اصول بهداشت محیط بیمارستان
Download
Report
Transcript اصول بهداشت محیط بیمارستان
محيط در بيمارستان نقش مهمي در ايجاد عفونت هاي بيمارستان مرتبط
بازي مي كند .محيط بيمارستان شامل اجز ا زيادي مي باشد .بسياري از
اين اجزاء تاثير مستقيم در عفونت هاي بيمارستان دارند كه شامل طراحي
بخش ها و تسهيالت اتاق عمل ،كيفيت هوا ،تامين آب ،غذا ،مواد زائد و
رختشويخانه مي باشد.
برخي فعاليت هاي خدماتي ( نظير جارو كردن ،استفاده از تي ( زمين
شوي )يا پارچه خشك يا تكان دادن ملحفه ) مي تواند ذرات را به صورت
آئروسل درآورده كه ممكن است حاوي ميكروارگانيسم باشند .بنابراين تي
يا زمين شوي مرطوب ترجيح داده مي شود.
تعداد ارگانيسم هاي موجود در هواي اتاق به تعداد افراد ساكن در اتاق
مقدار فعاليت آنها و جبران تبادل هوا بستگي دارد.
تميز كردن و ضد عفوني كردن نواحي و مناطقي كه بيماران حضور
دارند و بستري اند بايد در سكوت كامل و بدون سر و صدا و ايجاد
مزاحمت باشد .انجام كار در سكوت كامل با حداقل مزاحمت انجام شده و
پرسنل خدمات ملزم به اداي احترام به بيماران هستند ولي نبايد با آنها
صحبت و گفتگو كنند.
فهرست تعداد دفعات تميز كاري نواحي و مناطق مختلف بيمارستان
براي مثال تعداد دفعات تي كشيدن كف اتاق ها و راهروها در روز و يا
دفعات تميز كردن در و پنجره ها در هفته در داخل تي شو ها نصب شود.
كاركنان هر واحد موظف به نظافت همان واحد هستند.
نقل و انتقال ،بازآرايي اسباب و اثاثيه و وسايل سنگين در بيمارستان
بدون سر و صدا و ايجاد مزاحمت انجام شود.
تمام مواد ضد عفوني و پاكيزه كننده بايد به طور صحيح عالمت گذاري
شده ونام محصول و چگونگي استفاده از آن بر روي برچسب درج گردد.
اتاق هاي تي شو بايد كامالً تميز و داراي نظم و ترتيب قابل مشاهده باشند
برس ،تي ،سطل هاي تي شو ،جاروهاي دسته بلند و كوتاه و ساير لوازم
مورد نياز خدمات بايد هميشه تميز بوده و عاري ازهرگونه آلودگي باشند
كف تمامي اتاق ها ،راهرو هاي اصلي و فرعي ،سرويس هاي بهداشتي،
آسانسورها ،تي شوها و راه پله هابه گونه اي تميز شوند كه جرم يا آلودگي
در گوشه و كنار آنها مشاهده نشود.
تمام تجهيزات و سطوح محيطي ساختمان تميز شده و پاكيزگي آنها مشخص
باشد.
هنگام نظافت لباس ها تميز و سر و وضع مناسب باشد
هر يك از پرسنل خدمات بايد 2جفت دستكش داشته باشند يك جفت براي نظافت وسايل و
مكان هايي كه آلودگي بيشتر دارند مانند سرويس هاي بهداشتي ،ديوارها و يك جفت
براي نظافت وسايلي كه آلودگي كمتري دارند ماننديخچال ها ،الكرها ،كمد ها و نظافت
را از وسايلي كه آلودگي كمتري دارند مثال يخچال شروع و با آلوده ترين قسمت ها
مانند سرويس هاي بهداشتي به اتمام رسانيده و در آخر از باالي اتاق تي كشيده و از اتاق
خارج شوند.
در ابتداي شيفت كاري نظافت روتين شامل نظافت سرويس هاي بهداشتي ،الكرها،
كمد ها ،يخچال ها ،سطل هاي زباله و تي كشيدن را انجام داده و در ساعات آخر در
هر روز يك اتاق نظافت كلي شامل نظافت ديوارها از زير سقف ،تلويزيون ،در،
شيشه و پنچره ،صندلي همراه ،تخت بيمار ،سرويس هاي بهداشتي از زير سقف و
جرم گيري قسمت هايي كه با شست شوي روزانه تميز و براق نمي شوند،
شستشوي الكرها و كمدهاي كنار تخت ها در داخل سرويس بهداشتي انجام
شود.
الزم به ذکراست رعايت حفاظت فردی پوشيدن پيشبند ودستکش و چکمه
,ماسک رعايت شود
در اين صورت تمام قسمتهاي بخش در طول يك ماه واشينگ شده و هميشه
تميز هستند.
كف اتاق ها بايد با آب و پودر شوينده شسته شده و هفته اي يك بار و به
محض مشاهده آلودگي با محلول هاي آب ژاول يا پركلرين ضد عفوني
شوند.
قبل از ضد عفوني حتما ً بايد كف بخش ها با آب و مواد شوينده تميز شده باشند.
