Transcript B – Türkiye`de Palyatif Bakım

Palyatif Bakım
Sağlık Bakanlığı Tanımları ve Planlamarı
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- DSÖ’ne Göre Palyatif Bakım Nedir?
Palyatif bakım;
yaşamı tehdit eden hastalıklardan kaynaklanan
problemler ile karşılaşan
hastaların ve hasta yakınlarının
yaşam kalitesini, başta ağrı olmak üzere tüm
fiziksel, psikososyal ve ruhsal problemlerin
erken tespit edilerek ve etkili değerlendirmeler
yapılarak önlenmesi veya giderilmesi yolları ile
arttıran bir yaklaşımdır
2
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- Palyatif Bakım Nedir?
AKTİF TEDAVİ
PALYATİF TEDAVİ
KÜR / YAŞAM SÜRESİNİ
UZATMA
PALYATİF / HAYAT KALİTESİNİ
ARTTIRMA
Ö
L
Ü
M
Ö
L
Ü
M
Y
A
S
3
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- Palyatif Bakım Nedir?
KANSERLİ HASTALAR (%95)
HASTA PROFİLİ
KANSERLİ HASTALAR (%45)
4
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- Palyatif Bakım Nedir?
• Bakanlığımızın Palyatif Bakım Tanımı:
– Önce kendi yaşadığı yerde bakım hizmeti
– Kür şansı olan ya da olmayan
– Sadece hastaları değil; yakınlarını da kapsayan
– Teşhis ile başlayıp, ölümden sonra da devam eden
– Akut/ Subakut/ Kronik
– Fiziksel / Manevi (Dini-Psikososyal)/ Maddi
5
Multidisipliner Ekip
Primer hekim
Radyasyon onkolog
Algolog
MEDİKAL
Medikal onkolog
Cerrah
Diğer uzmanlar
İnfüzyon ekibi
Radyasyon hemşiresi
Diğer
HEMŞİRELİK
HASTA
EV
BAKIMI
Onkoloji hemşiresi
Bakıcı
Klinik
psikolog
PSİKOSOSYAL
Fizyoterapist
REHABİLİTASYON
Meşguliyet
terapisti
Hemşire
ECZANE
Sosyal
hizmet
uzmanı
MANEVİ DESTEK UZMANLARI
TAMAMLAYICI TIP UYGULAMALARI
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- Palyatif Bakım Nedir?
• Palyatif Bakım Hizmet Modelleri
– Palyatif bakım yatan hasta servisleri:
• Akut, Subakut ve Kronik
– Palyatif bakım poliklinik hizmetleri:
– Palyatif bakım konsültasyon hizmeti:
– Evde bakım (home care):
– Gündüz bakım üniteleri (day care):
– Nursing Home (3. Basamak Huzurevi): ??
– Destekevi (Hospis): ??
7
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1– Hospis Nedir ?
Terminal Dönemde Bakım: “Hospis = Destekevi”
Model
Klasik Tanım
•
Yaşam sonu bakımının verildiği
bağımsız bir yapı, bir hastaneye bağlı
veya bakımevi
Modern Tanım
A
Ğ
R
I
PSİKOSOSYAL
+
MANEVİ
DESTEK
•
Son 6 ayda verilen her türlü palyatif
bakım hizmeti
8
A – Giriş
A3 – Hospis Nedir ?
• Bakanlığımız Hospis Tanımı (Destek Evi)
 Kronik Bakımlar İçin Kullanılacak Destek Evi
 Bakacak kimsesi yok, evi yok, kendi isteği ile
 >15 günlük bakımlar
 Yaşamın son aylarında yaşam kalitesini mümkün olduğunca
artırmak
 Mümkün olan ‘en iyi ölüm’ ün sağlanması
 Yaşam sonu planları ve işlerin tamamlanması, andaç, vasiyetin
planlanması, armağan verme (eşya, para, düşünceler…),
vedalaşma
 Etkin bir yas süreci ile hasta ve yakınlarının hastalık ve matem
sürecinde kayıplarıyla başa çıkabilmeleri ve hayatlarını yeniden
kurabilmeleri konusunda yardımcı olmak.
9
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A2- Neden Palyatif Bakım ?
