Slayt 1 - Jinekolog Op. Dr.Kenan Ertopçu
Download
Report
Transcript Slayt 1 - Jinekolog Op. Dr.Kenan Ertopçu
Op. Dr. Kenan Ertopçu
RAHİM İÇİ ARAÇ (SPİRAL)
Plastik ve bakırdan üretilen ve rahim içine
yerleştirilen araçtır.
Çıkarılması için 2 adet beyaz ipliği vardır.
Döllenmeyi engellemek için her gün az miktar
bakır salgılar.
Bakırlı rahim içi araçlar (RİA) ülkemizde
en çok kullanılan etkin ,geçici gebelikten
korunma yöntemlerindendir.
Dünyada yaklaşık 50 yıllık tarihine
rağmen 21. yüzyılda bile geliştirilmesi
devam eden modern bir yöntem olarak
kabul görmektedir
Bakır içeren RİA’ ların etkinlik ve süreleri
modeline göre değişmektedir.
İçlerindeki bakır miktarı gebelikten koruyuculuk
sürelerini belirler.
Cu T 380 A
Özellikle kamu kuruluşlarında yaygın olarak
kullanılan Cu T 380 A modeli 12 yıla kadar
etkin bir şekilde gebelikten korur.
Cu T 380 A
Özel sağlık kurumlarında yaygın
kullanılan
Multiload 250Cu 3yıl,
Multiload 375 Cu 5 yıl süreyle
gebelikten korumaktadır.
Bu modellerde kanama ve ağrı oranları
daha az ,aşağı kayma ve atılma oranları
biraz daha yüksektir.
Multiload:
250-375 mm2 bakır içeren normal ve mini
modelleri mevcuttur.
Tüm
rahim içi araçlarda bakır bitince
koruyuculuk azalacak, gebelik riski %1’den
%14’e çıkacaktır
RİA ların süreleri bitince (içlerindeki bakır
bitince) gebelikten koruyuculukları azalacağı
için hemen değiştirilmelidirler.
Rahim içi araç çıkarıldığında yenisi
hemen uygulanabilir.
Rahimin dinlendirilmesi diye bir kavram
yoktur.
RİA’lar adolesan dönemden
menopoza kadar kullanılabilirler.
Doğum yapmamış kadınlar güvenle
rahim içi araç kullanabilirler.
Tüm RİA’lar menstruasyonun herhangi bir
gününde tercihan son gününde uygulanabilir.
Cinsel beraberlik yoksa adet kanaması dışında
siklusun herhangi bir günü de uygulanabilir.
Ayrıca cinsel beraberlikten sonra ilk 5 gün içinde
uygulandığında %98 oranda gebelikten
koruyacaklardır.
Rahim içi araçlar uygulanır uygulanmaz, beş
gün öncesinden itibaren gebelikten korumaya
başlarlar.
Rahim tahliyesi (kürtaj) ile birlikte RİA
uygulanabilir.
Normal doğumda plasenta çıktıktan
sonra 15 dakika içinde ve sezaryende
RİA uygulanmasında sakınca yoktur.
Doğumdan veya sezaryenden 1.5 ay
sonra adet kanaması başlamadan dahi
güvenle uygulanabilirler.
Emzirmenin RİA uygulanmasına
sakıncası yoktur.
Kanama ve ağrı, RİA’ların en sık görülen yan
etkileridir.
Rahim içi araçlar uygulandıktan sonra ilk 3 ay
kanama düzensizlikleri olabilir.
Genelde RİA kullananlarda adet kanamaları daha
uzun ve fazla olabilir.
Prostoglandin inhibitörü denilen ağrı kesiciler
kanama miktarını yarı yarıya azaltırlar ama
kanayan gün sayısı ayni kalır.
Kasık ve bel ağrılarında, adet sancılarında da
spazm çözücü ilaçlarla birliktede kullanılabilirler.
Rahim içi araçların uygulandıktan sonra ilk üç
ayda fazla olmak kaydıyla aşağı kayma ve atılma
riskini göz önünde bulundurmak gerekir.
Aşağı kaydıklarında hiç bulgu vermeyebilirler veya
kanlı akıntı, kasık ve bel ağrısı artabilir.
Bu nedenle ilk üç ayda ultrasonografi ile
değerlendirmek önemlidir.
Daha sonra yakınma veya ek bulgu yoksa yıllık
izlem önerilir.
Rahim içi araç aşağı kaydığında gebelikten
koruyuculuğu azalacağı için hemen
değiştirilmelidir
Perforasyon dediğimiz rahimin delinerek RİA nın
karın boşluğuna geçmesi nadiren görülür.