محلول آب و مواد ضد عفوني كننده بايد تميز و شفاف باشند و به محض
كدر شدن بايد تعويض شود.
اتاق هاي ايزوله بايد جداگانه نظافت و ضد عفوني شوند و محلول هاي
استفاده شده در اتاق هاي ايزوله نبايد براي قسمت هاي ديگر بخش استفاده
شود
بعد از اتمام نظافت روزانه و يا ضد عفوني حتما ً تي شوها و تي ها شسته شده و در
مكان مناسبي براي خشك شدن نگهداري شوند.
تي هاي آلوده به خون يا مخاط را به هيچ عنوان داخل تي شو فرو نبريد .در اين
مواقع تي راداخل تي شوي ثابت گذاشته ابتدا با آب و سپس با مواد ضد عفوني كننده
مانند آب ژاول ،وايتكس پركلرين و يا مواد ضدعفوني كننده ديگر تميز كرده و بعد
از آب گيري كف را با آن تميز يا ضد عفوني كنيد.
بعد از اتمام نظافت يا ضد عفوني هر قسمت يكبار تي را با محلول مواد شوينده يا
ضد عفوني كننده آغشته نموده با اين كارهميشه گوشه هاي ديوار تميز خواهد بود.
حتي االمكان از تماس تي با وسايل داخل اتاق خودداري كنيد .براي اين كار ابتدا
وسايل قابل حمل يا چرخدار خود را به يكسمت اتاق برده ،كف را تميز يا ضد
عفوني كرده و آنها را در جاي خود قرار دهيد.
پاشيده شدن خون و مواد آلوده بدن در محيط
دليل احتمال آلودگي به دنبال ريخته شدن موادي مانند ادرار يا غذا ،پاك
كردن آن محل با آب و يك ماده دترجنت معموال كافي است ولي اگر
ترشحات ،حاوي ارگانيسم هاي بالقوه خطرناك باشند بايد از يك ماده گند
زدا استفاده كرد.
براي پاك كردن ترشحاتي كه از آلودگي آنها مطمئن هستيم بايد هميشه
دستكش يك بار مصرف پوشيد و اگر خطر آلودگي لباس نيز وجود دارد
بايستي از آپرون پالستيكي ( يك بار مصرف ) استفاده گردد.
در صورت پاشيده شدن خون ومايعات آلوده به خون در محيط (به
عوامل بيماري زا منتقله از راه خون مانند HIVو)..
توصيه مي شود كه :
-1دستكش و در صورت لزوم ساير محافظ ها پوشيده شود.
-2خون ومواد آلوده با حوله يك بار مصرف جمع آوري و پاك شود (.حوله
يك بار مصرف به دستمال كاغذي و يا ساخته شده از الياف پنبه گفته مي
شود كه فقط يك بار مورد استفاده قرار گرفته و سپس همانند ديگر زباله ها
از بين مي رود)
-3محل مورد نظر با آب و دترجنت (صابون ) شسته شود.
-4با محلول هيپوكلريت سديم ( آب ژاول خانگي ،وايتكس ) گندزدايي
شود .اگر سطح آلوده شده صاف باشد از رقت10000 (% 1كلر قابل
دسترس دارد) و در صورت داشتن خلل و فرج از رقت1000 (% 10
PPMكلر قابل دسترس دارد) ماده گندزدا استفاده مي شود
در صورتي كه مقدار زياد خون يا مايعات آلوده به خون در محيط
ريخته شده )بيشتر از 30سي سي (يا اگر خون و ساير مايعات ،محتوي
شيشه شكسته با اشيا ء نوك تيز باشند بايد:
-1حوله يك بار مصرف روي آن پهن نمود و موضع را پوشاند.
-2روي آن محلول هيپوكليريت سديم با رقت 10 %ريخت و حداقل 10
دقيقه صبر كرد
-3با حوله يك بار مصرف آن را جمع كرد.
-4با آب و دترجنت محل را پاك و تميز نمود.
-5با محلول هيپوكلريت سديم ( آب ژاول ) گندزدايي انجام شود(مانند شرح
قبلي)
ساير سطوح :
روي كمدها بايد روزانه با يك محلول دترجنت تازه تهيه شده و دستمال
يك بار مصرف پا ك شود .در صورت لزوم بايستي ساير اثاثيه نيز به
همين روش پاك شوند .قفسه ها و طاقچه ها بايد به طور مرتب بادستمال
مرطوب گردگيری واگرگردوخاک روی ان تجمع می يابد مدت زمان
نظافت نزديکتر شود.
توجه :نيازي به گندزدايي اين سطوح نمي باشد مگر اينكه با مايعات
عفوني بدن و ساير مواد بالقوه عفوني آلوده شده باشند.
