مايع درمانی و الکتروليتها
Download
Report
Transcript مايع درمانی و الکتروليتها
مفهوم تعادل مایعات و الکترولیتها
تعادل مایع و الکترولیت و اسید و باز برای تداوم سالمتی و
عملکرد سیستمهای بدن ضروری است و الزمه این تعادل
مصرف و دفع آب و الکترولیتها و تنظیمات سیستم کلیوی
و ریوی است .در حالی که عدم تعادل میتواند ناشی از
عوامل متعددی از جمله بیماری باشد و میتواند بر عملکرد
سیستم عصب مرکزی ،متابولیسم و تنفس تأثیر بگذارد.
بنابراین آگاهی و درک مکانیسمهای مؤثر بر عدم تعادل
مایع ،الکترولیت و اسید و باز ضروری است.
توزیع مایعات بدن
•
•
•
•
مایعات بدن به دو قسمت مجزا تقسیم میشوند.
فضای داخل سلولی و
فضای خارج سلولی.
مایعات فضای داخل سلولی شامل تمام مایعات داخل پالسما
میباشند و تقریبا ً 40درصد وزن فرد بزرگسال را تشکیل
میدهند.
مایعات خارج سلولی شامل همه مایعات خارج از سلولها
میباشند و در برگیرنده سه قسمت است:
مایعات داخل عروقی ،مایعات موجود در فضای بینابینی و
مایعات بین سلولی.
مایع فضای بینابینی مثل لنف و پالسما ،مایع بین سلولی مثل
مایعات مغزی – نخاعی ،مایع مفصلی و مایع موجود در
حفره جنب و مایع موجود در حفره صفاق میباشند 20
درصد وزن بدن مربوط به مایعات خارج سلولی است.
ترکیب مایعات بدن
• همزمان با جابجایي آب در حفرات بدن ،اجزا بسیار ریزی
به نام نمک یا مواد معدنی نیز جابجا میشوند که به نام
التکرولیتها شناخته میشوند .الکترولیت به صورت
عنصر یا مرکب میباشند و زمانی که در آب یا حالل دیگر
ذوب و حل میشوند به یون تبدیل شده و دارای بار
الکتریکی میگردند
• کاتیونها دارای بار الکتریکی مثبت و آنیونها دارای بار
الکتریکی منفی هستند .سدیم پتاسیم و کلسیم کاتیون و کلر،
بیکربنات و سولفات آنیون هستند.
الکترولیت به صورت میلی اکیواالن در لیتر بیان میشود
الکترولیتها جهت عملکرد بدن حیاتی هستند.
مواد معدنی مصرفی تشکیل دهنده مایعات و بافتهای بدن
انسان هستند و جهت فرآیندهای فیزیولوژیک بسیار مهم
میباشند .همچنین به عنوان کاتالیزور در پاسخهای عصبی،
انقباضات عضالنی و متابولیسم مواد غذایی فعالیت میکنند؛
به عالوه در تولید هورمون ،تعادل الکترولیتها و استحکام
استخوانها نیز نقش دارند .نمونهای از مواد معدنی آهن و
روی میباشند.
جابجایی مایعات بدن
مایعات و الکترولیتها به طور مداوم از یک قسمت به قسمت
جهت تسهیل در فرآیندهای بدن مثل اکسیژناسیون بافتی،
تعادل اسید و باز و تشکیل ادرار در حرکت هستند .غشا
سلولی دارای خاصیت تراوای انتخابی میباشد و سبب
جابجایی آب میگردد ،ولی بیشتر یون و مولکولها به
آهستگی از این غشاء عبور میکنند ،مایعات و مواد محلول
به کمک چهار روش در حول این غشاء سلولی جابجا
میشوند؛ اسمز ،انتشار ،انتقال فعال و تصفیه.
اسمز
اسمز به معنای حرکت حالل مثل آب از یک غشاء نیمه تراوا
از محیط با غلظت پایینتر به محیط با غلظت بیشتر است تا
زمانی که غلظت دو محیط در دو طرف غشا یکسان شود.
