PROSTAT KANSERİ

Doç.Dr.Cevdet Kaya Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2.Üroloji Kliniği, İstanbul

Sunum Planı

1. Prostat nedir?

2. Prostat kanseri 3. Nasıl oluşur?

4. Tarama 5. Teşhis 6. Tedavi 7. Prostat kanseri önlenebilir mi?

Prostat nedir?

   Mesanenin altında ceviz büyüklüğünde Üretra kanalı prostatın içinden geçer Sfinkter sağlar’ prostat bitiminde ‘idrar tutmayı

Prostatın görevi nedir?

     Üreme sisteminin bir parçası Testisten ve meni torbasından gelen meninin boşaldığı yer Boşalma sırasında sperm, meni sıvısı ve prostat sıvısı kanalda karışır Sperm hücresi için uygun ortam İdrar tutmada görevi var

Prostatın büyümesi

     Erkek seks hormonu testosteron kontrol eder Çoğunluğu testislerde yapılır Prostat içinde daha kuvvetli olan şekle dönüşür ‘dihidrotestosteron’ Bu da prostatın büyümesini sağlar Yaş arttıkça prostat da büyür  Genellikle de iyi huyludur

Prostat büyürse ne olur?

        Zayıf işeme İdrarını tam boşaltamamak Kesik kesik işeme İdrarda yanma İdrara başlarken zorlanma Sık idrara çıkma ……… ………

Prostat kanseri nedir?

    Prostatın kontrolsüz büyümesi Yeni hücreler ile eski hücre arasındaki denge bozulmuştur Kötü huylu prostat büyümesi Başka organlara da yayılabilir

Prostat kanseri nasıl yayılır?

   Kanser hücreleri prostatın etrafını aşabilir Kan yoluyla yayılabilir (kemikler) Lenf sıvısı yoluyla yayılabilir

Prostat kanseri ne kadar sık?

    İngiltere ve Amerika’da erkeklerde en sık görülen kanser Her yıl 20 bin hasta teşhis ediliyor 10 bin hasta prostat kanserinden ölüyor En sık 60-70 yaş grubunda

Prostat kanseri ne kadar sık?

Tahmini Yeni Kanser Vakaları 2009

•

Prostat 26%

• Akciğer ve bronş 15% • Sindirim sistemi 10%

Toplam 766.130

• Mesane 7% • Melanom 5% • Non Hodgkin Lenfoma 5% • Böbrek 5% • Oral kavite 3% • Lösemi • Pankreas • Diğer 3% 3% 19%

Tahmini Kanser Ölümleri 2009

• • • • • • • • • • Akciğer ve bronş 30% Kolon ve rektum 9% • Prostat

9%

Pankreas Lösemi 6% 4% Karaciğer ve 4% safra yolları Özofagus 4% Non-Hodgkin Lenfoma 3% Mesane 3% Böbrek Diğer 3% 25%

Toplam 292.540

American Cancer Society web sitesi: www.cancer.org

ABD verileridir

Prostat kanseri ne kadar sık?

 Histolojik (önemsiz) kanser çalışmalarında çok sık otopsi

Yaş Kanser sıklığı PCa >0.5 ml sıklığı

50-59 60-69 %30 %36 %6 %9 70-79 %39 %16   80-89 %67 %17 Önemsiz prostat kanseri 20-40 yaş grubu erkeklerin 4 5’inden birinde Kanserin farkında değil, tedaviye gerek yok ve bu hastalıktan hayatını kaybetmez

Ülkemizde durum ne?

  Ülkemizde sağlıklı veri yok İzmir Kanser Kayıt Merkezi (1996-2000) Erkeklerde 10.2

/100 bin ile en sık 6.kanser

 Prostat Kanseri Sıklığı Çalışması (2008-2009) Erkeklerde 2.en sık izlenen kanser 35 /100 bin’e yükseldi (İzmir) En sık görülme yaşı 65-69 yıl

Prostat kanseri neden kaynaklanır?

 Sebebini tam bilmiyoruz  Ancak;  Birçok faktör kanser ihtimalini artırmakta  Ailede prostat kanseri (baba, erkek kardeş)     Afro-Amerikan erkek Asyalılarda düşük Hava kirliliği Yüksek yağlı diyet

Prostat kanseri neden kaynaklanır?

   Yaş ( %80’i 65 yaş üstü) CYBH, vazektomi öyküsü ?

BPH?

Prostat kanseri bulguları?

