Transcript leksion 1. - Masterat Berat

UNIVERSITETI JUSTICIA
E Drejta Procedurale
Penale
Dr. Lulzim Lelçaj
Kuptimi dhe përmbajtja e Procedurës
Penale
• E drejte e Procedures Penle përfshin është
tërësia e normave që rregullojnë veptimtarinë e
subjekteve në procesin penal
• E drejta procedurale penale përfshin
• Raporttet procedurale ndermjet subjekteve
• Format procedurale te veprimeve procedurale
• Garacite procedurale te te pandehurit dhe te
demtuarit
Create your first presentation
Sistemi –modeli procedural penal
• Sistemi akuzator
• Sistei inkuizitor
• Sistemii përzier.
Create your first presentation
Sistemi akuzotor
• Sistem I familjes Cmmon Laë
• Parimi I prezumimit të pafjsisë, Barazisë së palëve në
proces
• Vleerësimi I provave në debatin gjyqësor procesin
gjyqësor
• Dhënjes së drejtësisë nga Juria
• Pozicioni I saktë I prokurorit përfaqësues I akuzës në
emër të shtetit, të pandehurit, mbrojtësve gjykata nga
juria si përfaqësuese e populit.
Create your first presentation
Sistemi inkuizitor –(dr romake-gjermanike)
• Gjyqtari në mes dhe palët në pozitë të kundërt
• Procesi është publik
• Gjyqtari kujdeset për respektimin e rregullave
të procesit dhe jep vendimin sipas provave të
paraqitura nga palët.
• Gjykatësi vetëm vlerëson provën nuk I krijon
ato
• Prokurori paraqet provat përpara gjykatës
• I pandehuri paraqet prapësimet për provat
Create your first presentation
sist inkuizitor favorizon denimin e pandehurit
• Sistemin inkuizitor procesi është jo publik, bëhet
me anë të dokumenteve
• gjyqtari kërkon, administron dhe vlerëson provat
• Gjyqtari kërkon zbulimin e të vërtetës.
• Gjyqtari merr gati pozicionin e prokurorit duke
hartuar akuzën publike.
• Nga ana tjetër sigurohen garancitë procedurale
për të pandehurin.
• Duket sikur palët nuk janë të barabarta në proces
por eshte krijuar Sistemi Inkuizitor I garantuar
Create your first presentation
Sistemi I përzier
• Kombinim I sistemeve
• Nevoja e goditjes së veprave penale me liritë e të
akuzuarit
• Kodi I procedures penale natyre ekuzatore
• Ruan edhe disa elemenete të sistemit inkuizitor
të drejtat e paleve dhe rolin e gjykatës në
marrjen e disa provave.
Create your first presentation
Pajtueshmeria me standartet ndërkombëtare
• Rendesia e debatit gjyqesor
• Te drejtat dhe garancitë e mbrojtjes
• Standartet e KEDNJ për masat e sigurise,
kontrolet dhe korespondnces
• Njohja me akuzën
• Paraqitja brenda 48 orëve për caktimin e masave
të sigurimit (Habeas Corpus I njohur Magna Carta
1215)
• Të dretjën e ankimit ndaj këtyre vendimeve
• E drejta e zhdëmtimit për burgim të padrejtë
• Paanësia e gjyqtarëve, nënshtrimi vetëm ndaj
ligjit
•
•
•
•
•
•
Ggjykim publik
Gjykim brenda afatit të arsyeshëm
Barazia e palëve ne procesin gjyqësor
Standarte e të drejtat të të pandehurit
Prezumimi I pafajsisë
E drejta e ankimit ndaj vendimit gjyqësor në një
gjykatë më të lartë.