سينکها و محل شستن دست ها :
محل شستشوي دستها بايستي حداقل بصورت روزانه توسط پرسنل خدمات تميز
گردد .استفاده از مواد دترجنت براي نظافت روتين كافيست ضمناًدر هنگام شستشو
كليه شير آالت و اتصاالت نيز بايستي شستشو شود( طبق بررسي هاي انجام شده
محل خروج آب از شير بيشترين آلودگي را نسبت به سودومونا داشته)
در مواردي كه بيمار عفوني يا مبتال به ارگانيسم هاي مقاوم و يا ارگانيسم هاي
مشكل زا باشد ،بايستي از ماده ضدعفوني كننده استفاده شود ،ماده ضد عفوني
مناسب همان هيپوكلريت سديم 5/. %مي باشد.
در مواردي كه احتمال آسيب رساندن به سطوح در اثر استفاده از هيپوكلريت
سديم وجود دارددر سينگ هاي مخصوص شستشوي دست نبايد سوراخ آنها با
درپوش بسته شوند.
حمام :
از حمام جهت مقاصد بهداشتي )بيماران ،پرسنل (يا مقاصد خاص شتستشو )مثل :
سوختگيها ،بيماريهاي پوست ،بازتواني و فيزيوتراپي در استخرهاي شنا وسنگ شكن)
استفاده ميگردد.
عامل اصلي عفونت در حمام ها ،پسودوموناس آئروجينوزاو پاتوژنها )لژيونالو
عفونتهاي انگلي عفونتهاي قارچي می با شد براي پاك كردن به طور روزانه ،استفاده از
يك ماده دترجنت كافي است .بعدازاستحمام بيماران عفوني يا قبل از استحمام بيماراني كه
زخم باز دارند بايد حمام را گندزدايي نمود كه براي اين كار ازتركيبات كلر دار كه
خاصيت خورندگي نداشته باشد مي توان استفاده نمود.
مي توان از يك برس نايلوني ( كه سريعا خشك شود (براي پاك كردن حمام استفاده
كرد .از زمين شوي پنبه اي جاذب ( تي ( يا برس هاس مويي و كركي نبايد استفاده كرد.
بعد از استحمام بيماران عفوني يا قبل ا استحمام بيماراني كه زخم باز دارند ،بايد حمام
را گندزدايي كرد.
براي اينكار از تركيبات كلر دار مي توان استفاده نمود .
دستورالعمل شستشوی پرده ها :
شستشوي پرده هاي هر بخش بر حسب نوع آن متفاوت است .شستشوي
پرده هاي پارچه اي معموالً هر سه ماه يكبار با آب دت رجنت كافي است و
شستشوي پرده هاي كركره هر دو هفته يكبار با يك دستمال محتوي
دترجنت گرد و غبار آن برطرف شود و هر سه ماه يكبار بطور كامل با
آب و دترجنت شسته شود و سپس نصب شوند.
در صورت آلوده شدن پرده ها با ترشحات عفوني بيماران بايد گندزدايي
نيز انجام گيرد
نظافت يخچال:
يخچالها بايد بصورت هفتگي تميز شوند و بايد دقت شود از گذاشتن
پالستيك سياه داخل يخچال خودداري شود .
پارچه مورد استفاده جهت نظافت يخچال بايد از وسايل نظافت ساير
قسمتها مجزا باشد.
نظافت قاب عکس ها و تلويزيون
با دستمال مرطوب به صورت هفتگي گردگيري شود.
دستورالعمل شستشوی سطل های زباله
در پايان هر شيفت كاري كه زباله ها تخليه مي شود بايستي سطلهاي زباله با آب داغ و دترجنت ( مواد پاك كننده ) شستشو
شود و به صورت وارونه نگهداري شود تا خشك شود و سپس كيسه زباله جديد با رنگ مناسب كشيده شود.
دستورالعمل استفاده از صابون مايع :
در صورتي كه هنگام استفاده از صابون مايع اطراف ظرف دستشويي آلوده
به قطرات صابون گرديد ،صابون هاي اضافي پاك گردد.
بايد روزانه تميز و پس از اتمام صابون موجود در ظرف صابون مايع ،از
پركردن مجدد آن خودداري كرده و حتما ً پس از شستشو و خشك كردن
ظرف ،اقدام به پر كردن آن نمائيد باقي ماندن آلودگي ها در اطراف ظرف
مزبور و يا پر كردن مجدد آن ،بدون شستشو و خشك نمودن ،باعث رشد
باكتري هاي بيمارستاني در صابون مايع مي شود.
شستشو و ضد عفوني ظرف ادرار ( يورين باتل )
براي شستشو و ضد عفوني اين ظروف استفاده از دستگاه شستشو و ضد
عفوني كننده همراه با حرارت اكيداً توصيه ميشود .
