Transcript red blood cell

RED
Blood cells
HAEMOGLOBINOPATHIES
‫هموگلوبین‬
‫هموگلوبین مهمترین وفراوانترین پروتئین موجـود در گلبولهای قرمز بوده و نقش اساسی در حمل ونقل‬
‫‪CO2 ،O2‬و پروتون دارد‪ .‬میوگلوبین نیز پروتئینی مشابه هموگلوبین بوده که درون سلولهای عضالنی‬
‫قرار گرفته و در انتقال ‪O2‬دخالت دارد‪.‬‬
‫ساختمان هموگلوبین‬
‫مولکول هموگلوبین شامل دو بخش میباشد‪:‬‬
‫‪ -1‬بخش پروتئینی موسوم به گلوبین که دارای چهار زنجیره پلی پپتیدی می باشد (تترامر است)‬
‫‪ -2‬بخش غیر پروتئینی موسوم به ِهم )‪(heme‬که به آن گروه پروستتیک مولکول هموگلوبین می گویند‪.‬‬
‫ِهم عبارتست از یک حلقه پورفیرینی که یک اتم آهن دو ظرفیتی در مرکز آن قرار گرفته است‪.‬‬
‫هر مولکول هموگلوبین دارای یک مولکول گلوبین و‪ 4‬مولکول ِهم می باشد‪ ،‬بطوریکه هر مولکول ِهم به‬
‫یکی از زنجیره هـــای گلوبین متصل میگردد‪ .‬هر مولکول ِهم قادر است یک مولکول ‪O2‬را جابجا کند‪،‬‬
‫لذا هر مولکول هموگلوبین توانایی حمل چهار مولکول ‪O2‬را داراست‪.‬‬
‫در مولکول میوگلوبین دو بخش گلوبین و ِهم مشاهده می شود‪ ،‬اما مولکول گلوبین آن از یک زنجیره پلی‬
‫پپتیدی ساخته شده است که به یک مولکول ِهم متصل می گردد‪ ،‬لذا مولکول میـــوگلوبین تنها توانایی انتقال‬
‫یک مولکول ‪O2‬را دارد‪.‬‬
‫مولکول ِهم مسئول رنگ قرمز هموگلوبین و میوگلوبین است و همانطوریکه گفته شد یک اتم آهن دو‬
‫ظرفیتی در مرکز آن قرار گرفته است‪ .‬اگر اتم آهن دو ظرفیتی )‪(Fe²+‬به آهن سه ظرفیتی )‪(Fe³+‬اکسید‬
‫شود‪ ،‬عملکرد مولکول از بین خواهد رفت‪.‬‬
‫اتمهای آهن فرو ‪Fe++‬با شش پیوند با مولکول ارتباط دارند ‪:‬‬
‫‪ 4‬پیوند با نیتروژنهای پیرول هم‬
‫‪ 1‬پیوند با نیتروژن ایمیدازول مربوط به هیستیدین زنجیره گلوبین‬
‫‪ 1‬پیوند بطور برگشت پذیر با اکسیژن‬
‫‪N‬‬
‫‪N‬‬
‫‪Fe‬‬
‫‪N‬‬
‫‪COOH‬‬
‫‪N‬‬
‫‪HOOC‬‬
Only ferrous iron (ferrohemoglobin, Fe2+) binds O2
‫سنتز هموگلوبین‬
‫نحوه سنتز هموگلوبین شامل دو مرحله سنتز گلوبین و سنتز ِهم می باشد‪ .‬سنتز گلوبین در سیتوپالسم و‬
‫روی ریبوزومها صورت مــی پذیرد و سنتز ِهم داخل میتوکندری انجام می گیرد‪.‬‬
‫سنتز گلوبین‪ :‬سنتز زنجیره هــای گلوبین که دارای ساختمان پلی پپتیدی می باشند‪ ،‬نیازمند ژن است‪.‬‬
‫زنجیره پلی پپتیدی مولکول گلوبین شامل انواع ‪ζ ،δ،γ،β ،α‬و ‪ε‬بوده که هر کدام دارای ژنهای خاص‬
‫خود می باشد که روی کروموزوم بخصوصی قرار گرفته است‪:‬‬
‫زنجیره ‪δ ،γ ،β‬روی کروموزوم ‪ 11‬با ‪ 146‬اسید آمینه در صورتیکه ژن زنجیره ‪α‬با ‪ 141‬اسید‬
‫آمینه روی کروموزوم ‪ 16‬قرار دارد‪.‬‬
‫الزم به ذکر است که‪:‬‬
‫‪ .1‬محل قرار گیری ژنهای ‪β‬و ‪δ‬روی کروموزوم‪ 11‬نزدیک هم است‪.‬‬
‫‪ .2‬ژنهای ‪ε‬و ‪ζ‬فقط در دوران جنینی و در کیسه زرده فعالند‪.‬‬
‫‪ .3‬منظور از دو یا یک عدد ژن روی کروموزوم‪ ،‬قرار گرفتن روی یک رشته از یک جفت کروموزوم‬
‫است‪.‬‬
‫‪ .4‬احتمال موتاسیون در زنجیره ‪β‬بیش از زنجیره ‪α‬است‪ ،‬زیرا ژنهای آن فقط یک عدد است‪.‬‬
‫‪ .5‬در هموگلوبینهای طبیعی مولکول گلوبین شامل دو جفت زنجیره می باشد‪ ،‬مثالً ‪α2β2‬‬
‫نحوه انتقال ‪O2‬توسط مولکول هموگلوبین‬
‫به هنگام تنفس ‪O2‬هوای حبابچـه های ریوی از طریق انتشار (دیفیوژن) جذب خون مویرگی ریه ها می‬
‫شود‪ ،‬که بیش از‪ 97‬درصد اکسیژن گیری خون توسط هموگلوبین انجام می شود‪ .‬هوایی که ریه ها را‬
‫ترک کرده و وارد سیستمهای سرخرگی می شود دارای فشار سهمی‪95‬میلیمتر جیوه است‪ .‬فشار ‪O2‬در‬
‫مویرگهای سیستمیک و مایعات بین سلولی به طور متوسط ‪mmHg 40‬است که عمالً در خون وریدی‬
‫نیز با همین فشار تا ریه ها حمل می شود‪ ،‬تا اینکه توسط تهویه آلوئولی ریه مجددا ً فشار آن از ‪ 45‬به ‪95‬‬
‫برسد‪ .‬مولکول هموگلوبین بعلت ساختمان فضایی ویژه وتخصص یافته اش‪ ،‬صفات جالبی را در مورد‬
‫تمایل به ‪O2‬در فشارهای مختلف از خود نشان می دهد‪ .‬این صفات را می توان به کمک منحنی تغییرات‬
‫اشباع هموگلوبین با تغییرات فشار ‪O2‬بررسی کرد‪.‬‬
‫حتی اگر فشار اکسیژن حبــابچه های ریوی بین ‪mmHg60‬و باالتر تغییر کند‪ ،‬بیش از‪ %90‬هموگلوبین‬
