Transcript 20a. Fiskalna decentralizacija u Srbiji

Fiskalna decentralizacija u Srbiji
- predavanja -
Srbija: podela javnih rashoda po nivoima države
Raspodela javnih rashoda po nivoima države u 2013. godini (%)
Ukupno država
100
Centralni nivo
86.9
Budžet Republike
47.0
Fond penzijskog osiguranja
27.6
Nacionalna služba za zapošljavanje
1.4
Republički fond zdravstvenog osiguranja
9.6
Putevi Srbije
1.2
Subcentralni nivo
13.1
Lokalne samouprave
10.6
AP Vojvodina
2.6
2
Zakonski okvir
•
Raspodela funkcija i javnih prihoda između različitih nivoa vlasti u Srbiji
regulisana je Ustavom i većim brojem zakona
•
Najvažniji zakoni kojima se regulišu funkcije (nadležnosti) AP i lokalnih
zajednica (opština i gradova) su:
–
–
–
–
–
Zakon o budžetskom sistemu
Statut AP Vojvodine
Zakon o utvrđivanju nadležnosti AP Vojvodine
Zakon o lokalnoj samoupravi
Zakon o finansiranju lokalne samouprave
3
Osnovne funkcije pokrajina
•
Prema Ustavu AP imaju nadležnosti u oblastima:
– prostornog planiranja i razvoja
– privrednih delatnosti (poljoprivrede, vodoprivrede, šumarstva, turizma,
ugostiteljstva, saobraćaja i dr.)
– javnih usluga (obrazovanje, zdravstvo, socijalna zaštita, sport, kultura
informisanje)
– ljudskih i manjinskih prava
•
Rashodi i prihodi na teritoriji AP Kosova i Metohije sadržani su u budžetu
Republike Srbije i planovima organizacije socijalnog osiguranja
– Mehanizmi finansiranja lokalnih samouprava i drugih državnih organa
(obrazovanja, zdravstva i dr.) na KiM se menjaju, u skladu sa Briselskim
sporazumom
•
Asimetrična regionalizacija Srbije
– pokrajine postoje samo na delu teritorije Republike
4
Struktura rashoda budžeta AP Vojvodine
Struktura rashoda budžeta AP Vojvodine u 2013. god. (%)
Javni rashodi – ukupno
100
1. Tekući rashodi
95.9
1.1. Rashodi za zaposlene
48.7
1.2 Robe i usluge
3.5
1.3 Otplata kamata
0.9
1.4 Subvencije
9.6
1.5 Soc. osigur i soc. pomoć
0.5
1.6 Ostali tekući rashodi
84.9
2. Kapitalni rashodi
4.0
3. Budžetske pozajmice
0.2
5
Prihodi budžeta AP Vojvodine
•
Bilansno najvažniji prihodi budžeta Vojvodine sada su:
–
–
–
–
–
•
donacije i transferi iz budžeta Republike
deo prihoda od poreza na dobit preduzeća
deo prihoda od poreza na dohodak građana
administrativne takse i deo prihoda od naknada
ostali javni prihodi i primanja (kamate, zakup, privatizacija, prihodi od usluga,
zaduživanje i dr.)
Ustav propisuje da budžet Vojvodine iznosi najmanje 7% od budžeta Srbije,
a da se najmanje 3/7 budžeta koristi za kapitalne rashode
6
Struktura prihoda budžeta
AP Vojvodine
Struktura javnih prihoda AP Vojvodine u 2013. godini (%)
Porez na dohodak građana
9.2
Porez na dobit preduzeća
13.3
Neporeski prihodi
10.0
Transferi sa ostalih nivoa države
67.5
Ukupni javni prihodi
100.0
7
Lokalna samouprava
•
Jedinice lokalne samouprave u Srbiji su opštine, gradovi i grad Beograd
– Zakon o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije
•
Osnovne funkcije lokalnih samouprava su:
– komunalne delatnosti
– korišćenje građevinskog zemljišta i poslovnog prostora, urbanistički propisi
– osnovno i srednjoškolsko obrazovanje, zdravstvena zaštita, socijalna zaštita ove funkcije se dela sa Republikom
– kultura, sport i fizička kultura
– unapređenje turizma, ugostiteljstva, trgovine i dr.