این غشاء نسبت به حالل ،نیمه تراوا و نسبت به ماده
محلول غیرتراوا میباشد .سرعت اسمز بستگی به ذرات
ماده محلول ،درجه حرارت محلول ،بار الکتریکی ماده
محلول و تفاوت فشار اسموتیک در دو طرف غشا دارد.
غلظت محلول اسمول نامیده میشود و عبارت است از
مقدار ماده موجود در محلول ،مثل مولکول ،یون و یا هر
دو.
فشار اسموتیک
• .نیرویی جهت کشیدن آب است و وابسته به تعداد مولکول هر
محلول میباشد .یک محلول با غلظت باالی دارای فشار
اسموتیک باال است و آب را به سمت خود میکشد .اگر غلظت
ماده محلول در یک سمت غشاء نیمهتراوا بیشتر باشد این فشار
بیشتر و سبب حرکت سریع حالل از طول غشاء میشود و این
روند تا یکنواختی غلظت محلول در دو طرف غشاء ادامه
مییابد .فشار اسموتیک محلول اسموالریتی نامیده میشود که
به صورت اسمول یا میلیاسمول بر کیلوگرم در محلول بیان
میشود ( .)mosm/kgاسموالریتی طبیعی سرم
(پالسما) 259-280 mosm/kgمیباشد.
انواع محلولها
• هیپرتونیک ⃪ محلولی که اسموالریته آن از اسموالریته
سرم (پالسما) بیشتر است.
• هیپوتونیک ⃪ محلولی که اسموالریته آن از اسموالریته
سرم (پالسما) کمتر است.
• ایزوتونیک ⃪ محلولی که اسموالریته آن مشابه با
اسموالریته سرم (پالسما) است.
• از عوامل مؤثر بر فشار اسموتیک پروتئینهای پالسما مثل
آلبومین است .آلبومین باعث ایجاد فشار انکوتیک میگردد
که باعث حرکت مایع به داخل فضای عروقی شده و آب را
از فضای بینابینی به داخل مویرگها میکشاند.
انتشار
:انتشار عبارت است از حرکت ماده محلول (گاز یا جامد) از
یک غشا نیمه تراوا از یک محیط با غلظت بیشتر به محیط
با غلظت کمتر تا برابر شدن غلظت ماده محلول در دو
طرف غشا .مثالی از انتشار ،تبادل اکسیژن و
دیاکسیدکربن در بین مویرگهای ریوی و آلوئولهاست؛
اختالف غلظت دو محیط تحت نام شیب غلظت نامیده
میشود.
تصفیه
تصفیه فرآیندی است که طی آن آب و ماده محلول به دنبال
فشار مایع از محیط دارای فشار بیشتر به محیط دارای
فشار کمتر جابجا میشود.
انتقال فعال
انتقال فعال بر خالف انتشار تصفیه و اسمز یک فرایند فعال
است و الزمه آن فعالیت متابولیکی و مصرف انرژی جهت
انتقال مواد در طول غشا میباشد .سلولها به کمک انتقال
فعال برداشت مولکولهای بزرگ حتی از محیط با غلظت
کمتر را انجام میدهند .نمونه بارز این نوع انتقال پمپ
سدیم – پتاسیم میباشد که سدیم بر خالف شیب غلظت به
داخل سلول پمپ میشود و در نتیجه افزایش غلظت سدیم
در خارج و پتاسیم از داخل سلول میباشد.
تنظیم مایعات بدن
تنظیم مایعات بدن به کمک هورمونها و مایعات (مصرف و
دفع مایعات) دریافتی و مایعات دفعی انجام میشود و به
تعادل حاصله هومئوستازی گفته میشود .فرد سالم قادر به
پیشگیری ،پاسخگویی سریع و درمان اختالالت آب و
الکترولیتها میباشد.
دریافت مایع:
• مصرف مایعات به کمک مکانیسم تشنگی کنترل میگردد .مرکز
تشنگی در هیپوتاالموس قرار دارد .تشنگی یک تمایل آگاهانه جهت
مصرف آب میباشد و یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر مصرف
مایعات است.