‫با اکسیژن اشباع خواهد شد‪ .‬از طرف دیگر در بافتها یعنی در محدوده ‪mmHg40‬حتی کوچکترین افت‬
‫فشار ‪O2‬در مایعات بین بافتی‪ ،‬منجر به کاهش شدید اشباع شدگی هموگلوبین با ‪O2‬خواهد شد‪ ،‬به‬
‫عبارتی دیگر کاهش مختصری در فشار ‪O2‬در بافتها موجب خواهد شد که ‪Hb‬حجم زیادی از ‪O2‬را‬
‫آزاد کرده و کمبود اکسیژن بافتی را جبران کند‪.‬‬
‫منحنی تغییر اشباع ‪Hb‬با ‪O2‬تحت تأثیر برخی عوامل ممکن است به سمت راست یا چپ منحرف شود‪.‬‬
‫به هنگام انحراف به راست تمایل ‪Hb‬برای آزادسازی ‪O2‬بیشتر است و به هنگام انحراف به چپ تمایل‬
‫آن برای آزاد کردن ‪O2‬کمتر است‪ .‬مهمترین عامل منحرف کننده منحنی به سمت راست عبارتست از‬
‫کاهش ‪(pH‬اسیدی شدن محیط)‪ .‬این خاصیت باعث خواهد شد که اگر ‪pH‬بافتی بعلت افزایش متابولیسم‬
‫کاهش یابد (مثالً فعالیت عضالنی سنگین و تولید اسید الکتیک)‪ ،‬آزاد شدن ‪O2‬در مجاورت بافت ها نیز‬
‫بیشتر می شود‪ ،‬که این امر به نوبه خود جهت رفع نیازهای متابولیکی ضروری می باشد‪ .‬افزایش آزاد‬
‫شدن ‪O2‬به هنگام کاهش ‪pH‬محیط را اثر بوهر می نامند‪.‬‬
‫عوامل دیگری که می توانند منحنی اشباع را به سمت راست منحرف نمایند عبارتند از‪ :‬افزایش فشار‬
‫‪ ،CO2‬افزایش دما و افزایش غلظت ‪2‬و‪ -3‬دی فسفو گلیسرات (‪DPG -3-2‬ماده ای است که از فرآورده‬
‫های متابولیسم گلیکولیز می باشد که در شرایط بیهوازی تشکیل می گردد)‪.‬‬
‫عواملی که منحنی را به سمت چپ منحرف می کنند‪ :‬افزایش ‪(pH‬قلیایی شدن محیط)‪ ،‬کاهش دما و کاهش‬
‫غلظت ‪.DPG-3-2‬‬
‫هنگامیکه هموگلوبین اولین ‪O2‬را کسب کرد‪ ،‬دومین و سومین ‪O2‬را به سادگی کسب میکند‪ .‬یعنی‬
‫زمانیکه هموگلوبین اولین ‪O2‬را کسب می کند‪ ،‬این پدیده در ِهم های مجاور آن ِهمی که اولین ‪O2‬را‬
‫گرفته بود اثر گذاشته و ِهمهای مجاور با سهولت بیشتر و اختالف فشار کمتری ‪O2‬خود را بدست می‬
‫آورند‪ .‬برعکس اگر هموگلوبین‪ 4‬عدد ‪O2‬داشته باشد واولین ‪O2‬را از دست بدهد‪ ،‬این مسئله بر ِهم های‬
‫مجاور اثر گذاشته و در نتیجه آنها راحت تر ‪O2‬را از دست می دهند‪ .‬به این پدیده ‪Heme-Heme‬‬
‫‪Intraction‬یا ‪Allostric Effect‬یا اثر تعاونی )‪)Cooperative Effect‬می گویند‪.‬‬
‫هموگلوبینوپاتی‬
‫‪2‬گروه اصلی از اختالالت ارثی هموگلوبین وجود دارد‪:‬‬
‫‪-1‬واریان های ساختاری همراه با نقص هایی در ساختار هموگلوبین‬
‫‪-2‬تاالسمی ها همراه با نقص هایی در سنتز یک زنجیره گلوبینی‬
‫انواع هموگلوبینهای نرمال‬
‫هموگلوبینهای نرمال و طبیعی را می توان به دو گروه تقسیم نمود‪:‬‬
‫الف) هموگلوبینهای پیش از تولد شامل‪:‬‬
‫هموگلوبینهای رویانی)‪ ،)Emberyonic Phase‬سه ماه اول جنینی‪ ،‬شامل‪:‬‬
‫‪Hb Portland‬با فرمول ‪ζ2γ2‬‬
‫‪Hb Gower I‬با فرمول ‪ζ2ε2‬‬
‫‪Hb Gower II‬با فرمول ‪α2ε2‬‬
‫هموگلوبینهای جنینی‪ ،‬بعد از سه ماه اول‪ ،‬شامل‪:‬‬
‫‪Hb F‬با فرمول‪α2γ2‬‬
‫‪Hb F1‬با فرمول ‪α2γ2 N-Acetyle‬‬
‫ب) هموگلوبینهای پس از تولد و دوران بلوغ‪ ،‬شامل‪:‬‬
‫‪Hb A‬با فرمول ‪α2β2‬‬
‫‪Hb A2‬با فرمول ‪α2δ2‬‬
‫‪Hb F‬با فرمول ‪α2γ2‬‬
‫در افراد بالغ حدود ‪ %95-98‬را ‪ ،Hb A1‬حدود ‪ %3-5‬را ‪Hb A2‬و ‪Hb F‬تشکیل می دهد‬
‫(‪A2 =%5/2‬و ‪F‬حدود‪ 1‬درصد)‪.‬‬
‫‪: Hb A‬هموگلوبین اصلی طبیعی در بزرگساالن با فرمول ساختمان‪ α2ß2‬و مقدار طبیعی آن در افراد‬
‫نرمال ‪ %92‬می باشد ‪.‬بیضی شکل است و همراه ‪4‬گروه هم در سطح ملکول‪،‬در ترکیب برگشت پذیر با‬
‫اکسیژن عمل می کند‪.‬‬
‫‪:Hb F‬هموگلوبین اصلی جنین و شیر خوار نوزاد است و فرمول ساختمانی آن‪ α2γ2‬می باشد و مقدار‬
‫طبیعی آن در افراد نرمال ‪ %>1‬می باشد ‪.‬‬
‫موارد افزایش‪ :‬حاملگی طبیعی – اختالالت اریتروپوئیز همچون نارسایی مزمن مغز استخوان‬
‫هموگلوبین ‪F‬با بار منفی را ‪Hb F1‬می گویند (استیله شدن انتهای آمینو اسید زنجیره ‪)γ‬‬
‫‪Hb F‬همچنین دارای دو نوع زنجیره گاما می باشد که در یک اسید آمینه در موقعیت ‪ 136‬اختالف‬
‫دارند (آالنین یا گالیسین )‬
‫یک پلی مورفیسم شایع زنجیره ‪ γ‬وجود دارد که در ان تیروزین در موقعیت ‪ 75‬جایگزین ایزولوسین می‬
‫شود‪.‬این واریان ‪ Hb F‬ساردینیا(‪ )Sardinia‬نامیده میشود و بدون ناهنجاری عملکردی است‪.‬‬