• Rishikimi I vendimeve gjyqësore
• Gjykimi vetëm njëherë
• Mungesa e fuqiise prapavepruese
Create your first presentation
Parimet e procedimit penal
• Rregullat që përcaktojnë karakterin dhe
përmbajtjen e mënyrës së procedimit penal
• Parimi I ligjsmërisë (neni 2 I K.Pr Penale)
• Pavarsia e gjykatave (neni 3) ndarja e
pushteteve
• Prezumimi I pafajsisë (neni 4) bara e proves
dyshimet interpretohen ne favor te te pandehurit
• Parimi I sigurimit të mbrojtjes
• Dënimi jo më shumë se njëherë për një vepër
penale.
• Perdorimi I gjuhes shqipe
Create your first presentation
• Parimi I rivendosjes të të drejtave
(demshperblimi për vendim të pa drejtë)
• Rishikimi I vendimit
• Njohja dhe zbatimi I legjislacionit ndërkombëtar
Create your first presentation
Subjektet e procedimit penal
• Subjektet janë pjesëmarrësit në procesin penal
qëveprojnë në bazë të kompetencave të
caktuara në K.Penale
• Subjektet jane:
• Gjykata
• Prokuroria
• Policia gjyqësore
• Ipandehuri dhe mbrojtesi I tij
• I demtuari
• Paditësi dhe I padituri civil
Create your first presentation
Gjykata
• Gjykata realizon funksionin e dhënjes së drejtësisë.
Pushteti gjyqësor ushtrohet nga Gjykata e Lartë,
Gjykatat e Apelit, Gjykatat e Rretheve Gjyqëosre
Gjykata e Krimeve të Rënda.
• Në gjykatat e shkallës së parë gjykohen nga një
gjyqtar:
a) e palëve gjatë hetimeve paraprake;
b) kërkesat për ekzekutimin e vendimeve;
c) kërkesat për marrëdhëniet juridiksionale me
autoritetet
• Veprat penale me maksimum 7 vjet burgim
Create your first presentation
Gjykata e krimeve të renda
• Gjykojnë më trup gjykues me 5 gjyqtarë
• Gjykimet për të miturit bëhet nga seksionet e
gjykata për të mitur.
Create your first presentation
Gjykatat e Apelit
• Shqyrtojnë ne shkalle te dyte me trup gjykues me
3 gjyqtarë cështjet e gjykuara nga gjykatat e
rretheve
• Gjykatat e Apelit të Krimeve të Renda gjykojnë
në shkalle të dyte me 5 gjyqtare gjykimet e nga
gjykata e kirmeve të renda
• Për ceshtjet e hetimit gjykon me trup gjykues me
3 gjyqtare.
Create your first presentation
Gjykata e Lartë
• Gjykata e lartë gjykon në kolegje me 5 gjyqtarë
ose në kolegje të bashkuara.
• Gjykata e Lartë ka juridiksion fillestar kur gjykon
akuza penale kunder
Presidentit te Republikes, Kryetarit dhe anetareve te
keshillit te ministrave, deputeteve, gjyqtareve te
gjykates se larte dhe kushtetuese.
• GJL ka juridiksion rishikues te vendimeve te
formes se prere per shkak te ligjshmerise apo
bazueshmerise ne prova.
• Vendimet unifikuese te GJL
Create your first presentation
Kushtet për të qene gjyqtar L.9877/2008 n.11
• Gjyqtar mund të emërohet shtetasi shqiptar, që
përmbush kriteret e mëposhtme:
a) të ketë zotësi të plotë për të vepruar;
b) të jetë me arsim të lartë juridik;
c) të ketë përfunduar Shkollën e Magjistraturës;
ç) të mos jetë dënuar me vendim gjyqësor të formës
së prerë për kryerjen e një vepre penale;
d) të ketë cilësi të larta morale dhe aftësi
profesionale.
• 10% mund te emrohen ishgjyqtar qe plotesojne
kushtet e mesiperme.
