Transcript ออกกำลังกายในสถานประกอบการ

่ เสริมการเคลือ
พ ัฒนารูปแบบการสง
่ นไหวออกแรง/
ออกกาล ังกายในสถานประกอบการ
ึ ษา บริษ ัท เนสท์เล่ (ไทย) จาก ัด
: กรณีศก
สาน ักงานใหญ่
Development of Physical Activity
Promotion Model for Workplace
Personnel : A Case Study of Nestle (Thai)
Company Limited.
ดรุณี อ้นขว ัญเมือง
น ักวิชาการสาธารณสุข 7
กองออกกาล ังกายเพือ
่ สุขภาพ
กรมอนาม ัย
ความเป็นมาและความสาค ัญของปัญหา
ี ชวี ต
่ หัวใจ มะเร็ง เบาหวาน
• 70% ประชากรโลกเสย
ิ จากโรคไม่ตด
ิ ต่อเรือ
้ รัง เชน
ฯลฯ
คนไทย
• ตายจากโรคหัวใจและหลอดเลือดโดยเฉลีย
่ 30 คนต่อวัน และแนวโน ้มตายสูงขึน
้
•
•
•
•
•
•
มากกว่า 10 ล ้านคนมีภาวะความดันโลหิตสูง
ภาวะเบาหวาน 3.2 ล ้านคน (แสดงอาการแล ้ว)
ประมาณ 10 ล ้านคนมีน้ าตาลในเลือดสูงแต่ยังไม่แสดงอาการ
ประมาณ 15% มีภาวะไขมันในเลือดสูง
ี่ งต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
15% มีรอบเอวเกินมาตรฐาน เสย
60% คนวัยทางานเคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาลังกาย น ้อยหรือไม่เคลือ
่ นไหวฯ
สาเหตุ
ขาดการเคลือ
่ นไหว
ออกแรง/ออกกาลังกาย
บริโภคอาหาร
ไม่เหมาะสม
่ เสริมการเคลือ
1. พ ัฒนารูปแบบการสง
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ัง
กายในสถานประกอบการ
่ เสริม
2. พ ัฒนาสถานประกอบการต ัวอย่างในการดาเนินงานสง
การเคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกายสาหร ับบุคลากร
ึ ษาประส ท
ิ ธิผ ลของรูป แบบการส่ง เสริม การเคลือ
1. ศ ก
่ นไหว
ออกแรง/ออกกาล ังกายในสถานประกอบการ
ึ ษาการเปลีย
2. ศก
่ นแปลงสมรรถภาพทางกาย สภาวะสุขภาพ
พฤติกรรมสุขภาพ และพฤติกรรมการเคลือ
่ นไหวออกแรง/
ออกกาล ังกายของบุคลากรในสถานประกอบการ
รูปแบบการวิจ ัย : ใชร้ ป
ู แบบ Action Research
กระบวนการวิจ ัย : 2 กระบวนการ
- การสารวจ (Survey Research)
ิ ธิผ ลของการ
การทดลองเพือ
่ ประเมินประส ท
่ เสริมการเคลือ
ทดลองรูปแบบการสง
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกาย
้ บบแผนการทดลองแบบกลุ่มเดีย
โดยใช แ
่ ว ด้วยการว ัดก่อ น-หล งั
การทดลอง (Pre-Post test One Group Design)
ประชากร: บุคลากรของบริษท
ั เนสท์เล่ (ไทย) จาก ัด สาน ักงาน
ใหญ่ จานวน 608 คน
กลุม
่ ต ัวอย่าง :
บุคลากรทีส
่ ม ัครใจร่วมโครงการ จานวน 166 คน
เครือ
่ งมือทีใ่ ชใ้ นการวิจ ัย
ชุดที่ 1 เครือ
่ งมือใชใ้ นการเก็ บรวบรวมข้อมูล
ชุดที่ 2 เครือ
่ งมือใชใ้ นการทดลอง
่ น
1. เครือ
่ งมือใชใ้ นการเก็ บรวบรวมข้อมูล 3 สว
ก. แบบสารวจสมรรถภาพทางกาย ด้วยการทดสอบสมรรถภาพ
ทางกาย ประกอบด้วย แบบบ ันทึกผลการทดสอบสมรรถภาพ
้ รอบเอว เสน
้ รอบสะโพก
่ นสูง นา้ หน ัก เสน
ทางกาย ได้แก่ สว
ด ัชนีมวลกาย ความด ันโลหิต อ ัตราเต้นห ัวใจขณะพ ัก ความ
