Transcript اسلايد دانشجويي

‫لیشمانیوز جلدی(سالک)‬
‫لیال زارعی محمودآبادی‬
‫بيماری سالک (لیشمانيوز جلدی)‬
‫و اهميت آن‬
‫تعریف بیماری‬
‫سالک يک بيماري مزمن پوستي است که در مشهد به آن لکه سال ‪ ،‬در سرخس زخم سرخس و‬
‫در اطراف شیراز به آن سالک می گویند ‪.‬‬
‫عامل بیماری تک یاخته ای از جنس لیشمانیا می باشد و بیماری قابل انتقال بین انسان و‬
‫تعدادي از حيوانات از جمله جوندگان و سگ است که توسط پشه خاکي از فرد بيمار‪ ،‬به‬
‫ديگران انتقال مي يابد (‪ .(Zoonose‬اين بيماري بويژه در فصول گرم سال و در مناطق‬
‫گرمسیر کشور‪ ،‬بيشتر مشاهده مي شود‪ .‬اين بيماري در آغاز به صورت يک برجستگي کوچک‬
‫(پاپول) است که به تدريج بزرگ شده و به صورت زخم در مي آيد احتمال دارد که زخم ها‬
‫خود به خود ظرف چند هفته تا چند ماه و گاهي يکسال و يا بيشتر بهبود يابند‪.‬‬
‫اين بيماري بويژه در فصول گرم سال و در مناطق گرمسیر کشور‪ ،‬بيشتر مشاهده مي شود‪ .‬اين‬
‫بيماري در آغاز به صورت يک برجستگي کوچک (پاپول) است که به تدريج بزرگ شده و به‬
‫صورت زخم در مي آيد احتمال دارد که زخم ها خود به خود ظرف چند هفته تا چند ماه و‬
‫گاهي يکسال و يا بيشتر بهبود يابند‪ .‬در برخي افراد عود بيماري پس از بهبود به صورت زخم و يا‬
‫برجستگي کوچک در محل زخم قبلي بهبود یافته ظاهر مي شود‬
‫در ايران لیشمانیوز جلدی به صورت دو شکل متفاوت که تحت عنوان سالک نوع روستايي‬
‫(مرطوب) و شهري (خشک) طبقه بندي مي گردد‪ ،‬وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -1‬شکل خشک یا نوع شهریاینشکل از بیماری چهار مرحله متفاوترا طی میکند‪ .‬دوره نهفتگی‬
‫‪ ۲‬تا ‪ ۸‬ماهاست‪ ،‬پس از گذشت این دوران درمحل گزش پشه پاپول سرخ رنگیظاهر میشود که‬
‫‪ ۳‬تا ‪ ۴‬میلیمتر قطردارد و نرم و بی درد است و بر اثر فشارمحو نمیشود و گاه خارش‬
‫مختصریدارد; سپس پاپول فعال میشود وشروع به رشد میکند و کم کم بر اثرتجمع سلولها‬
‫در آن نقطه ضایعه سفتمیشود و به نظر میرسد به بافتهایزیرین چسبیده است‪ .‬بازشدن‬
‫زخم بهاحتمال زیاد بر اثر عوامل خارجی مثلضربه است‪ .‬زخم حدودی مشخص وحاشیه‬
‫نامنظم و برجسته دارد که رویآن را دملهای قهوهای رنگ پوشاندهاست‪ .‬پس از گذشت ‪ ۶‬تا ‪۱۲‬‬
‫ماه و گاهبیشتر ضایعه کامال بهبود مییابد و اثرآن بصورت جوشگاهی فرو رفته باحدودی کامال‬
‫مشخص و حاشیه نامنظمباقی میماند‪ .‬تعداد زخم معموال کم وگاه منفرد است ‪.‬‬
‫‪ – ۲‬شکل مرطوب یا نوع روستایی ‪:‬دراین شکل پس از طی دوره نهفتگی(چند هفته تا چند ماه)‬
‫ضایعه بصورتجوش همراه با التهاب حاد ظاهرمیشود‪ .‬زخمی شدن آن در عرض ‪۱۰‬روز تا ‪۲‬‬
‫هفته پس از شروع اتفاقمیافتد‪ .‬زخم به سرعت بزرگ و دورآن پرخون میشود‪ .‬زخم نسبتا‬