ظروف ادراري كه با حرارت ضد عفوني نشده باشند حتما ً بايستي بعنوان
ظروف آلوده تلقي گردند و دستها پس از تماس با آن حتما ً شسته شود 0
در بيمارستان كه لگن شوي نيست لوله ها در پايان هر شيفت در محلول
وايتكس 1/10ضد عفوني شود و در قفسه مخصوص قرار داد تا خشك شود و
ضمنا ً هنگام تحويل لوله و لگن از انبار به بخش پشت آن تاريخ زده شود و بعد
از يك هفته از رده خارج شود
شستشو و ضد عفوني بدپن ( لگن )
براي جلوگيري از انتقال عفونت پس از استفاده و يا جابحايي بدپن
( لگن ) حتما ً بايستي دست ها شسته شوند حتي اگر ظرف مورد
نظر ظاهراً تميز باشد .لگن ها بايستي در ماشين شستشوي لگن
شستشو و ضد عفوني گردد .ضد عفوني توسط حرارت بايستي با
رسيدن به درجه حرارت 90درجه سانتيگراد و باقي ماندن در اين
درجه حرارت براي حداقل زمان ( يك دقيقه ) انجام پذيرد .اين
سيكل بايستي به صورت منظم چك شده و از رسيدن به اين درجه
اطمينان حاصل گردد .در صورت خرابي يا عدم وجود دستگاه
شستشو در بخش بصورت جايگزين مي توان از محلول
هيپوكلريت سديم % 10استفاده نمود.
دستورالعمل استفاده از تی ها
وسايل مربوط به نظافت از قبيل سطل ها ،نخ تي بايد بصورت خشك و
در محل مناسب نگهداري شود .تي ها بايد هميشه آويزان باشند و در
صورت امكان در هواي آزاد نگهداري شوند.
خشك نمودن وسايل تميز كننده زمين الزم بوده زيرا براحتي با باسيل
هاي گرم منفي آلوده مي شوند و آلودگي بصورت موقت به سطح زمين
منتقل مي شود.
بهتر است در هر بخش تي ها با سه نوع رنگ دسته مشخص مي شوند:
-1سفيد ( اتاقهاي پرسنل (
2-سبز يا آبي )اتاقهاي بيماران و راهرو )
-3زرد )اتاق ايزوله (
نخ تي هر 15روز يكبار بايد تعويض شوند
شستشوي روزانه با دستگاه سيار
يك مخزن را با آب و پودر شوينده و مخزن ديگر را
با آب تميز پر كنيد سپس تي كثيف را داخل مخزن
آب تميز فروبرده ،آب گيري كرده و بعد مجدداً داخل
مخزن آب و مواد شوينده فرو برده ،آبگيري نموده و
كف را تميز كنيد.
ضد عفوني كف با استفاده از تي شوي سيار
ضد عفوني كف بخش ها روزانه يك بار و يا به محض مشاهده آلودگي و بعد از نظافت روزانه
( شستشوي كف با آب وپودر شوينده ) انجام مي شود.
روش كار :يك مخزن را با آب و مواد ضد عفوني و مخزن ديگر را با آب تميز پر كنيد .تي تميز
را داخل محلول ضد عفوني كننده فرو برده ،آبگيري نموده و نيمي از كف اتاق را تميز كنيد 0
سپس تي كثيف را داخل مخزن آب تميزفروبرده ،آبگيري كرده و داخل مخزن حاوي محلول ضد
عفوني كننده فرو برده ،آبگيري نموده و نيم ديگر كف اتاق راتميز كنيد.
وسايلي از قبيل سطل ها و نخ تي بايد بصورت خشك و در محل مناسب نگهداري شود 0تي ها بايد
هميشه آويزان باشند.
و در صورت امكان در هواي آزاد نگهداري شوند 0خشك نمودن وسايل تميز كننده زمين الزم بوده
زيرا به راحتي با باسيل هاي گرم منفي آلوده مي شوند ولي اين آلودگي بصورت موقت به سطح
زمين منتقل شده و مشكل جدي ايجاد نمي كند.
نخ تي هر 15روز يكبار بايد تعويض شوند 0سطوح كف زمين بصورت مارپبچي تي كشي شود.
نظافت انبار:انبارها بايد هر هفته با دستمال مرطوب گردگيري شود و از
گذاشتن كارتن در انبار جداً خودداري شود.
نظافت تلفن :در پايان هر روز با الكل % 70ضد عفوني شود.
نظافت ماشين هاي شيو :معموالً از نوع يكبار مصرف هستند ولي هنگام
استفاده از دستگاه ماشين موزر پس از جداكردن قطعات آن و تميز كردن موهاي
آن با اسپري سوالرسيت ضد عفوني شود.
نظافت ترالي پانسمان و دارو :قبل از انجام كار و پايان هر شيفت كاري
بايستي روي ترالي با الكل % 70ضد عفوني شود و اگر آلودگي روي ترالي
باشد ابتدا آن را پاك كرده و سپس با الكل ضد عفوني شود .دقت شود پايه و
چرخ هاي ترالي بايد روزانه با دستمال جداگانه تميز شود.
لوله تراشه از نوع يكبار مصرف باشد.
فيلترها از نوع يكبار مصرف باشد و بعد از گذشت مدت زمان مصرف آن تعويض
گردند.
نظافت دستگاه فشار سنج و گوشي
گوشي فشارسنج بايد با الكل % 70ضدعفوني شود.
كاف دستگاه فشارسنج در صورت آلودگي بايد خارج و
شسته شود.
