Transcript Document

«Davolash fakultetining fakulьtet va gospital terapiya,
tibbiy profilaktika fakultetining ichki kasalliklar kafedrasi»
GOSPITAL TERAPIYA
V - KURS
PODAG RA
professor RIZAMUHAMEDOVA M.Z.
PODAGRA
asosini
purin
almashinuvining
buzilishi va to'qimalarda siydik
kislotasi
tuzlarining
ortiqcha
to'planishi
tashkil
qiladigan
organizmning
umumiy
kasalligi
bo'lib, bo'g'imlarning, buyrak va
boshqa ichki azolarning o'ziga hos
zararlanishiga olib keladi
PODAGRA - GO'SHTNI SEVUVCHILAR
UCHUN QOPQON
EPIDEMIOLOGIYA
 podagraning
tarqalganligi 0,1 %ni tashkil
qiladi (AKSHda -1,5%).
 revmatik kasalliklar orasida 5 %.
 erkaklar va ayollar nisbati 2-7:1. kasallik
asosan 40-50 yoshdagi erkaklar, 60 va undan
katta yoshdagi ayollarda uchraidi
 giperurekemiya aholining 4-12% da
aniqlanadi, podagra bilan hastalanganlar
soni aholining 0.1% ni tashkil qiladi
ETIOLOGIYASI
BIRLAMCHI VA IKKILAMCHI
GIPERURIKEMIYA
FARQLANADI.
 birlamchi yoki idiopatik (essensial), bir qancha genlar bilan
determinirlangan purin almashinuvining nasliy va oilaviy
anomaliyasi
bilan
harakterlanadigan
giperurikemiya
(fosforibozilpirofosfataza
fermenti
faolligi
oshadi,
gipoksantinguanin-fosforiboziltransferaza faolligi kamayadi)
 irsiyatga bog'liq, yashirin fermentativ defektlarga olib
keluvchi ekzogen omillar:
 uzoq vaqt meyoridan ko'p ovqatlanish
 purin asoslarini saqlovchi mahsulotlarni ko'p istemol qilish
 alkogolni suistemol qilish
 qabziyat
URATLARNING KO'P MIQDORDA HOSIL
BO'LISHI SABABLARI




puringa boy mahsulotlar, alkogol va
fruktozani keragidan ko'p miqdorda
istemol qilish
gematologik: mieloproleferativ va
limfoprolefirativ sindromlar, polisitemiya
dori vositalari: halqa diuretiklari, B
guruh vitaminlari
boshqa sabablar: semizlik, psoriaz
BUYRAKLARDA URATLAR EKSKRESIYASI
KAMAYISHINING SABABLARI
dori vositalari
 alkogol
 buyrak kasalliklari
 metabolik va endokrin
 boshqalar: semizlik, sarkoidoz,
homiladorlar toksikozi

YASHIRIN, GENETIK BOG'LIQ BO'LGAN
FERMENTATIV DEFEKTLAR NAMOYON
BO'LISHIGA EKZOGEN OMILLAR TASIR
KO'RSATADI:




