Transcript Slide 1

‫دکتر میترا صالحی ‪-‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫آزمایش مدفوع برای مشاهده تک یاخته ها ‪ ،‬تخم و الرو کرم ها و برخی اشکال بالغ آنها انجام‬
‫می شود‪ .‬کرم های بالغ و قطعات کرم های نواری را با چشم غیر مسلح می توان مشاهده کرد‪.‬‬
‫ولی تخم ها‪ ،‬الروها‪ ،‬تروفوزوئیت ها و کیست ها را تنها با میکروسکوپ می توان دید‪ .‬برای‬
‫مشاهده این اجسام در مدفوع‪ ،‬باید جمع آوری و آزمایش نمونه ها به درستی انجام گیرد‪ .‬عالوه‬
‫‪ Stool Examination‬بر این خون مخفی‪ ،‬چربی و کشت مدفوع نیز ممکن است درخواست شود‪.‬‬
‫‪ ‬روش های جمع آوری نمونه مدفوع ‪:Collection of Faecal Specimens‬‬
‫‪ ‬چون تعدادی از تخم کرم ها و تک یاختگان جداره نازک و شکننده ای دارند ممکن است دیواره آنها به سرعت از‬
‫بین رفته و تغییر شکل دهند‪ ،‬بنابراین نمونه مدفوع باید با روش صحیحی جمع آوری شود تا بتوان به وسیله‬
‫میکروسکوپ آنها را شناسایی کرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برای جمع آوری صحیح نمونه مراحل زیر ضروری است ‪:‬‬
‫‪ -1‬وسایل مورد نیاز را به شرح زیر در اختیار بیمار قرار می دهیم ‪:‬‬
‫ یک قوطی درب دار که درب آن به خوبی و محکم بسته شود‪.‬‬‫‪ -‬اپلیکاتور چوبی‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله‬
‫بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫دستورالعمل جمع آوری نمونه‬
‫‪‬‬
‫اگر قوطی یا لیوان پالستیکی موجود نباشد می توان از ظروف دیگری استفاده کرد ولی برای‬
‫جمع آوری و نگهداری مدفوع بکار بردن قوطی کبریت و ظروف غیر ثابت مناسب نمی باشد‪.‬‬
‫برای شناسایی دقیق عوامل بیماری زای انگلی دست کم نمونه برداری تا ‪ 3‬روز متوالی باید‬
‫تکرار شود‪ .‬در اینگونه موارد می توان ظرف حاوی ‪ 7 -10‬میلی لیتر فرمالین ‪10‬درصد را‬
‫در اختیاربیمار قرار داد و به او آموخت که هر روز مقدار مشخصی از مدفوع (‪ 0.5 -1‬گرم)‬
‫را در ظرف مزبور قرار داده و پس از پایان روز سوم آن را به آزمایشگاه بیاورد‪ .‬خاطر نشان‬
‫می سازد برخی ازمواد مانندآنتی اسیدها‪ ،‬برخی آنتی بیوتیک ها و موادی که برای رادیوگراف‬
‫خورده می شود‪ ،‬ممکن است سبب ایجاد پاسخ های کاذب شود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬به بیمار تذکر داده شود که مدفوع را مستقیما به وسیله اپلیکاتور وارد ظرف کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬بعضی از تک یاخته ها ‪ ،‬به خصوص تروفوزوئیت آمیب ها در مدت کوتاهی شکل خود را‬
‫از دست می دهند و غیر قابل تشخیص می شوند‪ ،‬گرما به این تغییرات سرعت می بخشد‪.‬‬
‫بنابراین نمونه را باید هر چه زودتر (ظرف نیم ساعت) به آزمایشگاه برساند‪ .‬اگر این امر‬
‫امکان پذیر نبود‪ ،‬باید نمونه ها را در مواد نگهدارنده ‪ Preservatives‬قرار داد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬روی ظرف مدفوع باید عالوه بر نام و یا شماره بیمار‪ ،‬زمان نمونه گیری نیز یادداشت‬
‫شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -5‬نمونه مدفوع باید به اندازه کافی ( حدود یک تخم پرنده کوچک) باشد همچنین با ادرار یا‬
‫آشغال و گرد و خاک نیز آلوده نباشد‪ ،‬چون ادرار سبب تخریب ساختمان تروفوزوئیت ها می‬
‫شود و آشغال و گرد و غبار در نتیجه آزمایش تداخل ایجاد می کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اگر نمونه مدفوع خیلی کم باشد و یا آلوده به ادرار یا گرد و خاک باشد از پذیرفتن آن باید‬
‫خودداری شود و نمونه گیری مجدد صورت می گیرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -6‬ظرف محتوی نمونه مدفوع بهتر است در یخچال نگاهداری شود و اگر این امکان پذیر نبود‬
‫باید در خنک ترین محل آزمایشگاه قرار داده شود‪ .‬از قرار دادن نمونه ها در گرما یا در‬
‫مجاورت نور خورشید موکدا پرهیز شود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ب) آزمایش های ماکروسکوپی مدفوع ‪Macroscopic Stool Examination‬‬
‫‪‬‬
‫حال مدفوع حکایت کند از سر بدن (مزاج)‪ ،‬واقعیت این است که با یک نگاه ظاهری به مدفوع‬
‫‪ ،‬قوام و شکل آن تا حد زیادی می توان به حاالت مزاجی فرد پی برد‪.‬‬
‫سفتی مدفوع‪ ،‬آبکی بودن آن‪ ،‬قطعه قطعه بودن یا ممتد بودن آن‪ ،‬تکه های چربی و بلغم‪ ،‬شدت‬
‫رنگ و بوی مدفوع و غیره هر کدام حکایت از حال مزاجی فرد دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬به محض رسیدن نمونه های مدفوع به آزمایشگاه باید شکل‪ ،‬قوام و رنگ مدفوع را بررسی‬
‫کرد و با یکی از حروف زیر قوام آن را مشخص نمود ‪:‬‬
‫‪( ‬آبکی ‪( ، )watery‬شل‪( ، )Loose‬نرم‪( ، )Soft‬شکل دار‪.)Formed‬‬
‫‪ ‬قوام مدفوع تا حدودی مشخص می کند که باید انتظار دیدن چه شکلی از انگل (کیست یا‬
‫تروفوزوئیت) را داشت‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬بند بارور کرم های نواری ‪ ،‬کرم بالغ آسکاریس‪ ،‬اکسیور و غیره بدون استفاده از‬
‫میکروسکوپ باید گزارش کرد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬اگر در یک زمان نمونه های متعددی به آزمایشگاه رسید‪ ،‬ابتدا باید نمونه های حاوی موکوس و خون‬
‫بررسی شوند‪ ،‬و سپس نمونه های آبکی مورد آزمایش قرار گیرند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اینگونه نمونه ها بیشتر حاوی تروفوزوئیت آمیب ها هستند که بعد از گرفتن نمونه توسط بیمار به سرعت‬
‫از بین می روند و باید حداکثر ظرف یک ساعت بعد از گرفتن نمونه بررسی شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫حال آنکه نمونه های قوام دار را می توان چندین ساعت پس از نمونه گیری مورد آزمایش قرار داد‪ .‬این‬
‫زمان نباید بیش از یک شب به درازا بکشد‪( .‬جز در مواردی که نمونه در فیکساتیو باشد)‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ج) روش های میکروسکوپی آزمایش ‪Microscopic Examination‬‬
‫‪‬‬
‫ج‪ ) 1-‬آزمایش مستقیم ‪Direct Exam‬‬
‫‪‬‬
‫ساده ترین روش بررسی مدفوع تهیه الم مرطوب است‪ .‬الم مرطوب را می توان به طور مستقیم از نمونه‬
‫مدفوع یا از نمونه های تغلیظ شده تهیه کرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫برای تهیه الم های مرطوب‪ ،wet mount‬از سرم فیزیولوژی‪ ،‬ید و متیلن بلوی بافر شده استفاده می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ از الم مرطوبی که با سرم فیزیولوژی تهیه شده باشد برای بررسی اولیه نمونه ها استفاده می شود‪ .‬در‬‫این الم می توان تخم کرم ها‪ ،‬الروها‪ ،‬تروفوزوئیت و کیست تک یاخته ها را مشاهده کرد‪ .‬بررسی گلبول‬
‫های سفید و قرمز نیز در این نوع الم امکان پذیر است‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله‬
‫ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ از الم مرطوبی که با لوگل تهیه شده باشد عموما برای رنگ آمیزی واکوئل گلیکوژنی و‬‫هسته کیست ها استفاده می شود‪ .‬تشخیص نوع کیست ها در این نوع الم بهتر صورت می‬
‫گیرد‪.‬‬
‫ اگر در الم مرطوب که با سرم فیزیولوژی تهیه شده است تروفوزوئیت آمیب مشاهده شود یا‬‫احتمال وجود آن برود باید از متیلن بلوی بافر شده ‪)Buffered Methylene Blue) BMB‬‬
‫استفاده کرد‪ .‬این محلول فقط برای نمونه های تازه و فاقد مواد نگهدارنده مناسب است و برای‬
‫نمونه هایی که حاوی مواد نگهدارنده هستند (ارگانیسم ها کشته شده اند) قابل استفاده نیست‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله‬
‫ناقلین‬
‫‪‬‬
‫مواد و معرف های الزم‬
‫‪ -1‬الم و المل‬
‫‪ -2‬ظروف دارای قطره چکان حاوی ‪ :‬سرم فیزیولوژی ‪،‬محلول ‪1‬درصد ایزوتونیک لوگل ‪،‬‬
‫متیلن بلوی بافر شده‪.‬‬
‫‪ -3‬قلم الماس برای شماره گذاری و یا نام نویسی‬
‫‪ -4‬لوپ سیمی یا اپلیکاتور چوبی‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )1-1-‬تهیه الم مرطوب یا سرم فیزیولوژی ‪Saline Wet mounts‬‬
‫‪ -1‬با یک قلم الماس نام بیمار یا شماره بیمار و تاریخ را در یک طرف الم بنویسید‪.‬‬
‫‪ -2‬یک قطره سرم فیزیولوژی روی الم بریزید‪.‬‬
‫اگر انتظار وجود تروفوزوئیت آمیب ها را دارید از سرم فیزیولوژی گرم ( ‪ ) 37c‬استفاده کنید‪.‬‬