– ostale funkcije
8
Struktura rashoda
lokalnih samouporava u Srbiji
Struktura prihoda lokalnih samouprava u 2013. godini (%)
Ukupni rashodi
100
Rashodi za zaposlene
24.4
Rashodi za robu i usluge
25.1
Rashodi kamata
1.7
Subvencije
12.0
Socijalno osiguranje i socijalna pomož
14.1
Ostali tekući rashodi
8.4
Kapitalni rashodi
13.1
Strateške rezerve
1.1
Neto budžetske pozajmice
0.1
9
Vrste prihoda budžeta lokalne samouprave
•
U skladu sa relevantnim zakonima lokalne samouprave ostvaruju
sledeće vrste prihoda:
–
–
–
–
izvorne prihode
ustupljene prihode
transfere iz budžeta Republike i AP
ostale prihode i primanja (kamate, zakup, privatizacija, prihodi od usluga,
zaduživanje i dr.)
10
Izvorni prihodi budžeta lokalne samouprave
•
Izvorni prihodi lokalnih samouprava su prihodi o čijem uvođenju i visini
odlučuju lokalne samouprave. Reč je o sledećim prihodima:
–
–
–
–
–
porezi na imovinu (osim poreza na prenos apsolutnih prava – koji su ustupljeni)
takse (administrativne, komunalne, boravišne)
naknade (korišćenje i uređenje građevinskog zemljišta, životnu sredinu i dr.)
samodoprinosi
ostali prihodi (kamate, zakup, privatizacija, prihodi od usluga, zaduživanje i dr.).
11
Ustupljeni prihodi budžeta lokalnih samouprava
•
Ustupljeni prihodi su javni prihodi koje uvodi, čiju visinu određuje i koje
naplaćuje Republika, a onda deo ostvarenih prihoda po tom osnovu ustupa
gradovima i opštinama
•
Republika ustupa lokalnim zajednicama sledeće javne prihode:
– porez na dohodak građana (80% poreza na zarade, porez na prihode od
poljoprivrede, samostalne delatnosti, nepokretnosti i dr.)
– porez na prenos apsolutnih prava
– porez na nasleđe i poklon
– brojne naknade (naknada za motorna vozila, zagađenje životne sredine,
korišćenje voda i šuma, turističku naknadu i dr.)
12
Transferi budžetima lokalnih samouprava
•
Republika odobrava tri osnovne vrste transfera:
– nenamenski
– namenski
– funkcionalni
•
Nenamenski transfer je bilansno najznačajniji i, po zaknonu, bi trebalo
iznosi 1,7% BDP Srbije
•
Nenemenski transfer može biti: transfer za ujednačavanje, kompenzacioni,
tranzicioni, opšti transfer
– Visina opšteg transfera zavisi od broja stanovnika i površine lokalne
samouprave, broja škola i odeljenja, te broja objekata dečje zaštite.
– Opštine koje ostvaruju visoke prihode od ustupljenih prihoda dobijaju manji opšti
transfer
13
Ostali transferi
•
Republika odobrava lokalnim zajednicama funkcionalne transfere za pokriće
rashoda obavljanja prenetih funkcija
•
Republika odobrava lokalnim zajednicama namenske transfere za finansiranje
određenih izvornih ili poverenih funkcija
•
Autonomna pokrajina može odobvati namenske transfere lokalnim
zajednicama
14
Struktura prihoda
lokalnih samouporava u Srbiji
Struktura prihoda lokalnih samouprava u 2013. godini (%)
Ukupni javni prihodi
100.0
Porez na dohodak građana
46.1
Porezi na imovinu
10.1
Ostali poreski prihodi
4.7
Neporeski prihodi
19.4
Kapitalni prihodi
1.5
Transferi sa ostalih nivoa države
17.5
Donacije
0.7
15
Učešće lokalne samouprave u javnim
prihodima u Srbiji
•
Učešće lokalnih zajednica u konsolidovanim prihodima u Srbiji je relativno
visoko i iznosi oko 11%
•
Lokalne zajednice značajno zavise od transfera od strane Republike
– izvorni i ustupljeni prihodi iznose blizu 83%
– transferi iz budžeta oko 17%
•
Povećanje učešća lokalnih zajednica u prihodima nije praćeno srazmernim
povećanjem njihovih funkcija
16