Transcript فایل دانلود2 - گروه بررسي محتواي آموزشي و پرورشي

‫‪‬کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی‬
‫‪ ‬مدرس دانشگاه ها ‪ ،‬مراکز تربیت معلم و آموزشکده های فنی بجنورد‬
‫ در كشور ما اساتيد و پژوهشگران دانشگاهي بر استفاده از آمار و‬‫پژوهش هاي كمي چنان اهميت و ارزش داده اند كه پژوهش هاي‬
‫كيفي و غير آماري را يا پژوهش تلقي نمي كنند يا آن را از دانشجويان‬
‫فوق ليسانس و دكتري قبول نمي كنند‪.‬‬
‫ هدف از پژوهش در علوم فيزيكي ‪ ،‬توصيف روابط مربوط بين پديده‬‫ها است‪ .‬در پژوهش تربيتي نمي توان مثل پژوهش فيزيكي به توصيف‬
‫صرف اكتفا كرد‪،‬عالوه بر توصيف بايد بتوان در موضوع هاي تحقيق‬
‫‪ ،‬يعني دانش آموزان‪ ،‬نيز تغيير به وجود آورد ‪.‬‬
‫لزوم آشنایي معلمان با اقدام پژوهي‬
‫طرفداران ‘‘اقدام پژوهي‘‘ از جمله پژوهش در عمل آموزشي‬
‫بر این باور تأكید دارند كه به دالیل گوناگون پژوهش باید از‬
‫انحصار نخبگان درآید و به صورت پژوهش مشاركتي جزو‬
‫وظایف همه دست اندركاران به ویژه خود معلمان قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ -1‬یافته ها و نتایج پژوهش را در نهایت معلم به كارخواهد برد‪.‬‬
‫‪ -2‬معلم بیش از دیگران در معرض پرسش قرار مي گیرد‪.‬‬
‫‪ -3‬معلم ضمن پژوهش‪ ،‬رشد كرده و بالنده مي گردد ‪ ،‬چاره یاب مي‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -4‬پژوهش رنگ و بوي محلي به خود مي گیرد‪.‬‬
‫‪ -5‬نتایج بدست آمده از پژوهشهاي معلمان كامالً جنبه ي كاربردی پیدا مي‬
‫كند‪.‬‬
‫‪ -6‬اصالح كاستي ها بوسيله معلم و در نتيجه سريعتر انجامی گيرد‪.‬‬
‫‪ -7‬معلم اگر خود پژوهنده نباشد ممكن است نسبت به نتايج تحقيقات ديگران‬
‫واكنش نشان دهد‪.‬‬
‫‪ -8‬با درگير شدن معلم در عمل پژوهش‪ ،‬موضوع جدايي ميان نظريه تئوري و‬
‫عمل از ميان مي رود‪.‬‬
‫‪ -9‬معلمان مناسب ترين افراد در تشخيص مسائل و نيازهاي دانش آموزان‬
‫هستند‪.‬‬
‫مفهوم پژوهش در عمل‪:‬‬
‫پژوهش درعمل نوعی از تحقیق است که توسط خود‬
‫افراد درگیر در یک مساله و برای حل یا کاهش آن‬
‫انجام می گیرد‪.‬عمل محور اساسی در این نوع تحقیق‬
‫است یعنی افراد یا شخص عمل خود را در حین کار و‬
‫فعالیت مورد پژوهش قرار می دهند‪.‬‬
‫موضوع های تحقیق همه ملموس و عینی و مربوط‬
‫به فعالیت های روزمره است‪.‬ایجاد تغییردر وضعیت‬
‫موجود هدف عمده در این تحقیق است‪.‬‬
‫ویژگیهای پژوهش در عمل ‪:‬‬
‫( تفاوت های پژوهش در عمل باروش های تحقیق دانشگاهی)‪:‬‬
‫‪ -1‬پژوهش توسط دست اندرکاران‬
‫‪ -2‬تاکید بر عمل‬
‫‪ -3‬مشارکتی است‬
‫‪-4‬خودارزیاب است‬
‫‪ -5‬مبتنی بر ارزشهاست‬
‫‪-6‬غیر رسمی است‬
‫‪-7‬روش تحقیق ساده(دوری یامارپیچی)‬
‫‪-8‬تعمیم پذیری یافته ها مد نظرنیست‬
‫‪-9‬نگاه از درون‬
‫‪-10‬پژوهش شخصی است‬
‫اهمیت و ضرورت پژوهش در عمل ‪:‬‬
‫‪ -1‬مناسب ترین راه برای حل مساله است‪.‬‬
‫‪ -2‬نوعی آموزش حین خدمت است‬
‫‪ -3‬نوآوری و دانش افزایی‬
‫‪ -4‬اصالح وضع نامطلوب‬
‫‪-5‬دوری از نخبه گرایی‬
‫‪ -6‬رشد و بالندگی عمومی‬
‫‪ -7‬پاسخ گویی علمی‬
‫‪-8‬نزدیکی نظرو عمل‬
‫آمادگی های الزم پیش از انجام پژوهش‬
‫‪‬شرایط ومالحظات کار با دیگران‬
‫‪‬توسعه مهارتهای فردی‬
‫‪‬مالحظات عملی‬
‫‪‬روابط انسانی و مراعات اخالق‬
‫شرایط ومالحظات کار با دیگران‪:‬‬
‫نخست باید پذیرفت تغییر واصالح گام به گام‬
‫است‪.‬‬
‫پژوهش درعمل با ضمیرمن آغاز می شودولی‬
‫با دیگران وبرای دیگران صورت می‬
‫گیرد‪.‬پس رابطه بادیگران اهمیت دارد‪.‬‬
‫‪‬مشارکت کنندگانی که با آنان کارمیکنید‬
‫(کارکنان محل خدمت‪،‬اولیای دانش آموزان‪)...،‬‬
‫‪‬دوستان نقاد(نقادی ویژگی این پژوهش است)‪.‬‬
‫‪‬استادان یا راهنمایان‬
‫‪‬پژوهشگران همکار شما‬
‫‪‬گروه ارزیاب‬
‫‪‬مهارت گوش دادن‬
‫‪‬مهارت در مدیریت‬
‫‪‬مهارت در همکاری و مشارکت‬
‫‪‬تقویت اراده و اعتماد به نفس‬
‫‪‬توجه به گوناگونی اندیشه هاورفتارها‬
‫‪‬سبک بیان‬
‫‪‬عدم دخالت در امورشخصی افراد‬
‫‪‬شناسایی گروه های ذینفع‬
‫‪‬شناسایی افراد متنفذ‬
‫‪‬ایجاد تصویر روشن از موقعیتها‬
‫‪‬ضرورت مذاکره بامسئوالن‬
‫‪‬رازداری (حفظ اسرارمربوط به اطالعات واشخاص)‬
‫‪‬حفظ حق همکاری نکردن دیگران‬
‫‪‬آگاه سازی دیگران‬
‫‪‬حفظ حقوق مربوط به تعلقات فکری‬
‫‪‬حفظ اعتماد‬
‫شرایط الزم برای انجام دادن پژوهش در عمل ‪:‬‬
‫•پذیرفتن محدودیت ها و آشنایی با فنون اساسی پژوهش‬
‫•تشویق اندیشه های نو‬
‫•داشتن فرصت و نداشتن دل مشغولی‬
‫•اعتماد متقابل در افراد درگیر در پژوهش‬
‫•آگاهی مشارکت کننده از مبانی و اصول کارگروهی‬
‫•شوق اصالح و تغییر‬
‫•وجود فضای آزاد منشانه برای طرح پیشنهادها و تغییرات احتمالی‬
‫تشخیص‬
‫تغییر‬
‫ارزیابی‬
‫مراحل یا چرخه پژوهش درعمل‬
‫‪-1‬مشخص کردن موضوع وعنوان پژوهش‬
‫‪ -2‬توصیف وضعیت موجود و تشخیص مساله‬
‫‪-3‬گردآوری اطالعات (شواهد ‪)1‬‬
‫‪ -4‬تجزیه و تحلیل وتفسیر داده ها‬
