Transcript „Scena z powstania styczniowego”

Walka o narodowe wyzwolenie.
Powstanie Styczniowe
w malarstwie i grafice.
1
OKRES POPRZEDZAJĄCY
POWSTANIE STYCZNIOWE
2
Artur Grottger : „Branka” (1863r.)
3
„Branka” - opis i interpretacja
Artur Grottger stworzył cykl obrazów „Polonia”, przedstawiający Polaków
w walce o zjednoczenie ojczyzny. Zawiera on dziewięć rysunków wykonanych
czarną kredką na kartonie.
Jednym z nich jest „Branka”. Tytuł ten pochodzi od bezpośredniej przyczyny
zrywu patriotycznego, czyli przymusowego poboru do rosyjskiego wojska. Obraz
przedstawia scenę, podczas której młody mężczyzna wyprowadzany
jest ze skutymi rękoma. Można przypuszczać, że ludzie, którzy po niego przyszli
byli agresywni, o czym świadczy wywrócone krzesło znajdujące
się tuż przy drzwiach. Pozostające w pomieszczeniu kobiety (prawdopodobnie
żona i matka) pogrążone są w rozpaczy i histerii. Na ścianie pokoju, w którym
się znajdują wisi krzyż.
Ten obraz wywołuje u mnie smutek i przygnębienie. Skłania do refleksji.
Moim zdaniem, oprócz uwiecznienia historycznych wydarzeń ma jeszcze jedno
przesłanie, aktualne do dziś. Przypomina o wartości jaką jest rodzina, bowiem
kobiety nie wiedzą czy będą miały jeszcze okazję spotkać młodzieńca.
Jest to najlepsza ilustracja do słów ks. Jana Twardowskiego: „Śpieszmy
się kochać ludzi, tak szybko odchodzą”.
4
Artur Grottger : „Kucie kos” (1863r.)
5
„Kucie kos” - opis i interpretacja
„Kucie kos” to kolejny obraz Artura Grottgera pochodzący z cyklu „Polonia”.
Podczas przygotowań do powstania Polacy musieli zdobyć większą ilość broni
i amunicji. To zadanie nie należało do prostych dlatego powstańcy, idąc w ślad
za uczestnikami insurekcji kościuszkowskiej postanowili użyć kos. Obraz
przedstawia mężczyzn podczas ręcznego wykonywania zbrojeń. Na pierwszym
planie znajdują się ludzie (możliwe, że kowale) ubrani w chłopskie koszule,
trzymający młoty w rękach. Kują oni kosy. W tle widać odzianych w mundury
kosynierów oczekujących na wykonywane ostrza. Scena odbywa się w kuźni.
Obraz idealnie oddaje atmosferę jaka mogła tam wtedy panować. Trudno
jest wyobrazić sobie co ci mężczyźni musieli czuć. Patrząc na obraz przeważa
odczucie presji, która wiąże się z tym, że praca wykonana musi być szybko
i solidnie, a także powinna być utrzymana w tajemnicy przed obozem wroga.
Przekaz rysunku mimo lat nie stracił swojej siły. Każdemu kolejnemu
spojrzeniu na ten obraz towarzyszy lawina emocji.
6
WALKI I WYDARZENIA
Z OKRESU POWSTANIA
STYCZNIOWEGO
7
Maksymilian Gierymski: „Powstaniec
z 1863 roku” (ok. 1869r.)
8
„Powstaniec z 1863 roku” - opis i interpretacja
Autorem „Powstańca z 1863 roku” jest Maksymilian Gierymski. Dzieło
prawdopodobnie pochodzi z 1869 roku. Wykonane jest farbami olejnymi
na desce. Obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Przedstawiona na obrazie scena toczy się w czasie powstania. Na pierwszym
planie widać powstańca na koniu. Wokół nie ma nikogo. Elementem godnym
uwagi jest kolorystyka. Ciemne niebo może symbolizować tragiczne wydarzenia,
który miały tu miejsce lub dopiero nadciągają.