Create your first presentation
Kushtet per gjyqtar Gjykata Krimeve te renda
2. Gjyqtari i gjykatës për krimet e rënda emërohet nga Presidenti i
Republikës, me propozimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, në bazë
të konkurrimit me jetëshkrime, pasi:
a) të ketë punuar jo më pak se 5 vjet në gjykatat e shkallës së parë;
b) të jetë dalluar për aftësi profesionale dhe cilësi të larta etiko-morale;
c) të jetë vlerësuar "Shumë mirë" për aftësi profesionale dy herët e fundit;
ç) të mos ketë masë disiplinore në fuqi.
Create your first presentation
Zgjedhja e gjyqtareve te Gj Apelit
Gjyqtari i gjykatës së apelit duhet te plotesoje kushtet:
a) të ketë punuar jo më pak se 7 vjet në gjykatat e shkallës
së parë;
b) të jetë dalluar për aftësi profesionale dhe cilësi të larta
etiko-morale;
c) të jetë vlerësuar "Shumë mirë" për aftësi profesionale dy
herët e fundit;
ç) të mos ketë masë disiplinore në fuqi.
4. Ndërmjet gjyqtarëve që kandidojnë për në gjykatën e
krimeve të rënda dhe për në gjykatat e apelit dhe që
plotësojnë kushtet e pikave 2 dhe 3 të këtij neni, Këshilli i
Lartë i Drejtësisë përzgjedh me pikëzim,
Create your first presentation
Anetaret e Gjykates se Larte neni 3 ligji GJL
1. Gjyqtar në Gjykatën e Lartë mund të zgjidhet shtetasi shqiptar, që
përmbush këto
kushte:
a) të ketë mbaruar arsimin e lartë juridik, Diplomë e Nivelit të Dytë;
b) të ketë punuar si:
i) gjyqtar për jo më pak se 13 vjet, nga të cilat të paktën 5 vite pune si
gjyqtar
pranë Gjykatës së Apelit;
ii) jurist me jo më pak se 15 vjet përvojë profesionale në funksione
publike në administratën e Kuvendit, administratën e Presidentit,
aparatin e Këshillit të Ministrave, ministri dhe institucione qendrore të
pavarura, në Gjykatën Kushtetuese dhe Gjykatën e Lartë, prokuror,
avokat dhe personelin akademik të arsimit të lartë, profesor dhe
docent ose gradën shkencore “Doktor”, si dhe pedagog ose drejtor në
Shkollën e Magjistraturës;
Create your first presentation
kandidimit;
d) të mos ketë qenë i dënuar penalisht me vendim gjyqësor të formës së
prerë.
2. Kandidatët, që përmbushin kushtet ligjore të parashikuara në pikën 1 të
këtij neni, zgjidhen gjyqtarë në Gjykatën e Lartë:
a) në bazë të këtyre kritereve objektive:
i) vjetërsisë në profesion;
ii) përvojës së veçantë të kandidatit në një fushë të caktuar të së drejtës;
iii) vlerësimit dhe treguesve të lartë cilësorë të punës së kandidatit, ku
përfshihen vendimet gjyqësore, parashtrimet, diskutimet dhe çdo akt tjetër të
përgatitur nga kandidati gjatë pjesëmarrjes në gjykim;
iv) treguesve shkencorë, ku përfshihen botimet dhe artikujt shkencorë në
fushën juridike;
v) ecurisë gjatë kryerjes së arsimit të lartë juridik;
vi) masave disiplinore të mëparshme, llojit dhe numrit të tyre;
vii) në bazë të vlerësimit të kritereve shtesë të mëposhtme:
viii) të gëzojë integritet të lartë moral, ku përfshihet, ndër të tjera, transparenca
e
plotë dhe e dokumentuar e të
gjitha të ardhurave dhe aseteve dhe pagimi i të
Create your first presentation
gjitha detyrimeve tatimore;
Statusi I gjyqtareve
• Pavarsia e gjyqtareve nenshtrohen vetem ligjitdhe
kushtetutes
• Qendrimi ne detyre smund te kufizohet.
• Paga dhe privilegjet nuk mund te ulen
• Konrolli incidentral I ligjeve ne gjykaten
kushtetuese.