‫‪-5‬انتخاب راه جدید موقتی‬
‫‪ -6‬اجرای طرح جدید ونظارت بر آن‬
‫‪ -7‬گردآوری اطالعات (شواهد ‪)2‬‬
‫‪-8‬ارزشیابی تاثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن‬
‫‪ -9‬تجدید نظر ودادن گزارش نهایی یا اطالع رسانی‬
‫‪-1‬مشخص كردن موضوع و عنوان پژوهش‬
‫‪-2‬توصيف وضعيت موجود و تشخيص مسئله‬
‫‪-3‬گردآوري اطالعات شواهد‪1‬‬
‫‪-4‬تجزيه و تحليل و تفسير داده ها‬
‫‪-5‬انتخاب راه جديد موقتي‬
‫‪-6‬اجراي طرح جديد و نظارت بر آن‬
‫‪-7‬گردآوري اطالعات شواهد‪2‬‬
‫‪-8‬ارزشيابي تأثير اقدام جديدو تعيين اعتبار آن‬
‫‪ -9‬تجديدنظر و دادن گزارش‬
‫نهايي يا اطالع رساني‬
‫مرحله تشخيص‬
‫مرحله تغیير‬
‫مرحله ارزيابي و عرضه‬
‫‪ -1‬مشخص کردن موضوع وعنوان پژوهش‪:‬‬
‫ویژگیهای موضوع پژوهش ‪:‬‬
‫ موردعالقه باشد‬‫پژوهش پذیر باشد‬‫‪-‬دارای اهمیت باشد‬
‫در حد توان پژوهشگر باشد‬‫‪-‬منابع اطالعاتی کافی در اختیار باشد‬
‫‪‬زمینه ها‬
‫معلمان آگاه وعالقه مند مي تواننددرمورد مسایلي كه‬
‫دركالس درس یا مدرسه با آن مواجه هستند به پژوهش‬
‫بپردازندازجمله ‪:‬‬
‫‪ -1‬چگونگي تدریس یك مفهوم علمي باموضوع درسي‬
‫‪ -2‬تولیدو به كارگیري وسایل كمك آموزشي براي حل‬
‫مسایل ویژه دركالس درس‬
‫‪-3‬مسایل یادگیري دانش آموزان درمواردخاص‬
‫‪- 4‬مسایل رفتاري دانش آموزان درمواردخاص‬
‫‪- 5‬شیوه هاي اداره كالس‬
‫‪- 6‬شیوه هاي نوین مدیریت آموزشگاه‬
‫‪-7‬شیوه هاي امتحان وارزیابي‬
‫‪-8‬سایرمواردمربوط به حوزه تعلیم و تربیت‬
‫‪ -2‬توصیف وضعیت موجود و تشخیص‬
‫مساله‪:‬‬
‫از کجاو چگونه به مشکل خودپی می بریم؟‬
‫‪o‬احساس مابه عنوان یک معلم‬
‫‪o‬اسناد ومدارک آموزشی‬
‫‪o‬اظهارات والدین‬
‫‪o‬واکنش های شاگردان‬
‫‪o‬واکنش های مدیر و همکاران‬
‫‪o‬واکنش های اداره‬
‫‪o‬پژوهش های دیگران‬
‫‪o‬اسنادو مدارک علمی‬
‫‪-3‬گردآوري اطالعات( شواهد‪: )1‬‬
‫شواهد داده هایي هستند كه بدان وسیله‬
‫مي توانیم درباره تغییرات چیزي یا رخدادي داوري كنیم‪.‬‬
‫پس براي اثبات یا رد چیزي باید شواهد قابل قبول به دست‬
‫آوریم‪ .‬داده ها‪ ،‬كه اطالعات پراكنده و خام هستند زماني به‬
‫شواهد تبدیل مي شوند كه بتوان به كمك آن از عهده اثبات‬
‫یا رد چیزي یا به طور كلي تبیین آن برآمد‪.‬‬
‫حین سبك و سنگین كردن داده هاي جمع آوري‬
‫شده‪ ،‬الزم است همواره از خود بپرسید‪:‬‬
‫آیا این اطالعات مي تواند براي پژوهش من مفید‬
‫باشد؟ چرا؟‬
‫هميشه در نظر داشته باشيد شما به عنوان‬
‫ّ‬
‫پژوهنده عمل خود‪ ،‬در پي اثبات يا رد رابطه‬
‫ميان دو متغيير نيستيد‪ .‬يا نمي خواهيد براي‬
‫ا‬
‫ديگران ثابت كنيد كه مثال‪ X‬علت ‪ Y‬است‬
‫بلكه به دنبال اين هستيد تا به كمك داده ها و‬
‫اطالعات‪ ،‬وضع موجود را توصيف كنيد و براي‬
‫بهبود آن اطالعاتي به دست آوريد ‪.‬‬
‫منابع کسب اطالعات‪:‬‬
‫‪‬کارکنان مدرسه اعم از مدیر‪،‬همکاران و‪...‬‬
‫‪‬والدین‬
‫‪‬دانش آموزان‬
‫‪‬افراد متخصص‬
‫‪‬کتابها ومجالت‬
‫‪‬پژوهش های علوم تربیتی‬
‫‪‬بازدیداز کالسها‬
‫‪‬اطالعات حاصل ازمصاحبه‪،‬پرسش نامه و مشاهده‬
‫‪‬اینترنت و منابع الکترونیکی‬
‫روشهای کسب اطالعات‪:‬‬
‫)ابزارهاوفنون گردآوری اطالعات)‬
‫‪‬مصاحبه‬
‫‪‬مشاهده‬
‫‪‬پرسش نامه‬
‫‪‬اسناد و مدارک‬
‫‪‬یادداشتهای روزانه‬
‫‪‬عکس‪،‬نوارهای صوتی وتصویری‬
‫اهمیت مطالعات اولیه و پیشینه تحقیق‪:‬‬
‫•ازچند و چون کارها آگاه میشویم‬
‫•آزموده ها را دو باره نمی آزماییم‬
‫•با نقد و تحلیل اطالعات قبلی وضعیت موجود را‬
‫بهتر مشخص می کنیم‬
‫توصیه هایی برای مطالعه پیشینه تحقیق‪:‬‬
‫ طبقه بندی کردن اطالعات‬‫ نقد اطالعات‬‫ نگهداری اطالعات تا پایان کار‬‫‪ -‬رعایت مسائل اخالقی در جمع اوری اطالعات‬
‫‪ -4‬تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها‪:‬‬
‫منظور از تفسیر‪ ،‬تبیین یا تشریح معاني است كه در دل داده ها‬
‫نهفته است‪ .‬تفسیر سبب مي شود كه فهم جامع و روشن از معاني و‬
‫مفاهیم پیدا كنیم‪.‬‬
‫در پژوهش عمل گرا‪ ،‬ضمن استفاده از داده هاي كمي‪ ،‬بیشتر‬
‫از داده هاي كیفي و الگوهاي آن استفاده مي شود‪ .‬داده هاي‬
‫كیفي واقعیت ها را به مدد واژه و نه ارقام و اعداد توصیف‬
‫مي كنند‪.‬‬
‫‪‬چند نمونه از الگوهاي تفسیر داده ها قاسمي پویا‪ 1382‬به‬
‫نقل از استرلینگر‬
‫جدول زير نمونه اي از نمودار خالصه داده ها روش پرسش ي‬
‫استرلينگر(روش شش پرسش)‪:‬‬
‫چرا؟‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫چگونه؟‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫چه كس ي؟‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫توضيحات‬
‫علت و هدفها كدامند؟‬
‫اعمال و رويدادها چگونه روي مي دهند؟‬
‫تصميم ها چگونه اتخاذ مي شوند؟‬
‫افراد چگونه با هم رابطه برقرار مي كنند؟‬
‫چه كس ي درگير اين مسئله است؟‬
‫چه كس ي نفوذ بيشتري دارد؟‬
‫چه چيزي؟‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫مسائل عمده فعاليت ها چه هستند؟‬