مراحل شستشوي ست هاي پانسمان
هنگام انجام كار حتمأ از وسايل حفاظتي ( دستكش دو اليه كارگري ،عينك
محافظ چشم ،چكمه ساقه بلند ،گان و روي آن پيشبند ضدآب قابل شستشو و
ماسك استفاده شود و روند كار به صورت زير:
-1وسايل ابتدا با آب سرد و برس كامأل تميز شوند.
-2سپس با آب و مايع صابون به خوبي شسته شوند و مجددأ به خوبي آبكشي
شوند.
-3پس از آن در محلول ضدعفوني كننده به مدت 20-15دقيقه غوطه ور شوند
و سپس كامأل آبكشي شوند
-4پس از آخرين آبكشي جهت آبگيري داخل سبدهاي فلزي قرار داده شوند.
-5پس از خشك شدن كامل داخل سبدهاي مخصوص تحويل استريليزاسيون
مركزي شوند.
-6ست هاي پانسمان و ساير وسايل استريل بخش داراي تاريخ باشند و دقت
شود كه ست ها و وسايل استريلي كه در كاغذ گراف قرار دارند - 48
72ساعت و ست ها و ،وسايل پاك شده در پارچه هاي دو اليه 10-7روز
قابل استفاده مي باشند در صورت عدم استفاده و سر رسيدن تاريخ انقضاء
لطفأ جهت استريل سازي مركز CSRمجدد به فرستاده شود.
ساير نكات مهمي كه بايد رعايت شود:
سرم هاي نرمال سالين استريلي كه جهت رقيق سازي دارو يا ساكشن
استفاده مي شوند حتمأ در همان روز مصرف شوندو تاريخ داشته باشند و
در حين استفاده داراي سرپوش باشند و سيستم به صورت بسته باشد.
تاريخ باز شدن درب بطري مواد ضدعفوني كننده حتمأ روي آن درج
شود و دقت شود كه دو هفته پس از آن تاريخ غير قابل استفاده مي باشند.
داخل و سطح الكر بيماران و ترالي كد و سطوح كليه دستگاه ها و دستگاه
نوار قلب روزانه ابتدا گردگيري و سپس بااسپري مخصوص گندزدائي
شود .
لطفأ كليه رابط ها و ماسك هاي متصل به آمبوبگ ها پس از جداسازي از
آمبوبگ و فلومتر هاي اكسيژن و باتل هاي ساكشن و تيغه هاي
الرنگوسكوپ بالفاصله پس از استفاده و در صورت عدم استفاده هفته اي
دو بار ابتدا به خوبي با آب ومايع صابون شستشو داده شده سپس به مدت
15تا 20دقيقه در محلول گندزداي مناسب غوطه ور سازي شده سپس
آبكشيده پس از خشك شدن در جاي خود جهت استفاده بعدي قرار داده شوند
و سطوح خارجي آمبوبگ ها نيز پس ازگندزدائي رابط ها و ماسك متصل
به آمبوبگ با اسپري مخصوص حتمأ گندزدائي شود
فلومترهاي اكسيژني كه استفاده نمي شوند فاقد آب باشند.
كليه سرپرستاران بخش ها و مسئولين واحدها مسئول مديريت
پسماند بخش و واحد خود مي باشند و ملزم به رعايت
تفكيك زباله هاي عفوني از غير عفوني در هر بخش به درستي انجام
شود.
هيچ كيسه محتوي زباله نبايد بدون داشتن برچسب و تعيين نوع محتواي
كيسه از بخش خارج شود.
روي كيسه هاي زرد و مشكي حاوي زباله برچسب مخصوص تحت
عنوان نام بخش ،تاريخ توليد ،نوع زباله نوشته شود و براي انتقال به
اتاقك زباله آماده شود.
کاربرد مواد گندزد و ضد عفونی کننده
-1بهداشت محیط بیمارستان و مراکز درمانی
ابزارآالت جراحي وديگر وسايل وملزومات مورد استفاده دراقدامات بهداشتي ـ درماني وآماده
سازي مجدد اين ابزارآالت وتجهيزات ،گندزدایی سطوح ،ضدعفونی دست جراحان و ...
-2گندزدایی آب آشامیدنی و استخر های شنا :
استفاده از کلر و ترکیبات کلره ،ازن و ....در گندزدایی آب آشامیدنی
-3گندزدایی سبزی و میوجات در منازل :استفاده از ترکیبات کلره ،یون نقره و ...
-4استفاده از گندزداهها در دیگر اماکن عمومی و .......
تعاريف کليدی
زدودن تمام مواد خارجي از روي اشياء كه بطور معمول بصورت فيزيكي و با
استفاده از آب ،صابون مايع ،دترجنت يا محصوالت آنزيمي انجام مي شود .
حذف تعداد زياد يا همه ميكروارگانيسم هاي پاتوژني كه بر روي اشياء بيجان
وجود دارند بجز اسپور باكتريها
حذف يا نابودي كامل تمام انواع ميكروبها منجمله اسپور باكتريها
تركيباتي كه براي سطوح و اشياء بيجان بكار رفته و منجر به
گندزدائي مي شوند.