อดทนแข็ งแรงของห ัวใจ/ระบบไหลเวียนเลือด ความอดทน
้ และความอ่อนต ัวของกล้ามเนือ
้
แข็งแรงของระบบกล้ามเนือ
ประเมินผลการทดสอบฯ ด้วยโปรแกรมสาเร็จรูปทีพ
่ ัฒนา
โดย กองออกกาล ังกายเพือ
่ สุขภาพ กรมอนาม ัย
เครือ
่ งมือทีใ่ ชใ้ นการวิจ ัย (ต่อ)
ข. แบบสารวจสภาวะสุขภาพ พฤติกรรมสุขภาพ
ประกอบด้วยข้อคาถาม 4 ข้อ ได้แก่ การมีโรคประจาต ัว
พฤติกรรมการสูบบุหรี่ พฤติกรรมการดืม
่ สุรา และ
พฤติกรรมการออกกาล ังกาย
วิเคราะห์ขอ
้ มูลด้วยโปรแกรมสาเร็จรูป SPSS for Windows
เครือ
่ งมือทีใ่ ชใ้ นการวิจ ัย (ต่อ)
ค. แบบสารวจการเคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกายใน
วิถช
ี วี ต
ิ ประจาว ัน ข้อคาถาม 7 ข้อ ได้แก่ เวลาทีเ่ คลือ
่ นไหว
ออกแรงท งั้ ว น
ั บริบ ทการท างาน การท างานทีต
่ อ
้ งออก
แรงอย่า งหน ก
ั การท างานทีต
่ อ
้ งออกแรงปานกลาง การ
เดินเท้าหรือถีบจ ักรยาน การปฏิบ ัติกจ
ิ กรรมเวลาว่างทีต
่ อ
้ ง
ออกแรงอย่างหน ัก การปฏิบ ัติกจ
ิ กรรมเวลาว่างทีต
่ อ
้ งออก
แรงปานกลาง
สร้างและพ ัฒนาจาก Global Physical
Activity Questionnaire (GPAQ)
วิเคราะห์ขอ
้ มูล ด้วยโปรแกรมสาเร็จรูป SPSS for Windows
ตามแนวทางในการประมวลและวิเคราะห์ขอ
้ มูลของ GPAQ
เครือ
่ งมือทีใ่ ชใ้ นการวิจ ัย (ต่อ)
2. เครือ
่ งมือใชใ้ นการทดลอง
่ เสริมการเคลือ
โปรแกรมสง
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกาย
- โปรแกรมการถ่ายทอดองค์ความรู ้ รูปแบบ วิธก
ี าร การ
เคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกาย เป็นระยะ (ระด ับบุคคล และ
ระด ับกลุม
่ )
- โปรแกรมเสริมท ักษะการออกกาล ังกายทุกว ันจ ันทร์ พุธ ศุกร์
้
เวลา 09.00 – 12.00 น. ด้วยรูปแบบการยืดเหยียดกล้ามเนือ
แอโรบิก และ Body weight
่ เสริมการออกกาล ังกายทุก
- สถานประกอบการสน ับสนุนสถานทีเ่ พือ
่ สง
ว ันเวลา 17.30 – 19.00 น. ด้วยรูปแบบ การเต้นแอโรบิก โยคะ ไทเก็ก
ฯลฯ
ื่ สงิ่ พิมพ์ โปสเตอร์ VCD สง
่ เสริมการ
- ภาคร ัฐสน ับสนุนสอ
่ การเดิน เดินขึน
้ บ ันได
เคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกาย เชน
้ และ 5A day ฯลฯ
ออกกาล ังสะสม ยืดเหยียดกล้ามเนือ
การเก็บรวบรวมข้อมูล และดาเนินการทดลอง
พฤษภาคม 2549
เก็บข้อมูลก่อน
ทดลอง
• ทดสอบสมรรถภาพ
ทางกาย
• สารวจสภาวะสุขภาพ
พฤติกรรมสุขภาพ
• สารวจการเคลือ
่ นไหว
ออกแรง/ออกกาลังกาย
ในวิถช
ี วี ต
ิ ประจาวัน
ธ ันวาคม 2549
ทดลอง
่ เสริม
โปรแกรมสง
การเคลือ
่ นไหว
ออกแรง/ออก
กาล ังกาย
6 เดือน
เก็บข้อมูลก่อน
ทดลอง
• ทดสอบสมรรถภาพ
ทางกาย
• สารวจสภาวะสุขภาพ
พฤติกรรมสุขภาพ
• สารวนการเคลือ
่ นไหว
ออกแรง/ออกกาลังกาย
ในวิถช
ี วี ต
ิ ประจาวัน
สรุปผลการวิจ ัย
(ก่อน-หล ังการทดลอง)
การทดสอบสมรรถภาพทางกาย
ระด ับสมรรถภาพห ัวใจ
