یافته های آزمایشگاهی بررسی وضعیت تغذیه
Download
Report
Transcript یافته های آزمایشگاهی بررسی وضعیت تغذیه
ح.حمایلی مهربانی
Haemoglobin is the most important test and useful index of the
overall state of nutrition. Beside anaemia it also gives idea about
protein and trace element nutrition
Urine examination for albumin, sugar and blood
RBC vs WBC: gives idea about long/short term nutrient status
Analysais of hair nails and skin for micronutrients (Cu, Se, Zn,
Hg,etc)
Detection of abnormal amount of metabolites in the urine
(creatinine/hydroxyproline ratio)
2
انالیز ادراری
وزن مخصوص 1/010-1/025 :برای ارزیابی توانایی تغلیظ
و رقیق سازی کلیه و وضع هیدراسیون
در دیابت بی مزه ،گلومرولونفریت یا پیلونفریت کاهش دارد
در اسهال و استفراغ ،تعریق ،تب و نارسایی ادرنال و بیماری
کبدی افزایش
انالیز ادراری
PH=4/6-8
در رژیم پرپروتئین یا اسیدوز مثل دیابت کنترل نشده،
گرسنگی و در ارتباط با اسیداوریک و سنگهای اگزاالت
کلسیم ادراری اسیدی است
در رژیمهای غذایی غنی از گیاهان یا لبنیات ،عفونت مجاری
ادراری ،در فواصل زمانی بالفاصله پس از غذاها و در
سنگهای کربنات و فسفات کلسیم قلیایی است.
انالیز ادراری
پروتئین 2-8 :میلی گرم در دسی لیتر
دفع قابل توجه پروتئین در سندرم نفروتیک ،گلومرولونفریت
شدید یا بیماری احتقانی قلبی
در پره اکالمپسی ،بیماریهای کلیوی ،التهاب مجاری ادراری
به مقدار متوسط دفع دارد.
بیماریهای بخشهای تحتانی مجاری ادراری و بیماریهای شدید
کلیوی مقدار خیلی کم دفع می شود.
انالیز ادراری
نسبت اوره به کراتینین در ادرار( هر دو برحسب
)mg/dl
مقادیر بیش از 12شدت کم 6-12 ،متوسط و کمتر از 6
باال است
تحت تاثیر دریافت اخیر پروتئین قرار دارد
پس در طوالنی مدت و برای وضعیتهای کاتابولیک
پروتئین کاربردی نیست
انالیز ادراری
گلوکز :در دیابت 2-10گرم در دسی لیتر
کتونها :در حالت نرمال منفی است و معموال در
دیابت نوع یک کنترل نشده مثبت است و اغلب در
تب ،انورکسی ،اختالالت جدی دستگاه گوارش مثل
استفراغهای مقاوم یا کاشکسی مثبت است.
انالیز ادراری
•
•
•
•
•
•
خون در ادرار :منفی
وجود خون نشان دهنده عفونت مجاری ادراری-
نئوپالسم و انمی همولیتیک
بیلی روبین :غیرقابل تعیین
که در بیماریهای کبدی و صفراوی اندازه گیری می
شود.
نیتریت :منفی
نشانه وجود باکتریوری
امالح و الکترولیتهای سرم
Na=135-145 mEq/L
K=3.6-5 mEq/L
CL= 101-111
HCO3= 21-31
در ،TPNبیماری کلیه ،انسداد ریوی ،دیابت کنترل نشده ،بیماریهای
غدد درون ریز ،اسیت ،شرایط الکالوز و اسیدوز بیشتر استفاده می
شود.
کمتر تحت تاثیر دریافتهای خوراکی
تعادل نیتروژنی
نیاز به ثبت دریافت پروتئین 24ساعته و جمع اوری ادرار
دارد.
48ساعت پس از تغذیه درمانی قابل اجراست
اگر شرایط اتالف شدید پروتئین مثل سوختگی و فیستولها
باشد نتایج قابل استنادی ندارد
N balance = protein intake(gr)/6.25 – (urinary
(urea N + 3 or 4
کراتینین ادراری
برای ارزیابی پروتئینهای سوماتیک مناسب است
اگر رژیم غذایی محدود در پروتئین باشد میزان حوضچه ای
پروتئینهای سوماتیک (عضله) به نسبت مستقیم میزان
کراتینین دفعی است.