‫زود ازبافت گرانولوماتوز (‪ )۱‬پر میشود‪.‬جوش خوردن زخم از وسط و اطرافهمزمان اتفاق‬
‫میافتد و بطور معمولدر مدت ‪ ۴‬تا ‪ ۶‬ماه از شروع‪ ،‬زخمبکلی خوب میشود‪ .‬تعداد‬
‫زخمهامتعدد و معموال بیش از یکی استونده ‪:‬این شکلمعموال بصورت توبرکول کوچکی‬
‫کهرنگ سرخ دارد شروع میشود‬
‫راه انتقال بيماري‬
‫مهمترين راه انتقال بيماري از طريق گزش پشه خاكي است كه محدوده پرواز آن كم است و در‬
‫مكانهاي تاريك و مرطوب به خصوص در ابتدايالنههاي موشها استراحت ميكنند و همچنین‬
‫در بيابانها و جنگلهاي باراني يافت ميشوند‪ .‬پشه خاكي نيمه اهلي اطراف شهرها و در‬
‫زيرسنگها و نخالههاي ساختماني زندگي كند‪ .‬طول هر پرواز حداكثر ‪ ۱‬متر و حداكثر تا چند صد‬
‫متري محل توليد ميباشد‪ .‬انتقال از انسان به انسان در این بیماری امری ممکن می باشد‪.‬‬
‫بطور کلی سالک بوسیله انواعپشه خاکیهای آلوده به سهطریق زیر به وجود میآید ‪:‬‬
‫‪ – ۱‬انسان به انسان بنابراین بهتر استبرای جلوگیری از انتشار آلودگیتوسط ناقل روی زخم‬
‫سالکی پوشیدهشود‬
‫‪ – ۲‬حیوان به حیوان‬
‫‪ – ۳‬حیوان به انسان یا انسان به حیوان‬
‫مخزن بیماری‬
‫در کانونهای لیشمانیوز پوستی نوع شهري يا خشك سگها نیز مانند انسان به این انگل آلوده و به‬
‫نظر می رسد مخزن اصلی بیماری هستند‪ .‬كانون اصلي اين بيماري در ايران شهرهاي مشهد‪،‬‬
‫اصفهان‪ ،‬نيشابور‪ ،‬شیراز ‪،‬کاشان و بم است‪ .‬در مورد نوع روستایی مهمترین کانون بیماری‬
‫اصفهان (شمال‪-‬شمالشرقی وشرق اصفهان) ‪ ،‬سرخس‪ ،‬ترکمن صحرا ‪ ،‬لطف آباد و در خراسان‬
‫ً‬
‫اسفراین می باشد‪ .‬در ليشمانيوز جلدي نوع روستايي يا مرطوب مخزن بيماري عمدتا جوندگان‬
‫بوده كه مهمترين آنان در ايران موش صحرايي رومبوميس اوپيموس (در اصفهان) از خانواده‬
‫ژربيل ها مي باشد‪ .‬جوندگان ديگري نیز بعنوان مخزن ليشمانيوز جلدي نوع روستايي در ايران‬
‫مورد بررس ي و تأييد قرار گرفته اند كه از آن جمله مريونس ليبيكوس در شهرستان نطنز استان‬
‫اصفهان‪ ،‬مريوس هوريانه در سيستان و بلوچستان و تاترااينديكا در خوزستان است انسان‬
‫بطور تصادفي در چرخه نوع روستايي قرار مي گیرد‪.‬‬
‫روشهای تشخیص‬
‫در صورت پیدایش یک یا چند زخم جلدی در مناطقی که سالک به عنوان بیماری بومی وجود‬
‫دارد و در مناطقی که پشه خاکی دیده می شود بایستی به احتمال وجود بیماری توجه‬
‫شود‪.‬تشخیص قطعی بر اساس مشاهده انگل لیشمانیا در ضایعات حاصله پس از تهیه نمونه و‬
‫رنگ آمیزی و همچنین استفاده از محیط کشت مخصوص می باشد‪.‬‬
‫اصول تشخیص آزمایشگاهی لیشمانیوز جلدی‬
‫اصوال پیش ازاستفاده از روشهای آزمایشگاهی برای تشخیص انواع لیشمانیوزها‪ ،‬بررس ی سابقه‬
‫بیماری و اطالع ازمحل سکونت و مسافرت به مناطق بومی این بیماری درکشور و نیز توجه به‬