uzoq vaqt ko'p miqdorda ovqat istemol
qilish
puringa boy mahsulotlarni keragidan
ortiq istemol qilish
alkogolni ko'p istemol qilish
qabziyat
PATOGENEZI
 urat
kristallari tomonidan fagositlar, sinovial
hujayralar va bo'g'imlarning boshqa
komponentlarining proyallig'lanish
(yallig'lanishni keltirib chiqaruvchi)
mediatorlari sintezining stimullanishi
 neytrofillarning endoteliyga adgeziyasi va
neytrofillarning bo'g'im bo'shlig'iga tushishi
 qonda proyallig'lanish (yallig'lanishni keltirib
chiqaruvchi) mediatorlarining paydo bo'lishi
 o'tkir podagrik artritga hos belgilarning
namoyon bo'lishi
URIKOZURIYA DARAJASIGA KO'RA
GIPERURIKEMIYANING 3 TURI VA
SHUNGA MOS PODAGRANING 3 TURI
FARQLANADI
1. metabolik
2. buyrak
3. aralash.
METABOLIK TUR
 60 % bemorlarda uchraydi
 yuqori
uraturiya
(3,6
mmol/sut ortik)
 siydik kislotasini normal
klirensi.
BUYRAK TURI
 10 % bemorlarda uchraydi
 past uraturiya (1,8 mmol/sut
dan kam)
 siydik kislota klirensi (3,0-3,5
ml/min).
ARALASH TURI
30 % ga yaqin bemorlarda
uchraydi.
normal yoki kamaygan uraturiya
siydik kislota normal klirensi.
sog'lom kishilarda siydik kislota
klirensi 6-7 ml/min ni tashkil
qiladi, sutkalik uraturiya - 1,83,6 mmol (300-600 mg).
O'tkir podagrik artritning tasnifii mezonlari
(S.L.Wallace et al., 1977))
 sinovial suyuqlikda uratlar kristallarining
aniqlanishi
 tarkibida urat kristallari borligi kimyoviy va
polyarizasiyali mikroskopiya usuli bilan
tasdiqlangan tofuslarning aniqlanish
 keltirilgan 12 simptomdan 6 tasining
aniqlanishi
1. anamnezida bir martadan ko'p o'tkir artrit
huruji
2. bo'g'im yallig'lanishi kasallikning birinchi
kunida maksimumga etadi
3. monoartrit
4. jarohatlangan bo'g'im terisining giperemiyalanishi
5. oyoqning birinchi panja-barmoq bo'g'imida shish va
og'riq
6. oyoq panjalarining bir tomonlama jarohatlanishi
7. tofuslar borligi gumon qilinishi
8. giperurikemiya
9. oyoqning birinchi kaft-barmoq bo'g'imida bir
tomonlama shikastlanish
10. oyoq bo'g'imlarining asimmetrik shishi
(rentgenografiya)
11. eroziyalarsiz subkortikal kistalar (rentgenografiya)
12. sinovial suyuqlik bakteriologik tekshirilganda
manfii natija
KLINIK KO'RINISHI.
 podagraning
tipik klinik belgisi –
vaqti-vaqti bilan paido bo'luvchi
o'tkir podagra artritidir.
 intermittirlovchi
podagra o'tkir
hurujlarning
hurujlararo
simptomsiz kechuvchi davri bilan
almashinib
turishi
bilan
harakterlanadi.
KLINIKA (DAVOMI)
 ko'pchilik
bemorlarda kasallikning klinik
aniqlanishi mumkin bo'lgan boshlanish davri
to'satdan, ko'pincha tunda, ko'p hollarda
tongga yaqin («ho'roz qichqirishi bilan»)
boshlanadigan birinchi o'tkir podagra
hurujiga to'g'ri keladi. bemor sog'lom holda
uhlashga yotib, bir yoki bir nechta bo'g'imda
paydo bo'lgan kuchli pulsasiyalanuvchi,
kuydiruvchi, siquvchi og'riqdan uyg'onib
ketadi.
KLINIKA (DAVOMI)
kasallik debyutida ko'pincha oyoqlarning
bo'g'imlari zararlanib, asimmetrik zararlanish
hususiyatiga ega. Podagra jarayoniga oyoq
panjalari bo'g'imlari, boldir-tovon, tizza, qo'l
panjalari barmoqlari, tirsak va boshqa
bo'g'imlar qo'shilib boradi.
 bemorlarning
60-75% ida podagraning
dastlabki klinik belgilari oyoq panjalari bosh
barmog'ining
birinchi
panja-falanga
bo'g'imida paydo bo'ladi. Ba’zan kasallik
poliartrit tipida boshlanadi