Semptom
Ağrı
Yorgunluk
Anoreksi
Ağızda kuruma
Konstipasyon
Çabuk doyma hissi
Dispne
>10% kilo kaybı
Uyku problemleri
Depresyon
Öksürük
Bulantı
Ödem
Tad değişikliği
Anksiyete
%
84
69
66
57
52
51
50
50
49
41
38
36
28
28
24
Semptom
Kusma
Konfüzyon
Baş dönmesi
Dispepsi
Disfaji
Geğirme
Karın şişliği
Hafıza problemleri
Sedasyon
Hıçkırık
Kaşıntı
Diyare
Tremor
Bayılma
%
23
21
19
19
18
18
18
12
10
9
9
6
5
3
Kliniğe yatan hastaların %80’i
Polikliniğe başvuran hastaların %50’si
Palyatif bakıma ihtiyaç duymaktadır
Ruçan Uslu ve ark., Ege Üniv.
10
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A2- Neden Palyatif Bakım ?
Kanıta Dayalı Tıp Verileri İle Palyatif Bakım
– Ucuz
– Kolay
– İnsan Hakkı
– Maliyet etkin
– Yaşam Kalitesi
– Yaşam süresini de anlamlı arttırır
11
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A2- Neden Palyatif Bakım ?
4 Tip Ölüm Şekli
12
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A2- Neden Palyatif Bakım ?
• Kendi Kendimize ve Hastalarımıza Soruyor Muyuz?
– Yılda kaç hastam ölüyor?
– Ölen bir hastaya neden bakıyoruz?
– Yaşamımızın anlamını, değerini ve
kalitesini en çok ne belirler?
– Nasıl bir ölüm isterdik?
• Evde mi?
– Hastaların büyük çoğunluğu evde ölmek isterken, %80’i hastanede ölüyor.
– En çok korktuğumuz şey ne? Ölüm mü yoksa Ölüm Şekli Mi?
– Önümüzdeki 1-2 haftada ne yapsak kendimizi daha mutlu
hissederdik?
13
14
15
16
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
BUDAPEŞTE HOSPİS EVİ: Açmamak olmaz ölüm kapıyı çalınca
Jean De La Fontaine
17
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
18
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
19
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B1 – Mevcut Durum
• Yıllarca üzerinde durulmamış
• Kültürel/ İnsan Kaynakları/ Hekimlerin
farkındalığı (Geleneksel Türk Aile Yapısı)
• Palyatif Bakım merkezimiz çok sınırlı
• Bir kaç adet (7-8) destek tedavisi merkezi
• Ağrı merkezi sayısı yüksek ancak çoğu büyük
şehirlerde yerleşik
20
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B1 – Mevcut Durum
• Opioidlere ulaşım
– Tüm dünyada kullanılan tıbbi opioidlerin hammadesinin %50’si
Türkiye’de üretiliyor.
– Kişi başı opioid kullanımı gerilerde
– ABD’de kişi başı opioid kullanımı ülkemizdekinin 650 misli
– Morfin reçetelendirmesi bürokratik engeller ile zorlaşmış
– Dilaltı/ hızlı salınım ya da yavaş salınımlı, palyatif bakımın
olmazsa olmazı olan morfin türevleri ülkemizde yok
– Türkiye çok az kullanmasına rağmen, etkisiz ancak pahalı olan
opioid türevlerini kullanıyor.
– Morfinlerin ucuzluğu nedeni ile ilaç firmalarından ilgi yok
– DSÖ Önerisi: Yerli ya da bölgesel üretim planlamaları
21
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
TÜRKIYE’DE KİŞİ BAŞINA DÜŞEN OPİOİD KULLANIMI
Year
Fentanyl ME
1980
Morphine ME
Pethidine ME
Total ME
0.0623
0.0314
0.0937
1990
0.1723
0.0357
0.3166
0.5246
2000
1.6516
0.2738
0.4828
2.4081
2006
3.8660
0.0312
0.5425
4.4398
2007
7.2625
0.1763
0.5879
8.0266
2008
10.2028
0.0625
0.6312
10.9014
2010
10.8251
0.0953
0.5745
11.5645
2011
11.4504
0.2286
0.5413
12.2204
2011- EMRO region
0.51004
0.15393
0.17206
10.562
(Methadone 9.60587)
2011-Global
61.66
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B2 – Palya-Türk Projesi
24
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B2 – Palya-Türk Projesi
PAYDAŞLAR
• Sağlık Bakanlığı
–
–
–
–
•
•
•
•
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu
Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Diyanet İşleri Başkanlığı
STK’lar
Gönüllüler
25
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B2 – Palya-Türk Projesi
• Birinci Seviye: Toplum Temelli
– Aile hekimleri
– Evde Bakım
• Hastane Merkezleri
– Akut Bakım Merkezleri:
• Birinci, İkinci Seviye, Üçüncü Seviye
– Kronik Bakım Merkezleri
• Hospis(Destek Evi):
• Gönüllüler ve STK’lar Her Seviyede
26
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
Evde Sağlık
ve Aile
Hekimleri
PBB
(1.)