‫عاليق و نگراني ها چه هستند؟‬
‫چه چيزي داراي ارزش است؟‬
‫چه موقع؟‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫چه مواقعي اين اتفاقها رخ مي دهند؟‬
‫چه موقع مي توان آن را مشاهده كرد؟‬
‫كجا؟‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫كجا زندگي مي كنند؟‬
‫كجا درس مي خوانند؟‬
‫كجا با هم رابطه دارند؟‬
‫‪:‬الگوی روش و تجزيه و تحليل مسائل‬
‫كاهش فرصت ها‬
‫درگيري باجوانان‬
‫سوابق زندان‬
‫}نتايج‬
‫مخالفت و تعارض باجوانان‬
‫و عواقب{‬
‫بزهكاري هاي نوجوانان‬
‫} پيش زمينه ها و عاليم {‬
‫موفقيت هاي تحصيلي‬
‫پائين‬
‫برنامه هاي درس ي نامناسب و‬
‫نامربوط‬
‫فقدان فعاليتهاي تفريحي ويژه‬
‫جوانان‬
‫فقدان عالقه در دانش‬
‫آموز‬
‫حضور ضعيف در‬
‫مدرسه‬
‫از اين الگو در ريشه يابي و كشف عوامل مؤثر در يك مشكل استفاده مي‬
‫شود در اين الگو تالش مي شود مفاهيم زير مورد تجزيه و تحليل قرار‬
‫گيرد‪:‬‬
‫*مشكل اصلي‬
‫*ريشه هاي اصلي مشكل‬
‫*ديگر عوامل مهم مربوط به آن ريشه ها و پيش زمينه ها‬
‫*نتايج و عواقب منفي عمده‬
‫*ديگر نتايج مهم‬
‫توصیه ها‪:‬‬
‫‪ -1‬سعي كنید در تفسیر داده ها‪ ،‬با كمك همكاران شركت كننده در‬
‫پژوهش مطالب ضد و نقیض را از هم جدا كنید‪.‬‬
‫‪- 2‬هر چه تفسیر بر مبناي داده هاي منطقي و موثق صورت‬
‫بپذیرد‪،‬راه حل هاي منطقي تري مي توان پیشنهاد كرد‪.‬‬
‫توجه شود‪.‬‬
‫‪ - 3‬در تبیین داده ها باید به آثار متقابل عوامل ّ‬
‫‪ - 4‬نباید همیشه به دنبال ”بهترین” یا ”درست ترین” توضیح باشیم‪.‬‬
‫بلكه بهتر است كه به دنبال توضیحي باشیم كه معقول و منطقي به نظر‬
‫مي رسد و افراد ذي صالح و دي نفوذ بیشتري را تأیید مي كنند‪.‬‬
‫‪ - 5‬تفسیرهاي افراد بیگانه اغلب كامل ودقیق نیستند‪ .‬و…‬
‫الگویي دیگر در پژوهش عملي پژوهش در عمل‬
‫این روش براي اولین بار در بخش هاي حرفه اي كشورهاي‪:‬‬
‫آمریكایي‪ ،‬اروپایي‪ ،‬آفریقایي‪ ،‬آسیایي و استرالیایي و سپس‬
‫در سایر بخشها و حوزه ها مانند روستاها‪ ،‬شهرها‪،‬‬
‫بیمارستان ها و غیره مورد استفاده قرار گرفت‪ .‬بهره گیري‬
‫از این روش عالوه بر اینكه در محیط هاي آموزشي‪،‬‬
‫خانوادگي‪ ،‬اجتماعي و گروهي مؤثر است در سایر زمینه ها‬
‫چون عرصه هاي سیاسي و فرهنگي نیز ممكن و مفید مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫استرنیگر ‪ 1996‬روش مورد نظر خود را به‬
‫شرح زیر ارایه مي دهد‪:‬‬
‫نگاه كنید‪ :‬اطالعات مربوطه را جمع آوري كنید جمع آوري داده ها و اطالعات‪،‬‬
‫{مساله چیست؟}‬
‫ترسیم كنید‪ :‬وضعیت موجود را شرح دهید تعریف و توصیف {بیان مساله{‬
‫فكر كنید‪ :‬كشف و تجزیه و تحلیل كنید‪ :‬اینجا چیزي دارد روي مي دهد‬
‫فرضیه سازي‬
‫تفسیر كنید‪ :‬شرح دهید‪ :‬چرا و چگونه چیزها این جورند؟ نظریه پردازي‬
‫عمل كنید‪ :‬برنامه ریزي كنید گزارش‪ ،‬اجرا كنید‪ ،‬ارزیابي كنید‪.‬‬
‫”استرينگر” بر اين باور است هر چند روش نگاه كنيد‬
‫فكركنيد عمل كنيد به عنوان روش خطي معرفي مي شود‬
‫اما اين الگو در واقع پيچش ي از اعمال و مراحلي است كه تحت‬
‫عنوان پيچش كنش‬
‫و واكنش {تحقيق عملي} ناميده مي شود‪.‬‬
‫مشاركت كنندگان تحقیق عملي در هر مرحله‪ ،‬جزئیات‬
‫فعالیت ها و اقدامات خود را از طریق فرآیند مستمر‬
‫مشاهده‪ ،‬تفكر و عمل مورد بررسي و كندوكاو قرار مي‬
‫دهند‪ .‬بعد از تكمیل هر مرحله آنها را بررسي مي كنند‬
‫دوباره نگاه كنید و در مورد آنها فكر مي كنند دوباره‬
‫فكر كنیدو آنها را اصالح كنیددوباره عمل كنید‪.‬‬
‫ص ‪9190‬‬
‫مدلهاي دیگر اقدام پژوهي ‪:‬‬
‫در این قسمت روش ها و‬
‫الگوهاي مختلف دیگري‬
‫ارائه مي گردد كه افراد به‬
‫تناسب نوع تحقیق و برداشت‬
‫علمي خود آنها را به كار مي‬
‫برده اند‪.‬‬
‫نكته قابل توجه در این روشها و الگوها این‬
‫است كه این الگوها را نباید غیرقابل تغییر و‬
‫اصالح در نظر گرفت بلكه ما نیز مي توانیم‬
‫با استفاده از این الگوها در صورت لزوم‬
‫الگوي مناسب دیگري براي كار و تحقیق‬
‫خودمان تدوین كنیم‪.‬‬
‫برخي از مدلهاي اقدام پژوهي‬
‫گروه نويسندگان ‪1382‬به نقل از ميرزا رضايي‬
‫‪-1‬دیاگرام مارپیچي‬
‫اقدام پژوهي‬
‫كمپروكلي‪1993‬‬
‫مشاهده‬
‫برنامه‬
‫بازتاب‬
‫عمل‬
‫بازتاب‬
‫مشاهده‬
‫برنامه‬
‫‪:www.vcd.ie.teaching‬منبع‬
‫‪-2‬چارچوب فعاليت اقدام پژوهي پروژه توسعه تدريس‬
‫برنامه ريزي‬
‫عمل‬
‫ارزشيابي‬
‫بازتاب‬
‫‪:www.celt.vst.hk‬منبع‬
‫‪-3‬رابطه اقدام پژوهي با ساير عناصر آموزش ي‬
‫پژوهش در عمل‬
‫توسعه حرفه اي معلم‬
‫يادگيري دانش آموزان‬
‫توسعه برنامه ريزي‬
‫توسعه مدرسه‬
‫‪http://cd.enb.gov.nk‬منبع‬
‫مرحله اول عمل‬
‫مرحله دوم عمل‬
‫موقعیت مشكل یا مساله‬
‫تعریف مجدد مساله‬
‫تصمیمات‬
‫تصمیمات‬
‫تعریف مسئله‬
‫بازتاب‪ ،‬توسعه درك‬
‫بازتاب‪،‬توسعه‪،‬درك‪،‬عمل‬
‫ارزیابي نیازها‬
‫ارزیابي نیازها‬
‫راه حل هاي جدید‬
‫ارزشیابي عمل‬
‫اجراي برنامه اصالح شده‬