‫در طول زندگی جنینی تمام گویچه های قرمز ‪ Hb F‬را تولید نموده و حاوی ان هستند در صورتی که در‬
‫بزرگساالن تنها ‪ %5-3‬گویچه های قرمز چنین حالتی دارند‪.‬این گویچه های قرمز‪،‬سلول های ‪ F‬نامیده‬
‫میشوند‪.‬باالترین سطح ‪ Hb F‬در لوسمی میلومونوسیتی نوجوانان(‪،)JMML‬کم خونی فانکونی و‬
‫اریترولوکمی(‪ )%50-30‬یافت میشوند‪.‬‬
‫‪:Hb A2‬این هموگلوبین ‪ 1/5‬تا ‪ 3/5‬درصد هموگلوبین طبیعی محسوب می شود ‪.‬وفرمول ساختمانی آن‬
‫‪α2δ2‬می باشد ‪.‬دو زنجیره دلتا آن از زنجیره های بتا فقط در ‪ 8‬اسید آمینه از ‪ 146‬اسید آمینه اختالف‬
‫دارند ‪.‬‬
‫موارد افزایش ‪ :‬بتا تاالسمی – هیپرتیروئیدیسم – کم خونی مگالو بالستیک – سیکل سل آنمی – واریانت‬
‫های هموگلوبین ناپایدار‬
‫موارد نرمال یا کاهش یافته ‪ :‬بتا دلتا تاالسمی – آلفا تاالسمی تریت‬
‫موارد کاهش ‪ :‬بیماری هموگلوبین اچ – فقر آهن – آنمی سیدروبالستیک –آنمی آپالستیک و ‪. . . .‬‬
‫هموگلوبینهای دوره رویانی شامل ‪:‬‬
‫│ ‪Gower‬با فرمول ساختمانی‪ζ2ε2‬‬
‫││ ‪ Gower‬با فرمول ساختمانی ‪α2ε2‬‬
‫‪Portland‬با فرمول ساختمانی‪ζ2γ2‬‬
‫این هموگلوبین ها در رویان و جنین طبیعی انسان با دوره بارداری کمتر از ‪ 3‬ماهگی یافت می شوند ‪.‬‬
‫هموگلوبینهای گلیکوزیله ‪:‬‬
‫‪ %5‬از ‪ HbA‬در نتیجه الحاق قندها به باقیمانده های سرین‪ ،‬آسپاراژین و هیدروکسی لیزین دستخوش‬
‫گلیکوزیالسیون پس از ترجمه می شوند ‪.‬‬
‫هموگلوبین های گلیکوزیله تحت عنوان‪:‬‬
‫‪ HbA1a‬کمتر از ‪%1‬‬
‫‪ HbA1b‬کمتر از ‪%2‬‬
‫‪ HbA1c‬حدود ‪( %3‬این هموگلوبین حاوی یک ملکول گلوکز است و در بیماران مبتال به دیابت قندی ‪2‬‬
‫تا ‪ 3‬برابر افزایش مییابد ‪.‬واز آن به صورت شاخصی از کنترل متابولیک دیابت در طی دو تا سه ماهه‬
‫گذشته استفاده می شود همچنین ممکن است بطور کاذب در شرایط همراه با گردش سریع گلبول قرمز مثل‬
‫کم خونی همولتیک کاهش یابد ‪).‬‬
‫واریان های ساختاری هموگلوبین‬
‫تا سال ‪ 893 ،2005‬گونه ساختاری ‪Hb‬شناسایی شده که بیش از ‪ %90‬آنها بعلت اختالف اسید آمینه ای‬
‫واحد در یکی از زنجیره های پلی پپتیدی ‪α‬یا ‪β‬هستند ‪.‬در ‪%10‬باقی مانده زنجیره پلی پپتیدی در نتیجه‬
‫خطاهای خاطمه‪،‬جهش های تغییر چارچوب‪،‬الحاق ها‪ ،‬حذف ها و یا زنجیره های هیبرید یا جوش‬
‫خورده‪،‬بصورت غیر طبیعی کوتاه یا بلند می باشد‪.‬‬
‫براي نام گذاري هموگلوبینوپاتي ها‪ ،‬نوع اسید آمینه جایگزین شده و شماره آنرا در سمت راست زنجیره و‬
‫گلوبین مي نویسند مثالً در مورد ‪Hbs a2b26Val‬یعني در هموگلوبین ‪،S‬اسید آمینه والین به جاي اسید‬
‫آمینه اصلي در موقعیت ‪ 6‬زنجیزه ‪β‬گلوبین قرار گرفته است اسید آمینه اصلي در این فرمول ذكر نمي‬
‫شود اما در مورد ‪Hbs‬و نیز ‪Hbc‬گلوتامیك اسید است‬
‫هموگلوبین هاي ‪E,D,C,S‬معروف ترین (بتا) هموگلوبینوپاتي ها مي باشند‪.‬‬
‫هموگلوبینوپاتي ها معموالً از نوع ‪β‬هستند و انواع با درگیري زنجیره آلفا و گاما كم یاب هستند و عالئم‬
‫بالیني خاص نیز حتي در حالت هموزیگوت ندارند‪.‬‬
‫هموگلوبین هاي غیر طبیعي بجز موارد اكتسابي مانند سولف هموگلوبین و مت هموگلوبین‪ ،‬به طور ارثي‬
‫بروز مي كنند‪.‬‬
‫در حالت هموزیگوت یك فرد هر دو ژن غیر طبیعي را براي تولید هموگلوبین غیرطبیعي دارد یعني یكي‬
‫از ژن هاي معیوب را از پدر و دیگري را از مادر به ارث برده است ‪.‬در حالت هتروزیگوت فرد حامل‬
‫یك ژن سالم و یك ژن معیوب است ‪.‬‬
‫به حالت هتروزیگوت(‪)trait‬خصیصه مي گویند و به حالت هموزیگوت(بیماري) گفته مي شود‪.‬به حالت‬
‫هتروزیگوت به آن علت بیماري نمي گویند كه در این وضعیت عالئم بالیني خاص وجود ندارد و‬
‫ناهنجاري خوني نیز حداقل است ‪.‬‬
‫سندروم های هموگلوبین غیر طبیعی‬
‫در واریان های ساختاری زنجیره بتای هموزیگوت‪،‬هر ‪ 2‬الل زنجیره‪ β‬غیر طبیعی‪،‬وجود دارند‪.‬لذا هیچ‬
‫زنجیره ‪ β‬طبیعی(در نتیجه هیچ ‪)Hb A‬تولید نمی شود‪.‬از انجایی که ژن های ‪ α‬و‪ γ‬و ‪ δ‬طبیعی هستند‬
‫‪ Hb F‬و ‪ Hb A2‬تشکلیل شده و ساختاری طبیعی دارند و مقدار ان ها ممکن است افزایش یافته باشد‪.‬‬
‫در واریان های ساختاری زنجیره بتای هتروزیگوت‪ ،‬هموگلوبین غیر طبیعی عالوه بر هموگلوبین‪ A‬و ‪F‬‬