به نسبت وزن کلی ربطی ندارد ولی با توده عضالنی کامال
همبستگی دارد
اندیس کراتینین -قد
اندیس کراتینین -قد :میزان دفع کراتینین در 24ساعت(میلی
گرم) تقسیم بر مقادیر مورد انتظار کراتینین در ادرار 24
ساعته به ازای سانتی متر قد
بیش از %80نرمال %60-80 ،تخلیه خفیف عضالت
اسکلتی،
%40-60متوسط و کمتر از %40شدید
اندیس کراتینین به قد
•
Estimates LBM
•
= actual creat excretion (24 hour urine collection)
expected creat excretion
•
Males: IBW 23 mg/kg
•
Females: IBW 18 mg/kg
•
>80% normal
•
60-80% moderately depleted
•
<60% severely depleted
(visceral protein) پروتئین
Assessment of visceral protein depletion
•
Serum albumin
<3.5 g/dL
•
Serum transferrin <200 mg/dL
•
Serum prealbumin <15 mg/mL
•
Creatinine Height Index (CHI) <75%
پروتئین های سرم
البومین -پرالبومین و ترانسفرین نشان دهنده پروسه
های التهابی و شدت جراحت به بافتها است
ارتباطی با تغذیه اخیر فرد یا وضعیت پروتئینها ندارد.
بهبودی این متغیرها بیشتر تغییر در وضعیت
هیدراسیون را نشان می دهد تا دریافت انرژی و
پروتئین
البومین
نیمه عمر 14تا 21روز ---مقادیر نرمال g/dl 3/5-5
بیش از همه اندیکاتورهای دیگر برای بررسی وضعیت
تغذیه استفاده می شود
در پاسخ به فاز حاد استرس :عفونت و جراحی کاهش
دارد
تحت تاثیر حجم مایعات بدن :در دهیدراسیون افزایش و
در ادم کاهش
Prealbumin
با توجه به نیمه عمر کوتاه تر که حدود 2روز است اندازه
بهتری برای وضعیت تغذیه دارد
مقادیر نرمال 18-40 :میلی گرم در دسی لیتر
در پاسخ به جبرانهای تغذیه ای طی چند روز تغییر می کند
شدیدا حساس به استرسهای مینور و التهاب
تحت تاثیر بیماری کبدی ،کلیوی ،عفونت حاد و تراما
ترانسفرین
نیمه عمر 8روز
کارکرد اصلی:انتقال اهن به مغز استخوان در سنتز هموگلوبین
و کنترل میزان ذخایر اهن
سنتز ترانسفرین در کمبود اهن افزایش دارد
در التهاب حاد ،بیماریهای بدخیمی ،بیماری های کالژن عروق و
کلیوی کاهش دارد
به تغذیه خیلی خوب پاسخ نمی دهد
ترکیبات نیتروژنی سرم
کراتینین سرم0/6-1/2 :میلی گرم در دسی لیتر در مردان و -1/1
0/5در زنان
در بیماری کلیوی افزایش و در سوتغذیه پروتئین کاهش دارد.
5-20 :BUNorUrea میلی گرم در دسی لیتر
در بیماری کلیوی و کاتابولیسم شدید پروتئین افزایش می یابد و
در نارسایی کبدی و زنان باردار کاهش دارد
تستهای تیروئیدی
• T4توتال که در هیپرتیروئیدی افزایش و در سوتغذیه و
هیپوتیروئیدی کاهش می یابد
• رنج نرمال مردان 4-12 :میکروگرم در دسی لیتر
• رنج نرمال در زنان 5-12 :میکروگرم در دسی لیتر
• T3در 20تا 50سال 70-205 :نانوگرم در دسی لیتر و
باالی 50سال 40-180 :نانوگرم
• اغلب در هیپرتیروئیدی افزایش و اگر T4نرمال یا باال و T3
پایین باشد ناشی از کمبود انزیم تبدیلی
تستهای تیروئیدی
TSH در هیپرتیروئیدی کاهش و در هیپوتیروئیدی افزایش دارد
مقدار هدف 0/3-3 :میکرو واحد در میلی لیتر
در افتراق هیپو و هیپرتیروئیدی و ائوتیروئیدی
Antithyroglobulin hormone(anti-TG) مقدار تیتر نرمال کمتر
از 4واحد در میلی لیتر
این اتوانتی بادی به تیروگلوبولین متصل شده و سنتز هورمونها را
تحت تاثیر می گذارد .و در تیروئیدیت اتوایمون استفاده دارد.
ید
میزان ید موجود در ادرار 24ساعته بهترین اندیکاتور
وضعیت ید
کم خونی
آنمی کاهش تعداد گلبول قرمز در واحد حجم خون و یا
کاهش هموگلوبین به کمتر از مقادیر فیزیولوژیک
آنمی های نرموسیت با آنمی بیماریهای مزمن یا بیماری
التهابی مثل روماتیسم ،نارسایی قلبی مزمن ،عفونتهای
مزمن ،سرطان ،شکستگی ها که به مکمل آهن جواب
نمی دهد
تستهای کم خونی
• RBC= 6/1-4/7106در میکرولیتر در مردان
• RBC= 5/4-4/2106در میکرولیتر در زنان
• عالوه بر کمبود تغذیه ای در هموراژی ،همولیز ،اختالل مغز
استخوان یا بیماری بیماری کلیوی کاهش می یابد.