30
26.01
22.81
25
19.19
25.6
20
15.35
15
9.52
10
9.38
3.57
5
20.24
12.5
ก่อนทดลอง
หลังทดลอง
16.07
12.5
5.33
1.92
ตา่
มา
ก
ระด ับสมรรถภาพความด ันโลหิต
70
65.48
60
50 58.42
ก่อนทดลอง
40
30
หลังทดลอง
21.43
18.55
10
15.57
5.33
8.33
0
สง
ูป
าน
กล
าง
นไ
ปท
าง
สง
ู
สง
ูเ
ล็ก
นอ
้ย
คิ อ
่
ปก
ต
ปก
ต
เิ ห
มา
ะส
ม
ิ
4.17
1.28
0.85
0.6
0
สง
ูม
าก
20
ปก
ต
ตา่
ช
พ
อใ
ดี
ปา
นก
ลา
ง
าก
ดมี
ดเี
ยยี่
ม
้
0
ระด ับด ัชนีมวลกาย
69.05
ก่อนทดลอง
66.95
หลังทดลอง
16.2
11.3
2.38
13.1
1.49
0.21
0
0
3
อว
้น
ระ
ดับ
2
อว
้น
ระ
ดับ
1
ดับ
อว
้น
ระ
ท
ว้ ม
เก
นิ /
น้า
หน
ัก
ปก
ต
ิ
3.84
น้า
หน
ัก
น้า
หน
ัก
นอ
้ย
/ผ
อม
80
70
60
50
40
30 15.48
20
10
0
ระด ับความอดทนแข็งแรงของห ัวใจและปอด
60
48.41
50
45.92
ก่อ นทดลอง
40
หลังทดลอง
30
17.83
20
15.29
10.19
10
12.77
20.65
12.5
8.28
8.15
0
ดีมาก
ดี
ปานกลาง
ตา
่
ตา
่ มาก
้
ระด ับความอดทนแข็งแรงของกล้ามเนือ
40
ก่อนทดลอง
36.13
32.52
35.58
35
30
หลังทดลอง
25.87
25
24.01
22.7
20
15
10
5
6.75
7.46
6.53
2.45
0
ดีมาก
ดี
ปานกลาง
ตา
่
ตา
่ มาก
้
ระด ับความอ่อนต ัวของกล้ามเนือ
60
ก่อ นทดลอง
หลังทดลอง
50
54.07
37.95
40
32.53
30
26.81
19.88
20
10
0
3.01
2.2
2.64
ดีม าก
14.29
6.63
ดี
ปานกลาง
ตา
่
ตา
่ มาก
การสารวจสภาวะสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพ
สภาวะสุขภาพ
ก่อ นทดลอง (%)
หลังทดลอง (%)
ไม่ตอบ
่
โรคอืน
่ ๆ เชน
ภูม แ
ิ พ้
อ ้วน
ไขมันในเลือ ดสูง
มะเร็ ง
เบาหวาน
หัวใจ
ความดันโลหิตสูง
ก่อ นทดลอง (%)
ไม่ม โี รค
100
80
60
40
20
0
การสารวจสภาวะสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพ
พฤติกรรมการสูบบุหรี่
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
89.9
96.4
ก่อนทดลอง
หลังทดลอง
8.8
สูบ
3.6
1.3
ไม่สบ
ู
0
ไม่ตอบ
พฤติกรรมการดืม
่ เครือ
่ งดืม
่ ทีม
่ แ
ี อลกอฮอล์
54.8
60
45.7 44.6
50
50.5
ก่อนทดลอง
40
หลังทดลอง
30
20
10
0
2.3
0.6
ดืม
่ ประจา
1.5
ดืม
่ บ ้างบางโอกาส
ไม่ดม
ื่
ไม่ตอบ
0
การสารวจสภาวะสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพ(ต่อ)
พฤติกรรมการออกกาลังกาย
74.7
80
70
60
50.1
ก่อนทดลอง
50
40
30
22.7
21.1
หลังทดลอง
26.5
20
3
10
0
ไม่ออก
0.6
ออกนาน ๆ ครั ง
้ ออกเป็ นประจา
0
ไม่ตอบ
ออกกาลังกายอย่างน ้อย 3 วัน ๆ 30 นาที
76
80
70
55.4
ก่อ นทดลอง
60
หลังทดลอง
50
40
30.7
30
13.9
10.1
20
13.9
10
0
ไม่อ อกกาลังกายหรือ ออก
กาลังกายนาน ๆ ครั ง
้
ออกกาลังไม่ครบเกณฑ์
ออกกาลัง3วัน 30นาทีขน
ึ้ ไป
การสารวจสภาวะสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพ(ต่อ)
เปรียบเทียบค่าเฉลีย
่ จานวนว ัน-เวลา ของการออกกาล ังกาย
ั
จานวนว ัน/สปดาห์
ของ
การออกกาล ังกาย
X
S.D.