To dzieło wywołuje u mnie niepokój. Gdybym to ja znalazła się na miejscu
przedstawionego na obrazie mężczyzny bardzo bym się bała. Sceneria
przypomina mi cmentarz lub pogorzelisko, na przykład po wojnie
lub krwawym powstaniu, które mogło się tu wydarzyć. Przedstawiony
powstaniec powinien być dla nas wzorem do naśladowania, z tą tylko
różnicą, że my nie musimy oddawać życia za wolność naszej ojczyzny…
9
Tadeusz Adjukiewicz: „Scena z powstania
styczniowego” (1875r.)
10
„Scena z powstania styczniowego” - opis
i interpretacja
Autorem dzieła „Scena z powstania styczniowego” jest Tadeusz Adjukiewicz.
Dla tego malarza ojczyzna nie była obojętna, o czym świadczy fakt, że w 1914 roku
wstąpił do legionów. Miłość do Polski wyrażał również w swoich obrazach. Spod
jego pędzla wyszło wiele scen batalistycznych i rodzajowych.
„Scena z powstania styczniowego” przedstawia powstańców na skraju lasu.
Ponad nimi unosi się mgła. Wyglądają jakby oczekiwali na wroga, gotowi
do strzału.
Ten obraz przywodzi mi na myśl jesienną tęsknotę. Wtedy często
rozmyślam o moich pradziadkach, których dziś już nie ma. We wczesnym
dzieciństwie często jeździłam do nich razem z bratem. Opowiadali nam
o wojnach, które przeżyli jako małe dzieci. Wtedy nie rozumiałam
ich w pełni, dopiero teraz dociera do mnie co przeżywali…
11
Juliusz Kossak: „Bitwa pod Ignacewem” (1865r.)
12
„Bitwa pod Ignacewem” - opis i interpretacja
Juliusz Kossak był malarzem słynącym z obrazów przedstawiających bitwy
i historyczne wydarzenia. Szczególnie lubianym przez niego motywem
były konie. „Bitwa pod Ignacewem” wykonana jest akwarelą na papierze.
Przedstawiona na obrazie bitwa miała miejsce 8 maja 1863 roku. Zakończyła
się ona klęską powstańców polskich. Dzieło ukazuje scenę z tej walki. Szokującym
widokiem jest martwy koń leżący na drugim planie. Nad walczącymi widzimy kurz.
W tle znajdują się drzewa. Dzień jest pogodny, o czym świadczy błękitne niebo.
Mimo klęski poniesionej przez Polaków to dzieło budzi u mnie pozytywne
emocje. Słoneczna pogoda na obrazie sprawia, że udziela mi się nastrój
pełen nadziei i chęć wygranej jaką zapewne mieli wtedy polscy powstańcy.
13
Stanisław Witkiewicz: „Ranny powstaniec”
(1881r.)
14
„Ranny powstaniec” – opis i interpretacja
„Ranny powstaniec” to obraz Stanisława Witkiewicza z 1881 roku. Wykonany
farbami olejnymi na płótnie. Obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym
w Warszawie.
Obraz przedstawia scenę, podczas której kilku ludzi wnosi do domu rannego
mężczyznę. Oprócz nich przed budynkiem znajdują się inne osoby i konie.
Na murze wisi krzyż, a obok niego siedzi starsza osoba. Na drugim planie
z prawej strony widoczny jest mężczyzna, który przypomina księdza.
Ukazani ludzie mają przygnębione wyrazy twarzy, co powoduje u mnie
smutek. Obraz ten skłania do refleksji. Przypomina o kruchości ludzkiego
życia. Ponadto daje nam przykład postawy patriotycznej. Budujące jest to,
że w tak ważnych, a zarazem trudnych chwilach ludzie jednoczą się
i wspierają wzajemnie.
15
SKUTKI POWSTANIA
16
Aleksander Sochaczewski: „Pożegnanie
z Europą” (1894r.)
17
„Pożegnanie z Europą” – opis i interpretacja
Aleksander Sochaczewski w 1862 roku został aresztowany po serii zamachów
na Aleksandra Wielopolskiego. Został za to zesłany na Syberię, gdzie przebywał
przez 20 lat (w tym 10 lat katorgi). „Pożegnanie z Europą” zostało wykonane
w 1894 roku techniką olej na płótnie.
Obraz przedstawia zesłańców tuż przed wyruszeniem na Sybir.