• اگر همراه ،RBCرتیکولوسیتها -لکوسیتها و تعداد پالکت
پایین باشد :نارسایی مغز استخوان
• در کمبود فوالت -کوباالمین و اهن حساس نیستند.
Hematological Indices
• )RBC Distribution Width (RDW
•
اندیکاتور خیلی حساس وضع اهن
•
در تاالسمی MCV :پایین و RDWنرمال
• در انمی فقر اهن MCV :پایین و RDWباال
تستهای کم خونی
• هموگلوبین :بخش حمل کننده اهن در سلولهای قرمز خونی
•
هموگلوبین در مردان 14-18میلی گرم در دسی لیتر
•
در زنان 12-16میلی گرم در دسی لیتر و بیش از 11در
زنان باردار و 14-24میلی گرم در نوزادان
تستهای کم خونی
هماتوکریت :درصد حجم RBCدر حجم خون کامل است
معموال هماتوکریت سه برابر هموگلوبین(گرم در دسی لیتر)
تحت تاثیر وضعیت هیدراسیون و تعداد گلبول سفید
%42-52 مردان و %35-47زنان و بارداری %33
در افراد باالی 50سال کمتر از میانسال
تســـتهای کم خونی
•
:MCHCمیزان یا غلظت هموگلوبین نسبت به سایز سلولهای
قرمز خون
•
32-36گرم در دسی لیتر
•
در کمبود اهن ،مس و تاالسمی کاهش می یابد
•
به دریافتهای غذایی حساس نیستند
•
به مواد مغذی حساس است
•
تعیین کننده کم خونی هیپوکروم -نرموکروم
تستهای کم خونی
80-99 :MCV فمتولیتر (میانگین اندازه سلول
خونی)
کاهش درانمی میکروسیتیک کمبود اهن ،تاالسمی و
نارسایی مزمن کلیه
افزایش در انمی ماکروسیتیک کمبود فوالت و کوباالمین
و به دریافتهای
تستهای کم خونی
• :MCHمیزان هموگلوبین در هر سلول خونی
• 27-31پیکوگرم
• تغییرا ت مشابه به MCV
• اهن سرم :درواقع میزان اهن متصل به ترانسفرین که در
جریان خون گردش دارد را اندازه می گیرد.
• تغییرات روز به روز دارد و اندیس ضعیفی است
• منعکس کننده دریافت اخیر در مردان 50-160 :و زنان
mg/dl 40-150
Hematological Indices
ترانسفرین پروتئین ناقل آهن
:TIBC ظرفیت کلی اتصال آهن که در واقع تعیین کننده
تعداد جایگاههای آزاد بر روی تراسفرین است
در کمبود آهن میزان ترانسفرین افزایش یافته و میزان
اشباعیت کاهش دارد
Hematological Indices
•
تعیین میزان اشباع شدن ترانسفرین سرم با آهن
•
تا زمانی که ذخایر آهن بطور کامل تخلیه نشود افزایش
ندارد
•
با افزایش ذخایر آهن میزان TIBCکاهش دارد.
•
TF-Sat(%)=serum iron level÷TIBC×100%
•
رنج :مردان= %20-50و زنان=%15-50
Hematological Indices
فریتین :پروتئین ذخایر داخل سلولی اهن
مقادیر نرمال مردان 12-300نانوگرم در میلی لیتر و -150
10در زنان
میزان موجود در سرم به موازات ذخایر آهن پیش می رود
بهترین اندیس بیوشیمیایی فقرآهن یا مسمومیت آهن
در طی التهابها افزایش می یابد پس در آنمی بیماری مزمن و
التهاب کاربرد ندارد.
