Transcript ETİK VE FAİR PLAY - türkiye futbol antrenörleri derneği izmir şubesi

DOĞRUYU BİLMEK AYRI,
DOĞRU DAVRANIŞLARI
HAYATIMIZDA
 UYGULAYABİLMEK AYRI
 Öğr. Gör. M. Yakup ACAR
 Ege Ünv. Bed. Eğt. ve Spor Yük. O.
 21 Aralık 2011
FUTBOLDA ANTRENÖR
ETİĞİ VE FAİR PLAY
Öğr.Gör. Mehmet Yakup ACAR
Ege Üniversitesi
Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
İzmir/ 2011
ETİK NEDİR ?
 En yakın anlamıyla töre bilimi demektir. Yunanca
“ Ethos “ yani Töre sözcüğünden türemiştir.
Felsefenin en önemli dalındandır.Yanlışı
doğrudan ayırabilmek amacıyla ahlak
kavramının doğal yapısını anlamaya çalışır. Batı
geleneğinde “ahlak felsefesi” olarak da
anılmıştır. Türkçede ahlak bilimi ya da sadece
ahlak olarak da kullanılmıştır.Halkın kendi
kendine oluşturduğu ve hiçbir yazılı metine
dayanmayan kanunlara etik kanunları denir.
Genel olarak spor alanında ve futbolda etik
kavramı gün geçtikçe daha anlamlı hale gelmiş
ve kurullar oluşturularak, kurum içi yazılı
kanunlar çıkarılmıştır.
Spor alanında etik:
 Ahlaki sorunlar hayatın tüm alanlarında
karşımıza çıkar ve onlarla mücadele
yöntemlerini bir alandan başka bir alana
taşıyabiliriz. Örneğin ırkçılık, cinsiyet ayırımı ve
şiddet genel ahlaki konulardır. İş, eğitim ve
değişik meslek alanlarında ( Antrenörlük )
karşımıza çıkarlar. Filozofik bir perspektif ve
hassasiyetle genel ahlaki standartlara ve
gereksinimlere uygulanabilir. Örneğin
evrensellik, tutarlılık, tarafsızlık sportif durumlara
da uygulanabilir.
FAİR-PLAY NEDİR ?
Fair-play/Fairness/Franc-Jeu
Fair, ingilizce güzel, hoş, zarif,
saf, temiz, dürüst, haklı, doğru,
adil, açık anlamındadır.
Play, ingilizce oyun ve
müsabaka anlamındadır.
Dürüst, güzel ve adil oyun
Sporda Fair-Play
 Fair, müsabakanın estetik karakterine bir atıftır. Modern
çağın başlangıcında şans oyunlarından gelen bir
anlamda ilk defa İngiltere’de kullanılmaya
başlandı.Daha sonra evrensel kabul gördü. Spora özgü
bir terimdir.
 Oyunun kurallarına göre oynanmasını,
 Rakibe ve davranışlarına karşı saygılı olunmasını,
 Olumsuz olaylara uzak durulmasını tavsiye eder.
 Ne pahasına olursa olsun kazanmaya karşı gelir.
 Galibiyette ve mağlubiyette de doğru davranabilmeyi ve
başkalarına bir şeyler verebilmeye kendini adamayı
gerektirir.
 Beden Eğitiminin amaçlarının bir yansımasıdır,
 Tüm sportif organizasyonlarda uygulanabilir.
 Bir davranış özelliği olarak oyunun yazılı kurallarının
ötesine gider ve yazılı olmayan etik kuralları kapsar.
FUTBOL ETİĞİ KONUSUNDAKİ
DÜZENLEMELER
FİFA ( Code of Ethics /2009 )
UEFA ( Organisational Regulations /2009)
TFF ( Etik Kurul Talimatı / 2009 )
TBMM Sporda (?) Şiddet ve Düzensizliğin
Önlenmesine Dair Kanun*
 TÜFAD*
FİFA ETİK KANUNU - 2009
FİFA ETİK TALİMATI ( 2009 )
 I. UYGULAMANIN AMACI:
 1. Kişiler: Bu kanun tüm resmi görevlilere, komite
üyelerine, hakemlere, antrenörlere ve FİFA da belirtilen
tüm kademelerden yönetim, teknik, tıp elemanlarına,
konfederasyonlara,birliklere, lig ve kulüplere uygulanır.