‫به وسیله یک اپلیکاتور چوبی قسمت کوچکی از نمونه را برداشته و‪ .‬به آرامی آن را با سرم‬
‫فیزیولوژی مخلوط کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬به آرامی المل را روی قطره سرم فیزیولوژی رها کنید‪ .‬این کار‬
‫احتمال تشکیل حباب را کم می کند‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫این روش برای تشخیص تروفوزوئیت تک یاخته ها در مدفوع اسهالی به کار می رود‪ .‬ارگانیسم‬
‫های مذکور را با درشت نمایی ‪ ×40‬میکروسکوپ می توان به خوبی تشخیص داد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در نمونه های تازه مدفوع تروفوزوئیت ها متحرک هستند و این حرکت به شناسایی گونه های‬
‫مختلف تک یاخته ها کمک می کند‪ .‬ساختمان کامل کیست یا تروفوزوئیت ها همچنین انکلوزیون‬
‫هایی ‪Choromatoid bodies‬نظیر گلبول قرمز و مخمرها را درون تروفوزوئیت آمیب ها و‬
‫اجسام کروماتوئید را درون کیست آمیب ها می توان با این درشت نمایی میکروسکوپ دید‪ .‬از‬
‫دیگر اجزای ساختمانی تک یاخته ها می توان صفحات مکنده و شیارهای مارپیچی را نام برد‪ .‬این‬
‫روش در نمونه مدفوع سفت یا قوام دار چندان کاربردی ندارد و اساسا ارزش تشخیصی آن پایین‬
‫است‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )2-1-‬تهیه الم مرطوب با لوگل ‪Iodine Wet mounts‬‬
‫‪‬‬
‫مقدمات کار شبیه مراحل قبل می باشد ولی به جای سرم فیزیولوژی از لوگل استفاده می شود‪.‬‬
‫با این روش کیست های آمیب ها و تاژکداران آسان تر تشخیص داده می شوند‪.‬‬
‫در اینگونه الم ها سیتوپالسم کیست ها زرد یا قهوه ای روشن و هسته قهوه ای تیره می شود‪.‬‬
‫کروماتیدال بادی زرد روشن یا بی رنگ و چنانچه واکوئل گلیکوژنی وجود داشته باشد قهوه ای‬
‫تیره دیده خواهد شد‪.‬‬
‫برای بررسی وجود کیست آمیب ها و تاژکداران و مطالعه اجزای ساختمانی آنها از درشت‬
‫نمایی ‪ ×40‬استفاده می شود‪ .‬ارزش این روش مشابه روش قبلی است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )3-1-‬تهیه الم مرطوب با متیلن بلو بافری شده‬
‫‪‬‬
‫مقدمات کار شبیه مراحل قبل می باشد ولی به جای استفاده از سرم فیزیولوژی یک قطره بزرگ از‬
‫‪ BMB‬روی الم بریزید‪ .‬قبل از بررسی الم باید ‪ 5‬تا ‪ 10‬دقیقه صبر کنید تا رنگ به درون‬
‫تروفوزوئیت ها نفوذ کند‪ .‬حداکثر تا نیم ساعت بعد از تهیه الم باید آن را بررسی کرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫این روش مواقعی کاربرد دارد که در الم مرطوب با سرم فیزیولوژی تروفوزوئیت آمیب ها و‬
‫اجسام مشابه با تروفوزوئیت ها مشاهده شود‪ .‬در این هنگام تهیه کردن یک الم مرطوب با متیلن بلو‬
‫بافری شده به تشخیص کمک می کند‪ .‬در اینگونه الم ها سیتوپالسم تروفوزوئیت ها به رنگ آبی‬
‫روشن و هسته و انکلوزیون ها (گلبول های قرمز و مخمرها) به رنگ آبی تیره دیده می شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بعضی مواقع تروفوزوئیت ها ‪ 5 -10‬دقیقه بعد از رنگ آمیزی متحرک باقی می مانند ولی اغلب به‬
‫دور خود می پیچند که باید مراقب بود با کیست ها اشتباه نشوند (کیست با محلول ‪ BMB‬رنگ نمی‬
‫گیرد)‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )2-‬روش کاتو ‪kato-Katz Method‬‬
‫‪‬‬
‫ مواد و محلول های الزم جهت این روش عبارتند از ‪:‬‬‫‪ -1‬نوار سلوفان (به ضخامت ‪ 1/0‬میلی متر که به قطعات ‪ 22 × 30‬میلی متری بریده و‬
‫حداقل ‪ 24‬ساعت قبل از آزمایش در محلول ماالشیت گرین قرار داده می شود)‪.‬‬
‫‪ -2‬الم‬
‫‪ -3‬گلیسرول‬
‫‪ -4‬پودر ماالشیت گرین‬
‫‪ -5‬اپلیکاتور‬
‫‪ -6‬دستمال خشک کن‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش کار‬
‫‪ -1‬ابتدا حدود ‪ 1/0‬گرم از نمونه مدفوع را روی الم بگذارید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬یک نوار سلوفان روی نمونه مدفوع قرار دهید و به کمک اپلیکاتور کمی فشار دهید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬به آرامی الم را فشار دهید تا نمونه مدفوع در حدفاصل الم و نوار سلوفان پخش شود‪ .‬این کار‬
‫چند دقیقه وقت می گیرد و در پایان الیه نازکی از مدفوع بین الم و نوار سلوفان تشکیل می گردد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬به هنگام برداشتن الم دقت کنید که نوار سلوفان جدا نشود‪ .‬الم را به مدت ‪ 30‬دقیقه در دمای ‪40‬‬
‫درجه‪ ،‬یا یک ساعت در دمای آزمایشگاه قرار دهید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -5‬الم را با درشت نمایی پایین میکروسکوپ (‪ )×10‬بررسی کنید‪ ،‬و از درشت نمایی باال (‪)×40‬‬
‫برای اثبات تشخیص استفاده نمایید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تذکر ‪ :‬اگر نمونه مدفوع آبکی بود‪ ،‬ابتدا به وسیله سانتریفیوژ نمونه را تغلیظ نموده و از رسوب‬
‫حاصل روی الم بگذارید سپس کمی صبر کنید تا در هوای آزمایشگاه رسوب روی الم قدری خشک‬
‫شود‪ ،‬و پس از آن مراحل آزمایش را انجام دهید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫این روش در عین سادگی تا حد زیادی قابل اعتماد است و برای تخم انگل های بزرگ و الروها‬
‫توصیه می شود ولی برای تک یاختگان ارزش تشخیصی ندارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )3-‬روش های شناورسازی‪Floatation Methods‬‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )1-3-‬روش فلوتاسیون با آب نمک اشباع ‪Willis Method‬‬
‫‪‬‬
‫ مواد و محلول های الزم جهت این روش عبارتند از ‪:‬‬‫‪ -1‬لوله آزمایش معمولی ‪ 10‬میلی لیتری‬
‫‪ -2‬الم و المل‬
‫‪ -3‬محلول آب نمک اشباع‬
‫‪ -4‬اپلیکاتور چوبی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش کار‪:‬‬
‫‪ -1‬تا نصف لوله آزمایش از محلول اشباع نمک بریزید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬حدود ‪ 0.5‬گرم از مدفوع را بوسیله اپلیکاتور به لوله منتقل کرده و مخلوط کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬لوله را از محلول پر کنید و ذرات درشت مدفوعی را که بالفاصله باال می آیند ازلوله‬
‫خارج کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬مجددا از محلول اضافه کنید تا یک سطح محدب از محلول‪ ،‬در باالی لوله ایجاد شود‪.‬‬
‫‪ -5‬یک المل ‪ 22×22‬روی دهانه لوله (سطح محدب محلول) طوری قرار دهید که حباب‪ ،‬زیر‬
‫المل تشکیل نشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -6‬بدون اینکه لوله حرکتی داشته باشد‪ 15 ،‬دقیقه صبر کنید و سپس المل را برداشته روی الم‬
‫بگذارید و زیر میکروسکوپ مشاهده کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫تذکر ‪ :1‬اگر به جای نمک طعام از مخلوط مساوی سولفات منیزیم و نمک طعام استفاده کنید‪،‬‬
‫سولفات منیزیم از تشکیل بلور روی الم جلوگیری می کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تذکر ‪ :2‬اگر مدت زمان شناورسازی کمتر از ‪ 15‬دقیقه باشد ممکن است عناصر انگلی باال‬
‫نیامده و جواب منفی کاذب بدست آید و‪ .‬ضمنا مدت زمان طوالنی نیز منجر به ته نشین شدن‬
‫مجدد بعضی از تخم انگل ها به خصوص انواع تخم های دریچه دار خواهد شد‪ .‬این روش‬
‫ارزان و تا حدودی قابل اعتماد است و با آن می توان تخم انگل های سبک و کیست تک‬
‫یاختگان را مشاهده کرد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )2-3-‬روش فلوتاسیون با سولفات روی ‪Ash Method‬‬
‫‪‬‬
‫ مواد و محلول های الزم جهت این روش عبارتند از ‪:‬‬‫‪ -1‬لوله معمولی ‪ 10‬میلی لیتری‬
‫‪ -2‬الم و المل‬
‫‪ -3‬لوپ که حلقه سیمی آن قطر ‪ 5-7‬میلی متر داشته و قسمت حلقه آن عمود بر خود سیم است‪.‬‬
‫‪ -4‬محلول سولفات روی‬
‫‪ -5‬اپلیکاتور چوبی‬
‫‪ -6‬تنزیب‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪ - ‬روش کار ‪:‬‬
‫‪ -1 ‬ابتدا تا نصف لوله محلول سولفات روی بریزید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬حدود یک گرم مدفوع در لوله ریخته و به کمک اپلیکاتور سوسپانسیون تهیه کنید‪.‬‬
