Transcript O`zbekiston Respublikasi sud tizimi - 8

O`zbekiston davlati va huquqi asoslari
O`zbekiston
Respublikasi sud tizimi
Mavzu:
Oqituvchi:
Sinf:
Dars turi:
Igamov Alisher llxamovich
8 “I”
yangi tushuncha bilimlarni
shakllantiruvchi
Dars uslubi: interfaol, an`anaviy
Dars jihozi: kompyuter vositalari,
tarqatma materiallar, darslik
O`zbekiston davlati va huquqi asoslari
Darsning tarkibiy qismi
•
•
•
•
•
•
Tashkiliy qism (yangiliklar)- 3 min
O`tgan mavzuni takrorlash- 8 min
Yangi mavzu bayoni15 min
Mustahkamlash8 min
Baholash3 min
Uyga vazifa3 min
Tashkiliy qism (yangiliklar)
• a) salomlashish;
• b) davomad;
• c) psixologik muhit;
Chet tillarni o‘rganish tizimini
yanada takomillashtirish choratadbirlari to‘g‘risida
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
Qarori
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.Karimov
Toshkent shahri, 2012-yil 10-dekabr
O`tgan mavzuni takrorlash
Huquqni muhofaza qiluvchi davlat
organlari
• 1.Huquqni muhofaza qiluvchi davlat
organlari qaysilar?
• 2.Prokurorlarning vazifalari nimalardan
iborat?
• 3.Prokuraturaning bugungi kundagi
turlari?
• 4.Amaldagi qonunlarga muvofiq dastlabki
tergov ishlarini qaysi tergovchilar olib
boradilar?
• 5.Prokuror so’zining ma’nosi va prokuror
nazorati qaysi davlat organi nomidan olib
boriladi?
O`tgan mavzuni takrorlash
• 1.Huquqni muhofaza qiluvchi davlat
organlari qaysilar?
•
•
•
•
•
•
•
•
Sud tizimi
Adliya vazirligi va uning organlari
Prokuratura organlari
Ichki ishlar vazirligi
Milliy xavfsizlik xizmati
Davlat soliq qo`mitasi
Davlat bojxona qo`mitasi
Tergov organlari
O`tgan mavzuni takrorlash
Huquqni muhofaza qiluvchi davlat
organlari
• 2.Prokurorlarning vazifalari
nimalardan iborat?
• 3.Prokuraturaning bugungi kundagi
turlari?
• 4.Amaldagi qonunlarga muvofiq
dastlabki tergov ishlarini qaysi
tergovchilar olib boradilar?
• 5.Prokuror so’zining ma’nosi va
prokuror nazorati qaysi davlat organi
nomidan olib boriladi?
O`tgan mavzuni takrorlash
2.Prokurorlarning vazifalari nimalardan
iborat?
• -barcha jismoniy va yuridik shaxslar
tomonidan qonunlarga itoat qilishlar ustidan
nazorat qilish;
• -davlat boshqaruv organlari va mansabdor
shaxslar tomonidan noqonuniy xattiharakatlar qilinishiga yo’l qo’ymaslik;
• -noqonuniy harakatlarning oldini olish,
qonunbuzarlikka yo’l qo’yilgan bo’lsa tezda
bunga barham berish;
• -fuqarolarning huquqlari va manfaatlarini
himoya qilish;
O`tgan mavzuni takrorlash
Huquqni muhofaza qiluvchi davlat
organlari
• 3.Prokuraturaning bugungi
kundagi turlari?
• 4.Amaldagi qonunlarga muvofiq
dastlabki tergov ishlarini qaysi
tergovchilar olib boradilar?
• 5.Prokuror so’zining ma’nosi va
prokuror nazorati qaysi davlat
organi nomidan olib boriladi?
O`tgan mavzuni takrorlash
3.Prokuraturaning bugungi kundagi turlari?
• 1. O’zbekiston Respublikasi Bosh
prokuraturasi;
• 2. Qoraqalpog‘iston Respublikasi
prokuraturasi;
• 3. Toshkent shahri prokuraturasi;
• 4. Viloyat prokuraturalari;
• 5. Shaharlar va tumanlar prokuraturalari;
• 6. Transport prokuraturasi;
• 7. Harbiy prokuratura;
• 8. Boshqa ixtisoslashtirilgan prokuraturalar.
O`tgan mavzuni takrorlash
Huquqni muhofaza qiluvchi davlat
organlari
• 4.Amaldagi qonunlarga muvofiq
dastlabki tergov ishlarini qaysi
tergovchilar olib boradilar?
• 5.Prokuror so’zining ma’nosi va
prokuror nazorati qaysi davlat
organi nomidan olib boriladi?
O`tgan mavzuni takrorlash
4. Amaldagi qonunlarga muvofiq
dastlabki tergov ishlarini qaysi
tergovchilar olib boradilar?