پاکسازی يا تميز کردن
cleaning
گندزدايی
Disinfection
سترون سازی
Strilization
ماده گندزدا
Disinfectant
ماده بكار رفته ومنجر به كاهش ميكروارگانيسمهاي موجود زمينه اي مي
شود.
ماده اي كه بازدارنده فعاليت ارگانيسم هااز روي بافت هاي زنده است.
تركيباتي كه هم بر روي موجودات زنده و هم اشياء بيجان اثر
مي كنند.
ماده ضدعفونی کننده
آنتی سپتيک
Antiseptic
ژرميسيد
.1غلظت ضدعفونی کننده و گندزداها
انتخاب رقت ،متناسب با هدف ضدعفونی
ضدعفونی کننده ها در غلظت های بیشتر مؤثرترند .اما مخاطرات آنها نيز افزایش می یابد.
.2روش های مورد استفاده
استفاده از برس
اسپری
غوطه ور کردن لوازم در ضدعفونی کننده
گازدهی
.3زمان تماس یا اثرگذاری ضدعفونی کننده و گندزداها
ضدعفونی کننده ها از نظر مدت زمان مورد نیاز جهت اثر گذاری بسیار متغيراند.
محل های مورد نظر میبایست به طور کامل با ضدعفونی کننده پوشیده شود تا از خشک
شدگی زودهنگام جلوگيری به عمل آید.
گندزداها میبایست حداقل به مقدار 10دقیقه روی سطوح باقی بماند.
.4پایداری و ذخيره سازی ضدعفونی کننده ها
بعض ی از ضدعفونی کننده ها به نور و گرما حساس اند.
ترکیبات معدنی کلر در مقابل تابش نور اثر خود رو از دست می دهند
.5اقدامات احتياطی به منظور ايجاد ايمنی:
رعايت ايمنی کامل پرسنل با استفاده از لوازم حفاظت شخصی
رعايت اصول ذخيره سازی مناسب
ايجاد آمادگی در نحوه صحيح مخلوط کردن ضدعفونی کننده ها و روشهای کاربردی آنها
هزينه و مالحظات اقتصادی به هنگام انتخاب ضدعفونی کننده ها
.6هدف از برنامه ضدعفونی و گندزدایی:
پيشگيری از بروز يک بيماری عفونی يا کنترل بيماری
.7ميزان مواد آلی:
برداشت و پاکسازی تمامی مواد آلی قبل از ضدعفونی بسيار مهم است.
مقدار مواد آلی موجود روی کارائی يک برنامه ضدعفونی مؤثر است.
بعضی از ضدعفونی کننده ها در حضور مواد آلی اثر آنها کاهش می
يابد(.فنل ها)
.8وضعيت توپوگرافی سطوح:
سطوح ايده آل برای ضدعفونی سطوح صاف ميباشند.
سطوح متخلخل ،ناصاف به خصوص سطوح چوبی و خاکی ميتوانند
اجرام را در خود نگه دارند.
.12ارزش و بهاء لوازم و تجهيزاتی که میبایست ضدعفونی شوند.
.13بهداشت ،ایمنی و محیط زیست
برخی از آنها برای بهداشت انسان و دام مخاطرات جدی دارند.
عوامل محیطی نظير هدایت جریان آب به داخل نهرها و رودخانه ها میبایست در
انتخاب ضدعفونی کننده در نظر گرفته شود.
خیلی از مواد به عنوان تهدیدکنندگان گیاهان و زندگی آبزی شناخته شده اند.
.9درجه حرارت:
بيشتر ضدعفونی کننده ها بهترين اثر خود را در 20درجه سانتيگراد
دارند.
افزايش دما ميتواند زمان تماس ضدعفونی کننده ها را کاهش دهد.
درجه حرارتهای پائين ممکن است اثربخشی اين مواد را کاهش دهد.
.10سختی آب:
سختی آب ميتواند ضدعفونی کننده های خاصی را غير فعال ويا کارائی
آنها را کاهش دهد(فنل ها)
:PH .11
فعاليت برخی از ضدعفونی کننده ها تحت تأثير PHقرار دارند.
گلوتارآلدئيد در 7> PHو ترکيبات چهارتايی آمونيوم در 9-10 PH
مؤثراند.
مراحل اصلي آماده سازي
1ـ رفع آلودگي
2ـ تميز كردن (پاكسازي )
3ـ سترون سازي يا گندزدايي سطح باال
مرحله اول :رفع آلودگي
ا
وسايل و ابزاري را كه احتماال با خون يا ديگر مايعات و ترشحات
بدن تماس داشته اند ،بالفاصله پس از استفاده ،بمدت 10دقيقه
در محلول کلر 0/5درصد قراردهيد ،اين اقدام ويروسهاي H.I.V
,H.B.Vرا غير فعال و اطمينان تماس با اين ابزار را درپرسنلي كه
در مرحله بعدي(پاكسازي يا تميز كردن) با آنها سرو كار دارند
،افزايش مي دهد.
سازمان بهداشت جهاني ) (W.H.Oمحلول كلر 0/5 %را براي رفع
آلودگي وسايل قبل از تميز كردن توصيه مي كند.