‫‪ -3‬سوسپانسیون فوق را از یک تنزیب دو الیه بگذرانید و محلول صاف شده را به لوله برگردانید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬از محلول سولفات روی به لوله اضافه کنید تا سطح محلول به ‪ 2-3‬میلی متری سطح دهانه لوله‬
‫برسد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -5‬لوله را در سانتریفیوژ گذاشته و با حدود ‪ 3000‬دور در دقیقه به مدت یک دقیقه سانتریفیوژ‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -6‬یک قطره لوگل روی الم بگذارید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -7‬پس از اینکه زمان سانتریفیوژ تمام شد در حالیکه هنوز لوله در داخل سانتریفیوژ است با استفاده‬
‫از لوپ سطح از محلول برداشت کرده روی الم بگذارید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -8‬المل را روی الم گذاشته و با میکروسکوپ مشاهده کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله‬
‫بوسیله ناقلین‬
‫ناقلین بیماریهای منتقله‬
‫تحقیقات‬
‫دکتر میترا صالحی ‪-‬مرکز‬
‫بوسیله‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫تذکر ‪ :‬تک یاخته ها و تخم کرم هایی که پوسته نازک دارند اگر بیش از چند دقیقه در سولفات‬
‫روی بمانند چروکیده می شوند‪ .‬بنابراین هر چه سریع تر باید الم تهیه شده مورد بررسی قرار‬
‫گیرد‪ .‬این روش بیشتر برای تخم انگل ها و کوکسیدیاها به کارمی رود منتهی روش نسبتا‬
‫گرانی است و برای تک یاختگانی مثل آمیب و ژیاردیا مناسب نیست‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )3-3-‬روش فلوتاسیون با ساکاروز ‪Sheathers Sugar floatation‬‬
‫‪‬‬
‫ مواد و محلول های الزم جهت این روش عبارتند از‪:‬‬‫‪ -1‬لوله معمولی ‪ 10‬میلی لیتری‬
‫‪ -2‬الم و المل‬
‫‪ -3‬لوپ که حلقه سیمی آن قطر ‪ 5-7‬میلی متر داشته و قسمت حلقه آن عمود بر خود سیم است‪.‬‬
‫‪ -4‬محلول شیتر‬
‫‪ -5‬اپلیکاتور چوبی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫روش کار ‪:‬‬
‫‪ -1‬ابتدا تا نصف لوله محلول شیتر بریزید‪.‬‬
‫‪ -2‬حدود ‪ 1‬گرم از مدفوع قوام دار (یا ‪ 2‬میلی لیتر از مدفوع آبکی) به محلول اضافه کند‪.‬‬
‫‪ -3‬به کمک اپلیکاتور محلول را به هم بزنید‪.‬‬
‫‪ -4‬از محلول شیتر به لوله اضافه کنید تا سطح محلول به چند میلی متری سطح دهانه لوله‬
‫برسد‪.‬‬
‫‪ -5‬لوله را با دور ‪ 3000‬به مدت ‪ 5‬دقیقه سانتریفیوژ کنید و بدون هیچگونه دخالتی اجازه دهید‬
‫که سانتریفیوژ بایستد‪.‬‬
‫‪ -6‬با استفاده از لوپ (در حالی که لوله در داخل سانتریفیوژ است) از سطح محلول برداشت‬
‫کرده و روی الم بگذارید‪.‬‬
‫‪ -7‬روی الم را به وسیله المل پوشانده و با میکروسکوپ مشاهده کنید‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫توجه ‪ :‬به هنگام برداشت نمونه باید دقت کرد لوپ فقط با سطح محلول تماس پیدا کند‪ .‬این‬
‫روش جهت تشخیص کریپتوسپوریدیوم و سایر کوکسیدیاها مناسب به نظر می رسد لیکن برای‬
‫تشخیص سایر تک یاخته های روده ای توصیه نمی شود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )4-‬روش رسوب گلیسیرین ‪Glycerin Sedimentation‬‬
‫‪‬‬
‫این روش یک متد رسوبی ساده است که جهت تخم انگل های سنگین توصیه می شود‪.‬‬
‫مقداری مدفوع را در آب حاوی گلیسیرین ‪0.5‬درصد ریخته‪ ،‬خوب مخلوط کنید و از‬
‫‪ 4‬الیه تنزیب عبور دهید‪ .‬محلول صاف شده را به مدت ‪ 40‬تا ‪ 60‬دقیقه بی حرکت‬
‫بگذارید تا تخم انگل ها ته نشین شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سپس مایع رویی را دور ریخته مجددا بر روی آن محلول آب گلیسیرینه اضافه کنید و‬
‫مدتی صبر کنید تا عمل ته نشینی تکرار شود‪ .‬جهت صرفه جویی در وقت از‬
‫سانتریفیوژ با دور ‪ 2000‬به مدت ‪ 1-2‬دقیقه استفاده کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫معموال پس از ‪ 2-3‬بار تکرار مایع کامال زالل می شود‪ .‬آن را خالی کرده و رسوب‬
‫را مورد مطالعه میکروسکوپی قرار دهید‪ .‬این روش بسیار ساده و ارزان است و‬
‫روش نسبتا مناسبی است‪ .‬در این روش می توان به جای آب از سرم فیزیولوژی‬
‫استفاده کرد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫ج‪ )5-‬روش رسوبی فرمل‪ -‬اتر ‪Formalin- Ether method‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ روش کار‬‫‪ 10 -1‬میلی لیتر فرمالین را به حدود ‪ 1‬گرم مدفوع اضافه کرده و با اپلیکاتور چوبی مخلوط‬
‫نمایید تا یک سوسپانسیون نسبتا کدر بدست آید‪.‬‬
‫‪ -2‬تنزیب چهار الیه را درون یک قیف قرار دهید و قیف را درون لوله سانتریفیوژ بگذارید‪.‬‬
‫‪ -3‬سوسپانسیون مدفوع را از تنزیب عبور دهید و ‪ 7‬میلی لیتر از این سوسپانسیون را صاف‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪ 3 -4‬میلی لیتر اتر یا اتیل استات را به لوله سانتریفیوژ اضافه کرده‪ ،‬با درب پالستیکی آن را‬
‫بپوشانید‪.‬‬
‫‪ -5‬لوله را به شدت تکان داده تا فرمل و اتر به خوبی در هم حل شوند‪.‬‬
‫‪ -6‬در لوله را به آهستگی بردارید تا گاز حاصله خارج شود ( این عمل را چند بار تکرار کنید)‬
‫‪ -7‬لوله را ‪ 1‬دقیقه با دور ‪ 2000‬سانتریفیوژ کنید‪ ،‬پس از سانتریفیوژ ‪ 4‬الیه در لوله تشکیل‬
‫می شود الیه اول اتر و چربی‪ ،‬الیه دوم مواد زائد مدفوع‪ ،‬الیه سوم فرمل و الیه چهارم مواد‬
‫رسوبی است‪.‬‬
‫‪ -8‬به وسیله یک اپلیکاتور چوبی الیه دوم را از جدار داخلی لوله جدا کرده‪ ،‬سپس مواد رویی‬
‫را با واژگون کردن سریع لوله خالی کنید‪.‬‬
‫‪ -9‬با پیپت پاستور و قطره چکان یک قطره از رسوب روی الم بریزید و المل را به آرامی‬
‫روی آن قرار دهید‪.‬‬
‫‪ -10‬با عدسی های ‪ ×10‬و ‪ ×40‬میکروسکوپ‪ ،‬الم را به طور منظم بررسی کنید‪.‬‬
‫این روش دارای قدرت تغلیظی باال‪ ،‬معتبر‪ ،‬و با ارزش است و برای شناسایی اکثر تک‬
‫یاختگان و تخم انگل ها به کار می رود‪ .‬از معایب آن گرانی و خطر کار با اتر است‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )6-‬روش رسوبی فرمالین‪ -‬دترجنت ‪Formalin Detergent method‬‬
‫‪‬‬
‫ مواد و محلول های الزم جهت این روش عبارتند از ‪:‬‬‫‪ -1‬اپلیکاتور چوبی ‪ -2‬پیپتور ‪ -3‬لوله آزمایش ‪ -4‬لوله های مدرج سانتریفیوژ ‪ -5‬الم و المل‬
‫‪ -6‬قیف ‪ -7‬تنزیب ‪ -8‬پیپت پاستور ‪ -9‬محلول فرمل‪ -‬دترجنت‬
‫ روش کار ‪:‬‬‫‪ -1‬در لوله آزمایش معمولی حدود ‪ 10‬میلی متر محلول فرمل‪ -‬دترجنت بریزید‪.‬‬
‫‪ -2‬حدود نیم گرم مدفوع به محلول فرمل دترجنت اضافه کنید و خوب هم بزنید‪.‬‬
‫‪ -3‬تنزیب دو الیه را در یک قیف قرار داده و مخلوط فوق را در یک لوله سانتریفیوژ صاف‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪ -4‬با محلول فرمل‪ -‬دترجنت تا باالی لوله سانتریفیوژ را پر کنید‪.‬‬
‫‪ -5‬درپوش پالستیکی را بر روی لوله قرار داده و به مدت ‪ 30‬ثانیه به شدت تکان دهید‪.‬‬
‫‪ -6‬لوله فوق را به مدت ‪ 12-24‬ساعت بدون حرکت در آزمایشگاه قرار دهید‪.‬‬
‫‪ -7‬بعد از مدت فوق محتویات لوله را خالی نمایید‪ ،‬در این حالت یکی دو قطره مایع باقیمانده‬
‫درکناره های لوله ‪ ،‬ودر ته آن به همراه رسوب جمع می شود این مایع را با رسوب مخلوط‬
‫کرده و با پیپت پاستور یا مستقیما از ته لوله برداشت نموده و یک نمونه مرطوب جهت آزمایش‬
‫لوله آماده کنید‪.‬‬
‫‪ -8‬با میکروسکوپ و عدسی (‪ )×40‬به بررسی الم تهیه شده بپردازید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫تذکر ‪ :‬این روش در عین ارزانی روش تغلیظی مناسبی برای اکثر تخم انگل ها و تک یاختگان‬
‫می باشد‪ ،‬و می توان آن را به عنوان روش برتر به آزمایشگاه های تشخیص طبی کشور‬
‫توصیه نمود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )7-‬روش تلمن ‪Thelmen Method‬‬
‫‪‬‬
‫این روش برای تشخیص تخم انگل هایی به کار می رود که در مجاری صفراوی کبد زندگی‬
‫می کنند‪ .‬تکنیک آن شباهت به فرمل‪ -‬اتر دارد ولی به جای فرمل از اسید کلریدریک ‪15‬درصد‬
‫استفاده می شود‪ .‬این اسید باعث می شود چنانچه امالح صفراوی و مواد آلبومینی دور تخم ها‬
‫را گرفته باشد طی ‪ 10‬دقیقه امالح را از بین ببرد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫نکته ‪ :‬به آزمایشگاه های تشخیص طبی کشور توصیه می شود از آنجایی که معموال تعداد انگل‬