Charakterystyczne dla nich są do połowy ogolone włosy. Dookoła panuje zima,
jednak ludzie mimo to padli na ziemię i modlą się. Ważnym elementem
jest kapliczka znajdująca się na drugim planie.
Patrząc na „Pożegnanie z Europą” czuję się jakbym była wśród zesłanych.
Panuje przerażająca cisza, a zarazem wyjątkowo podniosła atmosfera. Choć
nikt się nie odzywa wszyscy tworzą jedność. Wiem, że to co ja mogę sobie
wyobrazić jest nie współmierne z rzeczywistymi uczuciami tych ludzi,
a mimo wszystko, to ogromnie traumatyczne przeżycie.
18
Jacek Malczewski: „Niedziela w kopalni” (1882r.)
19
„Niedziela w kopalni” – opis i interpretacja
Dzieło Jacka Malczewskiego pochodzi z 1882 roku. Wykonane jest farbami
olejnymi na płótnie.
Obraz przedstawia zesłańców w kopalni, gdzie ciężko pracowali. Autor ukazał ich
w czasie odpoczynku. Na twarzach ludzi widoczne jest nadludzkie zmęczenie
i załamanie. Dzieło ma charakter symboliczny, ponieważ niedziela to dzień wolny,
również dla Sybiraków.
Według mnie obraz jest pełen cierpienia i zrezygnowania, które udziela
się oglądającym. „Niedziela w kopalni” budzi niezwykłe emocje. Kiedy
patrzę na to dzieło odczuwam przede wszystkim współczucie dla zesłańców.
Zastanawiam się nad tym, jak ja zachowałabym się w takiej sytuacji.
Postawa tych ludzi jest godna szacunku, ponieważ mimo ogromnego
cierpienia jakie przeżywali na Syberii nie wyrzekli się ojczyzny.
20
KONTEKSTY SPOŁECZNE
21
Józef Chełmoński: „Bociany” (1900r.)
22
„Bociany” – opis i interpretacja
Józef Chełmoński w swoich dziełach chętnie odzwierciedlał sytuacje polskich
chłopów. „Bociany” powstały w roku 1900, a obecnie znajdują się w Muzeum
Narodowym w Warszawie.
Obraz przedstawia mężczyznę siedzącego na trawie i stojącego przy nim chłopca.
Ukazani są podczas odpoczynku po pracy. Obydwaj spoglądają w niebo, na którym
widoczne są bociany. Wyraźnie widać, że ptaki zainteresowały ich. W tle widoczne
są krowy i chaty.
Według mnie najważniejszym elementem dzieła są twarze ukazanych
postaci. Można z nich wyczytać wszystkie uczucia, towarzyszące chłopom.
Jedno z tych uczuć to zmęczenie, jednak jest ono przyćmione ulgą
i spokojem. Moim zdaniem ten stan spowodowany jest faktem, że mają oni
możliwość pracowania na własnej ziemi, otrzymanej z tytułu uwłaszczenia
chłopów. Dzieło budzi we mnie pozytywne emocje, ponieważ widać
na nim prawdziwe szczęście i zadowolenie z życia.
23
Podziękowanie
Składam podziękowanie Szanownym Organizatorom
niniejszego konkursu za zmobilizowanie mnie i innych młodych
ludzi do pogłębienia wiedzy z zakresu historii.
Dziękuję również Mamie za wspieranie w każdej inicjatywie
rozwoju.
Mojemu kochanemu, kreatywnemu gimnazjum za to,
że nie gubi młodych, ambitnych, chętnych do pracy nad sobą
nastolatków – młodych patriotów.
24
Wykonała: Marta Stankiewcz
PG im. Ks. Pawła Heintscha w Dębnowoli
Wykorzystane źródła:
-http://pl.wikipedia.org/wiki/Artur_Grottger,
-http://pl.wikipedia.org/wiki/Jacek_Malczewski,
-http://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Ajdukiewicz,
-http://pl.wikipedia.org/wiki/Juliusz_Kossak,
-http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Witkiewicz,
-http://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Sochaczewski,
-http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Che%C5%82mo%C5%84ski
-materiały dostępne na stronie http://biblioteka.grojecmiasto.pl/,
-piosenka żołnierska z roku 1863, autor nieznany,
25