• اسمورسپتورها :به طور مداوم فشار اسموتیک پالسما را کنترل
میکنند و با افزایش اسمواللیتی ،هیپوتاالموس تحریک میشود .مثالً به
دنبال مصرف چیپس ،فشار اسموتیک افزایش یافته و هیپوتاالموس
تحریک شده و سبب تحریک مرکز تشنگی میگردد .افزایش
اسمواللیته پالسما میتواند نتیجه اختالل در مصرف مایعات یا مصرف
مایعات هیپرتونیک باشد .زمانی که فرد به دنبال اسهال و استفراغ
مداوم حجم زیادی را از دست بدهد ،هیپوتاالموس تحریک میشود؛ به
عالوه تحریک مکانیسم رنین – آنژیوتنسین – آلدسترون ،هیپوکالمی،
عوامل روانی و خشکی حلق دهانی نیز تشنگی را تحریک میکنند.
• انسان بالغ به طور متوسط روزانه 2200تا 2700
میلیلیتر مایعات مصرف میکند که 1100تا 1400
میلیلیتر مایعات مصرفی است 800 .تا 1000میلیلیتر
از طریق غذاها وارد بدن میشود و 300میلیلیتر هم در
پیاکسیداسیون میباشد .شیرخواران ،بیماران مبتال به
اختالالت عصبی ،افراد مسن و بیماران دارای مشکالت
روانی به علت کاهش توانایی درک و پاسخ به مکانیسم
تشنگی در معرض دهیدراتاسیون قرار دارند.
تنظیمات هورمونی
•
•
•
•
.هورمونهای متعددی مصرف مایعات را کنترل میکنند.
هورمون آنتیدیورتیک در غده هیپوفیز خلفی ذخیره و در
پاسخ به تغییرات اسموالریتی خون ترشح میشود.
اسمورسپتورهای واقع در هیپوتاالموس با افزایش اسموالریتی
تحریک و باعث ترشح هورمون آنتیدیورتیک میشوند
آلدسترون .آلدسترون با تأثیر بر روی قسمت دیستال توبولهای
کلیوی سبب بازجذب سدیم و دفع پتاسیم و هیدروژن میگردد و
باعث تنظیم حجم پالسما میگردد.
رنین .آنزیم پروتئولیتیک میباشد که توسط کلیهها در پاسخ به
کاهش پرفیوژن بافتی کلیهها به دنبال کاهش حجم خون ترشح
میگردد.
تنظیم دفع مایعات
•
•
•
•
.کلیهها ،پوست ،ریهها و سیستم گوارش در دفع مایعات نقش دارند؛ با این حال کلیهها
مهمترین ارگان تنظیم کننده دفع مایعات هستند و روزانه 18لیتر پالسما از کلیهها
عبور میکند که 1200-1500میلیلیتر ادرار تولید میشود.
تحریک غدد عرق توسط سیستم سمپاتیک باعث تولید عرق و دفع مایع میگردد که
میتواند به صورت محسوس و یا نامحسوس باشد .به طور متوسط روزانه 500-600
میلیلیتر از طریق تعریق دفع میگردد .دفع نامحسوس به طور مداوم وجود دارد ،اما
در موارد سوختگی و تب این دفع نامحسوس افزایش مییابد.
ریهها به طور متوسط روزانه 400میلیلیتر آب دفع میکنند و این دفع نامحسوس
میتواند در پاسخ به تغییر در تعداد و عمق تنفس افزایش یابد ،به عالوه اکسیژن
درمانی نیز میتواند سبب افزایش دفع محسوس گردد.
سیستم گوارش نیز در تنظیم مایعات نقش دارد به طور متوسط روزانه 3-6لیتر
مایعات ایزوتونیک بین سیستم عروقی و گوارش مبادله میشوند .به طور عادی
روزانه 100-200میلیلیتر مدفوع ایجاد میشود .بیماریهای دستگاه گوارش مثل
اسهال میتوانند بر روی تعادل مایعات اثر بگذارند.
تنظیم الکترولیتها
کاتیونها
كاتیونهاي مهم شامل سدیم ،پتاسیم ،کلسیم و منیزیم هستند..