‫در نمونه مدفوع کم می باشد از انجام روش های تشخیصی غیر تغلیظی پرهیز نمایید‪ .‬و یا‬
‫اینکه از روش های مستقیم به عنوان قدم اول غربالگری و یا به هنگام فوریت ها و آن هم فقط‬
‫در موارد نمونه های اسهالی و آبکی استفاده نمایید‪ .‬غیر از موارد استثناء فوق‪ ،‬باید از روش‬
‫های تغلیظی مطمئن استفاده کرد‪.‬‬
‫‪ ‬د) روش های رنگ آمیزی مدفوع‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در کارهای روزمره آزمایشگاهی رنگ آمیزی دائمی از روش های متداول نیست و کاربرد آن‬
‫عمدتا درموارد زیر می باشد ‪:‬‬
‫ اطمینان از تشخیص صحیح تروفوزوئیت و کیست تک یاخته ها‬‫ تشخیص اووسیست های کریپتوسپوریدیوم‬‫ نگهداری طوالنی مدت الم در آزمایشگاه‬‫‪ -‬ارسال الم به آزمایشگاه مرجع‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش رنگ آمیزی تری کروم ‪Trichrome Stain technique‬‬
‫‪‬‬
‫روش رنگ آمیزی تری کروم‪ ،‬روشی ارزشمند برای رنگ آمیزی نمونه های مدفوع و‬
‫همچنین نمونه های فیکس شده توسط پلی وینیل الکل (‪ )P.V. A‬است‪ .‬برای بدست آمدن نتایج‬
‫قابل اطمینان باید مراقب تاریخ انقضاء مواد بود‪.‬‬
‫ ظروف حاوی مواد رنگ آمیزی را عالمت گذاری کرده و به ترتیب زیر در یک ردیف‬‫بچینید‪.‬‬
‫‪ -1‬فیکساتیو شاودین‬
‫‪ -2‬محلول ید‪ -‬الکل‬
‫‪ -3‬اتانول ‪70‬درصد‬
‫‪ -4‬اتانول ‪70‬درصد‬
‫‪ -5‬محلول رنگ تری کروم‬
‫‪ -6‬محلول رنگ بر الکل – اسید استیک‬
‫‪ 7‬اتانول ‪95‬درصد‬
‫‪ -8‬گزیلن – کربول یا اتانول خالص (الکل مطلق)‬
‫‪ -9‬گزیلن‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش کار‪:‬‬
‫‪ -1‬نام یا شماره بیمه و تاریخ را روی الم حک نمایید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬با باگت چوبی مقداری از مدفوع را برداشته با سرم فیزیولوژی یکنواخت تهیه کنید‬
‫(برای چسبندگی محلول چند قطره سرم نرمال اسب یا آلبومین به سوسپانسیون اضافه‬
‫کنید)‪ .‬سپس از این محلول گسترش مناسب تهیه کنید‪ .‬این گسترش باید از نظر‬
‫ضخامت به گونه ای تهیه شود که حروف چاپی ریز از روی الم دیده شود ولی آن قدر‬
‫واضح نباشد که خوانده شود‪ .‬زیرا گسترش های ضخیم به خوبی رنگ نمی گیرند و‬
‫در مشاهده میکروسکوپی اشکال ایجاد می شود‪ .‬از طرف دیگر در گسترش بسیار‬
‫نازک نیز عناصر کافی جهت آزمایش در زیر میکروسکوپ در دسترس نخواهد بود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫نمونه تهیه شده بالفاصله قبل از خشک شدن باید به فیکساتیو منتقل شود‪.‬‬
‫اسمیر نباید از زمان تهیه تا زمان مونته کردن خشک گردد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش هماتوکسیلین (هایدن هاین)‪Iron-Hematoxylin‬‬
‫این رنگ آمیزی جهت تک یاخته های روده ای بخصوص مژه داران‬
‫بسیار مناسب است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫روش ذیل نلسون اصالح شده(‪)Modified Ziehl-Neelsen‬‬
‫در این روش رنگ آمیزی اووسیت های کریپتوسپوریدیوم بصورت‬
‫اجسام گرد وهاللی وبه رنگ صورتی –قرمز در یک زمینه سبز کم‬
‫رنگ دیده می شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫رنگ آمیزی کارمن آلوم‬
‫این رنگ آمیزی به منظور رنگ کردن کرم ها به کار می رود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آزمایش مواد مدفوعی اطراف مقعد ‪Perianal-Fecal-Debris exam‬‬
‫این روش معموال جهت تشخیص اکسیور یا کرم سنجاقی استفاده می شود‪.‬‬
‫از آنجایی که ابتال یک کودک درخانواده موجب ابتالی سایر اعضای خانواده‬
‫می شود‪ ،‬باید توجه داشت در صورت مثبت بودن آزمایش یک کودک سایر‬
‫اعضاء خانواده به خصوص کودکان نیز باید مورد آزمایش قرار گیرند‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫برای آزمایش مواد مدفوعی اطراف مقعد از دو روش استفاده می شود ‪:‬‬
‫‪ )1‬روش استفاده از سواب مقعدی ‪Anal Swab technique‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬سواب را با ناحیه اطراف مقعد تماس دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬سپس آن را داخل لوله آزمایش قرار دهید و روی سواب سرم فیزیولوژی بریزید تا حدی که‬
‫سر سواب را کامال بپوشانید (حدود ‪ 5‬میلی لیتر)‪.‬‬
‫‪ -3‬پس از ‪ 4-5‬دقیقه سواب را از سرم فیزیولوژی خارج کرده و با جداره ی لوله تماس دهید‬
‫تا کامال سرم فیزیولوژی از آن خارج شود‪.‬‬
‫‪ -4‬سواب را دور بیندازید‪.‬‬
‫‪ -5‬محلول فوق را به مدت ‪ 1‬دقیقه سانتریفیوژ کنید تا تغلیظ شود‪.‬‬
‫‪ -6‬به وسیله پیپت مایع رویی را طوری خارج کنید تا رسوب جزئی بدست آمده به هم نخورد‪.‬‬
‫‪ -7‬با یک پیپت پاستور رسوب را روی الم منتقل کرده و با عدسی ‪ ×10‬میکروسکوپ به‬
‫جستجوی تخم اکسیور بپردازید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ب) استفاده از نوارچسب یا تست گراهام ‪Scotch-tape technique‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬به هنگام صبح قبل از تخلیه مدفوع چند سانتی متر نوارچسب را بریده و آن را روی مقعد‬
‫بیمار قرار داده به طوریکه چین و چروک اطراف مقعد کامال باز باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬با ته یک مداد یا خودکار کمی چسب را فشار داده تا مقداری داخل شود‪.‬‬
‫‪ -3‬پس از کمی تأمل آن را بردارید (حدود ‪ 15-30‬ثانیه)‬
‫‪ -4‬نوارچسب را مستقیم روی الم بچسبانید یا ابتدا روی الم یک قطره تولوئن یا گلیسیرین‬
‫ریخته سپس نوارچسب را به گونه ای به الم بچسبانید که کامال صاف و بدون تاخوردگی باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬با عدسی ‪ ×10‬میکروسکوپ به جستجوی تخم اکسیور بپردازید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش های کمی مدفوع ‪Stool Quantitative methods‬‬
‫‪‬‬
‫اصوال این روش ها جهت تعیین درجه و شدت آلودگی می باشد‪ .‬ولی در عین حال در تفسیر و‬
‫تخمین باید با احتیاط عمل کرد‪ .‬در این جا دو روش بازگو می شود ‪:‬‬
‫روش بیور ‪Beaver‬‬
‫‪‬‬
‫به روش آزمایش مستقیم یک الم برداشته‪ ،‬یک قطره سرم فیزیولوژی روی آن بریزید‪ .‬سپس به‬
‫مقدار ‪ 1‬میلی گرم مدفوع را روی آن گذاشته و مخلوط کنید و بر روی آن المل نهاده و در زیر‬
‫میکروسکوپ تمام الم را بررسی کرده‪ ،‬تخم انگل ها را بشمارید‪ .‬شمارش شده را در ‪ 1000‬ضرب‬
‫کنید تا تعداد تخم در یک گرم مشخص شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در حالت عادی معموال هر انسان بین ‪ 200-300‬گرم مدفوع‪ ،‬دفع می کند‪ .‬بدین ترتیب تعداد تخم‬
‫دفع شده در یک روز محاسبه می شود و با توجه به اطالعات قبلی ما از نحوه تخمگذاری انگل ها‬
‫می توان تعداد کرم بالغ ماده را در روده انسان تخمین زد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تعداد تخم دفع شده در یک روز= ‪ ×1000 × 250‬تعداد تخم شمارش شده در یک میلی گرم‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مثال آسکاریس در یک روز بین ‪ 100-200‬هزار و کرم های قالبدار ‪ 10-12‬هزار و تریکوسفال‬
‫‪ 10‬هزار تخم می گذارد که با تقسیم تعداد تخم دفع شده بر این اعداد‪ ،‬تعداد انگل محاسبه می شود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬روش استول‪stoll‬‬
‫درارلن مایر مخصوص استول که در قسمت دهانه دو خط دارد تا خط اول به مقدار ‪ 54‬میلی‬
‫لیتر سود ‪ 4/0‬درصد ریخته و سپس به آن مدفوع اضافه کنید تا به خط دوم که در روی آن رقم‬
‫‪ 60‬میلی لیتر نوشته است برسد‪( .‬این مقدار مدفوع ‪ 4‬گرم است) این مخلوط را به کمک پرل‬
‫های شیشه ای آنقدر تکان دهید تا یکنواخت شود‪ .‬سپس یک شب آن را گذاشته تا سود مواد جامد‬
‫را در خود حل کند‪ .‬صبح روز بعد ابتدا ارلن را تکان داده بعد با پیپت مخصوص (‪ 0.075‬یا‬
‫‪ )0.15‬از قسمت وسط مایع برداشت کنید‪ ،‬روی الم گذاشته و در زیر میکروسکوپ تخم انگل‬
‫های موجود را بشمارید‪ .‬چنانچه از پیپت ‪ 0.075‬استفاده کرده باشید تعداد تخم را در ‪200‬‬
‫ضرب کنید تا مقدار آن در یک گرم بدست آید‪ .‬و اگر از پیپت ‪ 0.15‬استفاده کرده باشید تعداد را‬