Create your first presentation
Paanesia e gjyqtareve ne zgjidhjen e ceshtjes
• PaPapajtueshmëria për shkak të pjesëmarrjes në procedim
• 1. Gjyqtari që ka dhënë ose që ka marrë pjesë në dhënien e vendimit në
një shkallë të procedimit nuk mund të ushtrojë funksionet e gjyqtarit në
shkallët e tjera, as të marrë pjesë në rigjykim pas prishjes së vendimit.
• 2. Nuk mund të marrë pjesë në gjykim gjyqtari që ka vleftësuar masën e
sigurimit ose çdo kërkesë tjetër të prokurorit të paraqitur gjatë hetimit
paraprak në të njëjtin procedim.
• 3. Nuk mund të ushtrojë në të njëjtin procedim detyrën e gjyqtarit ai që ka
qenë prokuror ose që ka kryer veprime të policisë gjyqësore ose që ka
qenë mbrojtës, përfaqësues i një pale ose dëshmitar, ekspert ose që ka
paraqitur një kallëzim, ankim, kërkesë për procedim ose që ka dhënë apo
ka marrë pjesë në dhënien e vendimit për autorizimin e
procedimit.pajtueshmëria për shkak të pjesëmarrjes në procedim
Create your first presentation
Papajtueshmëria për arsye lidhjeje familjare, gjinie a krushqie
Në të njëjtin procedim nuk mund të marrin pjesë
si gjyqtarë personat që janë ndërmjet tyre ose
me pjesëmarrësit në gjykim, bashkëshortë,
gjini e afërt (të paralindur, të paslindur,
vëllezër, motra, ungjër, emta, nipër, mbesa,
fëmijë të vëllezërve dhe të motrave) ose
krushqi e afërt (vjehërr, vjehrrë, dhëndër,
nuse, kunatë, thjeshtri, thjeshtra, njerku e
njerka).
Create your first presentation
Gjyqtari ka për detyrë të heqë dorë nga gjykimi i çështjes konkrete:
a) kur ka interes në procedim ose kur një nga palët
private ose një mbrojtës është debitor a kreditor i tij, i
bashkëshortit ose i fëmijëve të tij;
b) kur është kujdestar, përfaqësues apo punëdhënës i të
pandehurit ose i njërës nga palët private ose kur
mbrojtësi a përfaqësuesi i njërës prej këtyre palëve
është gjini e afërt e tij ose e bashkëshortit të tij;
c) kur ka dhënë këshilla ose kur ka shfaqur mendim mbi
objektin e procedimit;
ç) kur ekzistojnë mosmarrëveshje ndërmjet tij,
bashkëshortit ose ndonjë të afërmi të tij me të
pandehurin ose njërën prej palëve private;
Create your first presentation
d) kur ndonjë prej të afërmve të tij ose të
bashkëshortit është cenuar ose dëmtuar nga vepra
penale;
dh) kur një i afërm i tij ose i bashkëshortit kryen ose
ka kryer funksionet e prokurorit në të njëjtin
procedim;
e) kur ndodhet në një nga kushtet e papajtueshmërisë
të parashikuara nga nenet 15 dhe 16;
ë ) kur ekzistojnë shkaqe të tjera të rëndësishme
njëanshmërie.
2. Deklarimi i heqjes dorë i paraqitet kryetarit të
gjykatës përkatëse.
Create your first presentation
Perjashtimi i gjyqtarit
1. Palët mund të kërkojnë përjashtimin e gjyqtarit:
a) në rastet e parashikuara nga nenet 15, 16 dhe
17; (papajtueshmerise ose heqjes dore)
b) kur gjatë ushtrimit të funksioneve dhe para se të
jetë dhënë vendimi ai ka shfaqur mendimin e tij
mbi faktet ose rrethanat objekt procedimi.
2. Gjyqtari nuk mund të japë ose të marrë pjesë në
dhënien e vendimit derisa të jepet vendimi që e
deklaron të papranueshme ose që e rrëzon
kërkesën e përjashtimit.