‫بازاندیشي در برنامه عمل زمان دوم‬
‫ارزشیابي‬
‫برنامه اجرا‬
‫توسعه برنامه عمل زمان اول‬
‫‪:www.asedorg‬منبع‬
‫‪-5‬مدل سیگور ‪ 2000‬اقدام پژوهي و توسعه مدارس‬
‫موقعیتهاي معمولي آموزشي‬
‫افزایش اثربخشي‬
‫فردي و گروهي‬
‫جایگزیني فرهنگ‬
‫حرفه اي‬
‫تقویت روحیه‬
‫جمعي‬
‫بهبود عملكرد دانش آموزان‬
‫كنترل كیفي‬
‫بیروني‬
‫نوآوري‬
‫پایین‬
‫هدایت به سمت‬
‫اقدام پژوهي‬
‫مشاركتي‬
‫خودپنداره”یقه آبي”كارگري‬
‫اثربخشي پائین‬
‫انزواي‬
‫معلم‬
‫در این مرحله معلمان به یك‬
‫رویكرد جدید دست یافته اند كه آن‬
‫را براي استفاده عمل در قالب یك‬
‫‪.‬برنامه اجرایي آماده مي كنند‬
‫بازنگري تدریس و یادگیري‬
‫برنامه ریزي و توسعه‬
‫در این مرحله”نوآوري”جدید در‬
‫قالب برنامه مرحله اجرا در مي‬
‫‪.‬آید‬
‫‪:www.oiso.utoronto‬منبع‬
‫تدریس و جمع آوري اطالعات‬
‫بازنگري تدریس و یادگیري‬
‫بازتاب پیرامون عمل و آنجه در حال اجراست*‬
‫گردآوري اطالعات ازموقعیت تدریس و یادگیري*‬
‫تحلیل اطالعات*‬
‫‪-7‬مدل الينرت ‪2002‬‬
‫بازتاب‬
‫عمل‬
‫بازتاب‬
‫عمل‬
‫بازتاب‬
‫عمل‬
‫‪-8‬مدل استریتایلد و دیلسون ‪ 1982‬مراحل اقدام پژوهي گروهي‬
‫اجراي‬
‫دایمي‬
‫تدوین گروهي‬
‫برنامه عمل‬
‫نوآوري آزمایشي‬
‫اجراي موقت راه‬
‫حل‬
‫تعریف‬
‫گروهي‬
‫مساله‬
‫یا‬
‫بازخورد‬
‫نتایج‬
‫نظارت و‬
‫بازنگري‬
‫یا‬
‫بازخورد‬
‫اطالعات‬
‫جمع آوري‬
‫اطالعات‬
‫تعریف مجدد‬
‫مساله‬
‫‪:http://information.net‬منبع‬
‫ص ‪312306‬‬
‫*‪ -5‬انتخاب راه جدید به صورت مو ّقت‪:‬‬
‫در این مرحله تالش خواهید كرد به‬
‫كمك اطالعاتي كه در اختیار دارید و‬
‫خردورزي هایي كه كرده اید نخست‬
‫چند راه اولیه مناسب در نظر بگیرید‪.‬‬
‫این راه ها را بررسي و سبك و‬
‫سنگین كنید و از میان آنها یك راه را‬
‫به عنوان راه مناسب انتخاب كنید‪.‬‬
‫‪-1‬همیشه در نظر داشته باشید كه عمل مورد نظرتان بر‬
‫اساس اطالعات كافي استوار باشد‪.‬‬
‫‪- 2‬در انتخاب راه جدید شتاب و عجله به خرج ندهید‪.‬‬
‫خردورزي و اندیشیدن مداوم شرط منطقي بودن است‪.‬‬
‫‪-3‬به خاطر داشته باشید كه مسئول و متعهد چگونگي اجرا‬
‫و نتیجه گیري از این تحقیق شما هستید‪.‬‬
‫‪ -4‬اگر راه انتخابي تان موفقیت آمیز نبود‪،‬تالش كنید راه هاي‬
‫دیگر را بیازمایید‪.‬‬
‫‪-5‬دانش ي كه شما از راه پژوهش حين عمل معرفي مي كنيد ممكن‬
‫است براي ديگران مفيد باشد‪.‬‬
‫‪ -6‬پيش از انتخاب راه جديد و اقدام به آن به اندازه كافي مطالعه و‬
‫مشورت كرده و داده هاي مناسب جمع آوري كنيد‪.‬‬
‫‪ -7‬هميشه منتظر اتفاقهاي پيش بيني شده باشيد‪.‬‬
‫‪-8‬پس از انتخاب راه جديد‪ ،‬طرحي براي آن تدوين كنيد و چگونگي اجراي‬
‫راه جديد را به تصوير بكشيد) برنامه ريزي(*‬
‫‪- 9‬نظر همكاران تان را درباره چگونگي اجراي انتخاب جديدتان جويا شويد‪.‬‬
‫‪ -10‬راه جديدتان در ارتباط به پرسش اساس ي پژوهش تان باشد‪.‬‬
‫‪- 11‬هميشه به اقدام هايي فكر كنيد كه امكان آن وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -6‬اجراي طرح جديد ونظارت برآن‪:‬‬
‫پس از اين كه راه جديد يا تغيير موردنظر به درستي‬
‫طراحي و آماده شد آن را به اجرا مي گذاريم ‪.‬‬
‫‪-1‬سعي كنید مشاهده و نظارت تان آگاهانه و بر اساس اصول منظم و هدفمند‬
‫باشد‪ .‬پیشرفت كار و كاستي هاي احتمالي رایادداشت كنید‪.‬‬
‫‪ -2‬به صورت فرایندي و مداوم از كارها ارزیابي به عمل آورید‪.‬‬
‫‪-3‬چگونگي پیشرفت كار را با گروه همكاران منتقد در میان بگذارید‪ .‬در‬
‫صورت لزوم و ضرورت نظر آنان را به اجرا گذارید‪.‬‬
‫‪-4‬در صورت لزوم تغییرات الزم را در طرح پیش بیني شده اعمال كنید و‬
‫كار را ادامه دهید‪.‬‬
‫براي اینكه درباره عمل یا تغییر جدیدتان داوري‬
‫كنید نیاز به شواهد دارید‪ .‬این شواهد باید مبتني بر‬
‫اطالعات منظم و منطقي باشد‪ .‬باید مشخص كنید به‬
‫چه نوع داده هایي در این مرحله نیاز دارید‪.‬‬
‫این داده ها و شواهد باید معیارها و شاخص هایي‬
‫باشند بر این ادعا كه در كار شما اصالح به وجود‬
‫آمده است‪ .‬این شواهد باید مورد تأیید افراد‬
‫صاحبنظر و همكاران منتقد شما در خصوص مسئله‬
‫و هدف هاي مورد نظر در تحقیق شما باشد‪.‬‬
‫‪-1‬در این مرحله مي توانید براي داده هاي به‬
‫دست آمده پوشه جداگانه با طبقه بندي خاص‬
‫فراهم سازید‪.‬‬
‫‪-2‬بیشتر بر داده هایي تأكید داشته باشید كه به روشني‬
‫نشانگر ایجاد تغییر مطلوب در وضع موجود باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬داده هاي جمع آوري شده را براي قضاوت در اختیار‬
‫همكاران منتقد قرار دهید‪.‬‬
‫‪- 4‬داده ها باید منطقي و جامع باشد‪.‬‬
‫‪-8‬ارزش يابي تاثيراقدام جديد وتعيين اعتبار‪:‬‬
‫در اين مرحله داده هاي جمع آوري شده را تفسير و تحليل مي كنيم‬
‫و به سواالتي از جمله موارد زير پاسخ مي دهيم ‪:‬‬
‫‪‬اين داده ها نشانگر چه رخدادها و تغييراتي هستند؟‬
‫‪‬آيا پيشرفتي را نشان مي دهند؟‬