     Parmakla muayenede prostat sert İdrar yapma şikayetleri Hastalığın yayılmasına ait bulgular Kemik ağrısı, kırıklar, güçsüzlük Kilo kaybı   Menide kan Hiçbir şikayet yok (PSA yüksekliği)

Prostat kanserini kim tedavi eder?

  Üroloji uzmanı (üro-onkolog) Radyasyon onkoloğu (ışın tedavisi)  Medikal onkolog (kemoterapi)

Nasıl teşhis edilir?

   Genel sağlık durumu Prostata bağlı şikayetler Ailede benzer hastalıklar var mı?

 Fizik muayene  Parmakla prostat muayenesi  Kan testi

PSA kan testinin önemi 1975-2002 yılları arasında her 100,000 kişide görülen insidans Prostat Akciğer Kolon ve rektum Non-Hodgkin lenfoma Mesane Deri melanomu www.cancer.org/downloads/STT/ABD verileridir

PSA kan testinin önemi

 PSA öncesi dönemde (Tanıda)  Yarısından fazlası ileri evre   Dörtte biri yayılmış kanser idi Ortalama yaşam 36 aydan az  PSA kullanımı (Tarama/Erken Tanı)  Ölüm oranı azaldı   Daha erken evrede tanı konuluyor %70-80 prostata sınırlı

Nasıl teşhis edilir?

 Ultrason    Biyopsi Akciğer grafisi Bilgisayarlı tomografi  Sintigrafi (Kemik filmi)

Nasıl teşhis edilir?

PSA hangi durumlarda artar?

 İyi huylu prostat büyümesi       Prostat kanseri Prostat iltihabı İdrar yapamama Sonda takılması Endoskopi yapılması Cinsel boşalma?

  Parmakla muayene?

Avodart ilacı

PSA yüksekse biyopsi mi?

    Serbest PSA PSA hızı  PSA değişikliği > 0.75 ng/ml/yıl Yaşa uygun PSA  PSA seviyesi yaşla birlikte artar PSA yoğunluğu  Serum PSA/prostat hacmi (USG)

Kanserin evresi ne demek?

 Kanserin yayılma durumu

S istemik yayılım Lokal ileri evre Hastalık

Lenf nodu

Diğer organlar

Tm PROSTAT

Kemik

Tm Kapsül

T1

Kanserin evresi ne demek?

T4

Doğal Seyir

Kanser tanısı nasıl konuluyor?

  Adenokarsinom (%98) Hastalığın derecesi   Gleason Skoru Skor arttıkça kanser daha kötü

Kanser dişisi mi?

 Erkeği yada dişisi yok    Kanserin derecesi var

Yayılma ihtimali?

Nüks eder mi?

Prostat kanserinde tedavi

Amaç: 1.

2.

3.

4.

Klinik önemli kanserin tanısını erken koymak Gereksiz tedavilerden kaçınmak Hastalığın durumunu belirlemek Yaş, tedavi seçenekleri ve beklentisini değerlendirmek

Her hastada aynı tedavi mi? -HAYIR

1. Takip (Sıkı yada seyrek) 2. Radi kal prostatektomi ameliyatı 3. Işın tedavisi ve/veya hormon ilaçları 4. Brakiterapi 5. Kriyoterapi, HIFU

Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz?

 Düşük, orta, yüksek riskli hastalık  Partin tablosu    Kattan tablosu D’Amico sınıflandırması Kan testinin ikiye katlanma zamanı

Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz?

Kattan Nomogramı

Kimler sadece takip edilir?

  Hastalık çok erken yakalandı ise Diğer tedaviler istenmiyorsa   Anestezi alamayan biriyse İleri yaşlı bir hasta ise    Aktif izlem yada sadece takip 6 aylık aralıklarla kan testi 18 ayda bir biyopsi tekrarı

Radikal Prostatektomi

Cerrahi yaklaşım  Genel anestezi  İnsizyon:10-12 cm  Üretra-mesane boynu tekrar birleştirilir Pelvik Kemik (Pubis) Mesane Üretra Rektum Prostat

Nasıl bir ameliyat?

     Ameliyat süresi 2.5 saat Prostat, seminal veziküller, lenf dokuları Diren 2 3.gün, taburcu Dikişler 7.gün ve sonda 2 hafta Kegel egzersizi idrar tutmayı sağlar

Hastayı ne bekler?

 Ameliyata bağlı yan etkiler  Ameliyat sırasında ve hemen sonrasında  Ciddi kanama, rektum yaralanması, derin ven trombozu, emboli  Geç dönemde  İdrar kaçırma (%5-20)  Sertleşme bozukluğu (%40-60)  İdrar kesesi çıkışında darlık (%5-15)

Ameliyat başarısı nedir?