ก่อนการทดลอง
.83
1.745
หล ังการทดลอง
2.17
1.676
จานวนนาที/ว ันของ
การออกกาล ังกาย
X
S.D.
ก่อนการทดลอง
15.37
31.37
หล ังการทดลอง
23.55
27.39
t-value
df
p-value
-8.571
629
.000
t-value
df
p-value
-2.981
629
.003
การสารวจการเคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกาย
การเคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกายของบุคลากร
57.9
60
45.2
50
ก่อนทดลอง
39.8
35.6
หลั งทดลอง
40
30
15.1
20
6.5
10
0
ไม่ค ่อยเคลื่อนไหว/เคลื่อนไหวไม่พอเพียง
เคลื่อนไหวพอเพียง (ปานกลาง)
เคลื่อนไหวพอเพียง (หนั ก)
ึ ค่อนข ้างเหนือ
ั ้ ขึน
PAปานกลาง = กิจกรรมทีอ
่ อกแรงพอประมาณ รู ้สก
่ ย หายใจกระชน
้
ขณะออกแรงสามารถพูดคุยได ้จบประโยค
PAหนั ก =
ั ดาห์ละ 5 วัน ๆ ละ 30 นาที
เกณฑ์ อย่างน ้อยสป
ึ เหนือ
กิจกรรมทีอ
่ อกแรงมาก รู ้สก
่ ย เหนือ
่ ยมาก หายใจเร็ว แรง หอบ
ขณะออกแรงไม่สามารถพูดคุยได ้จบประโยค ต ้องหยุดหายใจและพูดต่อ
ั ดาห์ละ 3 วัน ๆ ละ 20 นาที
เกณฑ์ อย่างน ้อยสป
การสารวจสภาวะสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพ(ต่อ)
่ งเวลาว่าง
เปรียบเทียบค่าเฉลีย
่ เวลา ของPA หน ัก ในชว
จานวนนาที/ว ันของ
การออกกาล ังกาย
X
S.D.
ก่อนการทดลอง
0.61
1.943
หล ังการทดลอง
13.13
25.699
t-value
df
p-value
-10.425
628
.000
่ งเวลาว่าง
เปรียบเทียบค่าเฉลีย
่ เวลา ของPA ปานกลาง ในชว
จานวนนาที/ว ันของ
การออกกาล ังกาย
X
S.D.
ก่อนการทดลอง
2.05
2.655
หล ังการทดลอง
22.72
29.567
t-value
df
p-value
-14.931
629
.000
ึ ษา
สรุป ผลการศก
ภายหลังการทดลอง
• ระดับสมรรถภาพทางกายของบุคลากรเปลีย
่ นแปลงไปในทางดีข น
ึ้
ทั ง้ สมรรถภาพความอดทนของหั ว ใจและปอด ความอดทนของ
กล ้ามเนือ
้ และความอ่อนตัวของกล ้ามเนือ
้
• ระดับสภาวะสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพของบุคลากรดีขน
ึ้
 โรคประจาตัวของบุคลากรมีจานวนลดลง ภาวการณ์ไม่ม ี
โรคเพิม
่ ขึน
้
ั สว่ นเพิม
 พฤติกรรมการสูบบุหรี่ ผู ้ไม่สบ
ู บุหรีม
่ ส
ี ด
่ มากขึน
้
 พฤติกรรมการดืม่ เครือ่ งดืม่ ทีม่ แี อลกอฮอร์มผ
ี ู ้ไม่ดม
ื่ เพิม
่
มากขึน
้
 พฤติก รรมการออกก าลั ง กาย มีผู ท
้ ี่อ อกก าลั ง กายเป็ น
ประจาเพิม
่ ขึน
้
ค่าเฉลีย่ ของจานวนวัน และเวลาในการออกกาลังกาย
เพิม
่ ขึน
้ อย่างมีนัยสาคัญทางสถิต ิ
พฤติกรรมการเคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกาย
ภายหล ังการทดลอง
 ระด ับพฤติกรรมการเคลือ่ นไหวออกแรง/ออก
้ โดยเฉพาะการปฏิบ ัติ
กาล ังกายของบุคลากรเพิม
่ ขึน
่ งเวลาว่างทีต
กิจกรรมชว
่ อ