تنظیم سدیم
سدیم فراوانترین کاتیون خارج سلول است .سدیم عامل
نگهدارنده آب است که برای اسموالرتی پالسما ،انتقال
ایمپالسهای عصبی ،تعادل اسید و باز و شرکت در
واکنشهای شیمیایی سلول الزم است .سدیم به کمک رژیم
غذایی و آلدسترون تنظیم میشود و مقدار طبیعی آن در
خارج سلول 135-145میباشد.
عدم تعادل سدیم.
هیپوناترمی عبارت است از کاهش سدیم از میزان طبیعی آن
در سرم که میتواند ناشی از دفع خالص سدیم و یا افزایش
خالص آب باشد و معموالً به طور مکرر در بیماران بدحال
ایجاد میشود .اقدام بالینی و درمان بستگی به علت و تغییرات
حجم مایع خارج سلول دارد.
هیپرناترمی عبارت است از افزایش غلظت سدیم در مایع خارج
سلول که میتواند ناشی از اتالف آب و یا افزایش سدیم باشد.
زمانی که علت افزایش ترشح آلدسترون باشد ،عالوه بر افزایش
سدیم ،کاهش پتاسیم را نیز خواهیم داشت و به دنبال افزایش
سدیم بدن شروع به بازجذب آب میکند.
تنظیم پتاسیم
• الکترولیت عمده و اولیه داخل سلولی است .مقدار طبیعی
پتاسیم 3/5-5میلیاکیواالن در لیتر میباشد و به کمک
رژیم غذایی و کلیهها تنظیم میگردد .ذخیره پتاسیم در بدن
بسیار جزئی است ،به طوری که وضعیتهایی که سبب دفع
زیاد ادرار میگردند ،سطح پتاسیم را کاهش میدهند.
عدم تعادل پتاسیم
هیپوکالمی یکی از مهمترین اختالل الکترولیتی است و بیانگر
مقادیر ناکافی پتاسیم در مایع خارج سلول میباشد .هیپوکالمی
شدید میتواند بر روی عملکرد و هدایت قلبی تأثیر بگذارد،
زیرا مقادیر طبیعی پتاسیم در بدن ناچیز است و سریعا ً دچار
نوسان میگردد.
هیپرکالمی به افزایش سطح پتاسیم خون گفته میشود که
میتواند باعث اختالالت هدایت قلبی گردد .علت اولیه
هیپرکالمی نارسایی کلیه است ،زیرا هر گونه اختالل در
عملکرد کلیه دفع پتاسیم را کاهش میدهد .هیپرکالمی میتواند
به دلیل زخم استرس باشد که سلولها تخریب شده و پتاسیم به
خارج سلول آزاد میشود.
تنظیم کلسیم
کلسیم در استخوان ،پالسما و سلولهای بدن ذخیره میشود.
99درصد کلسیم بدن در استخوانها قرار دارد و تقریبا ً 1
درصد آن در مایع خارج سلولی است .مقدار طبیعی آن
4/5-5/5میلیاکیواالن در لیتر است (یونیزه) ،در حالی
که مقدار کلی کلسیم 8/5-10/5میلیگرم در دسی لیتر
است .کلسیم برای تشکیل و استحکام استخوان و دندانها،
انعقاد خون ،ترشح هورمونها ،تمامیت غشاء سلول ،هدایت
قلبی ،انتقال ایمپالسهای عصبی و انقباض قلبی ضروری
است.
عدم تعادل کلسیم
هیپوکلسمی به کاهش کلسیم یونیزه توتال سرم گفته میشود و
میتواند به دالیل متعددی از جمله بیماریهای تیروئید و
پاراتیروئید باشد .از علل دیگر میتوان به بیکفایتی کلیه (عدم
توانایی جهت دفع فسفات و در نتیجه افزایش فسفات و بالطبع
کاهش کلسیم) و بیتحرکی طوالنی مدت اشاره کرد .عالئم و
نشانهها مربوط به کاهش عملکرد سیستم کلیوی ،قلبی و عصبی
– عضالنی میباشند.
