Transcript Prostat Kanseri Sunumu için tıklayınız.
PROSTAT KANSERİ
Doç.Dr.Cevdet Kaya Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2.Üroloji Kliniği, İstanbul
Sunum Planı
1. Prostat nedir?
2. Prostat kanseri 3. Nasıl oluşur?
4. Tarama 5. Teşhis 6. Tedavi 7. Prostat kanseri önlenebilir mi?
Prostat nedir?
Mesanenin altında ceviz büyüklüğünde Üretra kanalı prostatın içinden geçer Sfinkter sağlar’ prostat bitiminde ‘idrar tutmayı
Prostatın görevi nedir?
Üreme sisteminin bir parçası Testisten ve meni torbasından gelen meninin boşaldığı yer Boşalma sırasında sperm, meni sıvısı ve prostat sıvısı kanalda karışır Sperm hücresi için uygun ortam İdrar tutmada görevi var
Prostatın büyümesi
Erkek seks hormonu testosteron kontrol eder Çoğunluğu testislerde yapılır Prostat içinde daha kuvvetli olan şekle dönüşür ‘dihidrotestosteron’ Bu da prostatın büyümesini sağlar Yaş arttıkça prostat da büyür Genellikle de iyi huyludur
Prostat büyürse ne olur?
Zayıf işeme İdrarını tam boşaltamamak Kesik kesik işeme İdrarda yanma İdrara başlarken zorlanma Sık idrara çıkma ……… ………
Prostat kanseri nedir?
Prostatın kontrolsüz büyümesi Yeni hücreler ile eski hücre arasındaki denge bozulmuştur Kötü huylu prostat büyümesi Başka organlara da yayılabilir
Prostat kanseri nasıl yayılır?
Kanser hücreleri prostatın etrafını aşabilir Kan yoluyla yayılabilir (kemikler) Lenf sıvısı yoluyla yayılabilir
Prostat kanseri ne kadar sık?
İngiltere ve Amerika’da erkeklerde en sık görülen kanser Her yıl 20 bin hasta teşhis ediliyor 10 bin hasta prostat kanserinden ölüyor En sık 60-70 yaş grubunda
Prostat kanseri ne kadar sık?
Tahmini Yeni Kanser Vakaları 2009
•
Prostat 26%
• Akciğer ve bronş 15% • Sindirim sistemi 10%
Toplam 766.130
• Mesane 7% • Melanom 5% • Non Hodgkin Lenfoma 5% • Böbrek 5% • Oral kavite 3% • Lösemi • Pankreas • Diğer 3% 3% 19%
Tahmini Kanser Ölümleri 2009
• • • • • • • • • • Akciğer ve bronş 30% Kolon ve rektum 9% • Prostat
9%
Pankreas Lösemi 6% 4% Karaciğer ve 4% safra yolları Özofagus 4% Non-Hodgkin Lenfoma 3% Mesane 3% Böbrek Diğer 3% 25%
Toplam 292.540
American Cancer Society web sitesi: www.cancer.org
ABD verileridir
Prostat kanseri ne kadar sık?
Histolojik (önemsiz) kanser çalışmalarında çok sık otopsi
Yaş Kanser sıklığı PCa >0.5 ml sıklığı
50-59 60-69 %30 %36 %6 %9 70-79 %39 %16 80-89 %67 %17 Önemsiz prostat kanseri 20-40 yaş grubu erkeklerin 4 5’inden birinde Kanserin farkında değil, tedaviye gerek yok ve bu hastalıktan hayatını kaybetmez
Ülkemizde durum ne?
Ülkemizde sağlıklı veri yok İzmir Kanser Kayıt Merkezi (1996-2000) Erkeklerde 10.2
/100 bin ile en sık 6.kanser
Prostat Kanseri Sıklığı Çalışması (2008-2009) Erkeklerde 2.en sık izlenen kanser 35 /100 bin’e yükseldi (İzmir) En sık görülme yaşı 65-69 yıl
Prostat kanseri neden kaynaklanır?
Sebebini tam bilmiyoruz Ancak; Birçok faktör kanser ihtimalini artırmakta Ailede prostat kanseri (baba, erkek kardeş) Afro-Amerikan erkek Asyalılarda düşük Hava kirliliği Yüksek yağlı diyet
Prostat kanseri neden kaynaklanır?
Yaş ( %80’i 65 yaş üstü) CYBH, vazektomi öyküsü ?
BPH?
Prostat kanseri bulguları?