‫و‪ A2‬وجود دارد‪.‬سطح هموگلوبین غیر طبیعی به سرعت سنتز و پایداری ان و همچنین به اشتیاق ان برای‬
‫تشکیل دادن دایمر با زنجیره الفا بستگی دارد‪.‬‬
‫اختالالت داسی شونده‬
‫خصیصه سلول داسی ‪Hb AS‬‬
‫وضعیت هتروزیگوت ‪ HBS‬شایع ترین هموگلوبینوپاتي در ایاالت متحده است‪.‬این وضعیت در حدود‬
‫‪%8‬امریكایي هاي افریقایي تبار و حدود ‪%45‬از مردمان نواحي خاصي از غرب افریقا وجود دارد‪.‬این‬
‫این بیماري در سرتاسر ناحیه زیر صحراي افریقا و با شیوع كم تر در نواحي مدیترانه اي خاورمیانه و‬
‫هند یافت میشود‪ .‬خصیصه ‪ HBS‬یك حالت كامال خوش خیم و بدون عالیم بالیني یا ناهنجاري هاي خون‬
‫شناختي است‪.‬در اكثر موارد خطر جزئي است و در شرایط خاصي دیده میشود‪.‬فشار هاي شدیدا پایین‬
‫اكسیژن مي تواند باعث نشانه گیري فرایند داسي شدن شود و تعداد كمي از افراد در زماني كه در‬
‫ارتفاعات بسیار باال و در هواپیما هاي بدون تنظیم فشار هوا پرواز كرده اند‪،‬دچار انفاركتوس طحالي شده‬
‫اند‪.‬اندكي افزایش در بروز هماچوري‪،‬نقص در توانایي تغلیظ ادرار‪،‬و باكتري اوري در خانم ها گزارش‬
‫شده است‪.‬خصیصه سلول داسي به بچه ها در برابر اثرات كشنده ماالریاي فالسیپاروم حالت محافظتي مي‬
‫بخشد كه توجیهي براي توزیع عمده ‪ HBS‬در افریقاي جنوبي است‪.‬‬
‫گسترش خوني بجز چند سلول هدف طبیعي بنظر میرسد‪.‬شمارش سلول هاي خوني طبیعي و ازمایش داسي‬
‫شدن گویچه ها مثبت است و تقریبا تمام گویچه هاي قرمز خون بطور یكدست داسي میشوند‪.‬ازمایش انحالل‬
‫پذیري مثبت است‪.‬‬
‫گستره خون محیطی خصیصه داسی شکل‪.‬تعدادی سلول هدف و میکروسیتوزیس خفیف مشاهده میشود‪.‬‬
‫جداسازي هموگلوبین‪ %60،‬هموگلوبین ‪HbF ،HbS %40،A‬طبیعي و ‪ HbA2‬طبیعي یا اندكي افزایش‬
‫یافته تا ‪ %5/4‬را نشان میدهد‪.‬نسبت ‪ HbS‬در حضور تاالسمي ‪ a‬كاهش مي یابد‪:‬هنگامي كه یك ژن ‪a‬‬
‫حذف شود‪ HbS ،‬كم تر از ‪ %35‬و هنگامي كه ‪2‬ژن ‪ a‬حذف شود كم تر از ‪ %29‬خواهد بود‪.‬سلول ها‬
‫میكروسیت و هیپوكروم هستند‪ HbS .‬در فقر اهن و فوالت نیز ممكن است كاهش یابد‪.‬بطور بالیني تركیب‬
‫خصیصه داسي شكل و خصیصه ‪a‬تاالسمي خوش خیم بوده و احتماال با كم خوني میكروسیتیك خفیف به‬
‫علت خصیصه تاالسمي مي باشد‪.‬‬
‫بیماري سلول داسي شكل(‪) Hb SS‬‬
‫بیماري ‪ HbS‬هموزیگوت یك كم خوني همولیتیك مزمن جدي است كه ابتدا در اوایل دوره كودكي تظاهر‬
‫مي كند و اغلب قیب از ‪ 30‬سالگي كشنده است‪.‬در هموگلوبین ‪ S‬اسید گلوتامیك در ششمین جایگاه بر روي‬
‫زنجیره ‪ β‬با والین جایگزین مي شود(‪.)β6glu→val‬هموگلوبین ‪ S‬در هنگام اكسیژن گیري كامل‪،‬ازادانه‬
‫محلول است‪.‬هنگامي كه اكسیژن از ‪ HbS‬برداشته مي شود‪ HbS ،‬پلي مریزه شده و اجسام‬
‫تاكتوئیدي(كریستال هاي مایع) را تشكیل مي دهد كه سخت است و سلول را بشكلي در مي اورد كه به ان‬
‫اطالق مي شود(داسي شكل)‪.‬‬
‫عوارض‬
‫در اوایل كودكي تورم دردناك و دوطرفه پشت دست ها و پاها بخاطر داسي شدن گویچه ها و انسداد‬
‫مویرگي رخ مي دهند كه تحت عنوان سندروم دست‪-‬پا یا التهاب انگشتان سلول داسي شناخته مي شود‪.‬‬
‫طحال مركز ‪ 3‬عارضه است‪:‬بحران احتباس كه به انبار شدن ناگهاني خون و بزرگ شدن سریع طحال‬
‫اشاره دارد و منجر به شوك كم حجمي خون مي شود‪.‬بي عملكردي طحال شامل پاسخ ناكافي به انتي بادي‬
‫تحت بعضي شرایط و اختالل در توانایي سیستم رتیكواندوتلیال در پاكسازي باكتري ها و مواد ذره اي‬
‫ازخون‪.‬این موضوع مي تواند تا حدي عفونت هاي سالمونالیي و پنوموكوكي را كه در كودكان مبتال به كم‬
‫خوني سلول داسي شایع است‪،‬توجیه كند‪.‬رخدادهاي انسداد رگي باعث انفاركتوس پیشرونده‪،‬فیبروز و‬
‫چروكیدگي طحال یا اصطالحا اتواسپلنكتومي مي شوند‪.‬‬
‫‪Splenomegaly‬‬
‫بحران هاي انسداد عروقي حمالت ناتوان كننده اي از دردشكمي‪،‬استخواني و مفصلي همراه با تب مي‬
‫باشند‪،‬كه احتماال به خاطر گیركردن توده هایي از سلول هاي داسي در رگ هاي خوني كوچك رخ مي‬
‫دهد‪.‬‬
‫تشخیص‪:‬كم خوني نرموكرومیك و نرموسیتیك است‪،‬پلي كرومازي افزایش مي یابد و گویچه هاي قرمز‬