هیپرکلسمی عبارت است از افزایش کلسیم یونیزه و توتال سرم
و معموالً ناشی از یک بیماری طوالنی مدت است که سبب
آزادسازی کلسیم از استخوان شده است.
تنظیم منیزیم
منیزیم برای فعالیتهای عصبی – شیمیایی ،تحریکپذیری
عضالت قلبی و اسکلتی و فعالیت آنزیمها ضروری است.
مقدار طبیعی منیزیم پالسما 1/5-2/5میلیاکیواالن در
لیتر است و توسط رژیم غذایی ،کلیه و هورمونهای
پاراتیروئید تنظیم میگردد .در حدود 50-60درصد منیزیم
در استخوانها و فقط 1درصد آن در مایع خارج سلول و
مابقی در داخل سلولها قرار دارد.
عدم تعادل منیزیم
هیپومنیزیمی ناشی از کاهش منیزیم سرم همراه با سوء
تغذیه و سوء جذب رخ میدهد و عالئم هم در ارتباط با
سیستم عصبی – عضالنی است.
هیپرمنیزیمی افزایش منیزیم پالسما است و سبب کاهش
عملکرد سیستم عصبی – عضالنی و اسکلتی میگردد و
سبب اثرات سرکوبی بر روی سیستم قلبی (کاهش تعداد
ضربان قلب ،تغییرات در نوار قلب ،آریتمیهای قلبی) و
کاهش تعداد و عمق تنفس میگردد.
آنیونها
کلر ،بیکربنات و فسفر آنیونهای مهم بدن هستند.
تنظیم کلر
عمدهترین آنیون خارج سلول است و جابجای آن تابع سدیم
است .غلظت طبیعی کلر 90-110میلیاکیواالن در لیتر
است و به کمک رژیم غذایی و کلیهها تنظیم میگردد .اگر
انسان بالغ و سالم مقادیر زیادی کلر مصرف کند ،به دنبال
آن مقادیر زیادی کلر از راه ادرار دفع میگردد.
عدم تعادل کلر
هیپوکلریمی زمانی که سطح کلر به کمتر از حد طبیعی
برسد ایجاد میشود .استفراغ ،درناژ طوالنی مدت معدهای
(فیستول یا لوله معده) از علل هیپوکلریمی هستند (دفع زیاد
اسید هیدروکلریک).
هیپرکلریمی افزایش سطح کلر سرم است
هیپر و هیپوکلریمی ندرتا ً به تنهایی ایجاد میگردند و
معموالً همراه با اختالل در تعادل اسید و باز هستند.
تنظیم بیکربنات
بیکربنات مهمترین بافر بازی (قلیایی) بدن است و در مایع
داخل و خارج سلول وجود دارد .یون بیکربنات یکی از
اجزاء اساسی اسید کربنیک بیکربنات است و جهت تعادل
اسید و باز ضروری است.
وظیفه تنظیم بیکربنات برعهده کلیهها است و مقدار طبیعی
آن در خون شریانی 22-26میلیاکیواالن در لیتر و در
خون وریدی 24-30میلیاکیواالن در لیتر است (کربن
دیاکسید).
عدم تعادل بیکربنات
• آلکالوز متابولیک:افزایش بیکربنات سرم
• اسیدوز متابولیک:کاهش بیکربنات سرم
تنظیم فسفر – فسفات
.تقریبا ً تمام فسفر بدن به شکل فسفات است و اغلب اوقات
واژه فسفر و فسفات به جای هم به کار میروند .فسفات از
طریق دستگاه گوارش جذب میشود و به کمک رژیم
غذایی ،کلیهها ،جذب گوارشی و هورمون پاراتیروئید
میلیگرم در دسیلیتر1/7-4/6 .می باشد .تنظیم
عدم تعادل فسفات
• هایپرفسفاتمی:افزایش فسفات
• هایپوفسفاتمی:کاهش فسفات
تنظیم تعادل اسید و باز
تعادل اسید و باز جهت عملکرد مطلوب سلولها و فرآیندهای
متابولیک الزم است
تعادل
،PHوco2،Hco3
اختالل در تعادل مایع
انواع اختالالت مایع شامل :ایزوتونیک و اسموالر است.