Laparoskopi veya minilaparotomi tekniğiyle
karından küçük bir operasyonla çıkartılır.
Rahim içi araçlar steril koşullarda
uygulanmadığında özellikle ilk üç haftada pelvik
enfeksiyon riski artacaktır.
Bunun dışında toplumda yanlış bilinen rahim
içi aracın yumurtalık iltihabı yaptığı görüşünün
bilimsel kanıtı yoktur.
Cinsel ilişkiyle bulaşan Gonore(bel soğukuğu) ve
birlikte sık görülen klamidya yumurtalıklara ve
kanallara enfeksiyonu taşıyarak kanalların
tıkanmasına ve kısırlık riskinin artmasına neden
olurlar.
Sadece bu iki enfeksiyondan kuşkulanıldığında
RİA uygulanmaz.
Sifilis(frengi),hepatit, HPV enfeksiyonları bile
rahim içi araç uygulanmasına engel değildir.
Yaygın kanının tersine, rahim ağzında yara
denilen kızarık görüntü rahim içi araç
uygulanmasına engel değildir.
Ayrıca rahim içi araç yara yapmaz.
•Rahim ağzındaki
değişiklikler genellikle
kanlı akıntılara, cinsel
beraberliklerden sonra
ki kanamalara neden
olabilirler.
•Ektopi dediğimiz rahim
ağzındaki kızarıklıklar
genellikle iyi huyludur.
•Ama mutlaka pap
smear testi yapılması
önerilir.
Rahim iç tabakasına baskı yapmayan
myomlar (rahimin iyi huylu urları), rahim
içi araç uygulamasına engel değildir.
Rahim içi araçlar kanser riskini arttırmazlar.
Rahim içi, yumurtalık ve rahim ağzı kanserinin
RİA kullananlarda daha az görüldüğü ile ilgili
çalışmalar mevcuttur.
Ayrıca tedavi sürecindeki rahim ve yumurtalık
kanserlerinde bile RİA kullanımının sakıncası
yoktur.
RİA’lar dış gebelik riskini arttırmazlar.
Bakırlı RİA’lar dış gebelik geçirende de
kullanılabilir.
Rahim içi araca rağmen % 1 gebelik riski
mevcuttur.
Ultrasonografi ile değerlendirildiğinde RİA gebelik
kesesinin altındaysa çıkarılır ve hasta istiyorsa
gebeliğin devamına izin verilir.
RİA çıkarılamayacak konumdaysa rahim içinde
gebelik sürecinde kalmasında sakınca yoktur.
Doğumda bebek çıkıp plasenta ayrıldığında RİA
kendiliğinden düşecektir.
RİA varlığında devam eden gebeliklerde bebekte
anomali (sakatlık) riski artmaz, sadece düşük
oranı fazladır.
RİA uygulama ve izleminde Dünya Sağlık
Örgütü’nün düzenli güncellenen uygunluk
ölçütlerine uyulmalıdır.
KİMLER BAKIRLI RAHİM İÇİ ARAÇ KULLANABİLİR
WHO Category
Category 1
Category 2
Source: WHO, 2004.
Conditions
≥20 yaş , hipertansiyon, derin ven trombozu,
iskemik kalp hastalığı, migren,meme
hastalıkları(meme kanseri dahil)
EKTOPİK GEBELİK GEÇİREN , SERVİKAL EKTOPİ
MENARŞ <20 YAŞ, NULLİPAR, POSTPARTUM
<48 SAATTEN ÖNCE, UZAMIŞ VE ŞİDDETLİ KANAMA,
ŞİDDETLİ DİSMENORE,KAVİTEYİ DİSTORSİYONA
UĞRATMAYAN MYOMLAR, ENDOMETRİOZİS, ANEMİ
ESKİ PID,YÜKSEK HIV RİSKİ
KİMLER RAHİM İÇİ ARAÇ KULLANAMAZ
WHO
Category
Conditions
Category 3
postpartum 48 saat <4 hafta, ovarian
kanser/yeni RİA uygulanacak, benign
trofoblastik hastalık, yüksek gonore ,klamidya
riski,HIV ARV ye yanıtsızsa
Category 4
gebelik; postpartum/postabortif sepsis; uygulama
öncesi açıklanmayan vaginal kanama ; kaviteyi
distorsiyona uğratan myomlar; uygulama zamanı
PID; purulan servisit; endometriyal veya servikal
kanser veya uygulama öncesi pelvik tuberkuloz
Source:
WHO,Health
2004.
. World
Organization (WHO). Medical Eligibility Criteria for
Contraceptive Use. Third Edition. Geneva: WHO, 2004.