‫خصوصیات بالینی بیماری‪ ،‬بسیارمهم و کمک کننده خواهد بود‪ .‬در آزمایشگاه سه نمونه‬
‫(گسترش) ازنقاط مختلف ضایعه (ها) جلدی تهیه میشود‪ .‬بهتراست از بیمارانی که دارای چند‬
‫ضایعه هستند‪ ،‬چند نمونه ازضایعات مختلف گرفته شود‪ .‬نمونهها بایستی دراسرع وقت مورد‬
‫بررس ی قرار گیرند‪ ،‬درصورتی که یک نمونه منفی باشد‪ ،‬نمونه دوم و سپس نمونه سوم بررس ی‬
‫میشود ولی اگر یک نمونه مثبت باشد نیاز به بررس ی نمونههای دوم و سوم نمیباشد‪.‬‬
‫روش نمونهبرداری از ضایعات مشکوک به سالک و‬
‫بررسی میکروسکوپی‪:‬‬
‫ لبههای ملتهب و متورم ضایعه مهمترین قسمتی است که بیشترین تراکم آماستیگوتها را دارند‪.‬‬‫نکته مهم آنکه هر چه نمونه بیشتری از بافت برداشت شود احتمال مشاهده انگل در نمونه‬
‫بیشتر است‪ .‬ازآنجایی که ضایعات پوستی ممکن است دچارعفونتهای ثانویه باکتریایی و یا‬
‫قارچی شده باشند‪ ،‬الزم است محلی از ضایعه را که قصد برداشت نمونه از آن وجود دارد‪،‬‬
‫کامال تمیز نموده و اگر الزم باشد چندین مرتبه با پنبه الکل (اتانل ‪ 70‬درصد) ضد عفونی گردد‪.‬‬
.
‫روش صحیح نمونهبرداری و رنگآمیزی به شرح زیر‬
‫است‪:‬‬
‫‪ -1‬رعایت اصول ایمنی در هنگام نمونهگیری و نیز استفاده از وسایل حفاظتی مانند دستکش و‬
‫غیره‪.‬‬
‫‪ -2‬حذف کبرههای روی ضایعه و هر گونه چرک روی آن‪.‬‬
‫‪ -3‬انتخاب محل مناسب برای نمونهبرداری شامل لبه خارجی قسمت متورم و ملتهب ضایعه‬
‫پوستی و اجتناب از نمونهبرداری از محلهای باز و زخمی ضایعه‪.‬‬
‫‪ -4‬استفاده از اتانول ‪ 70‬درصد برای استریل کردن و شستشوی ضایعه (قبل از نمونهبرداری‬
‫باید صبر کرد که الکل خشک شود)‬
‫‪ -5‬توجه به عدم استفاده از موادی مانند مرکورکوروم (ترکیبات جیوه) در محل ضایعه (زیرا‬
‫ممکن است باعث تغییر شکل آنها شود)‪ .‬درصورت استفاده از ترکیبات یددار برای ضدعفونی‬
‫ضایعه‪ ،‬قبل ازنمونهبرداری محل ضایعه بایستی به کمک پنبه آغشته به الکل‪ ،‬از این ماده پاک‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -6‬محلی از ضایعه که برای نمونهبرداری در نظر گرفته میشود بایستی توسط دو انگشت‬
‫شست و سبابه محکم گرفته شده و ثابت گردد‪.‬‬
‫‪ -7‬با استفاده از واکسینواستیل استریل (یا النستی که اطراف آن بریده و باریک شده باشد) و یا‬
‫یک اسکالپل استریل نوک باریک (کند شده)‪ ،‬شکافی به عمق یک میلیمتر در منطقه گرفته شده‬
‫با انگشتان ایجاد گردد‪.‬‬
‫‪ -8‬توسط وسایل فوق ازعمق محل شکافته شده به طرف سطح و مرکزضایعه چند خراش‬
‫(برای برداشت مقدار مناسب بافت و خونابه) داده شود‪.‬‬
‫‪ -9‬وسیله نمونهگیری را بیرون آورده و از ترشحات حاصله بر روی الم گسترش تهیه شود و‬
‫مشخصات بیمار با قلم املاس روی الم حک گردد‪( .‬درصورت نیاز به کشت‪ ،‬در کنار شعله ابتدا‬