تستهای کبدی
بیلی روبین توتال منعکس کننده بیلی کنژوگه و غیرکنژوگه
مقادیر نرمال بیلی توتال 0/3-1:میلی گرم در دسی لیتر
بیلی روبین غیرمستقیم یا کنژوگه 0/2-0/8 :میلی گرم
بیلی روبین مستقیم یا غیرکنژوگه 0/1-0/3 :میلی گرم
در سرطان پانکراس ،کبد و انسداد صفراوی کنژوگه افزایش
دارد و در هپاتیت میزان غیرکنژوگه افزایش دارد
آنزیمهای کبدی
آالنین آمینوترانسفراز ALT :که SGPTهم گفته می شود
رنج نرمال 4-36 :واحد در لیتر
در آسیبهای کبدی افزایش و در سوتغذیه کاهش دارد
آسپارتات آمینوترانسفراز AST :یا SGOT
در محدوده 0-35 :واحد در لیتر
یافته های استخوانی
• کلسیم توتال 8/6-10 :میلی گرم
• بسته به وضعیت ویتامین ، D,Kفسفات ،هورمونهای پاراتیروئیدی،
بدخیمی ،مسمومیت ویتامین ،Aداروهای تیازیدی و لیتیوم
• کلسیم یونیزه 4/64-5/28mg/dl :و وابسته به هورمونها
• هیپرکلسمی با اختالل غدد درون ریز -بدخیمی و هیپرویتامینوزD
• هیپوکلسمی با منیزیوم ناکافی -کمبود -Dسندرم نفروتیک
یافته های استخوانی
• استئوکلسین( )OCپروتئین غیرکالژنی تشکیل استخوان
• در محدوده 11-50نانوگرم در میلی لیتر
•
ویتامین 25OHD:Dنرمال 30-100نانوگرم در میلی لیتر و
کمبود در سطوح کمتر از 20نانوگرم
•
•
•
آلکالین فسفاتاز( :)ALPاختصاصی نیست ولی حساس هست
در کودکان تا 12سال کمتر از 350واحد و در بزرگسال-100
25واحد
چون روی و کوباالمین کوفاکتور هستند در مقادیر کمتر از 40
واحد در لیتر این دو مد نظر باشند
یافته های استخوان
فسفر 2/7-4/5 :میلی گرم در دسی لیتر
وابسته به دریافت غذایی و عملکرد کلیه
هیپرفسفاتمی در ارتباط با هیپوپاراتیروئیدی
و هیپوفسفاتمی با هیپرپاراتیروئیدی و مصرف طوالنی انتی
اسیدها یا نارسایی کلیوی
گلبولهای سفید
مقدار نرمال 10-5109 :در لیتر
در عفونتها ،نئوپالزی و استرس افزایش دارد
(لکوسیتوز)
در بیماریهای اتوایمون ،کسانی که رادیوتراپی یا شیمی
درمانی می شوند و سوءتغذیه کاهش می یابد(لکوپنی)
گلبولهای سفید
%55-70 :diff نوتروفیل
%20-40لنفوسیت
%2-8منوسیت
%1-4ائوزینوفیل
%0/5-1بازوفیل
گلبولهای سفید
نوتروفیلیا :تروما -کتواسیدوز -استرس -لوکمی
نوتروپنی :انمی اپالستیک -سوتغذیه پروتئین -انرژی و عفونت
لنفوسیتوز :عفونت -لوکمی -میلوما -منونوکلوئوز
لنفوسیتوپنیا :عفونت خونی -ایدز -کموتراپی -لوکمی
ائوزینوفیلیا :عفونت انگلی -اگزما -الرژی -بیماری اتوایمون
ائوزینوپنیا ( :)eosinopeniaافزایش استروئید تولید شده
بازوفیلیا( :)basophiliaلوکمی
بازوپنیا( :)basopeniaالرژی
دیابت
تست تشخیصی :ناشتا پس از 8-16ساعت عدم مصرف غذا که بیش از
126میلی گرم در دسی لیتر باشد و یا اندازه گیری تصادفی که بیش از 200
باشد.
مقادیر نرمال در ناشتا کمتر از ،110در 30دقیقه کمتر از 200و یک
ساعت کمتر از 2 ،200ساعت کمتر از 140و قند 3و 4ساعته در
محدوده 70-115
تست تحمل گلوکز 75 :گرم گلوکز که 2ساعت بعد از ان قند باالی 200
باشد
دیابت
تست های تشخیصی در دیابت بارداری:
ناشتا :بیش از 105
قند یک ساعته :بیش از 190
قند دو ساعته :بیش از 165
قند سه ساعته :بیش از 145
دیابت
هموگلوبین گلیکوزیلهA1C
هر %1تغییر در این ترکیب تقریبا 35 mg/dlتغییر در
میانگین گلوکز پالسما را نشان می دهد
در بارداری کاربرد ندارد چون تغییرات ترنوور گلبول قرمز
زیاد است
مقادیر در افراد نرمال و کودکان %4-5/9 :و در دیابت کنترل
شده %4-7
تست سلیاک
انتی بادی اندومیزیال EMA :اختصاصیت باالیی دارد
ترانس گلوتامیناز بافتی tTG-IgG, tTG-IgA :در حالت
نرمال منفی هستند.
انتی بادیهای انتی گلیادین AGAIgA-AGAIgG :مثبت
شدن ناشی از واکنش گلیادین
استرس اکسیداتیو
Raman Spectroscopy
تاباندن نور لیزر به سمت پد چربی تابانده می شود
میزان نفوذ لیزر به پوست تعیین کننده میزان الفا،بتا و
گاماکاروتن -لیکوپن -فیتوئن -لوتئین و.........در سطح سلولی
اندازه گیری می شود.
مقادیر رامان ارتباط معکوسی با ایزوپروستان ادراری که فاکتور
استرس اکسیداتیو است دارد