‫‪ ‬پيشرفت ها در چه زمينه ها و يا مواردي بوده است؟‬
‫‪‬درباره اين تغييرها و رخدادها به چه نتايجي مي رسيم؟‬
‫‪-1‬سعي كنید شاخص یا نشان گرهایي براي نشان دادن تغییرهاي الزم تعیین كنید‪.‬‬
‫‪- 2‬معیارها و مالك ارزش یابي باید مناسب با اهداف و پرسش اصلي پژوهش باشد‪.‬‬
‫باید چیزي را ارزش یابي كنیم كه مدعي اصالح آن هستیم‪ ،‬نه چیز دیگر را‪.‬‬
‫‪-3‬مالك ها و شاخص هاي ارزشیابي باید از درون داده هاي جمع آوري شده بیرون بیاید‪.‬‬
‫‪ -4‬آیا واقعا ً تغییر مطلوبي روي داده است؟‬
‫‪- 5‬سعي كنید در فرایند اجراي كار یا حین عمل شاخص ها و معیارهاي الزم براي‬
‫ارزیابي از عمل تان گردآوري كنید‪.‬‬
‫‪ -6‬با توجه به موضوع پژوهش‪ ،‬گروه و افراد ارزیاب را تعیین كنید‪.‬‬
‫پس از اعتباریابي یا اعتبار بخشي كار خود‬
‫اصالحات الزم و نهایي را در عمل پیشنهادي‬
‫انجام مي دهیم و به عنوان سندي علمي آن‬
‫را آماده مي كنیم‪ .‬انتشار یافته ها‪ ،‬آخرین‬
‫مرحله پژوهش در عمل است‪.‬‬
‫گزارش‬
‫نویسي و نحوه‬
‫ارائه گزارش‪:‬‬
‫شكل گزارش‪:‬‬
‫شواهد ارائه شده يعني همان گزارش ها‪ ،‬اسناد و ساير‬
‫داده ها بايد در چارچوب گزارش كوتاهي كه ادعاي شما را‬
‫در مورد اينكه يافته هاي شما عملي و بخشي از دانش‬
‫هستند تنظيم شود‪.‬‬
‫شكل گزارش بايد به طور معمول نشان دهنده فرايند‬
‫يادگيري دروني شما باشد‪ ،‬و در پاسخ به پرسش هاي‬
‫زير تدوين شود‪.‬‬
‫دوست داشتم درباره چه چيزي به پژوهش بپردازم؟‬
‫چگونه مي خواستم درباره آن پژوهش كنم؟‬
‫فكر مي كردم كه قادر به انجام چه كارهايي درباره آن بوده ام؟‬
‫چه كردم؟‬
‫چه ياد گرفتم؟‬
‫چگونه مي توانم يادگيري ام را نشان دهم؟‬
‫چگونه مي توانم تأثيري را كه بر كارم داشته‪ ،‬ارزشيابي كنم؟‬
‫پژوهش چگونه موجب رشد من به عنوان يك فرد شاغل شده‬
‫است؟‬
‫ارائه گزارش هاي اقدام پژوهي‬
‫هنگام تنظیم دفترچه شواهد‪ ،‬استفاده در عنوان هایي‬
‫شبیه آنچه هنگام اجراي اقدام پژوهي استفاده مي‬
‫كردید‪ ،‬مفید است‪ .‬در صورت تمایل از عنوان هاي‬
‫زیر استفاده كنید‪ .‬مي توانید عناویني مخصوص‬
‫خودتان تنظیم كنید‪ .‬بهتر است از طرح پیشنهادي زیر‬
‫فقط به منزله راهنما یا سیاهه اي براي ارزیابي‬
‫كمبودهاي گزارش خود بهره گیرید‪.‬‬
‫مسئله شما چه بود؟‬
‫براي مطالعه خود‪ ،‬زمينه چيني كنيد‪ .‬خود را‬
‫معرفي كنيد و شرح دهيد به چه زمينه اي عالقه‬
‫داشتيد و چه چيزي در شما باعث شد كه اين‬
‫مسئله را براي پژوهش در نظر بگيريد‪ .‬مشكل‬
‫چيست؟ چرا آن را يك مشكل مي دانيد؟‬
‫آيا آن نماد يك عمل خوب بود؟ آيا اين عمل را به نحوي توضيح داده‬
‫ايد كه هر خواننده اي بفهمد در آن زمان چه چيزي در ذهن شما به‬
‫قدري اهميت داشت كه شما را وادار‬
‫كرده است تا كاري درباره آن انجام بدهيد؟‬
‫مسئله چه ربطي به شما داشت؟‬
‫در اينجا بايد درباره مبناي ارزش ي خود‪ ،‬به منزله يك فرد متخصص‪ ،‬توضيح‬
‫دهيد‪ .‬اگر موقعيت به نحوي بوده كه مطالعه را براي ارزيابي چگونگي ايجاد‬
‫تغييراتي در آن انجام داده ايد‪.‬‬
‫موقعيت هايي را كه به شدت نيازمند تغيير بودند مشخص كنيد‪.‬‬
‫آيا با مشكلي مواجه شديد كه بر خالف عقيدة شما بود؟‬
‫آيا شرايط آن زمان‪ ،‬با عقيده تان منطبق بود‪ ،‬به نحوي كه احساس مي كرديد بايد در‬
‫جريان اموري كه به خوبي پيش مي رفتند نقش ي داشته باشيد؟‬
‫موقعیت هایي را كه به شدت نیازمند تغییر بودند مشخص كنید‪.‬‬
‫آیا با مشكلي مواجه شدید كه بر خالف عقیدة شما بود؟‬
‫آیا شرایط آن زمان‪ ،‬با عقیده تان منطبق بود‪ ،‬به نحوي كه احساس مي كردید‬
‫باید در جریان اموري كه به خوبي پیش مي رفتند نقشي داشته باشید؟‬
‫آیا موقعیت طوري بود كه مجبور بودید آن را براي اطمینان از اینكه رونق‬
‫نظرات شماست‪ ،‬ارزشیابي كنید؟‬
‫در این قسمت باید سعي كنید مسئله پژوهش خود را به ارزش هایي كه به‬
‫عنوان فردي حرفه اي مراعات مي كردید ربط دهید‪.‬‬
‫آیا درباره صحت درك و درست و عادالنه بودن مداخله مطالبي آورده اید‬
‫چرا نتوانستید ابهامات را تحمل كنید؟‬
‫چرا موقعیت را ترك نكردید؟‬
‫آیا بحثي جدي است و بحثي است كه باید خیلي دقیق مهارش كنید‪ .‬چون‬
‫نشان مي دهد كه مداخله شما نوعي دخالت نبوده بلكه اقدامي اخالقي و‬
‫مبتني برتعهد بوده است؟‬
‫چه دلیلي در مورد ضرورت انجام این پژوهش‪ ،‬داشتید؟‬
‫آیا مشكلي وجود داشت كه باید درباره آن پژوهش مي شد؟ اگر بلي‬
‫خواننده چه طور مي تواند آن مشكل را درك كند؟‬
‫از آن اوضاع و احوال چه تصویري مي توانید ارائه دهید؟‬
‫شواهدي را تهیه كنید كه نشان دهنده شرایط آن زمان باشد به دالیلي را‬
‫كه بر اساس آن پژوهش ضرورت مي یافت ارائه دهید‪.‬‬
‫براي رفع مشكل چه كارهايي از دست شما ساخته بود؟‬
‫در اينجا بايد راه حل هاي احتمالي را كه در نظر‬
‫گرفته ايد‪ ،‬بيان كنيد‪.‬‬
‫آيا لشكر كاملي از راه حل ها را تدارك ديده‬
‫بوديد؟‬
‫كدام راه حل را انتخاب كرديد؟ چرا؟‬
‫چرا از ميان ساير راه حل ها اين راه حل را‬