‫نمونه به محیط کشت منتقل شود)‬
‫روش رنگآمیزی گیمسا‪:‬‬
‫رنگ گیمسا بصورت محلول تجارتی غلیظ به فروش میرسد‪ .‬این ماده قبل ازاستفاده باید‬
‫مورد کنترل کیفیت قرار گیرد‪ .‬بطور معمول اگر گلبولهای سفید و قرمز خون با کیفیت‬
‫مطلوب رنگپذیری داشته باشند‪ ،‬رنگ گیمسا برای رنگپذیری انگل نیزمناسب است‪.‬‬
‫روش رنگآمیزی‬
‫‪ -1‬باید گسترش تهیه شده بدون استفاده از شعله و در هوای اتاق خشک شود‪.‬‬
‫‪ -2‬متانول‪ ،‬به مدت ‪ 30‬تا ‪ 60‬ثانیه قبل از رنگآمیزی روی گسترش ریخته شود‪.‬‬
‫‪ -3‬گسترش در مجاورت هوا خشک شود‪.‬‬
‫‪ -4‬با توجه به نوع گیمسا آنرا به نسبت ‪ 1‬به ‪ 10‬با آب با ‪ pH‬تنظیم شده ‪ 2/7‬رقیق شود (اگر‬
‫رنگ رسوب کند باید با کاغذ صافی صاف شود)‬
‫‪.‬‬
‫‪ -5‬الم را روی پل رنگآمیزی قرار داده و به مدت ‪ 30‬دقیقه برروی آن محلول گیمسای رقیق‬
‫شده ریخته میشود و یا الم را در ظرف محتوی رنگ با همین مدت زمان قرار میدهیم (باید‬
‫توجه داشت که در ارتباط با رقت محلول رنگآمیزی و نوع آن‪ ،‬مدت ‪ 20‬تا ‪ 30‬دقیقه برای‬
‫رنگآمیزی الزم است و هر آزمایشگاه بایستی در حین اجرای برنامه کنترل کیفیت مدت زمان‬
‫مطلوب را نیزجهت رنگ مورد استفاده‪ ،‬ازقبل بدست آورد)‪ -6.‬الم برای مدت کوتاهی در آب با‬
‫پی اچ تنظیم شده ی‪ 2/7‬فرو برده شده به سرعت خارج شود و در هوا خشک گردد‬
‫گزارش نتایج‪:‬‬
‫الم (با استفاده ازعدس ی چشمی ‪ 10‬و عدس ی شیئی ‪ 100‬و روغن ایمرسیون و بدون استفاده از‬
‫المل) درزیر میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار میگیرد‪ ،‬تشخیص مثبت‪ ،‬شامل دیدن انگل‬
‫لیشمانیا بطورواضح میباشد (شکل زیر)‪ .‬در هر الم تا زمان مشاهده جسم لیشمن باید حداقل‬
‫‪ 30‬شان مناسب که دارای سلولهای ماکروفاژ باشد‪ ،‬بررس ی گردد تا شانس مشاهده انگل‬
‫بیشتر شود و در صورت منفی بودن نمونه‪ ،‬الم دوم و یا سوم مورد بررس ی قرارگیرد‪ ،‬شایان‬
‫ذکراست که در صورت مشاهده گلبول قرمز فراوان و ندیدن جسم لیشمن‪ ،‬این نمونه مناسب‬
‫ارزیابی نبوده و نمونه جدید عاری از خون و حاوی ماکروفاژ بایستی تهیه شود‪.‬‬
‫کشت نمونه‪:‬‬
‫درصورتی که سه نمونه گرفته شده منفی باشند ولی شواهد اپیدمیولوژیک و یا وجود سابقه‬
‫قبلی ابتال درهمان محل ضایعه‪ ،‬احتمال وجود بیماری را افزایش دهد‪ ،‬نمونه الزم برای کشت‬
‫گرفته میشود و براساس نتایج آزمایشات تکمیلی‪ ،‬بیماری تشخیص داده خواهد شد‪.‬‬
‫)‪Novy-Mac Neal-Nicolle) NNN‬روش تهیه محیط کشت دوفازی‬
‫محیط آگار غذایی‪:‬‬
‫باکتو آگار ‪ 14‬گرم‬
‫) نمک طعام ‪ 6‬گرم ‪(NaCl‬‬
‫آب مقطر ‪ 900‬میلی لیتر‬
‫آب را تا دمای جوش حرارت داده و نمک و آگار به مقدار ذکر شده به آن اضافه کنید‪ .‬آنقدر‬