‫هسته دار وجود دارند‪.‬سلول هاي داسي همیشه در گسترش یافت مي شوند‪.‬سلول هاي هدف فراوان‬
‫هستند‪،‬اجسام هاول ژولي و پاین هایمر در نتیجه عدم وجود طحال در كودكان بزرگ تر و بزرگسالن به‬
‫طور همیشگي دیده مي شود‪.‬‬
‫چنانچه اخیرا به بیمار خون تزریق نشده باشد‪،‬هیچ هموگلوبین ‪ A‬یافت نمي شود‪.‬بیش از ‪-1،HbS%80‬‬
‫‪ HbA2 %5/4-2،HbF%20‬وجود دارد‪ HbS .‬و چندیدن هموگلوبین ‪D‬و‪ G‬در‪PH‬قلیایي حركت‬
‫الكتروفورتیك مشابه دارند‪،‬اما تنها ‪ HbS‬ازمایش داسي شدن مثبت بدست مي دهد‪.‬‬
‫بیماري هموگلوبین ‪SC‬‬
‫شیوع ان در امریكایي هاي افریقایي تبار تقریبا با بیماري ‪ HbSS‬یكسان است‪.‬منجر به یك كم خوني‬
‫همولیتیك خفیف مشود‪.‬بحران ها در اینجا وفور كم تري دارند و كم تر دردناك هستند‪.‬شیوع ان در دوره‬
‫كودكي است اما ممكن است تا سنین باالتر زندگي هم كشف نشود‪.‬برخالف ظاهر رنجور در بیماري داسي‬
‫شكل هیكل فرد در اینجا طبیعي یا تنومند است‪.‬اسپلنومگالي ممكن است تنها یافته معاینه فیزیكي‬
‫باشد‪.‬خستگي‪ ،‬تنگي در نفس در حین فعالیت‪،‬عفونت هاي مكرر دستگاه تنفسي فوقانیفحمالت یرقان خفیف‬
‫و درد مفاصل دیده میشود‪.‬درد مداوم مفصل ران و كمر بهمراه نكروز اسپتیك سر استخوان ران ممكن‬
‫است وجود داشته باشد‪.‬هماچوري ناشي از انفاركتوس مدوالري كلیه و انفاركت هاي طحالي توصیف شده‬
‫اند‪.‬در حاملگي بحران ها فراوان ترند و تمایل افزایش یافته اي براي ترومبوز وجود دارد كه میتواند باعث‬
‫ترومبوامبولیسم وسیع و مرگ ناگهاني بدنبال زایمان شود‪.‬میزان بروز باالتري از بیماري هاي‬
‫شبكیه(رتینوپاتي) نسبت به ‪ SS‬وجود دارد‪.‬‬
‫كم خوني از متوسط تا بسیار خفیف متغیر است و نرموكرومیك تا نرموسیتیك میباشد‪.‬انیزوسیتوز و پوئي‬
‫كیلوسیتوز خفیف تا شدید میباشد‪.‬تعداد سلول هاي هدف بسیار زیاد و تا ‪%85‬اریتروسیت ها شامل‬
‫میشود‪.‬گویچه هاي داسي شكل خپل و زاویه دار در گسترش خوني وجود دارند‪.‬ازمایش داسي شدن مثبت‬
‫است‪%50،HbS،‬هموگلوبین تام است و ‪ HbC‬اندكي كم تر است‪.‬‬
‫‪ / HbS‬تاالسمي بتا‬
‫این بیماري پس از ‪ HbSS‬و ‪ HbSC‬از نظر شیوع سومین اختالل داسي شونده در امریكایي هاي‬
‫افریقایي تبار است و شایع ترین اختالل داسي شونده در مردمان مدیترانه اي است‪.‬‬
‫در تاالسمي ‪،HbS / B0‬هموگلوبین ‪ )HbA(A‬وجود ندارد‪75HbS ،‬تا‪5 HbF ،%90‬تا‪%20‬و ‪HbA2‬‬
‫‪4‬تا‪%6‬است‪.‬از نظ بالیني و خون شناسي ‪،‬مشابه بیماري سلول داسي شكل است‪.‬بجز در مورد طحال كه‬
‫پس از دوران كودكي و در طي زندگي بزرگسالي طحال بزرگ باقي مي ماند‪،‬تفاوت اصلي این است كه‬
‫در تاالسمي ‪MCV،B0/ HbS‬و‪ MCH‬كاهش مي یابد و ‪ HbA2‬ممكن است افزایش چشمگیري داشته‬
‫باشد‪.‬براي افتراق واضح این دو بیماري از هم اغلب بررسي خانوادگي ضرورت دارد‪.‬در گسترش خوني‬
‫میكروسیتوز قابل توجه‪،‬هیپوكرومي متغیر و تعداد زیادي سلول هدف وجود دارد‪.‬به عنوان پیامدي از‬
‫كاهش هموگلوبین سلولي‪،‬شكل گیري پلي مرف هاي ‪ HbS‬با سرعت اهسته تري انجام میشود و تعداد كم‬
‫تري سلول داسي شكل در مقایسه با ‪ HbSS‬در گسترش خوني وجود دارد‪.‬‬
‫در تاالسمي ‪،HbS /B+‬هموگلوبین ‪ %30-15A‬است‪ HbS .‬بیش از ‪ %50‬و ‪ %20-1 HbF‬و‬
‫‪ %6-4 HbA2‬است‪.‬اگرچه از نظر بالیني این افراد ممكن است شبیه بیماران مبتال به خصیصه سلول‬
‫داسي شكل(‪ )HbAS‬باشند‪،‬اما در تاالسمي ‪،HbS /B+‬مقدار ‪ HbS‬همیشه بیش تر از ‪ HbA‬است‬
‫درحالي كه در ‪،HbAS‬مقدار ‪ HbA‬همیشه بیش تر از ‪ HbS‬است‪.‬‬
‫‪ / HbSS‬تاالسمي ‪a‬‬
‫‪ %40-30‬از بیماران مبتال به بیماري كم خوني سلول داسي شكل براي تاالسمي ‪ a+‬هتروزیگوت و ‪-2‬‬
‫‪ %3‬هموزیگوت هستند‪MCV.‬و ‪MCH‬كاهش مي یابد‪.‬در مقایسه با كم خوني سلول داسي شكل‪،‬سطح‬
‫هموگلوبین باالتر و شمارش رتیكولوسیت پایین تر است‪.‬در گسترش خوني شبیه به ‪ ،B0/ HbS‬سلول‬
‫هاي داسي ناشایع هستند‪.‬‬
‫بیماري هموگلوبین ‪SD‬‬
‫‪Hb S/D-Los Angeles‬‬
‫بیماري ‪ SD‬شبیه به كم خوني سلول داسي شكل تظاهر میكند اما شدت كم تري دارد و لذا ممكن است شبیه‬
‫به بیماري ‪ SC‬نیز باشد‪.‬در الكتروفورز قلیایي متداول‪،‬الگوي الكتروفورز این بیماري غیر قابل افتراق از‬