‫برگزيديد؟‬
‫براي حل مشكل چه كردید؟‬
‫چه راه حلي را به اجرا گذاردید؟‬
‫آیا كار آساني بود؟‬
‫بدون مانع به پیش رفت؟‬
‫فقط به یك راه حل پرداختید یا تالش خود را صرف چندین راه حل كردید؟‬
‫ـ آیا در نیمه كار‪ ،‬نظر خود را تغییردادید؟ باالخره چه اتفاقي افتاد؟‬
‫هدف این قسمت ارائه تصویري از روند كار است‪ .‬فراموش نكنید شما درباره‬
‫كاري كه انجام داده اید هیچ ایده اي ندارید‪ .‬باید داستان را روشن و ساده بیان‬
‫كنید‪ .‬نكات بدیهي را هم بگویید‪ .‬بسیاري از پژوهشگرن گمان مي كنند كه‬
‫خواننده مي تواند بدیهي ترین چیزها را پیش گویي كند‪ .‬باید چیزهاي بدیهي‬
‫را هم بیان كنید‪ ،‬هر چند كه به نظر برسد كاري بسیار پیش پا افتاده است‪.‬‬
‫در چنین مواردي‪ ،‬ضبط شنیداري به گفتن داستان كمك مي كند‪ .‬عالوه‬
‫براین مي توانید داستان را براي شخص دیگري بگویید و در ضمن آن را‬
‫ضبط یا یادداشت كنید‪ .‬آن ها احتماالً خواهند گفت‹‹ وقتي شما آن كار‬
‫كردید‪ ،‬چه اتفاقي افتاد؟ ››‬
‫آنها مي توانند مواردي را كه به سهو جا انداخته اید یا مبهم هستند مشخص‬
‫سازند‪.‬‬
‫بیان داستان براي دیگري مي تواند به منزله پیش نویسي اولیه باشد‪ .‬به‬
‫هنگام یادداشت آن‪،‬فرض كنید از نو در حال گفتن همه داستان هستید‪.‬‬
‫براي نشان دادن اقدامات خود و آثار آن‪ ،‬چه شواهدي تهیه كردید؟‬
‫در این مرحله شما باید دومین مجموعه از شواهد را ارائه بدهید و تأثیر‬
‫خود را بر زمینه پژوهش مشخص كنید‪.‬‬
‫از كدام فنون گردآوري داده ها استفاده كردید؟‬
‫چرا از ميان نمونه هاي مختلف‪ ،‬اين فنون را برگزيديد؟‬
‫به عنوان معرف تغييراتي كه در كار ايجاد شده است‪ ،‬كدام داده هاي مهم را انتخاب و‬
‫ارائه مي كنيد؟‬
‫كدام داده ها باعث شد كه آن ها را از ميان بقيه انتخاب كنيد؟‬
‫آيا خواننده مي تواند شواهد ارائه شده و توضيحات شما را درباره علت مهم بودن اين‬
‫شواهد به روشني مشاهده كند؟‬
‫توجه داشته باشيد كه در اين بخش‪ ،‬شواهد واقعي را ارائه مي دهيد‪ .‬اين شواهد ممكن‬
‫است به شكل يادداشت هاي روزانه‪ ،‬صورت جلسه ها و نوارهاي ضبط شده صوتي ـ‬
‫تصويري باشد كه آنها را از ميان داده هاي خام انتخاب كرده ايد‬
‫همه داده هاي خام را به گزارش پژوهش خود پيوست كنيد‪ .‬در اينجا فقط آن دسته از‬
‫داده هاي خام را انتخاب كنيد كه از آنها به منزله شواهدي روشن براي نشان دادن‬
‫پيشرفت در كار خود و سايرين استفاده خواهيد كرد‪.‬‬
‫از شواهد خود به چه نتايجي رسيديد؟ با چه مالكي درباره اثر بخش ي آن ها قضاوت‬
‫كرديد؟‬
‫آيا در كارها تغييري روي داد؟‬
‫چگونه مي توانيد اين تغييرات را نشان دهيد؟‬
‫به هنگام اجراي پژوهش به چه چيزهايي فكر كرده ايد؟‬
‫شواهد چنين تفكراتي در چه محلي در اختيار خواننده قرار دارد؟ يادداشتهاي روزانه شما‪ ،‬در‬
‫يادداشتهاي شما به دوستان نقاد پژوهش و…‬
‫چگونه به اين نتيجه رسيديد كه بر موقعيت اثرگذار بوده ايد؟‬
‫در مقام پژوهشگر براي شما چه اتفاقي روي داد؟‬
‫آيا از تاثير مداخله خود راض ي بوديد؟‬
‫ً‬
‫آيا واقعا كار مناسبي انجام داريد‪.‬و از سوي كساني كه شما‬
‫در روند زندگي آنها مداخله كرديد‪ ،‬تاييدي مبني بر انجام كار‬
‫به صورتي مطلوب‪ ،‬دريافت داشتيد؟‬
‫با چه داليلي مي توانيد ثابت كنيد كه دقت الزم را در‬
‫دست و عادالنه بودن‪ ،‬قضاوت هاي خود را اعمال كرده‬
‫ايد؟‬
‫اعتبار ادعاي تاثيرگذاري بر موقعيت‪ ،‬پيشرفت امور‪ ،‬و‬
‫اعمال تغييراتي روي خود و موقعيت را چگونه ثابت مي‬
‫كنيد؟‬
‫اعتبار گذار چه كس ي بود؟‬
‫آیا آنها همكاران شما در محل كارتان بودند؟یا…‬
‫آیا مشاهده كننده اي خارجي كه به نقد كارتان بپردازد‪ ،‬داشتید؟‬
‫ازكدام طرح اعتبارگذاري تبعیت كردید؟‬
‫آیا با كسي گفتگویي داشتید كه به صورت صوتي ضبط شده باشد؟‬
‫آیا از همكارانتان خواسته اید كه به مشاهده تدریس شما بنشینند و مشاهدات‬
‫خود را با شما در میان بگذارند؟‬
‫چگونه مي توانید كامالً مطمئن باشید كه هر یك از خواننده هاي گزارش تان‬
‫آن را باور خواهند كرد و هیچ قسمتي از آن را جعلي نمي پندارد؟‬
‫كار خود را چگونه اصالح كردید؟پژوهش چه تاثیري بر كارتان داشته است؟‬
‫آیا تصمیم گرفته اید پس از پایان این پژوهش به سراغ مسئله دیگري بروید؟آیا این‬
‫پژوهش‪ ،‬به همان نحوي كه الزم بوده‪ ،‬تاثیري بر جایگاه كاري شما گذاشته است؟‬
‫آیا افراد دیگري نیز هم اكنون مشغول آن هستند؟‬
‫قاسمي پویا ‪1382‬‬
‫به طور كلي در تدوین گزارش چهار مرحله را باید در‬
‫نظر داشته باشید‪:‬‬
‫‪ - 1‬مطالب مقدماتي‬
‫‪ - 2‬محتواي مطالب یا متن گزارش‬
‫‪ - 3‬پیوست ها‬
‫‪ - 4‬منابع‬
‫مطالب مقدماتي كليات شامل موارد زير است‪:‬‬
‫در اين صفحه ابتدا عنوان پژوهش‪ ،‬سپس نام نويسنده يا پژوهشگر‬
‫و همكاران اصلي وي و سال تدوين گزارش و محل جغرافيايي آن ذكر‬
‫مي شود‪.‬‬
‫عنوان تحقيق بايد تا اندازه ممكن گويا و روشن باشد‪.‬‬
‫مثال‪“ :‬چگونگي ترغيب دانش آموزان دوره ابتدايي به مشاركت در‬