Parmakla muayenede prostat sert İdrar yapma şikayetleri Hastalığın yayılmasına ait bulgular Kemik ağrısı, kırıklar, güçsüzlük Kilo kaybı Menide kan Hiçbir şikayet yok (PSA yüksekliği)
Prostat kanserini kim tedavi eder?
Üroloji uzmanı (üro-onkolog) Radyasyon onkoloğu (ışın tedavisi) Medikal onkolog (kemoterapi)
Nasıl teşhis edilir?
Genel sağlık durumu Prostata bağlı şikayetler Ailede benzer hastalıklar var mı?
Fizik muayene Parmakla prostat muayenesi Kan testi
PSA kan testinin önemi 1975-2002 yılları arasında her 100,000 kişide görülen insidans Prostat Akciğer Kolon ve rektum Non-Hodgkin lenfoma Mesane Deri melanomu www.cancer.org/downloads/STT/ABD verileridir
PSA kan testinin önemi
PSA öncesi dönemde (Tanıda) Yarısından fazlası ileri evre Dörtte biri yayılmış kanser idi Ortalama yaşam 36 aydan az PSA kullanımı (Tarama/Erken Tanı) Ölüm oranı azaldı Daha erken evrede tanı konuluyor %70-80 prostata sınırlı
Nasıl teşhis edilir?
Ultrason Biyopsi Akciğer grafisi Bilgisayarlı tomografi Sintigrafi (Kemik filmi)
Nasıl teşhis edilir?
PSA hangi durumlarda artar?
İyi huylu prostat büyümesi Prostat kanseri Prostat iltihabı İdrar yapamama Sonda takılması Endoskopi yapılması Cinsel boşalma?
Parmakla muayene?
Avodart ilacı
PSA yüksekse biyopsi mi?
Serbest PSA PSA hızı PSA değişikliği > 0.75 ng/ml/yıl Yaşa uygun PSA PSA seviyesi yaşla birlikte artar PSA yoğunluğu Serum PSA/prostat hacmi (USG)
Kanserin evresi ne demek?
Kanserin yayılma durumu
S istemik yayılım Lokal ileri evre Hastalık
Lenf nodu
Diğer organlar
Tm PROSTAT
Kemik
Tm Kapsül
T1
Kanserin evresi ne demek?
T4
Doğal Seyir
Kanser tanısı nasıl konuluyor?
Adenokarsinom (%98) Hastalığın derecesi Gleason Skoru Skor arttıkça kanser daha kötü
Kanser dişisi mi?
Erkeği yada dişisi yok Kanserin derecesi var
Yayılma ihtimali?
Nüks eder mi?
Prostat kanserinde tedavi
Amaç: 1.
2.
3.
4.
Klinik önemli kanserin tanısını erken koymak Gereksiz tedavilerden kaçınmak Hastalığın durumunu belirlemek Yaş, tedavi seçenekleri ve beklentisini değerlendirmek
Her hastada aynı tedavi mi? -HAYIR
1. Takip (Sıkı yada seyrek) 2. Radi kal prostatektomi ameliyatı 3. Işın tedavisi ve/veya hormon ilaçları 4. Brakiterapi 5. Kriyoterapi, HIFU
Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz?
Düşük, orta, yüksek riskli hastalık Partin tablosu Kattan tablosu D’Amico sınıflandırması Kan testinin ikiye katlanma zamanı
Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz?
Kattan Nomogramı
Kimler sadece takip edilir?
Hastalık çok erken yakalandı ise Diğer tedaviler istenmiyorsa Anestezi alamayan biriyse İleri yaşlı bir hasta ise Aktif izlem yada sadece takip 6 aylık aralıklarla kan testi 18 ayda bir biyopsi tekrarı
Radikal Prostatektomi
Cerrahi yaklaşım Genel anestezi İnsizyon:10-12 cm Üretra-mesane boynu tekrar birleştirilir Pelvik Kemik (Pubis) Mesane Üretra Rektum Prostat
Nasıl bir ameliyat?
Ameliyat süresi 2.5 saat Prostat, seminal veziküller, lenf dokuları Diren 2 3.gün, taburcu Dikişler 7.gün ve sonda 2 hafta Kegel egzersizi idrar tutmayı sağlar
Hastayı ne bekler?
Ameliyata bağlı yan etkiler Ameliyat sırasında ve hemen sonrasında Ciddi kanama, rektum yaralanması, derin ven trombozu, emboli Geç dönemde İdrar kaçırma (%5-20) Sertleşme bozukluğu (%40-60) İdrar kesesi çıkışında darlık (%5-15)
Ameliyat başarısı nedir?
