Transcript shaxs
Ijtimoiy falsafa
13-Mavzu: Jamiyat va shaxs
Reja:
1. Jamiyat va shaxs munosabatlari haqidagi qarashlar
2. Jamiyat va shaxs. Shaxsning tarixiy tiplari
3. Shaxsning jamiyatga ta’siri. Shaxs erkinligi va
ma’suliyati
4. Demokratik huquqiy davlatda inson huquqlari,
erkinliklari va manfaatlari
Adabiyotlar:
1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.-T.,
“O’zbekiston”, 2001-yil, VII bob Shaxsiy huquq va
erkinliklar.
2. Islom Karimov. Yuksak ma’naviyat – yengilmas
kuch. –T., “Ma’naviyat”, 2008-yil.
3. Islom Karimov. Mamlakatimizda demokratik
islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik
jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi. –T.,
“O’zbekiston”, 2010-yil.
4. I.Karimov, S.Valiyeva, K.Tulenova. Ijtimoiy
falsafa. Uslubiy qo’llanma.-T., 2008-yil, 83-87-betlar.
5. O.G.Danilyan, V.M.Taranenko. Filosofiya. –
Moskva, 2005-yil, 375-383-betlar.
6. Anvar Choriyev. Inson falsafasi. Mustaqil shaxs-
7. P.V.Alekseev. Sotsialnaya filosofiya. –
Moskva, 2003-yil, 186-192-betlar.
8. Falsafa. Endsiklopedik lug’at. – T.,
2010-yil.
Tayanch tushunchalar:
-shaxs
-shaxs mustaqilligi
-erkinlik
-ma’suliyat
-valyuntarizm
-personalizm
-iragmatizm
-burch
-qaramlik
-mustaqil shaxs
-shaxs erkinligi
-fatalizm
-individualizm
-pragmatizm
-psixonalizm
-tanlov erkinligi
1-Chizma
Jamiyat va shaxs
Jamiyat va shaxs orasidagi aloqadorlik
dialektik harakterga ega .
Bular:
a) Jamiyatning shaxsga ta’siri
b) Shaxsning jamiyatga ta’sirida
namoyon bo’ladi.
2-Chizma
Shaxsning shakllanishiga ta’sir
ko’rsatadigan omillar
Genertik
(nasliy)
omil
Biologik
(tabiiy
omil)
Madaniy
omil
Ijtimoiy
hayot
tajribasi
“O’z –o’zidan ravshanki, …. bola tarbiyasida
sog’lom nasl masalasi ham muhim ro’l o’ynashini
inkor etib bo’lmaydi. Aqli raso har qanday inson
yaxshi anglaydiki, bu yorug’ dunyoda hayot bor ekan ,
oila bor. Oila bor ekan , farzand deb atalmish bebaho
ne’mat bor. Farzand bor ekan , odamzot hamisha ezgu
orzu va intilishlar bilan yashaydi”.
Bu hayotda nasibasi butun va to’la bo’lishi uchun
insonning o’zi ham chin dildan intilishi , zurriyodini
sog’lom muhitda tarbiyalashi katta ahamiyatga ega
ekanini unutmasligimiz zarur.
Islom Karimov. | Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch.|
3-Chizma
Jamiyatning shaxsga ta’siri
Megamuhit
doirasidagi
ta’sir
Makromuhit
doirasidagi
ta’sir
Mikromuhit
doirasidagi
ta’sir
4-Chizma
Shaxsning tarixiy tiplari
Shaxsiy kamtarlik
Jamoaga
qaramlik
(Ibtidoiy
jamoa
tuzumi)
Individ
manfaatlari
-ni
jamoadagina
qondirish.
Mulkiy
qaramlik
(agrar
jamiyat)
Jamiyatdagi
ijtimoiy
vazifalarning
bo’linishi.
Shaxs
mustaqilligi
Mulkiy
qaramlik
sharoitidagina shaxs
mustaqilligi (sanoatlashgan
jamiyat).
Mustaqilliik
erkin shaxs
Demokratik
davlat
boshqaruvidagi
fuqarolik
jamiyati.
5-Chizma
Shaxs erkinligi va ma’suliyati
Erkinlik – kishining o’z hohishi – istagi bo’yicha ish
ko’rish imkoniyati. Erkinlik tufayli inson tanlash
imkoniyatiga ega bo’ladi. Lekin tanlash
imkoniyatining o’zi erkinlikni taminlay olmaydi.
-Erkinlik tanlash imkoniyatlarining mavjudligi (tanlov
erkinligi). Tanlov erkinligi deganda inson
faoliyatining maqsadi, uni amalga oshirish usullari
hamda muayyan sharoitga mos hatti – harakatlar
nazarda tutiladi.
-Erkinlik ijodda namoyon bo’ladi.
-Erkinlik insonning o’z – o’zini namoyon qilish
imkoniyati. Ayni vaqtda erkinlik shaxsning jamiyat
oldidagi ma’sulyati bilan bevosita bog’liq.
-Insonning ongli faoliyati – erkinlik va masulyatning
uzviy birligida namoyon bo’ladi. Shaxs erkinligi
vatan, xalq, jamiyat oldidagi ma’sulyatini nazarda
tutadi.
Davomi
Shaxs erkinligi davlat tamonidan uning
huquqlarining kafolatlanishi bilan bog’liq.
Ochiq , erkin jamiyatdagina shaxs erkin
bo’ladi.
Shaxs erkinligining namoyon bo’lish
shakllari
a) shaxsning dahlsizligi, qadr – qimmati.
b) vijdon erkinligi.
v) so’z erkinligi
g) ijod erkinligi
d) faoliyat ko’rsatish erkinligi
6-Chizma
Shaxsning jamiyatga ta’siri
Shaxsning jamiyatga ta’siri uning qanday
shaxs ekanligiga bo’g’liq va u ikki ko’rinishda
namoyon bo’ladi.
-umuman inson omilining jamiyatga ta’siri.
-buyuk zotlar, tarixiy shaxslarning jamiyatga
ta’siri.