‫در ‪ 100‬ضرب کنید‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ضریب دیگری نیز در نظر گرفته می شود و آن قوام و شکل مدفوع است‪ .‬چنانچه مدفوع سفت‬
‫و شکل دار باشد تعداد را در ‪ 1‬ضرب کنید و اگر مدفوع نرم و خمیری باشد تعداد را در ‪2‬‬
‫ضرب کنید‪ .‬و اگر مدفوع شل باشد تعداد را در ‪ 3‬ضرب کنید و باالخره اگر مدفوع اسهالی و‬
‫آبکی باشد تعداد را در ‪ 4‬ضرب کنید‪.‬‬
‫ضریب دیگر سن بیمار می باشد که زیاد معمول نیست‪.‬‬
‫این روش دقیق تر‪ ،‬قابل اطمینان تر و استاندارد است‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫کشت مدفوع ‪Hatch technique‬‬
‫‪‬‬
‫‪)1‬روش کشت مدفوع برای تشخیص الروها‬
‫چنانچه در مدفوع شخص مشکوکی نتوانید تخم کرم های قالبدار را تشخیص دهید و یا شباهت‬
‫تخم کرم های قالبدار و تریکواسترانژیلوس شما را در تشخیص گمراه کند‪ ،‬روش کشت مدفوع‬
‫را به کار ببرید تا تخم تبدیل به الرو شده و وجود افتراق مشخص شود‪.‬‬
‫روش هارادا موری ‪Harada-mori‬‬
‫‪‬‬
‫در یک ظرف گیالسی شکل حدود ‪ 3‬میلی لیتر آب بریزید‪.‬‬
‫یک کاغذ صافی از باال در آن وارد کرده تا به آب برسد و رطوبت بگیرد‪ .‬سپس یک الیه‬
‫مدفوع در سراسر کاغذ پخش کنید و در ظرف را سرپوش گذاشته‪ ،‬مدت ‪ 7-8‬روز درحرارت‬
‫آزمایشگاه (‪ 24-28‬درجه سانتی گراد) قرار دهید‪ .‬از روز دوم و سوم ته ظرف را جستجو‬
‫کنید‪.‬‬
‫الروها در این مدت آزاد شده‪ ،‬به ته ظرف آمده و در آب ته ظرف بطور فعال و زنده وجود‬
‫دارند که تشخیص آنها بسیار ساده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ب) کشت تک یاخته های روده ای‬
‫یکی از روش های تشخیص تک یاخته های روده ای کشت آنها است‪ .‬محیط مناسب‪ ،‬سرم‬
‫منعقده اسب می باشد که در لوله آزمایش بلند بطور مورب تهیه شده است‪.‬‬
‫در هنگام کشت مقداری محلول استریل رینگر‪ ،‬مقداری نشاسته برنج و کمی استرپتومایسین‬
‫جهت جلوگیری از رشد بیش از حد باکتری ها به محیط اضافه کنید‪.‬‬
‫کمی مدفوع را در شرایط استریل (مقابل شعله) به وسیله میله پالتین برداشت کرده و داخل مایع‬
‫لوله کشت دهید‪.‬‬
‫سپس درلوله را با پنبه محکم مسدود نمایید و به مدت ‪ 24-48‬ساعت در اتوکالو ‪ 37‬درجه‬
‫سانتیگراد قرار دهید‪ .‬پس از انقضای مدت از ته لوله برداشت کرده بین الم و المل گذاشته و‬
‫زیر میکروسکوپ به جستجوی فرم فعال (تروفوزوئیت) تک یاخته بپردازید‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫آزمایش شیمیایی جهت جستجوی خون مخفی در مدفوع ‪Occult-Blood‬‬
‫‪‬‬
‫آزمایش ‪ OB‬بطور معمول توسط پزشکان آزمایشگاه درخواست می شود‪ .‬مشاهده ‪ OB‬در‬
‫مدفوع کمک شایانی در تشخیص زخم های لوله گوارش و کانسر کولون می نماید‪.‬‬
‫اصوال برای انجام آزمایش ‪ OB‬جهت اجتناب از جواب کاذب باید به بیمار از ‪ 3‬روز قبل رژیم‬
‫غذایی فاقد گوشت سبزیجات‪( ،‬از نظر کلروفیل) توصیه شود‪ .‬جهت انجام آزمایش ‪ OB‬تست‬
‫های مختلفی وجود دارد ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫ تست بنزیدین ‪Banzidin Test‬‬‫مکانیسم عمل تست بنزیدین بدین صورت است که آب اکسیژنه تحت تاثیر‬
‫پراکسیدازها‪ ،‬اکسیژن خود را از دست می دهد‪ .‬این اکسیژن بنزیدین را اکسید نموده و‬
‫آن را تبدیل به ماده سبزرنگی می نماید‪.‬‬
‫‪ -2‬تست گایاک ‪Guiac Test‬‬
‫‪‬‬
‫از محلول ‪2‬درصد گایاک استفاده می شود که به صورت قرص های تجاری دربازار‬
‫موجود می باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ارسال نمونه های مدفوع به آزمایشگاه مرجع ‪Sending Specimens to Reference lab‬‬
‫گاهی اوقات الزم است نمونه های مدفوع را به آزمایشگاه دیگر و یا آزمایشگاه مرجع ارسال‬
‫کرد‪ .‬در این هنگام استفاده از یک ماده نگهدارنده یا محافظت کننده ضروری می باشد تا انگل‬
‫های درون نمونه در وضعیت خوبی نگهداری شوند و همچنان قابل تشخیص بمانند‪ .‬برای آن‬
‫منظور معموال از دو ماده محافظت کننده استفاده می شود‪:‬‬
‫‪ -1‬فرمالین ‪ 10‬درصد ‪ :‬این ماده تخم و الرو کرم ها‪ ،‬همچنین کیست تک یاخته ها را به همان‬
‫صورت اول برای آزمایش مستقیم حفظ می کند‪.‬‬
‫‪ -2‬فیکساتیو ‪ : P.V.A‬این ماده تروفوزوئیت و کیست تک یاخته ها را به گونه ای حفظ می کند‬
‫که بتوان آنها را نگهداری نمود‪.‬‬
‫‪-‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫نگهداری نمونه ها‬
‫‪ -1‬روی دو ظرف مخصوص حمل نمونه‪ ،‬نام و یا شماره بیمار را بنویسید داخل یکی از آنها فرمالین ‪10‬درصد‬
‫و داخل دیگری ‪ P.V.A‬بریزید و هر یک را عالمت گذاری کنید تا مشخص شود کدامیک حاوی فرمالین‬
‫‪10‬درصد و‪ .‬کدامیک ‪ P.V.A‬است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬پس از به هم زدن مدفوع مقداری از آن را با اپلیکاتور برداشته و به ظرف حاوی فرمالین ‪10‬درصد منتقل‬
‫کنید‪ .‬سپس آن را به خوبی با فرمالین ‪10‬درصد مخلوط کنید به طوری که سوسپانسیون یکنواختی تهیه شود‬
‫(مدفوع برداشته شده به اندازه ای باشد که سوسپانسیون حاصله تا ظرف را پرکند‪).‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬با اپلیکاتور دیگری قسمتی از مدفوع را برداشته و به ظرف حاوی ‪ P.V.A‬منتقل کنید و مثل مرحله قبل‬
‫عمل کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬در ظرف ها را محکم بسته و یک تکه نوارچسب دور هر ظرف بپیچید تا از هر گونه نشتی جلوگیری کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -5‬ظرف ها را با دقت درون جعبه ارسالی قرار داده و به محل مورد نظر بفرستید‪ .‬بهتر است دور ظرف ها‬
‫را با پنبه یا روزنامه بپوشانید تا در اثر ریختن احتمالی هر کدام‪ ،‬بقیه ویال ها و یا جعبه آلوده نشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫توجه داشته باشید که اطالعات ضروری مثل نام یا شماره بیمار‪ ،‬تاریخ ارسال و ارگانیسم هایی را که در‬
‫بررسی نمونه ها یافته اید‪ ،‬همراه نمونه ها ارسال شود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫سیل کردن ‪Seal‬‬
‫‪‬‬
‫گاهی اوقات الزم است نمونه های تازه رنگ نشده برای مدتی نگهداری شود و یا به آزمایشگاه‬
‫مرجع یا آزمایشگاه دیگری فرستاده شود‪.‬‬
‫بدین منظور مخلوطی از پارافین جامد و وازلین به طور مساوی تهیه کنید ( درصورت در‬
‫دسترس نبودن پارافین از موم یا شمع و یا رنگ غلیظ نیز می توانید استفاده کنید)‪ .‬وسیله ای‬
‫فلزی که دارای لبه های تیزی به ابعاد مختلف المل می باشد و به آن ابزار سیل می گویند را‬
‫روی چراغ گرم کنید و بعد آن را در پارافین و یا موم قرار دهید‪ .‬پارافین ذوب شده و به لبه‬
‫های ابزار سیل می چسبد‪ .‬سپس با این وسیله دور المل روی الم را بگیرید‪ ،‬به طوری که هیچ‬
‫منفذی باقی نماند‪ .‬باید دقت نمود که زیر المل حباب هوا نباشد‪ .‬این عمل باعث می شود که‬
‫محلول زیر المل تبخیر نشود و تخم انگل یا کیست چند روز سالم بماند‪ .‬بهتر است نمونه های‬
‫سیل شده را در اطاقک مرطوب (بوات دوپتری همراه با پنبه مرطوب) قرار دهید‪.‬‬
‫باید توجه داشت الیه مومی ضخیم نباشد همچنین روی المل را اشغال نکند‪ .‬با تکرار این عمل‬
‫پس از چند بار می توان الم هایی مناسب بطور موقت تهیه کرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫کنترل کیفی آزمایش مدفوع ‪Quality Control for Faecal Exam‬‬
‫‪‬‬
‫جهت حصول اطمینان از نتایج دقیق و قابل اعتماد‪ ،‬در مورد تشخیص عفونت های انگلی‪ ،‬باید‬
‫اقدام های مربوط به کنترل کیفی انجام پذیرد‪.‬‬
‫کنترل کیفی تمامی مراحل جمع آوری نمونه ها‪ ،‬آماده سازی معرف ها‪ ،‬روش انجام آزمایش و‬
‫بررسی نهایی میکروسکوپی الم را به شرح زیر شامل می شود‪:‬‬
‫چنانچه نمونه های مدفوع به درستی جمع آوری نشده و مراقبت های الزم قبل از آزمایش‬
‫درمورد آنها به عمل نیاید تشخیص دقیق عوامل ایجاد کننده الودگی به خوبی امکان پذیر نیست‪.‬‬
‫این مطلب بخصوص در مورد میکروارگانیسم های کوچکتر مانند تک یاخته ها بیشتر صدق‬
‫می کند‪.‬‬
‫ساختمان تروفوزوئیت تک یاخته ها ‪ 1-2‬ساعت پس از خروج از بدن تخریب شده و تغییرات‬
‫ظاهری آنها سبب اشتباه در تشخیص می شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫کیست تک یاخته ها نیز پس از گذشتن ساعت ها و یا یک شب (بخصوص در درجه حرارت باال)‬