Ameliyat sonrası hastalığa ait uzun yaşam Çok sayıda hastada tam iyileşme 10 yılda: %90-97.6
15 yılda: %82
Laparoskopik prostat ameliyatı
Robotik prostatektomi
Cerrah 3 boyutlu ekranlı konsoldan operasyon sahasındaki cerrahi aletleri kontrol eder Robotik kollar parmak, el ve bilek hareketlerini yönetir Kısa öğrenim eğrisi Maliyet-Fayda?
Işın tedavisi
Prostat brakiterapisi
Rad yoaktif çekirdekler prostat içine yerleştirilir
Kriyoterapi
Ultrason tedavisi (HIFU)
Ameliyat sonrası takip
1.ay ve 3. ay PSA testi Sonrasında 6. ay ve yıllık kan testleri Yıllık muayene Eğer PSA yükselirse PSA yükselme zamanı Muayene Sintigrafi
PSA yükselmeye başladı
Prostat dokusu kalmış olabilir Uzak organlarda kanser Prostat çukurunda kanser var Hormon tedavisi Işın tedavisi Hormon + Işın tedavisi Gene PSA takibi
Prostatı aşmış kanser
İlk teşhiste % 20’si (evre 3) Bunlarda tümör yayılma eğiliminde Lenf bezelerinde tümör ihtimali yüksek (%40) Kemik yayılımı araştırılır Ameliyat tek başına yetersiz (sadece 5’te birinde) İlaç yada ışın tedavisi eklenir
Hangi durumlarda ameliyat uygun
Genel durumu iyi ve en az 10 yıllık yaşam süresi Küçük hacimli tümör Kemikler ve lenf bezeleri temiz hastalar
Hormon ilaçları Yayılmış kanserde
Lupron, Zoladex
Androgen blo kajı
Siproteron asetat Flutamide Bicalutumide • Tedavi zamanlaması? (erken/geç dönem) • Hangi tedavi?
• Hangi ilaç (lar)? (sürekli/aralıklı tedavi)
Hormonal Tedavi
Orşiektomi (cerrahi kastrasyon) • Altın standart • Enjeksiyon tekrarına gerek yok • Ortalama etkinlik süresi 2 2.5 yıl • Hastaların %85 inde hastalık cevabı olumlu
Yayılmış prostat kanseri
Hormona dirençli Prostat Kanseri Hormona başlangıçta tedavi çok iyi Zamanla hormona dirençli Ortalama yaşam Kemoterapi Lokal radyoterapi Radyoizotoplar (Str-89)
Deneysel Tedaviler
Hipertermi Lazer ablasyon Alternatif tıp Nar suyu Ginseng Vitamin D Aşılar
Tamamlayıcı/Önleyici Tıp
Finasterid ilacı (Avodart) Bitkisel tedavi Yeşil çay sarımsak Mikrobesinler Likopen/karoten selenyum vitamin E vitamin D Di yet önlemleri Yağ azaltmak
Hastaların yarısının kullandığı bilinmekte
Koruyucu hekimlik
Prostat Kanseri Önleme Çalışması 55 yaş üstü 18 bin erkek 9 bin erkek, PSA<3.0 İki kol, Finasterid 5 mg Finasterid, prostat kanseri gelişme riskini %25 azalttı (%24, %18) Yüksek dereceli kanserler
Kanser Taraması
EVET, ELBETTE !
Kanserin klinik teşhisi öncesi sürecinin uzun olması erken tanıya olanak sağlar Metastatik prostat kanserinin yıkıcı etkileri Mortalite oranının %25 azalması Kolay ve ucuz tarama testlerinin bulunması (PRM ve PSA) Erken evre hastalık için tedavi alternatifleri
Erken Tanı
Lokalize prostat kanseri hastalarında 5 yıllık sürvi oranı %100 İleri evre kanser olgularında 5 yıllık sürvi sadece %
40
Kanser Taraması
Amerikan Kanser Derneği (ACS) yaşından itibaren , en az 10 yıllık hayat beklentisi olan erkeklerde 50 yıllık PSA testi ve PRM Yüksek risk grubuna daha erken yaşlarda (40 45) tarama önerilmekte Afrikan-Amerikan erkekler Bir veya daha fazla 1.derece akrabasında PCa öyküsü olan Taramanın yararları ve potansiyel riskleri?