PBM
(2.)
Destekevi
(HOSPİS)
KPBM
(3.)
27
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
Palyatif
Bakım
Merkezi
Hospis
28
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
Yönetmelik
• Palyatif Bakım Hizmetleri ve
Merkezlerin Tanımı
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Hasta Odaları
Hasta Yakınlarına Odalar
Mutfak
Masaj ve Fizyoterapi Odası
Psikoterapi Odası
İnternet ve Oyun Odası
Kişisel Bakım Odası
Toplantı Odası
İbadet Odaları ve Din Görevlileri
Meşgale (Hobi) Odası
Planlama
• Merkez Özellikleri
– Yurt genelinde KPBM, PBM ve PBHB
Planlamaları (2013-2016)
– SB Merkezleri asgari ihtiyaçları
kapsayacak şekilde planlanmıştır.
Planlama
• Çalışan personel ayrıcalıklı
tanımlanmalı
• Her merkezin sorumlu onkoloğu
olmalı ya da merkezlerin hepsi
onkoloji merkezlerine entegre
çalışmalı
• En az 2. basamak yoğun bakım
kadar geri ödeme almalı, SGK
Görüşmeleri Yapıldı
29
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
I. Seviye: Palyatif Bakım Birimini (PBB);
– Palyatif bakım ayaktan poliklinik hizmetleri ve yine
planlaması daha üst merkezlerce yapılmış kemoterapileri
uygulanmalarının da verildiği daha perifer bölgelere
kurulumu önerilen birimlerdir
– Aile hekimleri ve evde sağlık hizmetlerince refere edilen
hastaları değerlendiren ilk basamak palyatif bakım
birimlerindendir.
Hedef:
216 (SB)+ 7 (Üniversite) PBB kurulması Yıl: 2015 / 2023
30
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
II. Seviye Palyatif Bakım Merkezi (PBM)
– Multidisipliner bir ekip olmalı
– Hizmet hastaneleri ile üst role sahip sağlık tesislerine kurulması
önerildi
– Tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale
getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince
devamını sağlamaktır
Hedef:
38 (SB) + 22 (Üniversite) PBHB kurulması Yıl: 2015 / 2023
31
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
III. Seviye Kapsamlı Palyatif Bakım Merkezi (KPBM)
– Üniversite/ Eğitim ve Araştırma hastaneleri bünyesinde kurulması
önerildi.
– Alt tedavi gruplarına palyatif bakım konusunda hizmet-içi eğitim, sürekli
eğitim ve sertifikasyon eğitim programlarını verebilecek düzeyde bilgi
birikimine sahip olmalı
– Tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale
getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince
devamını sağlamaktır
– KPBM’nin ihtiyaca göre 10-20 yatak planlaması önerilmiştir.
Hedef:
19 (SB) + 17 (Üniversite) + 13 (Kampüs) KPBM kurulması Yıl: 2015-2023
19’un 6 ‘sı Aynı Zamanda Pediatrik, 2’sinde sadece Pediatrik KPBM (SB)
17 Üniversite’nin 13’ünde aynı zamanda pediatrik KPBM (Üniversite)
32
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
Destek Evi (Hospis)
– Sağlık Bakanlığı ve Üniversite sağlık tesislerinde küratif tedaviye daha fazla
yanıt vermeyen son dönem hastalar ile ilerlemiş kronik hastalığı olan
hastaların semptom kontrolünün sağlandığı ev ortamına sahip mekanlardır
– Detaylı bakımdan ziyade son günlerinde hasta semptomlarının kontrol
edildiği, hasta ve ailelerine kronik hastalıkla baş etme yöntemleri konusunda
her türlü desteği verildiği sağlık tesisidir
– Kapsamlı palyatif bakım merkezlerinin bulunduğu hastaneye bağlı olmakla
birlikte, kuruluşa çok uzak olmayan bağımsız yerlerde kurulmalı
Hedef:
Pilot (3 İl) Yıl ya da 2023’e Kadar 54 Adet
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ???