‫كم خوني داسي است ‪ ،‬زیرا ‪ Hb S‬و ‪ Hb D‬را نمي توان از یكدیگر جدا كرد‪.‬الكتروفورز ژل اگار در‬
‫‪ Hb S ،PH=6/2‬و ‪ Hb D‬را جدا خواهد نمود‪.‬‬
‫‪O Arab/Hb S‬‬
‫افراد هتروزیگوت مركب ‪ Hb S‬و ‪ ،)β121glu→lys(HbOArab‬یك اختالل داسي شونده شدید دارند‪.‬‬
‫‪ HbOArab‬در مردم سیاه پوست و عرب یافت میشود‪ HbE .‬و تعداد كمي از دیگر واریان هاي ‪ β‬با‬
‫شیوع كم تر نیز در همراهي با ‪ HbS‬باعث اختالالت داسي شونده مي شوند‪.‬همزماني یك واریان زنجیره‬
‫‪ a‬و خصیصه سلول داسي شكل منجر به اختالل داسي شونده نمي شوند‪.‬‬
‫دیگر واریان هاي شایع زنجیره ‪β‬‬
‫خصیصه ‪Hb C‬‬
‫هموگلوبین ‪)β6glu→lys (C‬در افریقاي غربي شایع است و در حدود ‪%3-2‬سیاه پوستان وجود‬
‫دارد‪.‬وضعیت هتروزیگوت(‪ )HbAC‬بدون نشانه و بدون كم خوني و همراه با ‪MCV‬طبیعي یا اندكي‬
‫كاهش یافته و طول عمر طبیعي گویچه قرمز مي باشد‪.‬ممكن است ‪ MCHC‬اندكي افزایش یابد‪.‬سلول هاي‬
‫هدف در الم خوني وجود دارد‪ HbC.‬حدود ‪%40‬هموگلوبین تام را تشكیل میدهد‪.‬هرگاه میكروسیتوز قابل‬
‫توجهي وجود داشته باشد معموال بخاطر همزماني تاالسمي ‪ a‬میباشد و ‪ HbC‬به ‪ %24،%32،%38‬به‬
‫ترتیب در بیماران با ‪ 1،2،3‬ژن الفا كاهش مي یابد‪.‬‬
‫بیماري هموگلوبین ‪C‬‬
‫بیماري هموگلوبین ‪ C‬هموزیگوت یك كم خوني همولیتیك خفیف همراه با اسپلنومگالي مي باشد كه اغلب‬
‫بدون عالیم است اما گاهي اوقات منجر به یرقان و ناراحتي شكمي مي گردد‪.‬در امریكا ‪%2‬سیاه پوستان‬
‫این بیماري را دارند‪.‬رتیكولوسیتوز با توجه به میزان كم خوني پایین است‪.‬كم خوني عمدتا پیامدي از میل‬
‫پیوندي پایین ‪ Hb C‬براي اكسیژن است و نباید مداوا شود‪ MCV.‬طبیعي یا كاهش یافته و ‪MCHC‬‬
‫طبیعي یا افزایش یافته است‪.‬تعداد زیادي سلول هدف همراه با مخلوطي از میكرواسفروسیت ها و پلي‬
‫كرومازي جزئي در خون مشاهده میشود‪.‬براي تشخیص بلورهاي شش گوشه یا میله اي شكل ممكن است‬
‫در گسترش رنگ شده بخصوص پس از طحال برداري یا پس از خشك شدن اهسته گسترش در‬
‫اریتروسیت ها دیده شوند‪.‬برخالف ‪،HbS‬كریستال هاي ‪ HbC‬در ‪(PO2‬فشار نسبي اكسیژن)پایین تمایل‬
‫به حل شدن دارند و باعث بیماري انسداد عروقي نمي شوند‪.‬‬
‫‪HbF‬به ‪ %4-2‬افزایش مي یابد و ‪HbA2‬ممكن است بطور خفیفي افزایش یابد‪،‬مابقي هموگلوبین‪HbC،‬‬
‫است و ‪ HbA‬وجود ندارد‪.‬‬
homozygous Hb C
Hb C Crystals
‫تاالسمي ‪HbC /B+‬‬
‫عمدتا در سیاه پوستان روي مي دهد و بیماري به استثنا كم خوني در طي حاملگي گرایش به ایجاد ناتواني‬
‫هاي اندكي دارد‪.‬گویچه هاي قرمز اندیس هاي ویژه خصیصه تاالسمي ‪ B‬را دارند اما در اینجا انیزوسیتوز‬
‫وجود دارد و سلول هدف ‪ %50-20‬هستند‪ HbA %30-16،HbC %80-65.‬و ‪ HbF %5-2‬وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫تاالسمي ‪HbC /B0‬‬
‫افراد با اصل و نسب مدیترانه اي با ژنوتیپ ‪ B0‬یا ‪B+‬شدید معموال داراي یك كم خوني همولیتیك نسبتا‬
‫شدید هستند‪.‬افتراق تاالسمي ‪ HbC /B0‬از بیماري ‪ HbC‬ممكن است مشكل باشد زیرا در هر دوي این‬
‫بیماري ها ‪ HbA‬وجود ندارد و درمورد سطوح ‪ HbF‬و ‪ HbA2‬همپوشاني وجود دارد‪HbA2 .‬حدودا‬
‫‪2‬برابر مقدار طبیعي و ‪ HbF‬به ‪%10-3‬افزایش مي یابد‪.‬‬
‫‪)β26glu→lys(HbE‬‬
‫این هموگلوبین احتماال شایع ترین هموگلوبین غیر طبیعي در جهان است و پس از هموگلوبین ‪ S‬و‪ c‬شایع‬
‫ترین هموگلوبین غیر طبیعي در ایاالت متحده است‪.‬در اسیا نیز در افراد با اصل و نسب تایلندي و برمه اي‬
‫یافت میشود در سفیدپوستان و سیاه پوستان نیز وجود دارد‪ HbE .‬با فنوتیپ تاالسمي بتا و همچنین یك‬
‫زنجیره گلوبیني غیر طبیعي از نطر ساختاري ارتباط دارد‪.‬جهشي كه منجربه جایگزیني اسید امینه مي شود‬
‫همچنین یك محل اتصال اشكار(‪ )Cryptic splice site‬را نیز فعال مي كند كه با محل اتصال در‬
‫‪RNA‬طبیعي رقابت مي كند و در نتیجه ‪RNA‬ي پردازش یافته طبیعي‪،‬كاهش مي یابد‪.‬‬
‫‪ HbE‬در ازمایش تقلیب حرارتي و با ایزوپروپانول بطور غیر طبیعي رسوب مي كند‪ ،‬با این وجود این‬
‫موضوع هنوز هیچ اهمیتي در داخل بدن ندارد‪،‬طول عمر گویچه هاي قرمز در بیماري ‪ HbE‬طبیعي‬
‫است‪.‬‬
‫خصیصه هموگلوبین ‪)HbAE(E‬‬