‫محلول را بجوشانید تا دانههای آگار حل شود‪ ،‬سپس ایندر یخچال نگهداری کرد‪.‬‬
‫هنگام استفاده‪ ،‬لوله را درآب جوش قرار داده تا محیط مایع شود‪ ،‬سپس تا حرارت ‪ 40‬تا ‪50‬‬
‫درجه خنک کنید‪ .‬به هر لوله حدود یک سوم حجم محیط ‪ %15‬خون دفیبرینه خرگوش اضافه‬
‫کنید‪ ،‬درب لوله را ببندید و بین دو کف دست بخوبی بچرخانید تا کامال محتویات آن مخلوط‬
‫) قرار دهید تا سفت شود‪ ،‬و آنگاه ‪Slant‬شود‪ ،‬پس ازآن در درجه حرارت اطاق بصورت مایل (‬
‫به یخچال (‪ 4‬تا ‪ 8‬درجه) منتقل نمائید‪ ،‬جهت اطمینان از آلوده نبودن؛ یکی از لولهها را در‬
‫انکوباتور ‪ 37‬درجه سانتیگراد به مدت ‪ 24‬ساعت قرار دهید‪ .‬محیط تهیه شده تا ‪ 4‬هفته قابل‬
‫تهیه ‪NNN‬استفاده میباشد و آماده انتقال نمونه است‪ .‬بدین ترتیب فاز جامد محیط‬
‫میشود‪.‬‬
‫فاز مایع معموال شامل سرم فیزیولوژی نرمال یا ‪ RPMI‬استریل میباشد که به فاز جامد‬
‫اضافه میشود و برای ممانعت از رشد باکتریها از پنیسیلین و استرپتومایسین با غلظتهای‬
‫‪ IU/ml100‬و ‪ g/ml100‬اضافه میشوند‪ .‬فاز مایع در هنگام کار به فاز جامد اضافه میشود‬
‫و سطح شیبدار را میپوشاند‪ .‬نمونههای بیوپس ی ضایعات‪ ،‬خون محیطی‪ ،‬مغزاستخوان‪ ،‬یا‬
‫نمونه تهیه شده از حاشیه ضایعات و حتی مواد آسپیره شده از بستر ندول را میتوان در این‬
‫محیط کشت داد‪ .‬نمونهها به عمق ‪ 2‬میلیمتری از انتهای سطح شیبدار وارد آگار مغذی‬
‫میشوند‪ ،‬پس ازانتقال نمونه‪ ،‬محیط کشت را در دمای ‪ 18‬تا ‪ 25‬درجه سانتیگراد (انکوباتور)‬
‫نگهداری کنید‪ .‬انگلها در مایع جمع شده در قسمت شیبدارمحیط‪ ،‬رشد میکنند‪ .‬لولهها ‪3-2‬‬
‫روز در میان تا یک ماه مورد بررس ی قرار میگیرند (در ارتباط با گونه انگل و شرایط کشت‬
‫متفاوت میباشد) و در صورت عدم مشاهده انگل با میکروسکوپ فازکنتراست‪ ،‬کشت منفی در‬
‫نظر گرفته میشود‪ .‬اما اگر تعداد انگل کم باشد زمان بیشتری را برای رشد نیاز دارد‪ .‬در صورت‬
‫وجود آلودگی با باکتریها و قارچها‪ ،‬انگل توانائی رشد در محیط را ندارد‪.‬‬
‫تذکر‪ :1‬از آنجائیکه میزان آنتیبادی ایجاد شده در لیشمانیوز پوستی بسیار ناچیز است‪ ،‬لذا‬
‫استفاده از آزمایشات سرولوژی به علت حساسیت پائین آن جهت تشخیص لیشمانیوز پوستی‬
‫تذکر ‪ :2‬به علت افزایش حساسیت‬
‫به جز در موارد خاص توصیه نمیشود‪.‬‬
‫تاخیری (‪ )DTH= Delayed-Type Hypersensitivity‬در لیشمانیوز نوع لوپوئید در‬
‫مواردی که انگل لیشمانیا در ضایعات پوستی دیده نمیشود میتوان از تست پوستی لیشمانین‬
‫(تست مونته نگرو)‪ ،‬کشت و در صورت امکان آزمایش مولکولی ‪ PCR‬بمنظور تایید تشخیص‬
‫آزمایشگاهی این شکل از بیماری استفاده نمود‪ .‬ایندوراسیون(سفتی) ایجاد شده با میانگین‬