‫امور مدرسه‬
‫چکیده تحقیق در برگیرنده خالصه اي از اجزا و یافته‬
‫هاي تحقیق است‪ .‬هدف از این كار به ویژه در پژوهش‬
‫هاي متداول و گسترده‪ ،‬آگاهي یافتن سریع خواننده از‬
‫محتواي گزارش است‪ .‬بنابراین‪ ،‬در این قسمت در چند‬
‫مرحله آن چه را كه بررسي كرده اید به اطالع خواننده‬
‫مي رسانید‪.‬‬
‫در چكیده تحقیق‪ ،‬به طور خالصه مراحل تحقیق را همراه با‬
‫یافته ها ویژگي هاي هر مرحله توضیح مي دهید‪ ،‬به گونه اي‬
‫كه خواننده گزارش با خواندن این چكیده بتواند تصمیم بگیرد‬
‫آیا مي خواهد تفصیل گزارش را بخواند یا نه؟‬
‫در این قسمت‪ ،‬پژوهشگر از افراد و سازمان‬
‫هایي كه وي را در كلیة مراحل تحقیق یاري‬
‫كرده اند تشكر و قدرداني مي كند‪.‬‬
‫در این قسمت كلیه مراحل تحقیق را از اول تا نتیجه‬
‫گیري نهایي و ضمن فصل بندي چندگانه مشخص‬
‫مي كنیم‪ .‬مي توانیم هر گام را با یك عنوان گزارش‬
‫دهیم‬
‫‪-3‬پیوست ها‬
‫در اين مرحله اگر جدول يا نمودارهايي داريد در‬
‫اين قسمت آورده مي شود با ذكر منبع‪.‬‬
‫در این قسمت منابعي را كه در كلیه مراحل تحقیق از آن استفاده كرده اید مي آورید‪.‬‬
‫معموالً منابع را طبق شیوه اي مشخص مي نویسند‪ ،‬این شیوه به شرح زیر است‪:‬‬
‫نام خانوادگي‪ ،‬نام‪ ،‬عنوان كتاب‪ ،‬نا مترجم‪ ،‬ناشر‪ ،‬محل نشر‪ ،‬تاریخ انتشار‪ ،‬نوبت چاپ‪،‬‬
‫شماره جلد‬
‫مثال‪ :1‬ولف‪ ،‬ریچارد‪“ ،‬ارزشیابي آموزشي“‪ ،‬ترجمه علیرضا كیامنش‪ ،‬مركز‬
‫دانشگاهي‪،‬تهران‪ ،1371 ،‬چاپ اول‬
‫اگر كتابي دو مترجم داشته باشد هر دو را‬
‫مینویسیم ولي اگر بیش از دو مترجم داشت اول را‬
‫مي نویسیم و كلمه دیگران را اضافه مي كنیم‪.‬‬
‫مثال‪ :‬مك نیف جین‪ ،‬و دیگران‪“ ،‬اقدام پژوهي“ ترجمه محمدرضا آهنچیان‪ ،‬انتشارات رشد‪،‬‬
‫تهران‪ ،1382،‬نوبت اول‬
‫منابع اگر تالیف باشد فقط نام مولّف یا مولّفان را مي نویسیم‪.‬‬
‫مثال‪:‬عالقه بند‪ ،‬علي‪“ ،‬مقدمات مدیریت آموزشي“ انتشارات دانشگاه پیام نور‪ ،‬تهران‪،‬‬
‫‪ ،1369‬چاپ اول‬
‫ساده بنويسيد‪ ،‬در گزينش واژه ها و اصطالح دقت كنيد‪ .‬واژه ها و اصطالح هايي‬
‫را كه ممكن است در خواننده ايجاد ابهام كند‪ ،‬در پانوشت ها يا در داخل متن‬
‫توضيح دهيد‪.‬‬
‫واژه ها و نام هاي ناآشنا براي خواننده و اصطالح ها را به خط نسخ بنويسيد و‬
‫يا به صورتي آن ها را برجسته كنيد‪ .‬مثل داخل دو گيومه“ “ يا سياه تر نوشتن‬
‫يا زير آن خط كشيدن و جز اينها و روي آنها را اعراب بگذاريد‪.‬‬
‫نام ها و واژه ها و اصطالح هاي خارجي را‪ ،‬حروف بزرگ بنویسید‪ .‬فارسي‬
‫آنها را نیز با اعراب بنویسید‪ ،‬واژه ها و اصطالح هاي بیگانه را‬
‫مي توانید یا در پانوشت یا در متن داخل پرانتز یا در كمان بیاورید‪.‬‬
‫شماره صفحه ها در گوشه سمت راست باالي كاغذ گذاشته شود‪.‬‬
‫نام ها و واژه ها و اصطالح هاي خارجي را‪ ،‬حروف بزرگ بنویسید‪ .‬فارسي آنها‬
‫را نیز با اعراب بنویسید‪ ،‬واژه ها و اصطالح هاي بیگانه را‬
‫مي توانید یا در پانوشت یا در متن داخل پرانتز یا در كمان بیاورید‪.‬‬
‫شماره صفحه ها در گوشه سمت راست باالي كاغذ گذاشته شود‪.‬‬
‫پس از پایان پاك نویس نوشته‪ ،‬فهرست مناسبي از محتواي گزارش در اول‬
‫گزارش و پس از صفحه عنوان یا صفحه اول تهیه كنید‪ .‬در تهیه این‬
‫فهرست مي توانید سلیقه خاصي به كار ببرید ولي در هر صورت در سمت‬
‫راست باالي صفحه مي نویسید‪“ :‬عنوان“ و در سمت چپ شماره صفحه‪.‬‬
‫پژوهش عمل نگر‪ :‬باید ها و نباید ها‬
‫ابراهیمي قوام و پور موسي ‪ 1382‬به نقل از مك نیف‬
‫نكات عملي در پژوهش عمل نگر‪:‬‬
‫در این قسمت توصیه هایي براي آنچه كه باید انجام شود یا انجام نشود ارائه مي شود‪.‬‬
‫به طور خاص و متمركز عمل كنید؛ مطالعه خود را بر یك جنبه از كل موضوع متمركز سازید‪.‬‬
‫سواالت پژوهش روشني را شناسایي كنید‪ :‬در پژوهش عمل نگر‬
‫باید از طرح سواالت كلي اجتناب كنید براي مثال آیا ارتباطي بین‬
‫درجه حرارت كالس و میزان تمركز وجود دارد؟‬
‫نسبت به آنچه كه انجام مي دهید واقع بین باشید‪ .‬شما مي توانید با‬
‫در نظر گرفتن هدفهاي واقع بینانه و مشخص به تغییر و اصالح‬
‫مسائلي كه در پیرامون تان در جریان است بپردازید‪ .‬این كار امري‬
‫تدریجي و زمان بر است و به یكباره تغییر ایجاد نمي شود‪.‬‬
‫به طراحي و برنامه ریزي دقیق بپردازید‪ :‬این جنبه بدان معناست كه‬
‫چشم انداز جایي را كه میخواهید به آن برسید تعیین كنید و صرفا ً به‬
‫تعیین هدف هاي خاص نپردازید‪ .‬در ابتداي كارتان معیارهایي را‬
‫درباره نحوه اقدامات خود و میزان اثر بخشي آنها تعیین كنید‪.‬‬
‫دیگران را نیز درگیر كار كنید‪.‬‬
‫خود را یك مشاهده گر بدانید‪ .‬این نوع پژوهش ریشه در احترام به‬
‫عقاید دیگران دارد‪.‬‬
‫بر سبك یادگیري تمركز كنید نه روي نتایج اقدامات آنچه را آموخته اید‬
‫گزارش دهید‪.‬‬
‫ص ‪4544‬‬
‫برنامه معلم پژوهنده درسال ‪ 1375‬با برنامه ریزي ‪،‬سیاسست گذاري ‪،‬نظارت‬