♦ Prokuratura organlarining
tergovchilari;
♦ Ichki ishlar vazirligi tergovchilari;
♦ Milliy xavfsizlik xizmati tergovchilari
olib boradilar.
O`tgan mavzuni takrorlash
Huquqni muhofaza qiluvchi davlat
organlari
• 5.Prokuror so’zining ma’nosi va
prokuror nazorati qaysi davlat
organi nomidan olib boriladi?
O`tgan mavzuni takrorlash
Huquqni muhofaza qiluvchi davlat
organlari
5. Prokuror so’zining ma’nosi va
prokuror nazorati qaysi davlat organi
nomidan olib boriladi?
• "Prokuror" fransuzcha so'z bo'lib,
"qoralovchi" degan ma'noni anglatadi.
Lekin lotinchada bu so'z "g'amxo'rlik
qilish" ma'nosini anglatadi.
• Prokuror nazorati davlat nomidan,
davlatning oliy organi bo'lmish
O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
nomidan amalga oshiriladi.
Yangi mavzu bayoni
O`zbekiston Respublikasi sud tizimi
1. Davlat hokimiyatini ushbu tizimsiz tasavvur qilib
ko'ring. Qanday vaziyatlar yuzaga kelishi
mumkin?
2. Fuqarolar o‘rtasidagi nizolarni har xil sudlar hal
qiladi. Nima uchun sudlar har xil. Hamma
nizolarni bir xil sud organlari hal qilsa
bo‘lmaydimi? Fikringizni asoslang.
3. Konstitutsiyaning 106- va 112- moddalarida
sudlarning mustaqilligi alohida ta’kidlanganligiga
sabab nimada deb o‘ylaysiz? Bu shunchalar
muhimmi? Aksincha nima bo‘ladi?
4. Konstitutsiyaninfg 113- moddasining ahamiyati
nimada deb o‘ylaysiz? Bunday qilinishi
nimadalarga ta’sir o‘tkazishi mumkin?
5. Ayblanuvchilarning Konstitutsiya 116- moddasi
orqali kafolatlangan huquqlari bo‘lmaganida
qanday holatlar bo‘lar edi?
Yangi mavzu bayoni
O`zbekiston Respublikasi sud tizimi
116- modda. Ayblanuvchi himoyalanish
huquqi bilan ta'minlanadi. Tergov va sud
ishini yuritishning har qanday bosqichida
malakali yuridik yordam olish huquqi
kafolatlanadi. Fuqarolarga, korxona,
muassasa va tashkilotlarga yuridik
yordam berish uchun advokatura faoliyat
ko'rsatadi. Advokatura tashkil etish va
uning ish tartibi qonun bilan belgilanadi.
♦ 2000- yilning 14- dekabrida O‘zbekiston
Respublikasining “Sudlar to‘g‘risida”gi
Qonuni (yangi tahriri) qabul qilindi.
Yangi mavzu bayoni
O‘zbekistonda sudyalarning vakolat muddati
– besh yil. “Sudlar to'g'risida"gi qonunning
1- moddasiga binoan, sud hokimyati tizimi
quyidagilardan iborat:
- – Konstitutsiyaviy sud;
- – Oliy sud;
- – Oliy ho‘jalik sudi;
- – Qoraqalpog‘iston Respublikasining fuqarolik
va jinoyat ishlari bo‘yicha oliy sudlari,
fuqarolik va jinoyat ishlari bo'yicha viloyat va
Toshkent shahar sudlari;
- – Fuqarolik ishlari bo'yicha tumanlararo,
tuman (shahar) sudlari, jinoyat ishlari
bo'yicha tuman (shahar) sudlari;
- – Harbiy sudlar
- – Qoraqalpog‘iston Respublikasining xo‘jalik
sudi, viloyat va Toshkent shahar xo'jalik
sudlari.
Yangi mavzu bayoni
- Qonunning 3- moddasiga ko'ra, sud
hokimiyati odil sudlovni amalga
oshirish vakolatiga ega bo'lgan yagona
hokimiyatdir.
- Sud idoralarining mustaqilligi davlat
tomonidan kafolatlanishi, Konstitutsiya
va qonunlarda belgilab qo'yilishi BMT
tomonidan qabul qilingan "Sud
idoralarining mustaqilligiga oid asosiy
tamoyillar" nomli xalqaro huquqiy
hujjatda ham o'z ifodasini topgan.
Yangi mavzu bayoni
O`zbеkistоn Rеspublikаsining
Kоnstitutsiyaviy sudi qоnun vа ijrо
hоkimiyati аktlаrining kоnstitutsiyaviyligini
ko`rib chiqаdigаn sud hоkimiyati оrgаnidir.
Rаis o`rinbоsаri: Mirbоbоyеv Bаhtiyor
Shаmsutdinоvich
Yangi mavzu bayoni
O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy
sudi fuqаrоlik, jinоiy vа mа’muriy
sud ishlаrini yuritish sоhаsidа sud
hоkimiyatining оliy оrgаnidir.