عدم تعادل ایزوتونیک (کاهش یا افزایش) زمانی ایجاد
میگردد که کاهش یا افزایش آب و الکترولیت با هم ایجاد
شود.
در عوض اختالل اسموالر زمانی بروز میکند که اتالف یا
افزایش آب به تنهایی ایجاد شود.
اختالالت اسید و باز الکترولیت و مایعات
به ندرت اختالالت مایع و الکترولیت و اسید و باز به تنهایی
ایجاد میشوند و معموالً یک فرآیند همهجانبه است .زمانی
که یک فرد به دنبال سوختگی ،بیماری ،تروما و ...مایع
از دست میدهد ،در معرض اختالل الکترولیتی قرار
میگیرد؛ به عالوه عدم درمان اختالل الکترولیتی (کاهش
پتاسیم) میتواند منجر به اختالل اسید و باز باشد.
عوامل موثر بر اختالل مایع و الکترولیت
سن.
سن از مهمترین عواملی است که پرستار باید در ابتدا به آن توجه کند.
80-70درصد وزن شیرخواران آب میباشد که بیشتر از بزرگساالن
و اطفال است .شیرخواران به دلیل مصرف و دفع مقادیر نسبتا ً فراوان
مایع در روز نسبت به بزرگساالن در معرض خطر بیشتری هستند.
بنابراین در معرض کمبود حجم و عدم تعادل هیپراسموالر میباشند.
افراد مسن یک سری تغییرات مربوط به سن را تجربه میکنند که این
تغییرات بر روی تعادل مایع و الکترولیت و اسید و باز مؤثر هستند؛
حس تشنگی در افراد مسن کاهش مییابد و سبب کاهش مصرف مایعات
میگردد.
همچنین کلیهها دچار کاهش فیلتراسیون میشوند (به علت کاهش تعداد
نفرون فعال) و همه این تغییرات سبب اتالف سریع و یا تجمع آن
میگردد.
بیماری حاد.
تروما به سر و قفسه صدری،
جراحی اخیر،
شوک و سوختگی،
بیمار را در معرض اختالل مایع و الکترولیت و اسید و باز
قرار میدهند.
جراحی.
پاسخ بدن نسبت به جراحی وابسته با وسعت جراحی ،اتالف
خون و مایع در طول جراحی متفاوت است .به عالوه شاید
اختالل اسید و باز نیز بروز کند( .تنفس مشکل،درناژ)
سوختگی
هر چه درصد سوختگی بیشتر باشد اتالف مایع نیز بیشتر
خواهد بود .اتالف مایع در طول سوختگی به پنج روش
است – 1 :خروج پالسما از فضای داخلی عروقی و ایجاد
ادم – 2 ،ترشح پالسما و مایع بینابینی – 3 ،اتالف یا تبخیر
آب از سطح سوخته – 4 ،نشت خون از مویرگهای آسیب
دیده و کاهش حجم مایع داخل سلولی و – 5جابجایی سدیم
و آب به داخل سلول جهت تطابق با حجم مایع خارج
سلول.
.اختالالت تنفسی
.بسیاری از تغییرات سیستم تنفسی فرد را مستعد اسیدوز
تنفسی و یا آلکالوز تنفسی میکند .به طور مثال پنومونی،
دریافت مسکنها ،بیماری مزمن انسدادی ریه در دفع
دیاکسید کربن اختالل ایجاد می کند
ضربه به سر.
ضربه به سر میتواند سبب ادم مغزی گردد و گاهی این ادم
بر روی هیپوفیز فشار آورده و ترشح هورمون ضد
ادراری را تحت تأثیر قرار میدهد
بیماریهای مزمن
گروهی از وضعیتهای مؤثر بر تعادل مایع ،الکترولیت و
اسید و باز هستند؛
بیماریها
سرطان
بیماریهای قلبی و عروقی
بیماری کلیه
بیماری گوارشی
عوامل محیطی
تماس با درجه حرارت بیشتر از 28-30درجه باعث تعریق
شدید و اتالف مایع میگردد؛ اتالف مایع از طریق تعریق
متغیر و حداکثر 2لیتر در ساعت میباشد و جایگزینی
ناکافی سبب اختالل در حجم خواهد شد.