 2.,3.,7.,8.,13.,14. kanun maddeleri ve III. Bölüm
oyunculara, oyuncu temsilcilerine, maç görevlilerine
uygulanır.
 2. Süre: Bu kanunun yürürlüğe girdiği zamandan sonraki
olayları kapsar.Eğer daha önce de benzer olaylar varsa
onları da kapsar.
II. DAVRANIŞ KURALLARI:
3. Genel Kurallar:
Görevliler resmi sorumluluklarının farkında
olmalıdırlar. Davranışları FİFA’nın
prensipleri ve amaçlarını yansıtmalıdır.
Konfederasyonlar, birlikler ligler ve
kulüpler her şekilde bu amaçlara zarar
verecek her şeyden kaçınacaklardır.
 4. Uygunluk ve azletme:
Görevliler yüksek derecede sorumluluk sahibi
olanlar içinden seçilmelidir. Adli suç kaydı
olanlar görevlendirilmemelidir.Bu kanuna
uymayanlar görevden uzaklaştırılmalıdır.*
5. Menfaatlerin çatışması:
Seçilmeden veya görevlendirilmeden önce
görevler bireysel kazançlarını beyan
etmelidirler.Görevlerini yaparken, kendisinin,
ailesinin, yakınlarının bu göreve bağlı
menfaatlerinden kaçınmalıdır. Olası tehlikeleri
üstlerine bildirmelidir.*
6. Devlete ve organizasyona karşı
davranışlar:
Devlet kuruluşları, ulusal ve uluslar arası
organizasyonlar, federasyonlar, resmi
paydaşlarla ilişkilerinde politik olarak tarafsız
kalmalıdırlar. * İlgili kişiler organizasyona FİFA
amaçları doğrultusunda görevleriyle orantılı
olarak uyumlu olmalıdırlar. *
7. Ayrımcılık:
Görevliler organizasyondaki bireylere karşı
etnik,ırk,renk, kültür, dil, din ve cins
temeline bağlı ayrımcılık yapamazlar.
8. Bireysel hakların korunması:
Bireyler görevlerini yaparken resmi
görevliler onların bireysel haklarını
korumalı ve saygı göstermelidir.
 9. Sadakat ve güven:
Görevliler uygulamada FİFA’ya,ilgili
organizasyona, federasyona karşı sadakat ve
itimada dikkat etmelidirler.
 10. Hediye ve diğer değerli şeyleri almak,
vermek :
Resmi görevliler 3. kişilerden ortalama kültürel
değerleri aşan hediyeleri kabul etmemelidir.Eğer
şüphe varsa geri vermelidirler. Para hediyesi ne
miktar ve ne biçimde olursa olsun kabul
edilmemelidir. Resmi görevliler aile bireylerini
resmi olaylara getirmeyeceklerdir ( izin verilen
durumlar hariç). *
 11.Rüşvet:
Görevliler ne biçimde olursa olsun rüşvet kabul
edemez. 3. kişilerin avantaj sağlayacağı
konulardan kaçınmalıdır.*
 12. Komisyon: Eğer organizasyon tarafından
verilmiyorsa hiçbir şekilde 3. kişilerden komisyon
alamaz.*
 13. Bahis oynama:
Resmi görevliler futbol maçları ile ilgili olan
bahis, kumar, çekiliş vb. olaylarda yer
alamazlar.Organizasyondan, kulüpten pay
alamaz, bu işlemleri ayarlayıp, organize
edemez. *
14. İfşa etme ve raporlama:
Görevliler herhangi bir kanıtı derhal FİFA
Genel Sekreterliğine raporlamalıdır.
III. PROSEDÜR KURALLARI:
15. Etik Komitenin yargılaması:
Etik komite FİFA adına yargılama yapar.