‫بدون نشانه همراه با میكروسیتوز(‪ )MCV=84±5‬و بدون كم خوني است‪ %70-65 HbA.‬هموگلوبین‬
‫تام و ‪ %30 HbE‬و ‪ HbF‬طبیعي است‪.‬وجود همزمان یك ژن تاالسمي الفا هیچ كدام از پارامترهاي فوق‬
‫را تغییر نمي دهد اما چنانچه ‪ 2‬یا ‪ 3‬ژن تاالسمي ‪ a‬وجود داشته باشد نسبت ‪ HbE‬بترتیب به ‪ 21‬و‬
‫‪%14‬كاهش مي یابد‪.‬نسبت ‪ HbE‬در فقر آهن نیز پایین تر از وضعیت معمول خصیصه ‪ HbE‬است‬
Hemoglobin E trait
‫بیماري ‪HbE‬‬
‫بدون نشانه است و شبیه به یك خصیصه تاالسمي همراه با یك میكروسیتوز( ‪MCV=70‬‬
‫‪،)fl‬اریتروسیتوز‪ MCHC،‬طبیعي و كم خوني خفیف است‪.‬شمارش رتیكولوسیت طبیعي است اما ‪-20‬‬
‫‪ %80‬سلول هدف در الم وجود دارد‪.‬در این بیماري ‪ HbE‬بیش از ‪ %90‬هموگلوبین محسوب مي‬
‫شود‪ HbF،‬از ‪%10-1‬است و هیچ ‪ HbA‬وجود ندارد‪.‬‬
‫تاالسمي ‪HbE /B‬‬
‫این بیماري حالتي شدید دارد‪.‬این اختالل یكي از مهم ترین سندروم هاي تاالسمي و شایع ترین سندروم‬
‫تاالسمي در جنوب شرقي اسیاست‪.‬تنوع بالیني قابل توجهي دارد‪.‬اكثر الل هاي تاالسمي از نوع ‪ B+‬شدید یا‬
‫‪ B0‬هستند‪.‬اریتروپوئز غیر موثر كه پیامدي از گلوبین هاي الفاي زیادي است‪،‬اندیس هاي گویچه‬
‫قرمز‪،‬مورفولوژي گویچه قرمز و تظاهرات بالیني‪،‬شبیه تاالسمي ‪B‬هموزیگوت است‪.‬هموگلوبین ‪، F،E‬‬
‫‪HbA2‬حضور دارند‪.‬میزان ‪ HbF‬تنوع زیادي از ‪ %85-5‬را نشان مي دهد‪،‬متوسط ‪ %42 HbF‬و‬
‫متوسط ‪ %58 HbE‬مي باشد‪.‬‬
‫هموگلوبین ‪ D‬لوس انجلس(پنجاب) (‪)β121glu→gln‬‬
‫این حالت تشكیل دهنده شایع ترین واریان ‪ D‬در امریكایي هاي افریقایي تبار است‪.‬در منطقه پنجاب هند‬
‫هتروزیگوسیته به ‪ %3‬مي رسد‪.‬هموزیگوت ها داراي اندیس هاي طبیعي گویچه قرمز هستند و هیچ نشانه‬
‫اي از همولیز نیست و ‪ %95‬هموگلوبین ‪ D‬همراه با هموگلوبین هاي ‪A2‬و‪ F‬طبیعي وجود‬
‫دارد‪.‬هتروزیگوت هاي دوگانه براي هموگلوبین ‪D‬پنجاب‪/‬تاالسمي ‪ β0‬داراي یك كم خوني همولیتیك خفیف‬
‫با اندیس هاي گویچه قرمز تاالسمیك و افزایش هموگلوبین هاي ‪A2‬و‪ F‬هستند‪.‬‬
‫اهمیت هموگلوبین ‪ D‬پنجاب(‪ )HbDpunjab‬ان است كه هتروزیگوت هاي مركب ان با ‪ HbS‬باعث‬
‫ایجاد یك اختالل داسي شونده نسبتا شدیدي مي شوند‬
‫واریان هاي شایع زنجیره ‪α‬‬
‫هموگلوبین ‪ G‬فیالدلفیا(‪)α86asn→lys‬‬
‫شایع ترین واریان زنجیره الفا در سیاه پوستان است‪.‬تقریبا بطور ثابتي ژن ‪ α‬مرتبط‬
‫(‪ )Linked α-gene‬حذف شده است(‪.)_αG‬هتروزیگوت هاي ساده(‪)_αG/αα‬داراي ‪%30‬هموگلوبین‬
‫‪ G‬و اندیس هاي طبیعي گویچه قرمز هستند اما هتروزیگوت هاي دوگانه همراه با خذف ژن ‪ α‬روي‬
‫كروموزوم دیگر(‪)_αG/_α‬داراي ‪%45‬هموگلوبین ‪ G‬و یك فنوتیپ خصیصه تاالسمي مي باشند‪.‬همانند‬
‫دیگر واریان هاي زنجیره ‪ α‬یك هموگوبین مینور كه تركیبي از ‪ αG‬و ‪δ‬است‪،‬در نزدیكي ‪ HbA2‬مشاهده‬
‫مي شود و به افتراق هموگلوبین ‪ G‬فیالدلفیا از هموگلوبین هاي ‪G‬و‪ D‬واریان زنجیره ‪ β‬كمك مي كند‪.‬‬
‫اختالالت عملكرد و پایداري هموگلوبین‬
‫تعدادي از جایگزیني هاي اسید امینه اي‪،‬در حفره هم اتفاق مي افتد كه یا پایداري شكل مت‬
‫هموگلوبین(‪ )HbM‬را افزایش مي دهد یا تمایل هم به اكسیژن و درنتیجه پایداري مولكول را تغییر مي‬
‫دهد‪.‬دیگر جایگزیني ها بر محل هاي تماس ‪ αβ‬تاثیر مي گذارد‪.‬این هموگلوبینوپاتي هاي مهم از نظر‬
‫عملكردي‪،‬هتروزیگوت هستند‪،‬معموال غلظت هموگلوبین غیرطبیعي كم تر از ‪%50‬است‪.‬بطور كلي‬
‫هموگلوبین هاي داراي زنجیره هاي ‪ α‬غیر طبیعي‪،‬سهم كم تري(‪)%25-10‬از كل هموگلوبینوپاتي ها را‬
‫نسبت به هموگلوبین هاي با زنجیره ‪β‬غیر طبیعي(‪)%50-25‬دارند‪.‬‬
‫هموگلوبین هاي مرتبط با میل تركیبي باال به اكسیژن و پلي سایتمي‬
‫منحني تفكیك اكسیژن در مورد این هموگلوبین ها به سمت چپ جابجا میشود‪ PO2( P50.‬كه در ان‬
‫‪%50‬هموگلوبین به حالت اشباع مي باشد)كاهش مي یابد‪.‬در شرایط فیزیولوژیك ‪P50‬طبیعي خون كامل‬
‫‪mmHg26‬است‪.‬در این اختالل دامنه ‪P50‬از‪ 23-5‬میلي متر جیوه مي باشد‪.‬بخاطر اینكه هموگلوبین میل‬
‫تركیبي زیادي به اكسیژن دارد بافت ها در هر ‪ PO2‬معین بطور نسبي هیپوكسیك هستند‪،‬كه این مسئله‬