اين مرحله ،درآماده سازي تجهيزات و وسايل مطمئن و فاقد آلودگي ،مرحله اي
بسيار مهم است.
ميكروارگانيسم ها مي توانند در بقاياي خشك شده مواد ارگانيك) مثل خون
،مايعات وترشحات بدن) باقي مانده ودر معرض اثرات مرحله سوم آماده سازي )
استريليزاسيون و (HLDقرارنگيرند،
ضمن آنكه مواد ارگانيك مي توانند بطور نسبي گندزداها را غير فعال يا كم اثر
نمايند،بنابراين ابزار وتجهيزات را دراين مرحله بوسيله شستشو با آب وصابون
ا
مايع يا دترجنت ،بطور فيزيكي كامال از مواد ارگانيكي بزداييد.
موارد استفاده ست شوی :
ابزار جراحی ابزار مورد استفاده در بخش هایمراقبت های ویژه
وسایل مورد استفاده در بیهوش یست ها و ابزارهای مختلف دندانپزشکی تجهيزات آندوسکوپی کفش و دمپایی مورد استفاده در اتاق عمل -وسایل شیشه ای مورد استفاده در آزمایشگاه
روشهای سترون سازی
www.hospitalhealth.blogfa.com
حرارت خشك يا فور
موادشيميايی سترون کننده
گاز پالسما
48
حرارت مرطوب (اتوكالو)
اتيلن اكسايد
كمي كالو
www.hospitalhealth.blogfa.com
49
www.hospitalhealth.blogfa.com
ویژگیهای یک ماده
گندزدای مناسب
• گستره اثر وسيع داشته باشد.
• در آب محلول باشد.
• براي پوست ،چشم و تنفس محرك نباشد.
• ارگانيسم ها به آن مقاوم نباشند.
• باعث خورندگي فلزات نشود .به پارچه و
وسايل پزشكي آسيب نرساند
• به سرعت اثر كند.
• فاقد بوي زننده باشد.
50
• روش استفاده اش آسان باشد.
• استفاده همزمان آنها با مواد پاك كننده ميسر
باشد.
• در مراحل انبارسازی با ثبات باشد .در خالل
مراحل انبارداری و استفاده تمایلی به ته نشين
شدن و یا جامد شدن نداشته باشد .
• سمي نباشد.
• ارزان باشد.
• خاصيت خود را در مقابل مواد آلي مثل خون،
خلط ،ادرار و مدفوع حفظ كند.
www.hospitalhealth.blogfa.com
سطوح گندزدایی
51
L.L.D
low level
Disinfectant
مواد گندزداي سطح
پايين باعث حذف خيلي از
باكتري هاي رویش ی قارچ ها و
ويروس ها
مي شوند
I.L.D
Intermediate Level
Disinfectant
اين مواد گندزدا باعث
كشته شدن همه ارگانيسم
هاي رویش ی از جمله
مايكوباكتريوم توبركلوزيس
مي شوند
H.L.D
High Level
Disinfectant
اين مواد گندزدا باعث كشته
شدن تمام ارگانيسم ها به
جزتعدادی اسپورها مي شوند
www.hospitalhealth.blogfa.com
طبقه بندی انواع مواد گندزدا
LOW
Level
فنل و ترکیبات فنلی
•کلر و ترکیبات کلره
oپراکسید هیدروژن
ترکیبات آمونیوم
•ید و ترکیبات ید
oپراستیک اسید
کواترنر ( گروه
•الکلها
oگلوتارآلدئید
سورفکتانتها)
52
Intermediate
Level
High Level
oفرمالدئید
مقاومت و حساسيت ارگانيسم ها به مواد گندزدا
ویروس های
پوشش دار
ميكروارگانيسم ها بر حسب
ساختمانشان ،نسبت به
مواد گندزدا حساسيت
ومقاومت متفاوت نشان مي
دهند.
باکتريهای گرم مثبت بدون پوشش
ویروس های بزرگ بدون پوشش
قارچ ها
باکتری های گرم منفی بدون اسپور
ویروس های کوچک بدون پوشش
کیست های انگلی
مایکو باکتريها
اسپورهای باکتریایی
www.hospitalhealth.blogfa.com
53
سالم سازی وسایل و ابزار
www.hospitalhealth.blogfa.com
وسايل و ابزار را از نظر حساسيت و نياز به روش و نوع عفونت زدايي به سه دسته تقسيم كرده است:
1ـ لوازم خطير يا حساس ( :)Critical devicesاين ها لوازمي هستند كه وارد بافت هاي استريل ياسيستم
عروقي مي شوند مثل :سوزن ها ،كاتترهاي عروقي ،لوازم جراحي ،كاتترهاي ادراري و غيره.
2ـ لوازم نيمه خطير ( : )Semicritical devicesاين ها لوازمي هستند كه با غشاءهاي مخاطي تماس پيدا
مي كنند .مثل :آندوسكوپ ها ،لوله تراشه و غيره.
3ـ لوازم بي خطر ( : )Noncritical devicesاين ها لوازمي هستند كه با پوست سالم تماس پيدا مي كنند.