‫وكنترل پژوهشكده تعلیم وتربیت درسراسركشوربه اجرادرآمده است ‪.‬این‬
‫برنامه اگرچه ازنظركمي وكیفي سیرصعودي راطي نموده است ولي‬
‫هنوزفكرواندیشه معلم پژوهنده دربدنه آموزش وپرورش آن طوركه شایسته‬
‫ایت رسوخ نكرده است ‪،‬براي نفوذ این فكرواندیشه ونیل به وضعیت مطلوب‬
‫‪،‬پژوهشكده تعلیم وتربیت نیازمند همكاري وهمیاري كلیه مسئولین اجرایي‬
‫آموزش وپرورش ومتخصصین امرمي باشد‪.‬لذا ازكلیه معلمان وكاركنان‬
‫آموزش وپرورش دعوت به عمل مي آید تا باتهیه وارسال گزارش پژوهش‬
‫درعمل دراین برنامه مشاركت نمایند‪.‬ضمنا تجلیل ازمعلمان پژوهنده دریكي‬
‫ازروزهاي هفته پژوهش آذرماه كه به نام روزمعلم وپژوهش نام گذاري شده‬
‫است انجام مي گیرد‪.‬‬
‫گزیده اي از دستور العمل فراخوان برنامه معلم پژوهنده‬
‫متین ‪1382‬‬
‫بررسي پنج سال فعالیت معلم پژوهنده نشان مي دهد كه این‬
‫برنامه گرچه هنوز به هدفهاي خود دسترسي كامل نیافته است اما‬
‫میتوان گفت در حد قابل توجهي میان معلمان پیشرفت داشته است‬
‫و از نظر كمي و كیفي سیر صعودي طي نموده است‬
‫به طوري كه آمار نشان مي دهد‪ ،‬از آغاز این برنامه در سال ‪ 1376‬تاكنون‬
‫به ترتیب‪ 914،980،2752،3600‬و ‪ 5500‬نفر در طول هفت سال‬
‫فعالیت این برنامه گزارش ها پژوهشي تهیه نموده و براي ارزشیابي به‬
‫پژوهشكده دشوارهایي تحقیقات استانها ارسال داشته اند‪.‬‬
‫مي توان اذعان داشت چنانچه متوليان آموزش و پرورش تالش نمايند تا كاستي هاي موجود اين برنامه كاهش يابد‬
‫مي توان از اين طريق پاره اي از مسائل آموزشگاه ها و كالس هاي درس را برطرف نمود و حس مشاركت و‬
‫مسئوليت پذيري مخاطبان معلم پژوهنده را تقويت نمود‪.‬‬
‫در ترويج و تبليغ برنامه معلم پژوهنده كاستي هايي به چشم مي خورد‪.‬‬
‫هنوز در ميان دست اندركاران اين برنامه در مورد مفهوم و فلسفه پژوهش در عمل اتفاق نظر وجود ندارد‪.‬‬
‫متولي اجرايي برنامه معلم پژوهنده مشخص نشده است ‪.‬‬
‫با توجه به مشكالت فراوان بر سرراه برنامه معلم پژوهنده از جمله‬
‫مشكالت اجرايي‪ ،‬مالي‪ ،‬ساختاري و نيروي انساني براي پياده كردن است و‬
‫گسترده اين برنامه‪ ،‬ضروري است مهم مشاركت هر يك از بخش هاي‬
‫آموزش و پرورش از سطح ستاد تا مدرسه مشخص گردد‪ .‬آموزش‪ ،‬محتواي‬
‫آموزش ي‪ ،‬امكانات مالي‪ ،‬ارزشيابي‪ ،‬استمرار و مداومت در كار اقدام پژوهي و‬
‫… ازجمله كاستي هاي ملموس اين برنامه هستند‪.‬‬
‫برنامه معلم پژوهنده ؛ فرصت ها‪ ،‬تهدیدها‬
‫حسین نژاد ‪1382‬‬
‫از جمله كارهاي جدي پژوهشكده تعلیم و تربیت‬
‫مشاركت گرفتن فعاالنه معاونت هاي آموزشي و نیروي‬
‫انساني در این طرح است‪.‬‬
‫وظایف استان ها‬
‫معمول است كه تحقیقات در استان ها به عده اي خاص و با نگرش كامالً‬
‫دانشگاهي سپرده شده است‪ ،‬شواهد نشان مي دهد تفكر حاكم بر شوراها‬
‫با پذیرش معلماني كه تازه مي خواهند با تحقیق و پژوهش آشنا‬
‫شوند‪،‬میانه خوب ندارد ‪.‬زیرا این قبیل معلمان نه مي توانند طرح تحقیق‬
‫تهیه كنند و نه مي توانند مساله یاب خوبي در سطح كالن باشند و نه با‬
‫مقدمات پژوهش دانشگاهي آشنایي دارند‪ .‬حال آنكه برنامه معلم‬
‫پژوهنده مي خواهد معلمان را به این باور برساند كه آنان مي توانند‬
‫درباره مسائل كالس خود تحقیق كنند و نتیجه آنرا هم به دیگران ارائه‬
‫دهند و حتي آنرا در معرض داوري قرار مي دهند‪.‬و البته این فرصت‬
‫بسیار مغتنم است‪ .‬دوستان شوراي تحقیقات استان ها مي توانند و البته‬
‫بعضا ً چنین مي كنند با هزینه یكي در طرح استاني به ارتقاي سطح‬
‫برنامه كمك كنند‪ ،‬گاهي شنیده مي شود در برخي مناطق معلمان با‬
‫هزینه شخصي كارهاي اقدام پژوهي خود را دنبال مي كنند‪ .‬اكنون چه‬
‫فرقي از این بهتر كه عده اي داوطلبانه به این راه آماده اند چرا دست‬
‫آنان را نگیریم؟‬
‫ص ‪43‬‬
‫زمینه هاي معلمان و كاركنان آموزشي‬
‫آموزشگاهها مي توانند در مورد مسایلي كه‬
‫در كالس درس یا مدرسه با آن مواجه‬
‫هستند به پژوهش بپردازند و گزارش‬
‫خویش را در یكي از زمینه هاي زیر ارائه‬
‫نمایند‪.‬‬
‫شرایط شركت كنندگان‬
‫كلیه معلمان و كاركنان آموزشي و اداري‬
‫اعم از رسمي و غیررسمي شاغل‬
‫روش ونحوه بررسي گزارش هاي تنظیمي همكاران‪:‬‬
‫ارزشيابي در سه سطح منطقه اي سرگروه ها آموزش ي شهرستان‪ ،‬منطقه و نواحي‬
‫استاني مجري كارشناس ي تحقيقات توسط سرگروههاي آموزش ي استان و مدرسين دوره‬
‫اقدام پژوهي و كشوري پژوهشكده تعليم و تربيت انجام مي پذيرد‪.‬‬
‫ابتدا كليه آثار توسط گروههاي آموزش ي ناحيه‪ ،‬شهرستان و منطقه با مالك ارزيابي‬
‫خاص فرم ارزيابي اوليه بررس ي و ‪ %10‬آثار منتخب جهت بررس ي مجدد به كارشناس ي‬
‫تحقيقات استان ارسال مي گردد‪ .‬سپس كارشناس ي تحقيقات آثار منتخبين منطقه اي را‬
‫با مالك هاي ارزيابي استاني فرم ارزشيابي گزارشات اقدام پژوهي بررس ي و‪ %7‬آثار‬
‫منتخبين را جهت بررس ي مجدد و تعيين منتخب كشوري به پژوهشكده تعليم و تربيت‬
‫وزارت ارسال مي دارد‪.‬‬