‫باعث افزایش تولید اریتروپوئتین(‪ )EPO‬و پلي سایتمي میشود‪.‬این اختالالت اتوزوم غالب هستند‪.‬‬
‫هموگلوبین هاي مرتبط با كاهش میل تركیبي به اكسیژن‬
‫منحني تفكیك اكسیژن در مورد این هموگلوبین ها به سمت راست جابجا میشود(‪P50‬افزایش یافته)‪.‬این افراد‬
‫كم خوني خفیف دارند زیرا مي توانند مقادیر بیشتري از اكسیژن را در بافت ها ازاد كنند و ان ها به‬
‫سادگي نیاز به مقادیر بیشتري از هموگلوبین ندارند‪.‬در برخي از این افراد برداشت اكسیژن در ریه مختل‬
‫شده و سطح هموگلوبین بدون اكسیژن افزایش مي یابد و منجر به سیانوز مي شود‪.‬این بیماران داراي رنگي‬
‫مشابه سنگ متورق خاكستري در پوست و غشاهاي مخاطي خود مي باشند‪.‬این افراد كم خوني ندارند‪.‬‬
‫هموگلوبین هاي ‪:M‬سودوسیانوز‬
‫رنگ این بیماران مشابه سیانوز یك رنگ قهوه اي است كه بوسیله مت هموگلوبین ایجاد میشود‪.‬ویژگي‬
‫مشترك این بیماران این است كه همگي داراي جایگزیني اسید امینه در گروه هم یا نزدیك به ان هستند‪.‬لذا‬
‫مت هموگلوبین بطور غیر معمولي پایدار میشود و از احیا هم فریك(‪3‬ظرفیتي) و پیوندبرگشت پذیر‬
‫اكسیژن جلوگیري مي كند‬
‫هموگلوبین هاي ناپایدار‬
‫بیش از ‪ 100‬واریان هموگلوبین شرح داده شده اند كه در ان ها هموگلوبین بصورت اجسام هانیز در داخا‬
‫گویچه قرمز رسوب مي كند‪%75.‬ناهنجاري ها در زنجیره ‪ β‬وجود دارند‪.‬هموگلوبین هاي ناپایدار نادري‬
‫از قبیل ‪ HbF-Poole‬مرتبط با واریان هاي ناپایدار زنجیره ‪ γ‬هستند‪.‬همه بیماران هتروزیگوت بوده اند‬
‫و ویژگي هاي بالیني متنوع قابل توجهي از كم خوني همولیتیك شدید در اولین سال زندگي تا كم خوني‬
‫همولیتیك مزمن بسیار خفیف كه ممكن است توسط دارو ها وخیم شود را نشان داده اند‪.‬تعداد كمي از‬
‫هموگلوبین هاي ناپایدار( ‪Hb Tacoma‬و‪ ) Hb Sogn‬بطور تصادفي در افراد سالم از نظر بالیني‬
‫كشف شده اند‪.‬‬
‫همانند دیگر كم خوني هاي همولیتیك‪،‬یرقان و بزرگي طحال معمول هستند‪.‬یافته مشخص تر در برخي‬
‫موارد دفع ادرار تیره رنگ پیگمانته مي باشد كه رنگدانه ادراري(دي پیرول) احتماال محصولي از تخریب‬
‫مولكول هاي هم بعد از جداشدن از گلوبین است‪.‬سیانوز نیز در برخي بیماران حضور دارد كه نتیجه مت‬
‫هموگلوبینوري‪،‬سولف هموگلوبینوري یا میل تركیبي پایین به اكسیژن است‪.‬كم خوني نرموسیتیك و‬
‫نرموكرومیك تا هیپوكرومیك است(هیپوكرومي بدلیل برداشت هموگلوبین رسوب كرده از ‪RBC‬پیر توسط‬
‫ماكروفاژهاي طحال)‪.‬‬
‫منقوط شدن چشمگیر بازوفیلیك كه احتماال در ارتباط با توده شدن بیش از حد ریبوزوم ها مي باشد یك‬
‫ویژگي معمول است‪.‬اجسام هاینز در گویچه هاي قرمز در گردش خون خصوصا بعد از طحال برداري به‬
‫اساني و به فراواني قابل مشاهده هستند‪.‬در بیماران طحال برداري شده اجسام هاینز ممكن است در تعیین‬
‫هموگلوبین و شمارش الكترونیكي پالكت ها و گویچه هاي سفید خون تداخل نماید‪.‬‬
‫ازمون هاي مشخص كننده اصلي‪،‬ازمایش ناپایداري حرارتي و ازمایش رسوب در ایزوپروپانول هستند‪.‬‬
‫ازمایش ناپایداري حرارتي‬
‫اكثر هموگلوبین هاي ناپایدار زماني كه در ‪50‬درجه سانتي گراد انكوبه شوند‪،‬در مقایسه با هموگلوبین هاي‬
‫طبیعي سریع تررسوب مي كنند‪.‬در همولیزات در بافرتریس اگر هموگلوبین ناپایدار وجود داشته باشد در‬
‫طي یك ساعت رسوبي كه به اساني قابل مشاهده باشد‪،‬تشكیل مي گردد و نمونه كنترل شفاف یا اندكي تیره‬
‫است‪.‬رسوبي كه دربرگیرنده ‪%40-10‬كل هموگلوبین است در اختالالت هموگلوبین ناپایدار یافت میشود‪.‬‬
‫ازمایش رسوب در ایزوپروپانول‬
‫یك حالل نسبتا غیر قطبي‪،‬پیوندهاي داخل هموگلوبین را سست مي كند و پایداري ان را كاهش مي‬
‫دهد‪.‬هموگلوبین ناپایدار طي ‪ 20‬دقیقه در حالل غیر قطبي ایزوپروپانول رسوب مي نماید در صورتي كه‬
‫همولیزات طبیعي تا‪ 40-30‬دقیقه شفاف باقي مي ماند‪.‬‬
HbA
HbS HbA2
HbF
Hb AS 55-60 40-45
2-3
<1
Hb SS
0
90-95
2-3
5-10
Hb S-α-thal
75
25
2-3
<1
Hb S- β thal major
0
90-95
Inc.
5-10
Hb S- β thal minor 5-30
60-90
Inc.
5-10
Hb S HPFH
0
70-80
2-3
20-30
Hb SC
0
50
2-3
<1
‫زیر نظر استاد گرانقدر‬
‫جناب آقای دکتر زردست‬
‫تهیه کنندگان‬
‫زهرا روزبهمن‬
‫علی ناصحی‬