้ งออกแรงระด ับหน ัก และระด ับ
้ อย่างมีน ัยสาค ัญทางสถิต ิ
ปานกลางเพิม
่ ขึน
อภิปรายผล
่ งเวลา 6 เดือน เป็นต ัวบ่งชวี้ า
• ผลการเปลีย
่ นแปลงในชว
่ รูปแบบที่
่ เสริมให้บค
พ ัฒนา เป็นรูปแบบทีส
่ ามารถสง
ุ ลากรได้นาไปปฏิบ ัติในวิถ ี
ชวี ต
ิ ประจาว ัน โดยไม่จาเป็นต้องเป็นการออกกาล ังทีเ่ ป็นรูปแบบยาก
่ การเดิน เดินขึน
้ บ ันได
ใชร้ ป
ู แบบการออกแรงง่าย ๆ ในวิถช
ี วี ต
ิ เชน
่ ง ๆ ฯลฯ ก็จะเกิดการเปลีย
ออกกาล ังเป็นชว
่ นแปลงไปในทางดีได้
• ภาคร ฐ
ั ร่ ว มมือ ก บ
ั สถานประกอบการในการข บ
ั เคลือ
่ น ส ่ง เสริม
สน บ
ั ส นุ น โด ย ภา คร ฐ
ั ให้ อ ง ค์ค ว าม รู ้ แ นว คิด ข้อ แ นะ น า สถ า น
ประกอบการ เห็ นความสาค ัญ ดาเนินการภายใต้แนวคิดและข ับเคลือน
่
อย่างต่อเนือ
่ ง
• สถานประกอบการ ข ับเคลือ
่ นกระบวนการได้เอง หรือจ ัด
จ้า งผู เ้ ช ี่ย วชาญด าเนิน การภายใต้แ นวทางของภาคร ฐ
ั
ร่วมก ับสถานประกอบการเอง
ข้อเสนอแนะ
•
ผูบ
้ ริห ารองค์ก ร ควรให้ค วามส าค ญ
ั สน บ
ั สนุ น และ
่ เสริมการดาเนินการสง
่ เสริมการเคลือ
สง
่ นไหวออกแรง/ออก
่ การสง
่ เสริมสน ับสนุนสถานที่
กาล ังกาย
ให้บค
ุ ลากร เชน
เวลา ว ัสดุและอุปกรณ์ ฯลฯ โดยเฉพาะจ ัดตงที
ั้ มงานให้การ
่ เสริมการเคลือ
สน ับสนุน หรือเป็นผูน
้ าการสง
่ นไหวออกแรง/
ออกก าล งั กาย หรือ จ ด
ั จ้า งองค์ก รทีม
่ ค
ี วามช านาญเป็ น
่ เสริมการเคลือ
ผูน
้ าสง
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ัง
•
หน่ว ยงานทีเ่ กีย
่ วข้อ งก บ
ั การส่ง เสริม สุ ข ภาพ ควรให้
ความส าค ญ
ั ต่ อ การเรีย นรู ้ สร้า งความเข้า ใจ และสร้า ง
แ ร ง จู ง ใ จ ใ ห้ ป ร ะ ช า ช น เ กิ ด ค ว า ม ต ร ะ ห น ัก แ ล ะ เ ห็ น
ความสาค ัญของการเคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ัง
ข้อเสนอแนะ (ต่อ)
• มีก ารขยายองค์ค วามรู เ้ กีย
่ วก บ
ั รู ป แบบการส่ ง เสริม การ
เคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกก าล งั กายส าหร บ
ั บุค ลากรในสถาน
ประกอบการให้กว้างขวางและทว่ ั ถึง โดยสามารถดาเนินการใน
ั
รูปแบบของการเผยแพร่ประชาสมพ
ันธ์ ถ่ายทอดกระบวนการ
ื่ มวลชน เว็ บไซด์ ฯลฯ ทีบ
องค์ค วามรู ้ ผ่านส อ
่ ุค ลากรสามารถ
เข้าถึงได้งา
่ ย
• ควรมีก ารติด ตาม ประเมิน ผลการด าเนิน งานส่ง เสริม การ
เคลือ
่ นไหวออกแรง/ออกกาล ังกายอย่างต่อเนือ
่ งและเป็นระบบ
ั้ และระยะยาว เพือ
ทงในระยะส
ั้
น
่ ค้นหาปัญหาอุปสรรค์ และนา
ผลการประเมินมาใชใ้ นการปร ับปรุง พ ัฒนาการดาเนินงานให้
ิ ธิภาพยิง่ ขึน
้
เหมาะสมก ับกลุม
่ เป้าหมายและมีประสท