‫از بین می رود و یا تغییر شکل می دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تخم و الرو کرم ها نسبت به تک یاخته ها مقاوم ترند ولی گذشتن زمان طوالنی از نمونه گیری‬
‫باعث تغییراتی در آنها می شود که ممکن است در تشخیص اثر بگذارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫به عنوان مثال تخم کرم های قالبدار الروه شده و تخم های آسکاریس نیز ممکن است مولتی‬
‫سلوالر شوند‪ .‬عالوه بر این ممکن است ساختمان الوها تخریب شده و تشخیص گونه آنها را غیر‬
‫ممکن سازد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫به منظور حصول اطمینان از نحوه صحیح نمونه گیری توجه به نکات زیر ضروری می باشد ‪:‬‬
‫‪ -1‬از ظروف خشک و تمیز برای جمع آوری مدفوع استفاده کنید زیرا گرد و خاک سبب تداخل‬
‫در آزمایش شده و ممکن است مواد موجود در خاک باعث اشکال در تشخیص شوند‪ .‬ادرار و آب‬
‫نیز در صورت وجود در ظرف نمونه گیری سبب متالشی شدن تروفوزوئیت ها می شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬به بیمار تذکر دهید به محض نمونه گیری آن را به آزمایشگاه بیاورد (جز مواردی که نمونه‬
‫در فیکساتیو جمع آوری گردد) تا از نابودی تروفوزوئیت تک یاخته و تغیرات مرفولوژیک تخم‬
‫کرم ها جلوگیری شود‪ .‬همچنین به نام بیمار و تاریخ نمونه گیری توجه داشته باشید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬از پذیرش نمونه های کهنه و یا آلوده به گرد و خاک ‪ ،‬آب و ادرار خودداری نموده و‬
‫ازبیمار بخواهید دوباره نمونه گیری کند‪.‬‬
‫‪ -4‬اگر آزمایش سریع نمونه امکان پذیر نبود‪ ،‬آن را در یخچال ‪ 4-5‬درجه سانتیگراد و یا در‬
‫سایه و خنک ترین محل آزمایشگاه قرار دهید‪ .‬دقت کنید آنها را در آفتاب نگذارید‪.‬‬
‫ب) آماده سازی معرف ها‬
‫معرف ها باید دقیقا براساس دستورالعمل های ذکر شده ساخته شوند‪.‬‬
‫محتویات‪ ،‬مقدار و یا روش تهیه آنها را به هیچ وجه تغییر ندهید‪ ،‬همچنین ذخیره کردن آنها نیز‬
‫باید طبق دستورالعمل ساخت باشد‪.‬‬
‫محلول هایی مثل فرمالین‪ ،‬سرم فیزیولوژی‪ ،‬فیکساتیوها و محلول های الکلی (اگر تبخیر‬
‫نشوند) چنانچه به درستی در ظرف های دردار و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شوند‪،‬‬
‫برای مدت های طوالنی قابل استفاده می باشند‪.‬‬
‫سایر معرف ها ممکن است فقط برای مدت کوتاهی پایدار بمانند و اگر تاریخ مصرف آنها‬
‫گذشته باشد‪ ،‬نباید از آنها استفاده کرد‪.‬‬
‫تاریخ مصرف هر یک از محلول ها در دستورالعمل ساخت آنها ذکر شده است‪.‬‬
‫توجه داشته باشید که روی تمام محلول ها تاریخ ساخت آنها را بنویسید و محلول های تاریخ‬
‫گذشته را دور بریزید‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪ ‬ج) روش آزمایش‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برای بدست آوردن بهترین نتایج با دقت کار کنید‪ .‬همچنین باید مطمئن باشید که از مناسب ترین‬
‫روش ها برای بررسی نمونه استفاده کرده اید‪.‬‬
‫روش های مستقیم‬
‫‪ -1‬در روش مستقیم از مناسب بودن غلظت گسترش اطمینان حاصل کنید‪ .‬گسترش مناسب‬
‫دارای غلظتی است که حروف چاپی ریز از روی آن مشخص باشد ولی قادر به خواندن آن‬
‫نباشید‪.‬‬
‫‪ -2‬از محلول های لوگل تازه که هر ‪ 10-14‬روز یکبار تهیه شده اند استفاده کنید‪ .‬زیرا کیست‬
‫ها با محلول های لوگل کهنه به خوبی رنگ نمی گیرند‪.‬‬
‫همچنین غلظت لوگل نیز باید مناسب باشد‪ .‬اگر محلول لوگل خیلی غلیظ باشد ارگانیسم ها به‬
‫خوبی دیده نمی شوند و برعکس چنانچه خیلی رقیق باشد کیست ها به خوبی رنگ نخواهند‬
‫گرفت‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫ج‪ )2-‬روش های تغلیظی‬
‫‪ -1‬سرعت و زمان سانتریفیوژ صحیح باشد‪.‬‬
‫‪-2‬غلظت مناسبی داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬لوله محتوی مواد تغلیظ شده را تا زمان پایان آزمایش نگه دارید تا اگر نیاز به گسترش‬
‫دیگری داشتید با مشکل مواجه نشوید‪.‬‬
‫د) روش رنگ آمیزی‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬اگر مدفوع دارای مخاط است از قسمت های نرم و مخاط دار آن برای گسترش و‬
‫رنگ آمیزی استفاده کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬محلول های رنگ آمیزی رادور از نور مستقیم آفتاب نگهدارید‪.‬‬
‫‪ -3‬در ظروف رنگ آمیزی غیر از زمانی که الم ها را داخل یا خارج می کنید باید‬
‫بسته باشد‪ .‬در غیر این صورت ممکن است محلول تبخیر شده و یا مواد زائد داخل‬
‫ظروف شود و به الم ها بچسبد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫کوپرو آنتی بادی ها ‪Copro Antibodies‬‬
‫آنتی بادی های موجود در ترشحات روده یا مدفوع را کوپرو آنتی بادی می نامند‪.‬‬
‫تست های ایمنولوژیک جهت اندازه گیری کوپروآنتی بادی ها‬
‫از روش های مختلفی جهت ارزیابی کوپروآنتی بادی ها استفاده شده است‪ .‬تست فیکساسیون‬
‫کمپلمان (‪ )CFT‬از جمله اولین روش هایی است که جهت اندازه گیری کوپروآنتی بادی ها به‬
‫کار رفته است‪ .‬اما از آنجایی که ‪ IgA‬ترشحی ندرتا قادر به تثبیت کمپلمان است‪ ،‬تست ‪ CFT‬در‬
‫این مورد کاربرد مفیدی ندارد‪.‬‬
‫روش ‪ ELISA‬در بررسی کوپروآنتی بادی ها بسیار حساس و اختصاصی است و هیچگونه‬
‫واکنش مشترکی با سایر انگل های روده ای ندارد‪.‬‬
‫از روش های ‪ IHA‬و ‪ IFA‬نیز در بررسی کوپرو آنتی بادی ها استفاده می شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آزمایش های ادرار و نمونه های واژینال (‪)Vaginal & Urethral examination‬‬
‫نمونه های ادرار (‪)Urine Specimens‬‬
‫نمونه های ادرار معموال برای جستجوی تخم شیستوزوماهماتوبیوم مورد بررسی قرار می‬
‫گیرند‪ .‬همچنین تروفوزوئیت تریکوموناس واژینالیس نیزممکن است در ادرار دیده شود‪ .‬گاهی‬
‫اوقات دررسوب ادرار شیری رنگ بیماران ‪ ،‬میکروفیالریاهای ووشرریا بانکروفتی و‬
‫اونکوسرکوس و لولوس مشاهده می شود‪.‬‬
‫اولین عالمت غیرمستقیم یک عفونت شیستوزومیایی درمناطق آندمیک هماچوری و پروتئینوری‬
‫می باشد که با استفاده از تست های نواری قابل تشخیص است‪ .‬هماچوری ماکروسکوپی بر یک‬
‫عفونت شدید داللت دارد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله‬
‫بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫الف) روش جمع آوری نمونه ادرار برای تشخیص بیالرزیوز‬
‫از آنجایی که تعداد تخم های دفع شده شیستوزما هماتوبیوم از ادرار در طول روز متغیر می‬
‫باشد و بیشترین میزان دفع تخم بین ساعات ‪ 10-14‬میباشد ‪ ،‬لذا نمونه باید این ساعات از بیمار‬
‫گرفته شود‪ .‬این نمونه حداقل باید ‪ 10‬میلی لیتر حجم داشته باشد و بهتر است از قسمت انتهایی‬
‫ادرار باشد‪.‬‬
‫همچنین می توان ادرار ‪ 24‬ساعته را جمع آوری کرد (در این موارد تمام نمونه برای وجود‬
‫تخم بررسی شود)‪ .‬برای جمع آوری ادرار ‪ 24‬ساعته به بیمار تذکر دهید نمونه ادرار را‬
‫دریک ظرف دهان گشاد تمیز و بزرگ جمع آوری کند‪ .‬این نمونه را بالفاصله آزمایش کنید‪.‬‬
‫اگر این امکان وجود نداشت به ازاء هر میلی لیتر ادرار ‪ 1 ،‬میلی لیتر فرمالین رقیق نشده‬
‫(محلول ‪ %37‬فرمالدئید) به ظرف اضافه کنید‪ .‬فرمالین به عنوان یک ماده نگهدارنده ‪ ،‬سبب‬
‫حفظ و نگهداری تخم انگل میشود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله‬
‫بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫روش رسوبی (‪ )sedimentation Method‬برای نمونه ‪ 24‬ساعته‬
‫ وسایل مورد نیاز جهت این روش عبارتند از ‪:‬‬‫‪ -1‬سانتریفیوژ در دار‬
‫‪ -2‬الم و امل‬
‫‪ -3‬فالسک مخروطی برای جمع آوری ادرار‬
‫‪ -4‬پیپت پاستور دارای قطره چکان‬
‫ روش کار‪:‬‬‫‪ -1‬نمونه ادرار را خوب تکان داده و داخل فالسک مخروطی شکل ادرار بریزید‪.‬‬
‫‪ -2‬فالسک را مدت ‪ 1‬ساعت حرکت ندهید تا رسوب در ته آن تشکیل شود‪ .‬سپس محلول رویی‬
‫را دور ریخته و رسوب موجود را به لوله سانتریفیوژ منتقل کرده و به مدت‪ 2‬دقیقه با دور‬
‫‪ 2000‬سانتریفیوژ کنید‪.‬‬
‫‪ -3‬رسوب را با پیپت پاستور به روی الم منتقل کرده و پس از قرار دادن المل روی آن با‬