‫اندازه ‪ 5‬میلیمتر و یا بیشتر پس از گذشت ‪ 48‬تا ‪ 72‬ساعت از تزریق لیشمانین به عنوان نتیجه‬
‫مثبت تلقی میگردد‪.‬‬
‫مورد قطعی تشخیص لیشمانیوز پوستی (سالک)‬
‫مشروط به موارد زیر است‪:‬‬
‫‪ -1‬دیدن انگل در گسترش تهیه شده از ضایعه پوستی‪.‬‬
‫‪ -2‬کشت مثبت انگل یا نتیجه مثبت آزمایشات تخصص ی دیگر (مانند ‪ PCR‬و ‪ )...‬که در‬
‫آزمایشگاههای تخصص ی (رفرانس) انجام شده‪.‬‬
‫سیر بیماری‬
‫پس از گزش شخص توسط پشه خاکي ماده آلوده و گذشت ‪ 2-8‬ماه (دوره کمون بیماری) در‬
‫محل گزش پشه برجستگي به رنگ قرمز ايجاد مي شود که کمي خارش دارد ولي فاقد درد مي‬
‫باشد‪ .‬با گذشت چند هفته‪ ،‬اين برجستگي سفت شده و اطراف آن ملتهب و به رنگ قرمز در‬
‫مي آيد و بعد از ‪ 2-3‬ماه بر روي برجستگي‪ ،‬فرو رفتگي به عمق ‪ 1‬ميليمتر ايجاد مي شود که به‬
‫تدریج از ضایعه مایعی ترشح می شود که تدريجا به صورت دمله در مي آيند‪ .‬با گذشت زمان‬
‫رنگ دمله قهوه اي شده و سرانجام به صورت زخم سرباز در مي آيد‪ .‬اين زخم داراي حاشيه‬
‫نامنظم و برجسته است اگر دمله از روي زخم برداشته شود زخم داراي سطحي شفاف و قرمز‬
‫رنگ مي باشد که کف آن فرو رفته است‪ ،‬اين زخم درد ندارد ولي گاهي داراي کمي خارش‬
‫است‪ .‬در صورتیکه زخم به باکتری و یا قارچ آلوده نشود ابتدا از مرکز شروع به بهبودی کرده و‬
‫به تدریج التهاب زخم کاهش پیدا می کند و آن دمله خشک می شود و پس از‪ 6-12‬ماه ضایعه‬
‫بهبود می یابد و جای آن به صورت جای سوختگی ‪ ،‬جوشگاه ‪Scar‬مشاهده می شود‪.‬‬
‫درمان‬
‫بیماری سالک معموال بعد از یک دوره ‪ 4-12‬ماه خود بخود بهبود می یابد اما داروهای شیمیایی‬
‫مختلف از جمله گلوکانتیم به صورت آمپولهای ‪ 5‬میلی لیتری (‪1.5‬گرم ماده موثر ) و تزریق ‪-2‬‬
‫‪1‬میلی لیتر در داخل ضایعه یکبار در هفته به مدت ‪ 7-10‬هفته دوره بیماری را کوتاه می کند‪.‬‬
‫روشهاي پیشگیري از بیماري سالک‬
‫در حال حاضر اقدامات پيشگیري كننده شاملموارد زير ميباشد‪:‬‬
‫حذف عوامل مساعد کننده ‪-1‬‬
‫· بهسازي و ترميم شکاف ديوارها در مناطق مسکوني و نگهداري دام و طيور‬
‫· بهسازي کانالهاي روباز‪،‬دفع صحيح فاضالب و تفاله هاي ساختماني‬
‫· جمع آوري و دفع صحيح فاضالب و نخاله هاي ساختماني‬
‫· اتالف سگهاي ولگرد و مبارزه با جوندگان‬
‫· تخريب و تسطيح اماکن مخروبه و متروکه‬
‫‪-2‬محافظت در برابر نيش پشه‬
‫· نصب توري ريز بر روي پنجره ها و دربهاي ورودي‬
‫· استفاده از پشه بند معمولي و ترجيحا آغشته به حشره کش که براي مدت طوالني اثر آن‬
‫باقي مي ماند‪.‬‬
‫· استفاده از پمادها و مواد دور کننده حشرات هنگام استراحت و خواب در مناطق آلوده‬
‫· پوشانيدن زخمهاي سالکي به منظور جلوگیري از آلوده شدن پشه خاکي هاي جديد و انتشار‬
‫بيماري به ديگران‬