O'TKIR PODAGRIK ARTRIT
BO'G'IM SINDROMINING TIPIK
JOILASHISHI
OYOK PAJA BIRINCHI BARMOQ
BO'G'IMINING O'TKIR ARTRITI
O'TKIR PODAGRIK ARTRIT
PODAGRIK TOFUSLAR
KO'PLAB TOFUSLAR
TEKSHIRISH DASTURI
 umumii
qon va siydik analizi
 biohimik analiz: umumii oqsil, oqsil
fraksiyalari, sial kislotalar, siydik
kislotasi, mochevina, kreatinin
 Reberg va Zimniskiy sinamalari
 zararlangan bo'g'imlar rentgenografiyasi
 siydik kislotaning siydik bilan sutkalik
ekskresiyasi va klirensi
LABORATOR TEKSHIRISHLAR
 umumiy
qon analizi: hurujdan
tashqari davrda o'zgarishsiz, huruj
davrida – chapga siljigan neitrofil
leikositoz, ECHT miqdorining oshishi
 biohimiya: huruj davrida seromukoid,
fibrin, gaptoglobin, sial kislota, siydik
kislota miqdorlarining oshishi.
INSTRUMENTAL TEKSHIRISHLAR
rentgenografiyasi –
osteoporoz, «shtampli» o'choqlar, «suyak
qirrasining bo'rtishi» simptomi.
 sinovial suyuqlikni tekshirish: rangi
tinik, qovushqoqligi kamaigan.
mikroskopik urat kristallari aniqlanadi.
 tofuslarning punksion biopsiyasi: siidik
kislota kristallarining aniqlanishi
 bo'g'imlar
PODAGRIK ARTRITNING
RENTGENOLOGIK KO'RINISHI
SURUNKALI GIPERURIKEMIYANING
BUIRAK ASORATLARI
 siydik-tosh kasalligi
 surunkali uratli (podagrik) nefropatiya
 bemorlarning 20-40%da proteinuriya
va «yumshoq» arterial gipertenziya
aniqlanadi
 kam hollarda nefroskleroz, og'ir
arterial gipertenziya, buirak
faoliyatining buzilishi
URATLAR (SIYDIK KISLOTA TUZLARI)
SUYAK ICHIDA TUPLANISHIDAN HOSIL
BO’LGAN DESTRUKSIYA
PODAGRALI BEMORLARDA QUIIDAGI
YONDOSH KASALLIKLAR BILAN
HASTALANISH DARAJASI OSHADI:




arterial gipertenziya
qandli diabet
tomirlarning aterosklerotik
jarohatlanishi
gipertrigliseridemiya
DIFFERENSIAL TASHHIS






psevdopodagra
reaktiv artrit
palindrom revmatizm
revmatoid artrit
o'tkir revmatik isitma
osteoartroz
DAVOLASH
I. O’tkir podagrik artrit hurujini davolash
II. uzoq vaqt permanent davolash
1. rejim
2. tana vaznini me’yorlash
3. alkogolni istisno qilish
4. parhez
5. giperurekimiyani kamaitiruvchi dori vositalari
6. fizioterapevtik davo
7. sanator kurort davo
8. jarrohlik io'li bilan davolash
III. dispaser nazorati
O'TKIR PODAGRA HURUJINI
DAVOLASH


1.
2.
3.
4.
umumii muolajalar (tinchlik, oyoqlarni yuqori
ko'tarish, ko'p miqdorda suyuqlik ichish)
medikamentoz davo
kolhisin
YAQNV
GKS
dori vositalarni mahallii qo'llash (dimeksidni
analgin, novokain, indometasin bilan qo'llash)
DAVOLASH
parhez bilan davolash –
 spirtli ichimliklar ma’n etiladi
 rasionda purin asosiga boy
bo'lgan mahsulotlar (go'sht,
baliq, dukkakli o'simliklar va
ulardan taiyorlangan
mahsulotlar miqdori
kamaytiriladi.
DAVOLASH (DAVOMI)
 yallig'lanishga
qarshi
nosteroid
vositalar: voltaren (sutkasiga 150 - 200
mg), indometasin (sutkasiga 150 - 200
mg), butadion (sutkasiga 0,6 g).
 urikolitik vositalar: allopurinol (milurit)
sutkasiga 0,3 - 0,4 g qonda siydik
kislotasi miqdorini meyoriga keltirish
maqsadida.
 urikozurik vositalar: anturan (sutkasiga
0,2 - 0,6 g) yoki etamid