Create your first presentation
Afatet dhe format e kërkimit të përjashtimit
1. Kërkesa për përjashtimin e gjyqtarit bëhet në seancë
menjëherë pas legjitimimit të palëve.
2. Kur shkaku i përjashtimit lind ose zbulohet pas mbarimit të
momentit të legjitimimit të palëve, kërkesa duhet të bëhet
brenda tri ditëve nga konstatimi. Kur shkaku ka lindur ose është
zbuluar gjatë seancës kërkesa e përjashtimit duhet të bëhet
para mbarimit të seancës.
3. Kërkesa përmban shkaqet e provat dhe parashtrohet me akt të
shkruar. Ajo paraqitet, bashkë me dokumentet, në sekretarinë e
gjykatës kompetente. Një kopje e kërkesës i jepet gjyqtarit për
të cilin kërkohet përjashtimi.
4. Kur nuk bëhet personalisht nga palët, kërkesa mund të
paraqitet me anën e mbrojtësit ose të një përfaqësuesi të
posaçëm. Në prokurë duhet të tregohen shkaqet për të cilat
kërkohet përjashtimi, ndryshe ajo nuk pranohet.
Create your first presentation
Kompetencat për të vendosur përjashtimin
1. Kërkesa për përjashtimin e gjyqtarëve shqyrtohet
në seancë nga një gjyqtar tjetër i së njëjtës gjykatë.
Ndaj vendimit për pranimin ose rrëzimin e kërkesës
për përjashtim lejohet ankim së bashku me
vendimin përfundimtar të çështjes.
2. Për kërkesën e përjashtimit të një gjyqtari të
Gjykatës së Lartë vendos një kolegj i kësaj gjykate,
i ndryshëm nga ai të cilit i përket gjyqtari që
kërkohet të përjashtohet. Vendimi është i formës së
prerë.
3. Nuk pranohet kërkesa për përjashtimin e gjyqtarëve
të caktuar për të vendosur mbi përjashtimin.
Create your first presentation
Vendimi mbi kërkesën e përjashtimit
1. Kur kërkesa e përjashtimit është bërë nga ai që nuk e ka
patur këtë të drejtë ose duke mos respektuar afatet ose
format e parashikuara nga neni 19 ose kur shkaqet e
paraqitura janë të bazuara në ligj, gjykata që shqyrton
ankimin e shpall atë të papranueshëm me vendim.
2. Gjykata mund të pezullojë përkohësisht çdo veprimtari
procedurale ose ta kufizojë atë në kryerjen e veprimeve të
ngutshme.
3. Gjykata, pasi merr të dhënat e nevojshme, vendos për
kërkesën e përjashtimit.
4. Vendimi i dhënë në bazë të paragrafëve të sipërm i njoftohet
gjyqtarit, për të cilin është kërkuar përjashtimi, prokurorit, të
pandehurit dhe palëve private. Kundër tij mund të bëhet
rekurs në Gjykatën e Lartë.
Create your first presentation
Pasojat e heqjes dore apo perjashtimit
1. Kur deklarimi i heqjes dorë ose kërkesa e përjashtimit
pranohen, gjyqtari nuk mund të kryejë asnjë veprim
procedimi.
2. Akti që pranon deklarimin e heqjes dorë ose kërkesën
e përjashtimit cakton nëse dhe në ç’pjesë kanë vlerë
veprimet e kryera më parë nga gjyqtari që ka hequr
dorë ose që është kërkuar të përjashtohet.
3. Dispozitat për heqjen dorë dhe përjashtimin e gjyqtarit
zbatohen edhe për sekretarin e seancës dhe personat
e ngarkuar për të bërë transkriptime ose riprodhim
fonografik apo audioviziv. Për heqjen dorë ose
përjashtimin e tyre vendos gjykata që shqyrton
çështjen.
Create your first presentation