamları
tarafından kullanılmadıkça bir anlamı yoktur.
8
Bilimsel yazı
• Bilimsel yazıda kelimeler basit,
• Anlam açık,
• Kelimeler iyi sıralanmış olmalıdır. Çünkü:
– Yazdıklarınızı mesleğe yeni girmiş kişiler,
– Başka alanlarda çalışmalar yapanlar,
– Ana dili sizin yazdığınız dil olmayan (Türkçe veya
İngilizce) kişiler okuyacaklardır.
• Bu gruba giren herkesin yazılan
anlayabileceğinden emin olunmalıdır.
yazıları
9
Bilimsel yazı
• Bilimsel yazılarda, söz oyunlarına başvurmak
dikkati manadan, biçime çevirir. Bu sebeple söz
oyunlarına başvurulmamalıdır.
• Kelimelerin
manalarını
bilmeden
kullanmamalıyız.
• Birden çok manaya gelebilecek anlatımlardan
uzak durulmalıdır.
10
Etken ve Edilgen yapılar
• Bilimsel (Türkçe) yazılarda etken cümle
yapılarını kullanmak çok uygun görülmez.
– Araştırma kapsamında 10 kişi ile yüz yüze görüşme
yaptık.
• Bunun yerine edilgen yapılar kullanılır.
– Araştırma kapsamında 10 kişi ile yüz yüze görüşme
yapılmıştır.
• Bu kural yabancı dillerde yapılan yayınlarda
daha esnektir.
11
Edilgen yapılar
• Bilimsel yazılarda dilin edilgen olması fiili
gerçekleştirenin
kim
olduğunu
belirsizleştirebilir.
• Bu sebeple dikkatli olunmalı, eylemi yapan
kişinin yazar mı yoksa bir başkası mı olduğunun
net olarak anlaşıldığından emin olun.
12
Jargon kullanımı
• Jargon Türk Dil Kurumu sözlüğünde “aynı
meslek veya topluluktaki insanların ortak dilden
ayrı olarak kullandıkları özel dil veya söz
dağarcığı” olarak geçmektedir.
• Bunun anlamı anlatılanı yalnızca aynı
meslekteki insanların anlaması diğerlerinin ise
anlamamasıdır.
• Türkiye’de yayınlanan bazı bilimsel makaleleri
diğer alanlardaki kişilerin anlayabilmeleri
mümkün değildir.
13
Jargon kullanımı
• Jargon
kullanmak
durumlarda
zorunda
kaldığınız
– Jargonu dikkatli bir şekilde tanımlayın.
– Gereksiz hiçbir jargon kullanmadığınızdan emin
olun.
– Alan dışından kişilerin anlayabildiğinden emin olun.
14
Jargon kullanımı
• Jargon kullanımı bazı durumlarda da daha kısa
ve net şekilde ifade edilebilecekken daha uzun
ve karmaşık ifadelerin seçilmesi şeklinde ortaya
çıkabilir. Bu hatalıdır.
• Cümleler olabildiğince kısa ve net olmalıdır.
15
Kısaltmalar
• Bilimsel yazıların başlık ve özetlerinde
kısaltmalar kullanmayın.
• Terim ilk geçtiğinde terimin uzun şeklinin
yanında parantez içerisinde kısaltmasını verin
(çok bilindikler hariç TL, kg, m gibi).
• Kısaltmayı düşündüğünüz terimin Türk Dil
Kurumu kısaltmalar dizininde bulunuyorsa o
şekliyle kullanınız. Bulunmuyorsa başka terimin
kısaltması ile karışmayacağından emin olunuz.
16
Kısaltmalar
• Araştırmanızda
çok
sayıda
kısaltma
kullanmışsanız, bir kısaltmalar dizini hazırlayın.
• Çok
gerekli
olmadıkça
kısaltmaları
kullanmayınız. Çünkü kısaltmalar pek çok
okurun dikkatini dağıtır.
17
Kısaltmalar
• Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen
eklerde kelimenin okunuşu esas alınır: cm’yi,
kg’dan,mm’den, kr.un.
• Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen
eklerde ise kısaltmanın son harfinin okunuşu
esas alınır: TDK’den, THY’de, TRT’den,
TL’nin, ASELSAN’da, BOTAŞ’ın, NATO’dan,
UNESCO’ya vb.
18
Kısaltmalar
• Örnek:
• Psychological contract breach (PCB) refers to
employee perceptions that the organization failed to
fulfill one or more obligations associated with
perceived mutual promises (Morrison and
Robinson, 1997). Employee perceptions of PCB is
considered as a regular situation in employment
relations and have negative consequences for both
individuals and organizations, such as reduced job
satisfaction
19
Bilimsel yazının kökeni
• İlk yazılı belgeler tarih öncesi insanların taşlara
çizdikleri
resimlerdir
(daha
dayanıksız
malzemelere yazılmış belgeler olabilir ancak
onlar kaybolmuştur.
• M.Ö. 4000’li yıllarda kiremit tabletlere yazılmış
belgeler bulunmaktadır.
• M.Ö. 2000’li yıllarda papirus kullanılmaya
başlanmıştır (belgeler taşınabilir ağırlıklara
inmiştir).
20
Bilimsel yazının kökeni
• M.Ö. 2. yüzyılda parşömen (hayvan derisinden
yapılan bir kağıt türü) kullanılmaya başlayarak,
büyük kütüphaneler kurulmuştur.
• 1100’lü yıllarda ilk defa Çin’de kullanılan
matbaa, 1455 yılından itibaren Avrupa’da
kullanılmaya başlamıştır. Kısa zaman içinde
binlerce kitabın binlerce kopyası yapılmıştır.
• İlk bilimsel dergiler 1655 yılında Fransa ve
İngiltere’de kurulmuşlardır.
21
Bilimsel Yazının Kökeni
• İlk dergiler daha çok şekillerden oluşmaktaydı
ve gözlemler basit sıra ile verilmekteydi.
• Daha sonrasında bilimsel çalışmaların sayıları
arttıkça
deneylerin
ve
gözlemlerin
tekrarlanabilirlikleri önemli olmaya başladı.
Bunun için bilimsel yazılarda yöntemler önemli
hale gelmeye başladı.
22
Bilimsel yazının ana bölümleri
•
•
•
•
Giriş: Problem nedir?
Yöntem (metodoloji): Problem nasıl incelendi?
Sonuçlar: Neler bulundu?
Tartışma: Bulduklarımız ne işe yarar?
23
Bilimsel makale nedir?
• Yayınsız bilim ölüdür.
Gerard Piel
• Bilimsel makale, özgün araştırma sonuçlarını
tanımlayan, yazılmış ve basılmış bir rapordur.
• Kabul edilebilir temel bir bilimsel yayın
meslektaşlara
– Gözlemleri değerlendirme,
– Deneyleri tekrarlama,
– Entelektüel işlemleri değerlendirme imkânı veren
İlk çalışma olmalıdır.
24
Kaynakça
Bu bölüm, Mustafa Halid Karaarslan’ın Araştırma
Teknikleri ders notlarından uyarlanmıştır.
25
Teşekkür Ederim
Sağlıklı ve mutlu bir hafta
geçirmeniz temennisiyle, iyi
çalışmalar dilerim…
26