.رژیم غذایی
• رژیم غذایی حاوی مایعات ،سدیم ،پتاسیم ،کلسیم ،منیزیم،
کربوهیدراتهای ضروری ،چربی و پروتئین به تعادل
مایع ،الکترولیت و اسید و باز کمک میکند.
تغییرات اخیر در اشتها ،بلع و جویدن میتواند بر وضعیت
هیدراتاسیون و تغذیه بیمار اثر بگذارد
دارو
داروها بر تعادل مایع ،الکترولیت و اسید و باز می توانند به
طور قابل مالحظه ای تاثیر گذارند
بررسی جسمی
معاینه بالینی به علت اینکه اختالل در تعادل مایع ،الکترولیت،
اسید و باز بر تمامی سیستمهای بدن اثر میگذارد ،الزم به
نظر میرسد.
اندازهگیری جذب و دفع مایعات
اندازهگیری و ثبت I&Oیکی از قسمتهای مهم ارزیابی بیمار
میباشد و شناخت هر گونه انحراف I&Oالزم است (کاهش
تدریجی بازده ادراری میتواند نشانه مکانیسم تطبیقی بدن در
اختالل مایع هایپراسموالر یا FVDsباشد) .اندازهگیری دقیق
I&Oمیتواند به تشخیص بیماران در معرض خطر و یا مبتال
به اختالل مایع ،الکترولیت و اسید و باز کمک کند.
کنترل I&Oدر مراکز درمانی برای بیماران تبدار ،پس از
پروسیجرها ،در حین مصرف دیورتیکها ،سرم درمانی و
بیماران دچار محدودیت در مصرف مایعات به طور دقیق انجام
میشود.
.
I&O
:Intake
مواد دریافتی شامل هر گونه مایعات مصرفی از راه دهان
(ژالتین ،بستنی ،سوپ ،آبمیوه ،آب و غیره) از طریق لولههای
تغذیهای ،درمان وریدی ،خون و فرآوردههای خونی میباشند.
گاهی بیمار مقادیر مشخصی از دارو را هر 1تا 2ساعت
دریافت میکند ،گاهی دارو از طریق لولههای معدهای برای
بیمار گاواژ میشود که پس از گاواژ ،برای شستشوی لوله از
آب استفاده میشود.
:Output
،در حالی که بازده شامل ادرار ،اسهال ،استفراغ ،ترشحات معده،
ترشحات زخمهای چرکی و درنها میباشد
در بیمارستان فرمهای مربوط به I&Oبر تخت و یا اتاق
بیمار نصب میشوند .کنترل I&Oیکی از اجزای مهم
جهت اطالعات پایه است و میتواند به ارزیابی وضعیت
هیدراتاسیون و پیشگیری از اختالالت کمک کند.
یافتههای آزمایشگاهی
نتایج آزمایشگاهی را جهت کسب اطالعات عینی در
تعادل آب ،الکترولیت و اسید و بازباید مورد مورد
بررسی قرار داد
اقدامات
جایگزینی مایعات (از راه روده)
• .مصرف مایعات از راه دهان توسط مددجو تا زمانی که وضعیت
فیزیولوژیک بیمار اجازه دهد و جایگزین سریع الزم نباشد ،ادامه
مییابد .زمانی که بیمار دارای تهوع ،انسداد مکانیکی دستگاه
گوارش ،اشکال در بلغ و احتمال آسپیراسیون باشد ،مصرف مایعات
از راه دهان ممنوع میباشد.
• زمانی که عملکرد دستگاه گوارشی طبیعی است ،اما فرد قادر به
مصرف مایعات نیست ،استفاده از لوله تغذیهای ضروری است.
مایعات میتوانند از طریق (اشکال در بلع ،یا پس از عمل جراحی
بر روی حفره دهانی) ،همین لولههای گاستروستومی یا ژژنوستومی
نیز جایگزین شوند.
