Transcript Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish asosiy omillari.

 MAVZU: ISHLAB CHIQARISHNI HUDUDIY TASHKIL
ETISHNING ASOSIY OMILLARI.
REJA :

 1. Ishlab chiqarish tarmoqlarini joylashtirish haqida
umumiy tushuncha.
 2. Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish asosiy
omillari.
 3. Sanoat maxsulotlarining ayrim turini ishlab
chiqarishda ta’sir etuvchi omillar.
 Foydalanilgan adabiyotlar.
İshlab chiqarish - bu jamiyat faoliyatining eng muhim jihatidir.
İshlab chiqarish jarayonida iqtisodiy resurslar ishlatiladi,
mahsulotlar va xizmatlardan iborat xayotiy nematlar yaratiladi.
UZ. Textil
Iqtisodiyot tarmoqlari o`z-o`zidan, tasodifiy hududiy
tarqalmaydi, balki ma'lum shart-sharoitlar va
omillarni hisobga olgan holda joylashtiriladi yoki
hududiy tashkil etiladi. Bu omillarni yaxshi bilish
ishlab chiqarishning hududiy tarkibi va tizimining
rivojlanish qonuniyatlarini o’rganishga asos bo’ladi.
Ishlab chiqarish tarmoqlarini joylashtirishda
xom ashyo, yoqilgi, elektr quvvati, suv va
iqlim sharoitlari, mehnat resurslari,
iste'mol,transport va ekologik kabi omillar
e'tiborga olinadi.
Tabiiyki, barcha mahsulot xom ashyosiz yaratilmaydi. Ammo
ayrim mahsulotlarni olish uchun xom ashyo boshqalariga
qaraganda ko`proq sarflanadi.Shu bois budaymaxsulotlarni
ishlab chiqarishga ixtisoslashgan tamoqlar va korxonalar
mumkin qadar xom ashyo rayonlariga yaqin joylashtiriladi.
Yoqilg’i – issiqlik elektr stantsiyalari, qora metalurgiya sanoatining
dastlabki bosqichini joylashtirishda asosiy rol o’ynaydi.
Yoqilg’Ii ishlab chiqarish:
Omilning o’ziga xos xususiyati: Uni yig’ib, to’plab bo’lmaydi,
undan o’sha zaxoti foydalanmoq zarur; uzoq masofalarga
berilishi mumkin.
Elekter ishlab chiqarish:
Suv va iqlim sharoiti ham ishlab chiqarish
tarmoqlarini joylashtirishda katta ahamiyatga ega.
Suv mabalari ayniqsa kimyo, yog’och-tsellyuloza,
metallurgiya zavodlarining faoliyatiga sezilarli
tasir qiladi.
Suv va iqlim sharoitlari boshqa sanoat korxonalarini
qurishda ham etiborga olinadi. Bu omilning
ahamiyati qishloq xo’jaligi uchun katta.
O’zbekiston Respublikasida ananviy dexqonchilik
uning issiq va quruq iqlimiy sharoitida faqat suniy
sug’orish asosida olib boriladi.
istemol omili oziq-ovqat korxonalarini o’ziga “tortadi”, yani
bunday zavod va fabrikalar bevosita aholi yashovchi
maskanlarda joylashtiriladi.
Bu omilsiz xom-ashyo, tayyor mahsulot ham joyidan
jilmaydi, hududiy mеhnat taqsimoti rivojlanmaydi.
Yuqoridagi barcha omillari ushbu omil bilan hisoblashlari
shart. Hozirgi ekologik sharoit shuni taqazo etadi.Shu
tufayli ayrim sanoat korxonalarining faoliyati to’xtatilgan.
Sanoat mahsulotlarining ayrim turlarini ishlab chiqarishga ta'sir etuvchi omillar.
Mahsulotlar va tarmoqlar
Alyuminiy
Xom ashyo
Yoqilg`i
ener
getika
+
++
Ishchi kuchi
Suv
Trans-port
Ekologiya
Iqtisodiy
geografik
o`rin
Iste'mol
++
Misni tozalash
Cho`yan
+
++
Temir qotishmalari
+
++
Po`lat
+
+
Kaliy o`g`iti
++
+
Fosfor o`g`iti
+
+
+
Azot o`g`iti
+
+
++
+
++
Sintetik tola
+
++
Qishloq xo`jalik mashinalari
+
Radio, priborsozlik, aniq
mashinasozlik
Sellyuloza-qog`oz sanoati
+
Sement
+
Paxta tolasi
++
To`qimachilik sanoati
+
Paxta yog`i
++
Go`sht
+
Sut
+
++
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Foydalanilgan adabiyotlar:
•1.Karimov I.A. O`zbekiston iqtisodiy islohotlarni
chuqurlashtirish yo`lida. T.: “O`zbekiston”, 1995.
•2.Karimov I.A. Iqtisodiyotni erkinlashtirish,
resurslardan tejamkorlik bilan foydalanish – bosh
yo`limiz. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining majlisida so`zlangan nutq. “Xalq
so`zi”, 2002 yil, 15-fevral.