‫درشت نمایی پایین میکروسکوپ بررسی کنید‪.‬‬
‫توجه داشته باشید زمان و سرعت سانتریفیوژ از میزان ذکر شده بیشتر نباشد چون سبب پاره‬
‫شدن تخم ها و آزاد شدن میراسیدیوم خواهد شد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نمونه های واژینال و اورترال (‪)Vaginal & Urethral Material‬‬
‫آزمایش روی نمونه های واژینال و اورترال (پیشابراهی) برای بررسی وجود تریکوموناس‬
‫واژینالیس که یک انگل تاژکدار دستگاه ادراری‪ -‬تناسلی است انجام می شود‪ .‬این انگل دردستگاه‬
‫ادراری‪ -‬تناسلی زنان و مردان دیده می شود‪ .‬ولی مردان مبتال ‪ ،‬دربسیاری ازموارد فاقد عالئم‬
‫بالینی هستند‪ .‬تریکوموناس واژینالیس را معموال در الم های مرطوب نمونه های واژینال و‬
‫اورترال را می توان یافت (درنمونه های رنگ آمیزی شده این ارگانیسم ها پیچ خوردگی پیدا می‬
‫کنند و ممکن است قابل تشخیص نباشند)‪.‬‬
‫جمع آوری نمونه ها (‪)Collection of Specimens‬‬
‫ مواد الزم جهت جمع آوری نمونه عبارتند از ‪:‬‬‫‪ -1‬سانتریفیوژ‬
‫‪ -2‬الم و المل‬
‫‪ -3‬سواب های پنبه ای استریل‬
‫‪ -4‬پیپت پاستور همراه با قطره چکان‬
‫‪ -5‬قلم الماس‬
‫‪ -6‬لوله های آزمایش کوچک (‪ 13×100‬میلی لیتری) با درپوش های پنبهای یا درپیچ دار‪.‬‬
‫‪ -7‬سرم فیزیولوژی ‪-‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش کار ‪:‬‬
‫‪ -1‬بوسیله یک سواب پنبه ای ترشحات واژینال یا اورترال را جمعآوریکنید‪.‬‬
‫‪ -2‬سواب را بالفاصله درون یک لوله استریل محتوی حدودا ‪ 3‬میلی لیتر سرم فیزیولوژی‬
‫استریل قرار دهید‪ .‬اگر چوب سواب خیلی بلند است می توانید انتهای آن را بشکنید‪.‬‬
‫‪ -3‬اگر بخواهید گسترش هایی جهت رنگ آمیزی تهیه کنید با یک سواب دیگر نمونه بیشتری‬
‫بگیرید و رویالم گسترش تهیه کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬نام و یا شماره بیمار را روی لوله ها و الم ها بنویسید‪ .‬عالوه بر این تاریخ جمع آوری نمونه‬
‫را نیز یادداشت کنید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫نحوه انجام آزمایش (‪)Direct Examination of Specimens‬‬
‫ب‪ )1-‬آزمایش مستقیم بر روی گسترش های واژینال و اورترال‬
‫اگر بیماربتواند به آزمایشگاه مراجعه کند ‪ ،‬به وسیله یک سواب استریل مقداری ازترشحات‬
‫واژینال یا اورترال را بگیرید‪ .‬روی الم یک قطره سرم فیزیولوژی گذاشته و سواب را روی آن‬
‫قرار دهید‪ .‬پس از قرار دادن المل بادرشت نمایی ‪ ×10‬و ‪×40‬میکروسکوپ الم را بررسی کنید‬
‫تا تاژکداران متحرک را ببینید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آزمایش بر روی نمونه سانتریفیوژ شده‬
‫‪ -1‬اگر سواب درون سرم فیزیولوژی به آزمایشگاه ارسال شد مایع اضافی سواب را به وسیله‬
‫فشار دادن آن به کنار لوله بگیرید و سواب را دور بیندازید‪.‬‬
‫‪ -2‬لوله را به مدت ‪ 2‬دقیقه سانتریفیوژ کنید‪ .‬اگر سانتریفیوژ در دسترس نبود لوله را ‪ 10‬دقیقه‬
‫دریک محل ساکن قرار دهید تا مواد درون آن ته نشین شود‪.‬‬
‫‪ -3‬مایع رویی را به وسیله پیپت پاستور خارج کند‪.‬‬
‫‪ -4‬یک قطره از رسوب لوله را برداشته و رویالم قرار دهید‪.‬‬
‫‪ -5‬روی آن یک المل گذاشته و با عدسی ‪ ×10‬و ‪ ×40‬میکروسکوپ به جستجوی تاژکدار‬
‫متحرک بپردازید‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آزمایش هاي خون و نسج (‪)Blood & Tissue Examination‬‬
‫در خون به جستجوي عوامل مختلف انگلي مثل عامل ماالریا ‪ ،‬تریپانوزومیازیس و غیره مي‬
‫پردازیم‪.‬‬
‫رنگ آمیزي گسترش هاي خوني معمول ترین روشي است كه براي مطالعه انگل هاي خوني به‬
‫كار مي رود‪ .‬براي رنگ آمیزي گسترش ها بیشتر از رنگ هاي گروه رومانفسكي بخصوص‬
‫گیمسا استفاده مي شود‪ .‬هنگامي كه به تشخیص سریع نیاز باشد مي توان از رن فیلد (‪)feilds‬‬
‫استفاده كرد‪ .‬ضمن اینكه رنگ آمیزي دالفیلد هماتوكسیلین (‪)Delafield,s Haem atoxylin‬‬
‫براي تشخیص میكروفیالریا مناسب است‪.‬‬
‫براي بررسي نمونه هاي خون معموال از دو نوع گسترش ضخیم و نازك استفاده مي شود‪ .‬در‬
‫گسترش هاي ضخیم به جهت تراكم انگل شانس دیدن آن افزایش مي یابد ولي اصوال تشخیص‬
‫در این نوع گستره ها به آشنایي و تبحر بیشتري نیاز دارد‪ .‬لذا به افراد مبتدي توصیه مي شود‬
‫علیرغم تراكم كمتر انگل در گسترش هاي نازك در شروع كار میكروسكوژیك از این روش‬
‫استفاده كنند‪ .‬به تعبیري گسترش هاي ضخیم براي جستجوي اولیه انگل و گسترش هاي نازك‬
‫براي شناسایي مراحل و اشكال مختلف انگل مناسب است‪.‬‬
‫بهتر است كه گسترش هاي نازك و ضخیم را روي یك الم تهیه كنید‪.‬‬
‫گسترش هاي تهیه شده قبل از رنگ آمیزي باید كامال خشك شوند‪ .‬چنانچه گسترش ها به طور‬
‫جداگانه تهیه شود توصیه مي شود گسترش نازك را با روش گیمسا و گسترش ضخیم را با‬
‫روش فیلد رنگ آمیزي كنید‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تهیه گسترش هاي خوني (‪)Stained Blood Films‬‬
‫الف) جمع آوري نمونه ها‬
‫جمع آوري و كار با نمونه هاي خون باید با دقت و احتیاط كافي همراه باشد چون بسیاري از بیماري‬
‫هاي ویروسي‪ ،‬باكتریایي و انگلي به وسیله خون منتقل مي شود‪ .‬به خصوص باید مراقب ‪ HIV‬و‬
‫هپاتیت بود كه از این نظر كاركنان آزمایشگاه همیشه در معرض خطر هستند‪.‬‬
‫مواد و معرف هاي الزم جهت جمع آوري نمونه عبارتند از ‪:‬‬
‫الم و جاي قرار دادن الم‬
‫شیشه كوچك در پیچ دار ‪ 30‬تا ‪ 100‬میلي لیتري و داراي قطره چكان‬
‫استوانه اي مدرج ‪ 10‬و ‪ 25‬و ‪ 50‬میلي لیتري‬
‫پنس‬
‫گاز و النست استریل‬
‫میله شیشه اي‬
‫ظروف رنگ آمیزي‬
‫كاغذ خشك كن‬
‫الكل ‪( %70‬اتانول یا ایزوپروپانول)‬
‫بافر فسفات (معرف شماره ‪)1‬‬
‫ظرف داراي قطره چكان حاوي متانول‬
‫رنگ رقیق شده‬
‫گیمساي رقیق شده تنها براي ‪ 8‬ساعت مناسب است‪ .‬این گونه رنگ ها را فقط هنگام استفاده تهیه‬
‫كنید و در پایان روز دور بریزید‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪ ‬ب) روش كار‬
‫‪ ‬ب‪ )1-‬گسترش نازك (‪)Thin-Smear‬‬
‫‪ ‬گسترش نازك باید از یك الیه سلول هاي خوني (گلبول ها) تشكیل شود‪ .‬لذا باید یكنواخت و‬
‫غیرمتراكم و فاقد فضاي خالي باشد و انتهاي گسترش به شكل منحني یا نیم دایره باشد (شعله‬
‫شمعي) جهت برداشت خون از انگشت سبابه استفاده كرده (البته در نوزادان از پاشنه پا خون‬
‫گرفته مي شود) ابتدا سرانگشت را با الكل ‪ 70‬درجه خوب تمیز كنید آن را با گاز استریل ماساژ‬
‫داده تا خشك شود و بعد با النست (‪ )Lancet‬یك ضربه به نوك انگشت وارد كرده با كمي فشار‬
‫خون بیرون مي آید‪ .‬معموال قطره اول را پاك كرده ‪ ،‬قطره دوم را روي یك الم تمیز قرار دهید‬
‫(قطره كوچك باشد) الم را در یك دست گرفته و با دست دیگر المي را كه لبه آن كامال صاف‬
‫باشد جلوي الم حاویي قطره خون قرار داده و با زاویه ‪ 30-45‬درجه به قطره خون مماس كنید ‪،‬‬
‫تا خون در سراسر لبه الم پخش شود‪ .‬آنگاه با دقت و سرعت مناسب یكنواخت خون را در سطح‬
‫الم بگسترانید (پس از چندین بار تكرار مي توانید گسترش هاي مناسب تهیه كنید) الم را در‬
‫فضاي آزاد قرار داده تا خشك شود‪ .‬سپس آن را با متانول به مدت چند ثانیه فیكس كنید اگر زمان‬
‫فیكساسیون طوالني شود تشخیص دانه هاي شوفنر (‪ )schuffner,s Dots‬و ذرات مورر‬
‫(‪ )Murrer,s Dots‬مشكل مي شود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫گسترش ضخیم (‪)Thich-Smear‬‬
‫گسترش ضخیم معموال از ‪ 15-20‬الیه سلول هاي خوني تشكیل مي شود در نتیجه به علت دارا‬
‫بودن تعداد بیشتري از عناصر انگلي تشخیص را آسان تر مي كند براي تهیه گسترش ضخیم ‪3‬‬
‫قطره خون را در گوشه همان الم قبلي (گسترش نازك) قرار داده با گوشه الم با گوشه الم‬
‫دیگري آن را مخلوط كرده هم بزنید تا فیبرین ها جدا شود‪ .‬بدین ترتیب كه گوشه الم را داخل‬
‫قطره خون بطور دوراني و آرام حركت داده تا دایره اي به قطر ‪ 5/1‬سانتي متر ایجاد گردد این‬
‫زمان معموال ‪ 30‬ثانیه طول مي كشد‪.‬‬
‫پس از تهیه گسترش باید آن را در هوا خشك كرد‪ .‬گسترش ضخیم احتیاجي به فیكس كردن و‬
‫حرارت دادن ندارد‪ .‬چنانچه این گسترش فیكس شود دهموگلوبینیزاسیون‬