محدودیت مایعات
.مددجویانی که دچار احتباس مایعات هستند ،احیتاج به
محدودیت در مصرف مایعات دارند و اغلب اوقات رعایت
آن برای مددجو سخت میباشد؛ به ویژه اگر بیمار
داروهائی را که باعث خشکی دهان میباشد ،مصرف کند.
جایگزینی داخل وریدی مایعات و الکترولیتها
گاهی اوقات الزم است مایع و الکترولیت به طور مستقیم به
داخل عروق خونی انفوزیون شوند .جایگزینی داخل وریدی
شامل ،درمان وریدی مایع و الکترولیت (کریستالوئید)،
خون و محتویات خونی (کولوئید) میباشد.
رعایت احتیاجات استاندارد حین جایگزینی داخل وریدی
جهت پیشگیری از هپاتیت وایدز الزم است
جایگزینی خون (کولوئید)
ترانسفوزیون یا جایگزینی خون عبارت است از تجویز خون کامل یا
فرآوردههای خون مثل پالسما ،گلبول قرمز متراکم یا پالکت.
اهداف ترانسفوزیون خون -1افزایش حجم خون در گردش پس از
عمل جراحی ،تروما یا خونریزی؛ – 2افزایش تعداد گلبول قرمز و
حفظ سطوح هموگلوبین در بیماران دچار کمخونی شدید؛ و – 3تجویز
سلولهای خاص خونی مثل فاکتورهای انعقادی ،پالکت و آلبومین
میباشند.
گروه خونی و انواع آن :مهمترین گروه خونی در ترانسفوزیون ،سیستم
است .معیار Oو A ،AB, Bمیباشد که شامل گروههای خونی ABO
بر روی Bو Aتشخیص گروه خونی عدم وجود یا عدم وجود آنتیژن
گلبول قرمز میباشد
ارزشیابی بیمار قبل ،حین و بعد از انتقال خون الزم است.
ارزشیابی بیمار بسیار حیاتی است و علت عوارض حاد و
کشنده انتقال خون میباشد.
انفوزیون
• تجویز مایعات کریستالوئید و داروها از طریق ورید را
انفوزیون می نامند
درمان داخل وریدي
رگ گیری
• رگ گیری یک پروسیجر دردناک و گاها مشکل است اما
جهت حفظ جان بیمار ضروری است و راهی است که از
طریق آن می توان مایع والکترولیت و داروهای ضروری
را به بدن رساند
IV
تنظیم سرعت جریان انفوزیون
محاسبه قطرات
پمپ
وضعیت اندام به خصوص در ناحیه مچ و ارنج میتواند سرعت
جریان را کاهش دهد که راه حل آن استفاده از آتل است
خطر هایپرولمی(افزایش حجم مایعات) و هایپوولمی(کاهش حجم
مایعات)با تنظیم سرعت جریان برطرف می گردد
نگهداري و حفظ سیستم:
حفظ استریل بودن:قبل جایگذاری با الکل 70درصد یا بتادین،در
طول تکنیک رگ گیری،وپس از آن در تمام مدت انفوزیون
تعویض ورید،محلول ،لوله ها،پانسمان ویا چسب ناحیه
كمك به فعالیت و راحتی،تسهیل در تغذیه ورفع نیازهای
بهداشتی،کمک به تعویض لباس
عوارض درمان داخل وریدي
نشت:مایع به بافت اطراف محل رگ وارد شود
سردي ،رنگ پریدگي،ادم ،درد،كاهش سرعت جریان
اقدام:حوله گرم و مرطوب ( 20دقیقه)و الویت اندام
فلبیت:التهاب ورید
درد،ادم،اریتم،گرمي،قرمزي
اقدام:خارج سازی واستفاده از کمپرس گرم ومرطوب
خونریزی
عدم تنظیم(افزایش و یا كاهش حجم مایعات)
هپارین الک
قطع انفوزیون داخل وریدی
• استفاده از آنتی سپتیک
• فشار روی موضع
پایان