مثل :گوش ي معاينه ،كاف فشارسنج ،الكترودهاي ECGو غيره.
لوازم خطير را حتما بايد سترون كنيم .لوازم نيمه خطير را حتي املقدورسترون و اگر ميسر نبود در حد H.L.D
عفونت زدايي مي كنيم ،و لوازم بي خطررا با آب و صابون يا مواد گندزدا در حد L.L.Dعفونت زدايي مي نماييم.
54
دستورالعمل مصرف گندزداهای دربيمارستان
سارفوسپت:II
اين محلول برای گندزدايی سطوح ،کاربرد دارد.
اين محلول در غلظت 10(%1سی سی درليتر) قابل استفاده است ومی تواند
در مدت5دقيقه اثر خودرا اعمال کند .
محلول رقيق شده بمدت حداکثر يک روز( 24ساعت) اثر خود را حفظ می کند
لذا پس از تهيه محلول رقيق شده ،غلظت وتاريخ آماده سازی محلول راتوسط
برچسب روی ظرف مربوطه قيد نماييدو از تهيه بيش از اندازه موردنياز
روزانه محلول اين گندزدا جدا خودداری شود.
قبل از گندزدايی ،زدودن اجرام وکثافات از روی سطوح ووسايل(برای افزايش
تاثير محلول گندزدا برروی ميکروبها ) ضروريست.
آب ژاول /وايتکس:
اين محلول :
در غلظت 250سی سی در يک ليترآب برای گندزدايی ترشحات خونی
در غلظت 50سی سی در يک ليترآب برای گندزدايی ظروف ولوله های آزمايشگاه
در غلظت 25سی سی در يک ليترآب برای گندزدايی سطوح کف،ديوار،حمامها،
توالتها ،روشوئيها
و در غلظت 10سی سی در يک ليترآب برای گندزدايی البسه ها
و در غلظت 2.5سی سی در يک ليترآب برای گندزدايی ظروف آشپزخانه
قابل استفاده است ومی تواند در مدت 15تا30دقيقه اثر خودرا اعمال کند .
محلول رقيق شده بمدت حداکثر يک روز( 24ساعت) اثر خود را حفظ می کند لذا پس
از تهيه محلول رقيق شده ،غلظت وتاريخ آماده سازی محلول راتوسط برچسب روی
ظرف مربوطه قيد نماييدو از تهيه بيش از اندازه موردنياز روزانه محلول اين گندزدا
جدا خودداری شود.
قبل از گندزدايی ،زدودن اجرام وکثافات از روی سطوح ووسايل(برای افزايش تاثير
محلول گندزدا برروی ميکروبها ) ضروريست.
دکونکس 54اسپور سايد
اين محلول می تواند در مدت 60-10دقيقه اثرميکروبی واسپورکشی
گندزدائی خودرا اعمال کند.
قبل از گندزدايی ،زدودن اجرام وکثافات از روی سطوح وسايل(برای افزايش
تاثير محلول گندزدا برروی ميکروبها ) شستشو ضروريست.
اين محلول بمدت 28روزاثر خود را حفظ می کند لذا پس از تهيه پس از گذشت
مدت زمان الزم ابزار ووسايل را از محلول خارج کرده و باآب شستشو وآبکشی
گردند.
الکل 70درجه :
اين محلول عالوه بر اينکه جهت ضدعفونی پوست استفاده می شود،
برای گندزدايی سطوح وسايل وابزار آالت پزشکی از قبيل انواع
ترمومترها ،گوشي ها،الستيک روی درب ويالهای دارو وساير ابزار
آالت پزشکی در مواقع اورژانسی وفوری ،نيزکاربرد دارد.
اين محلول در غلظت 730(%70سی سی الکل %96در 270سی سی
آّب مقطر) قابل استفاده است ومی تواند در چند ثانيه اثر خودرا اعمال
کند.
درب بطری حاوی اين محلول بالفاصله بعد از استفاده ،حتما بسته شود.
هل ومد
برای گندزدايی ابزار ووسايل مراقبت از بيماران که قابل
غوطه وری در محلولهای گندزدا می باشند
غلظت 20سی سی در يک ليتر آب 15دقيقه
مدت زمان استفاده 14روز يا بيست بار استفاده
مصرف با استفاده از دستکش وماسک
ثبت تاريخ ساخت ونگهداری در دما وظرف مناسب در بدار
روشهای استريليزاسيون
استريليزاسيون با بخار
اتوکالو
نوع دستگاه
گراويتی
پيش خالی
درجه حرارت
125-121
135-132
زمان
30-15دقيقه
4 -3دقيقه
استريليزاسيون با اتيلن اکسايد
ستريليزاسيون با پالسما پراکسيد هيدروزن
ستريليزاسيون با پراستيک اسيد
انديکاتورهای مکانيکی :
ثبت دما زمان درجه حرارت چرخه استريليتی
انديکاتورشيميايی
گذاشتن تست tstداخل هر ست های جراحی
انديکاتورهای بيولوزيکی
انجام تست اسپور استئاترومفيلوس در سه نقطه دستگاه اتوکالو
هر هفته