33
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ 2010-2014
2010
Hasta Sayısı
2011
16.651 124.085
2012
2013
2014
244.961
380.814
416.175
Evde Sağlık Takımı Sayısı
407
642
715
765
834
Evde Sağlık Çalışanı Sayısı
478
3512
4143
4224
4369
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
• Türkiye’de aktif çalışan 20 PBM
• 6 üniversite, 13 Devlet hastanesi,1 özel merkez
• Gaziantep’te 2 Devlet Hastanesi müracat
aşamasında
• Devlet hastanelerimizden 3 fiziki düzenleme,6
tefrişat, 1 tanesi personel alımı düzeyinde
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
Palyatif Bakım Merkezleri
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
İL ADI
Hastane
ANKARA 1. BÖLGE
ANKARA 2. BÖLGE
DİYARBAKIR
GAZİANTEP
ISPARTA
İSTANBUL BEYOĞLU
İSTANBUL ÇEKMECE
İSTANBUL FATİH
İZMİR GÜNEY
İZMİR KUZEY
KAHRAMANMARAŞ
KONYA
MANİSA
RİZE
23 TRABZON
24 YOZGAT
Ulus Devlet H
Sanatoryum
Onkoloji EAH
Diyarbakır EAH
Ersin Arslan DH
Nizip DH
Isparta DH
Okmeydanı DH
Başakşehir DH
Arnavutköy DH
Katip Çelebi Atatürk EAH
Seferihisar DH
Bayındır DH
Çeşme DH
Selçuk Devlet Hastanesi
Tepecik EAH
Buca DH
Alsancak DH
Necip Fazıl Şehir H.
Konya Numune
Akhisar DH
Recep Tayyip Erdoğan Ü. EAH
Kanuni EAH
Yozgat DH
TOPLAM
Faal Yatak
Sayısı
11
24
22
9
Planlanan
Yatak Sayısı
16
6
4
5
6
30
5
10
10
8
8
8
28
10
15
6
6
5
13
30
168
12
139
Açılış Yılı
Açıklama
2012-2014 2014 yılında 16 yatak
2014
2013
10.09.2013
2014 müracaat aşamasında
2014 müracaat aşamasında
01.07.2013
26.06.2010
2014
fiziki düzenlemeler
2014
tefrişat aşamasında
29.07.2013
30.01.2014
08.11.2013
2014
fiziki düzenlemeler
2014
fiziki düzenlemeler
2013
2014
tefrişat aşamasında
2014
tefrişat aşamasında
2014
tefrişat aşamasında
2014
tefrişat aşamasında
28.05.2014
2014
Personel temini
2013 yılında 20 yatak
2013-2014
2014 yılında ek 10 yatak
2014
tefrişat aşamasında
307
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
37
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
39
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
40
B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B4 – Eğitimler
• Aile Hekimleri ve Evde Sağlık
–
–
–
Ağrı ve semptom yönetimi
YBÜ Uzaktan Eğitim
İl Koordinatörleri
• Uzman Hekimler
–
–
–
–
Onkologlar, anestezi uzmanları, ağrı uzmanları elektif
Diğer uzman hekimler için mecburi
Periferik illerden 2 Dahiliye, 2 Pediatri Uzmanı Mecburi
HÜTF ve STK, 45 günlük uygulamalı eğitim
• Hemşireler
–
–
Periferik illerden 4 Hemşire Mecburi
HÜTF ve STK, 45 günlük uygulamalı eğitim
• Palyatif Bakım Koordinatörleri ve Uzmanları
–
Yurt dışı eğitimler (6 -12aylık)
• Manevi Bakım Uzmanı
– SB Koordinasyonunda, üniversiteler ve Diyanet İşleri Vakfı, PASHİDER
41
Tesekkürler