O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy
sudi Qоrаqаlpоg`istоn Rеspublikаsi оliy
sudlаri, vilоyat, shаhаr, tumаnlаrаrо, tumаn
sudlаri vа hаrbiy sudlаrning sudlоv
fаоliyati ustidаn nаzоrаt оlib bоrish
huquqigа egа.
Rаis: Mustafoyev Bo‘ritosh
Yangi mavzu bayoni
O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy хo`jаlik
sudi sud ishlаrini yuritish sоhаsidа sud
hоkimiyatining оliy оrgаnidir. O`zbеkistоn
Rеspublikаsi Оliy хo`jаlik sudi
Qоrаqаlpоg`istоn Rеspublikаsi хo`jаlik
sudining, vilоyatlаr vа Tоshkеnt shаhаr
хo`jаlik sudlаrining sudlоv fаоliyati ustidаn
nаzоrаt оlib bоrish huquqigа egа.
Rаis: Ishmetov Aminjon Jabborovich
Yangi mavzu bayoni
O`zbеkistоn Rеspublikаsining hаrbiy
sudlаri tizimi:
– O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy sudi Hаrbiy
hаy’аti;
– O`zbеkistоn Rеspublikаsining Hаrbiy sudi;
– Оkrug vа hududiy hаrbiy sudlаrdаn ibоrаt.
Rаis: Mirzаyеv Tоhir Hаmdаmоvich
Yangi mavzu bayoni
Mulkchilikning turli shakllariga asoslangan korxonalar,
muassasalar, tashkilotlar o'rtasidagi, shuningdek
tadbirkorlar o'rtasidagi, iqtisodiyot sohasida va uni
boshqarish jarayonida vujudga keladigan xo‘jalik
nizolarini hal etish Oliy xo‘jalik sudi va xo'jalik sudlari
tomonidan ularning vakolatlari doirasida amalga
oshiriladi. O'zbekiston Respublikasining
Konstitutsiyasi, 111- modda.
Konstitutsiyamizning 115- moddasiga asosan
O‘zbekiston Respublikasida sud ishlarini yuritish o‘zbek
tilida, qoraqalpoq tilida yoki muayyan joydagi
ko'pchilik aholi so'zlashadigan tilda olib boriladi.
Aybsizlik prezumpsiyasi insonning nohaq jazolanishining
oldini olish, muhimi, jamiyatda adolat muvozanatini
o‘rnatishga qaratilgan tamoyildir
Mamlakatimizda barcha sudyalar bir xil maqomga ega.
Sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi
faoliyatiga aralashishga yo'l qo'yilmaydi.
Yangi mavzu bayoni
•
•
•
•
Amir Temur davlatida odil sudlovni amalga
oshirish uchun mukammal tizimdagi sud
tizimi mavjud bo'lib, ular quyidagi to'rt
sohaga bo'lingan va qozilar tomonidan
boshqarilgan:
Fuqarolik sudi (aholi qozisi).
Harbiy sud (lashkar qozisi).
Shariat sudi (islom qozisi).
Amaldorlar sudi (xizmatchilar qozisi).
Shahar, o'lka va viloyat aholisi jinoyat va
fuqarolar ishi bo'yicha sud qilinardi. Bu ishda
shariat, harbiy kishilarga nisbatan (tribunal)
harbiy sud qo'llanilsada, tuzuklar asosida
hukm chiqarilgan. Taxt vorislari uchun
hukmni amirning o'zi chiqarardi.
Yangi mavzu bayoni
Amaldagi qonunchilikka binoan,
yigirma besh yoshdan kichik
bo'lmagan, oliy yuridik ma'lumotga,
yuridik ixtisosi bo'yicha kamida uch
yillik mehnat stajiga ega bo‘lgan
hamda malaka imtihonini ijobiy
topshirgan O‘zbekiston Respublikasi
fuqarosi tumanlararo, tuman (shahar)
sudi, xo‘jalik sudi sudyasi bolishi
mumkin. Qonunda sudyalarning
vakolat muddati besh yil qilib
belgilangan.
“Klaster” metodi
• Nimaniki o`ylangan bo`lsangiz, shuni
qog`ozga yozing. Fikringizning sifati
to`g`risida o`ylab o`tirmay, ularni
shunchaki yozib boring
• Bеlgilangan vaqt nihoyasiga еtmaguncha,
yozishdan to`xtamang. Agar ma'lum
muddat biror bir g`oyani o`ylab
olmasangiz, u holda qog`ozga biror
narsaning rasmini chiza boshlang
• Muayyan tushuncha doirasida imkon qadar
ko`proq yangi yangi g`oyalarni ilgari surish
hamda mazkur g`oyalar o`rtasidagi o`zaro
aloqadorlikni ko`rsatishga harakat qiling.
Mustahkamlash
O`zbekiston Respublikasi sud
tizimi
Uyga vazifa
Bilar edim
Bilib oldim
Bilmoqchiman