‫‪ -3‬سمپاش ي‬
‫با توجه به عوارض زيست محيطي سم و تاثیر کم آن در کنترل بيماري فقط در نوع شهري مي‬
‫توان در کنار ديگر اقدامات بهسازي وپيشگیري در شرايط خاص گاهي از اين روش استفاده‬
‫نمود‪ .‬معموال سمپاش ي موجب مهاجرت پشه ها به مناطق مجاور وپيدا شدن انواع مقاوم ناقل‬
‫مي شودو بهترين راه براي از بین بردن رشد و تکثیر پشه خاکي بهسازي محيط است‪.‬‬
‫پیشگیری‪:‬‬
‫‪ – ۱‬اسپری حشره کشهای ابقایی و بهکاربردن مواد دورکننده روی پوست‪:‬شایان ذکر است‬
‫اسپری کردن یکاقدام کنترل مؤثر برای لیشمانیوزپوستی شهری است ولی برای نوعروستایی‬
‫غیرمعمول است ‪.‬‬
‫‪ – ۲‬مبارزه با مخزن بیماری‪ :‬در نوعشهری اتالف سگهای ولگرد‪ ،‬حذفمحیطهای مساعد‬
‫زندگی و تکثیر آنهاو همچنین پوشیدن زخم سالکی برایجلوگیری از آلوده شدن پشههای ناقلالزم‬
‫است ‪.‬‬
‫در نوع روستایی مبارزه با جوندگان ازطریق طعمه گذاری و النه کوبی ‪،‬دفعصحیح زباله و حذف‬
‫زمینههای مساعدرشد و تکثیر جوندگان مؤثر خواهدبود‪.‬‬
‫‪ – ۳‬مبارزه با ناقل بیماری‪ :‬تأمینبهداشت محیط‪ ،‬حذف مناطق رشد وتکثیر پشه مانند‬
‫محلهای تجمع زباله‪،‬نخالههای ساختمانی و کودحیوانی‪،‬ساختمانهای نیمه کاره و تسطیح‬
‫وبهسازی حوالی مناطق مسکونی ازاولویت ویژهای برخوردار است‪.‬سمپاش ی از اقدامات نهایی‬
‫است که درصورت لزوم آن هم در نوع شهریمیتواند مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬البتهبه لحاظ‬
‫خطر بروز انواع مقاوم نسبتبه سم‪ ،‬عوارض زیست محیطی آن واحتمال مهاجرت ناقل به‬
‫مناطق مجاورو جدید سمپاش ی از کمترین اولویتبرخوردار است‪.‬‬
‫با توجه به اینکه در نوع روستایی محلرشد و تکثیر پشهها عمدتا در النهجوندگان میباشد و‬
‫معموال افراد درهنگام غروب در خارج از اماکن موردگزش قرار میگیرند سمپاش ی کمترینتأثیر را‬
‫در کنترل ناقل خواهد داشت‪.‬‬
‫‪ – ۴‬حفاظت فردی‪ :‬از مهمترینبخشهای پیشگیری آموزش مردمجهت حفاظت خود از گزش‬
‫پشه ناقلمیباشد‪ .‬نصب توری پنجره‪ ،‬استفاده ازپشه بندهای آغشته به سم‬
‫(دلتامترین)‪،‬خودداری از انباشتن زباله و کودحیوانی در مناطق مسکونی‪ ،‬بهسازیاماکن‪ ،‬رعایت‬
‫فاصله مناسب زندگیانسان و دام‪ ،‬پوشاندن زخم و تمیزنگهداشتن آن‪ ،‬شناسایی و‬
‫درمانمبتالیان به سالک به منظور کاهشمخازن انگلی‪ ،‬تخریب اماکن متروکه‪،‬کنترل کودکان‬
‫جهت بازی در مکانهایآلوده در ساعات عصر و غروب آفتابو رعایت احتیاط در موقع‬
‫کشاورزیدر ساعت خاص ی از روز همگی ازنکات مهمی هستند که باید در آموزشروشهای‬
‫پیشگیری مورد توجه قرارگیرند‪.‬‬
‫تولید واکسن نیز در کشور ایران در دستتحقیق و تجربه میباشد که تا کنونواکسن مناسب‬
‫قابل استفاده برای عمومتولید نگردیده است ‪.‬‬
Case in alzahra
hospital
‫پایان‬