‫(‪ )Dehaemoglobinization‬صورت نمي گیرد و تشخیص عمال غیرممكن مي شود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫رنگ آمیزي گسترش هاي خون (‪)Blood Smear Staining‬‬
‫گسترش هاي خون را مي توان یك ساعت پس از تهیه كه كامال خشك شده اند رنگ آمیزي كرد‬
‫براي رنگ آمیزي از رنگ هاي گروه رومانفسكي استفاده مي كنند‪ .‬این رنگ ها شامل گیمسا ‪،‬‬
‫رایت ‪ ،‬فیلد‪ -‬دالفیلد و غیره مي باشد كه معموال جهت رنگ آمیزي انگل هاي خون در‬
‫آزمایشگاه ها بیشتر از رنگ گیمسا استفاده مي شود‪ .‬در رنگ آمیزي ‪ ،‬كیفیت رنگ ‪ ،‬تامپون‬
‫هاي رقیق كننده‪ ،‬تمیزي ظروف رنگ آمیزي والم ها حائز اهمیت فراواني است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬روش گیمسا (‪)Giemsa Staining‬‬
‫گیمسا بهترین روش رنگ آمیزي جهت انگل هاي خوني بخصوص عوامل ماالریا مي باشد ‪1-2‬‬
‫قطره محلول غلیظ گیمسا (معرف شماره ‪ )25‬را در یك میلي لیتر آب مقطر خنثي حل كرده ‪،‬‬
‫محلول فوق را به مدت ‪ 20-30‬دقیقه بر روي الم حاوي گسترش ضخیم و نازك ریخته‪ ،‬به گونه‬
‫اي كه حالت رنگین كمان در روي الم ظاهر شود‪ .‬پس از این مدت با آب مقطر خنثي شستشو‬
‫داده پس از خشك كردن با استفاده از ایمرسیون روغني ابژكتیو ‪ 100‬به جستجوي انگل‬
‫بپردازید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫كنترل كیفي آزمایش خون (‪)Quality Control for Blood Exam‬‬
‫براي حصول اطمینان از نتایج بدست آمده ‪ ،‬كاركنان آزمایشگاه باید به نكات زیر توجه داشته باشند ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬به هنگام نمونه گیري‬
‫وسایل و ابزار كار باید تمیز باشند‪ .‬الم ها نباید روغني‪ ،‬آلوده به ماده تمیز كننده‪ ،‬داراي اثر انگشت‪،‬‬
‫آشغال و یا گردوخاك باشند‪ .‬در غیر این صورت ممكن است گسترش به خوبي تهیه نشود و یا به طور‬
‫كامل رنگ نگیرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫النستي كه براي نمونه گیري از انگشت‪ ،‬شست پا یا گوش استفاده مي شود‪ .‬باید استریل باشد تا سبب‬
‫انتقال بیماري از یك فرد به فرد دیگر نشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ضربه اي كه با النست به انگشت و یا گوش زده مي شود باید شدت مناسبي داشته باشد تا خون مورد‬
‫نیاز براي تهیه گسترش فراهم شود‪ .‬براي تمیز كردن انگشت بهتر است به جاي پنبه از گاز استریل‬
‫استفاده كرد (ممكن است رشته هاي پنبه روي انگشت باقي مانده وارد گسترش شوند)‪ .‬قبل از ضربه‬
‫زدن با النست انگشت را باید كامال تمیز كرد تا قارچ ها و یا سایر آلوده كننده ها از بین بروند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫براي تهیه گسترش به شرط تهیه بالفاصله آن مي توان از خون وریدي استفاده كرد‪ .‬مواد ضد انعقاد‬
‫در چسبیدن خون به الم و رنگ آمیزي اختالل ایجاد مي كنند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬به هنگام تهیه گسترش گسترش ها را باید با غلظت مناسب تهیه كرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫غلظت گسترش باید به گونه اي باشد كه از پشت آن قادر باشید حروف چاپي را بخوانید‪ .‬اگر‬
‫گسترش خیلي ضخیم باشد ممكن است قسمتي از آن در طول رنگ آمیزي پاك شود و آن قسمت‬
‫از گسترش را از دست بدهید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اگر گسترش خیلي نازك باشد تراكم انگل كم بوده‪ ،‬لذا فاقد مزیت گسترش ضخیم مي باشد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬آماده سازي گسترش‬
‫گسترش ها را باید افقي قرار دهید تا خشك شوند و زمان نیز كافي باشد تا بهترین نتایج حاصل‬
‫شود‪ .‬اگر گسترش هاي ضخیم را تكان دهید و یا بطور مایل قرار دهید ممكن است خون به لبه‬
‫ي الم سرازیر شود و گسترش یكنواختي خود را از دست بدهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫توجه داشته باشید اگر گسترش ها به خوبي خشك نشوند به خوبي رنگ نمي گیرند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫هنگامي كه گسترش ها هنوز خشك نشده اند باید آنها را در مكاني دور از گردوخاك ‪ ،‬قارچ‪،‬‬
‫مگس و سایر حشرات قرار دهید تا در تشخیص سبب اشكال نشده و آسیب نبیند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫گسترش هاي نازك را باید قبل از رنگ آمیزي با متانول فیكس كنید تا گلبول قرمز لیز نشوند‪.‬‬
‫متانول باید خالص و فاقد رطوبت باشد‪ ،‬در غیر این صورت ممكن است گلبول هاي قرمز‬
‫تخریب شده و رنگ آمیزي به خوبي انجام نشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫گسترش هاي ضخیم را نباید فیكس كنید و مراقب باشید متانول به آن نرسد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫در بطري رنگ ذخیره گیمسا باید كامال بسته باشد و دور از نور خورشید نگهداري شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اگر رطوبت وارد رنگ شود ممكن است رنگ كیفیت خود را از دست بدهد‪ .‬توصیه مي شود‬
‫براي استفاده قسمتي از رنگ ذخیره را در یك بطري خشك و تمیز بریزید‪ .‬این كار سبب حفظ‬
‫مابقي رنگ ذخیره از رطوبت و آشغال مي شود‪ .‬از قرار دادن پیپت مرطوب درون بطري‬
‫رنگ ذخیره جدا خودداري كنید‪ .‬رنگ گیمساي رقیق شده حدود ‪ 8‬ساعت براي استفاده مناسب‬
‫است‪ .‬بنابراین رنگ را در همان روزي كه استفاده مي شود‪ ،‬رقیق كنید‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش هاي تشخیص كاالزار (‪)Special Techniques for Kalazar‬‬
‫‪‬‬
‫در لیشمانیوز احشایي باید به دنبال اشكال آماستیگوتي در مغز استخوان‪ ،‬گره هاي لنفاوي و‬
‫آسپیره هاي طحالي بود البته گاهي اوقات مي توان لكوسیت هاي آلوده را در الیه بافي كوت‬
‫(‪ )Buffy Coat layer‬لوله میكروهماتوكریت مشاهده كرد‪ .‬انگل ها را از آسپیره هاي طحال‬
‫(‪ %98‬موارد مثبت) مغز استخوان (‪ 54-%86‬موارد مثبت) و گره هاي لنفاوي (‪ %64‬موارد‬
‫مثبت) گزارش مي كنند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پونكسیون طحال اولین اقدام تشخیصي است ولي زماني كه طحال كوچك نرم و غیرقابل لمس‬
‫باشد آسپیراسیون مغز استخوان و سپس غدد لنفاوي توصیه مي شود‪ .‬از مواد برداشت شده هم‬
‫مي توان گسترش ضخیم تهیه كرد و هم آن را كشت داد‪ .‬محیط كشت هاي مورد استفاده محیط‬
‫غني (‪ N N N )Novy-Nicolle-M,cNeal‬و محیط مغذي اشنایدر مي باشد‪ .‬گسترش هاي‬
‫تهیه شده را مي توان با روش هاي گیمسا رنگ آمیزي نمود ‪.‬روش هاي سرولوژیك نیز در‬
‫تشخیص كاالزار كاربرد فراواني دارند و امروزه در بعضي مراكز كشور انجام مي شود‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫روش هاي االیزا (‪ )ELISA‬و ایمونوفلورسانس غیرمستقیم (‪ )IFAT‬و آگلوتیناسیون (‪)DAT‬‬
‫بیشترین كاربرد را در تشخیص سرواپیدمیولوژیك دارند‪ .‬روش ‪ IFAT‬روش اختصاصي و‬
‫ویژگي نسبتا باالیي دارد و آزمایش ‪ ELISA‬روي معتبر و داراي حساسیت خوبي است‪ .‬ولي‬
‫بهترین روش در دسترس و حساس كه همخواني زیادي با عالئم بالیني دارد روش ‪ DAT‬مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله‬
‫بوسیله ناقلین‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫كشت لیشمانیا در محیط ‪N.N.N‬‬
‫گاهي اوقات كشت عوامل لیشمانیا الزم مي آید كه در این صورت نمونه هاي اطراف‬
‫زخم را در شرایط استریل كشت مي دهند‪.‬‬
‫بهترین محیط كشت‪ ،‬محیط ‪ (Nicol,Novy,M ,cNeal) N N N‬مي باشد‪.‬‬
‫پس از آماده نمودن محیط كشت نمونه برداشته شده را در شرایط استریل در قسمت مایع‬
‫محیط كشت قرار داده در حرارت ‪ 22‬تا ‪ 24‬درجه به مدت ‪ 48‬تا ‪ 72‬ساعت بگذارید‬
‫پس از انقضاي مدت مذكور قطره اي از مایع محیط كشت را برداشته زیر میكروسكوپ‬
‫مطالعه كنید‪.‬‬
‫اشكال لپتومونایي انگل به صورت فعال و متحرك مشاهده مي گردند انگل ها را تا ‪20‬‬
‫روز بدین ترتیب مي توان نگهداري كرد‪ .‬ولي بهترین روش نگهداري انگل لیشمانیا‬
‫تلقیح آن به حیوان حساس آزمایشگاهي است كه در این رابطه مي توان از موش هاي‬
‫سوري و هامستر استفاده كرد‪.‬‬
‫دکتر میترا صالحی‪ -‬مرکز تحقیقات بیماریهای منتقله بوسیله ناقلین‬