 Ameliyat sonrası hastalığa ait uzun yaşam  Çok sayıda hastada tam iyileşme  10 yılda: %90-97.6

 15 yılda: %82

Laparoskopik prostat ameliyatı

Robotik prostatektomi

 Cerrah 3 boyutlu ekranlı konsoldan operasyon sahasındaki cerrahi aletleri kontrol eder  Robotik kollar parmak, el ve bilek hareketlerini yönetir  Kısa öğrenim eğrisi  Maliyet-Fayda?

Işın tedavisi

Prostat brakiterapisi

Rad yoaktif çekirdekler prostat içine yerleştirilir

Kriyoterapi

Ultrason tedavisi (HIFU)

Ameliyat sonrası takip

 1.ay ve 3. ay PSA testi  Sonrasında 6. ay ve yıllık kan testleri  Yıllık muayene  Eğer PSA yükselirse  PSA yükselme zamanı  Muayene  Sintigrafi

PSA yükselmeye başladı

 Prostat dokusu kalmış olabilir  Uzak organlarda kanser  Prostat çukurunda kanser var  Hormon tedavisi  Işın tedavisi  Hormon + Işın tedavisi  Gene PSA takibi

Prostatı aşmış kanser

      İlk teşhiste % 20’si (evre 3) Bunlarda tümör yayılma eğiliminde Lenf bezelerinde tümör ihtimali yüksek (%40) Kemik yayılımı araştırılır Ameliyat tek başına yetersiz (sadece 5’te birinde) İlaç yada ışın tedavisi eklenir

Hangi durumlarda ameliyat uygun

  Genel durumu iyi ve en az 10 yıllık yaşam süresi Küçük hacimli tümör  Kemikler ve lenf bezeleri temiz hastalar

Hormon ilaçları Yayılmış kanserde

Lupron, Zoladex

Androgen blo kajı

Siproteron asetat Flutamide Bicalutumide • Tedavi zamanlaması? (erken/geç dönem) • Hangi tedavi?

• Hangi ilaç (lar)? (sürekli/aralıklı tedavi)

Hormonal Tedavi

Orşiektomi (cerrahi kastrasyon) • Altın standart • Enjeksiyon tekrarına gerek yok • Ortalama etkinlik süresi 2 2.5 yıl • Hastaların %85 inde hastalık cevabı olumlu

Yayılmış prostat kanseri

    Hormona dirençli Prostat Kanseri Hormona başlangıçta tedavi çok iyi Zamanla hormona dirençli Ortalama yaşam  Kemoterapi  Lokal radyoterapi  Radyoizotoplar (Str-89)

Deneysel Tedaviler

   Hipertermi Lazer ablasyon Alternatif tıp  Nar suyu  Ginseng   Vitamin D Aşılar

Tamamlayıcı/Önleyici Tıp

  Finasterid ilacı (Avodart) Bitkisel tedavi   Yeşil çay sarımsak  Mikrobesinler  Likopen/karoten   selenyum vitamin E  vitamin D  Di yet önlemleri  Yağ azaltmak

Hastaların yarısının kullandığı bilinmekte

Koruyucu hekimlik

 Prostat Kanseri Önleme Çalışması  55 yaş üstü 18 bin erkek   9 bin erkek, PSA<3.0 İki kol, Finasterid 5 mg   Finasterid, prostat kanseri gelişme riskini %25 azalttı (%24, %18) Yüksek dereceli kanserler

Kanser Taraması

EVET, ELBETTE !

     Kanserin klinik teşhisi öncesi sürecinin uzun olması erken tanıya olanak sağlar Metastatik prostat kanserinin yıkıcı etkileri Mortalite oranının %25 azalması Kolay ve ucuz tarama testlerinin bulunması (PRM ve PSA) Erken evre hastalık için tedavi alternatifleri

Erken Tanı

 Lokalize prostat kanseri hastalarında 5 yıllık sürvi oranı %100  İleri evre kanser olgularında 5 yıllık sürvi sadece %

40

Kanser Taraması

 Amerikan Kanser Derneği (ACS) yaşından itibaren , en az 10 yıllık hayat beklentisi olan erkeklerde 50 yıllık PSA testi ve PRM  Yüksek risk grubuna daha erken yaşlarda (40 45) tarama önerilmekte  Afrikan-Amerikan erkekler  Bir veya daha fazla 1.derece akrabasında PCa öyküsü olan  Taramanın yararları ve potansiyel riskleri?