Federasyonları, ligleri, organizasyonları,
kulüpleri, oyuncuları ve oyuncu temsilerini
yargılar.FİFA görevlilerinin davranışlarını
da yargılayabilir.*
 16. Beyan:
FİFA, şikayetleri sadece Federasyonların veya
organizasyonların icra komitelerinden alır.
 17. FİFA Disiplin Kanununun uygulanması:
Etik Komite FİFA Statüsünde ve FİFA Disiplin
Kanununda yer almış disiplin önlemlerine uygun
beyanda bulunur.
 18. İtiraz yolları :
Etik komiteden geçmiş konular temyiz
komitesine sunulabilir.Ancak bu cezalar
(uyarı,tekdir,3 maçtan veya 2 haftadan az
yasaklama ve 7.500 İsviçre frangı)dan fazlası
temyize gider.Temyiz komitesinden geçmiş
kararlar kesindir. FİFA Statüsünün 63. maddesi
ile uyumlu olarak temyiz komitesinden çıkan
kararlar CAS (Court of Arbitration for Sport)’a
sunulabilir.*
19. Sorumlulukların Çatışması:
Çatışmalı konularda FİFA Disiplin Komitesi
önceliklidir.
IV. SONUÇ GÖRÜNÜM
20. Resmi Diller:
İngilizce, Fransızca, Almanca,
İspanyolcadır. Karışıklık halinde İngilizce
aslı geçerlidir.
21. Kabul ve Yürürlük:
31 Mayıs 2009 Kabul,
1 Eylül 2009 Yürürlük.
UEFA ORGANIZASYONEL DÜZENLEMELER/ 2009
 Madde 42: Fair-Play ve Sosyal Sorumluluk Komitesi:
 A) Komite aşağıdaki hedeflere yönelik aktiviteler ve
politikalar sunar
 Gruplar: UEFA üyesi Federasyonlar, ligler, kulüpler kulüp
görevlileri, futbolcular.
 Hakemler, taraftarlar ve medya.
 B) Futbolda fair-play’i geliştirecek halkla ilişkiler
kampanyaları önerir.
 C) Fair-play’i değerlendirme kurallarında iyileştirmeleri
önerir.
 D) Yıllık Fair-play ödülleri adaylarını önerir.
 E) UEFA’nın birleşik sosyal sorumluluk projelerini
tanımlar,
 F) UEFA ve Avrupa’da futbola ilişkin etik sorunları, fairplay ve sosyal sorumluluk konuları ile ilgilenir.
 Madde 62: Etik davranış, profesyonel davranış ve diğer
görevler:
 1) Ofise girmeden önce UEFA Komiteleri üyelerinin ve Panel
Görevlilerinin;
 a) Genel Sekretere daha önce yaptığı ve yapmakta olduğu, futbola
ve diğer ticari vb. etkinliklere ilişkin bilgi vermelidirler.
 b) Bu görev sırasındaki herhangi bir değişikliği de yazılı olarak
Genel Sekretere bildirmelidir.
 2) Görevleri sırasında;
 a) UEFA’nın sadakat, sportmenlik ve birliktelik prensiplerini
gözeterek, ona göre davranmalı, UEFA’yı zora düşürecek
etkinliklerden kaçınmalıdır.
 b) Herhangi bir hediye veya para almaktan kaçınmalıdır, yerel
kültürel değerlerin üstünde olarak değerlendirilecek herhangi bir
menfaatten kaçınmalıdır. Bir şüpheye düştüğünde UEFA Başkan
veya Genel Sekreterine danışmalıdır.
 c) FİFA Etik Kanunu’na ilişkin diğer kuramları da gözlemlemelidir

MADDE 68;


3 ) Görevliler;
a) Tüm görevlerinde UEFA’nın statü, düzenleme, talimat ve
kararları doğrultusunda yüksek profesyonel beceri ve özen
göstermelidirler.
b) UEFA hedeflerine yönelik tüm olumlu adımları atacak tüm
yetenekleri kazanmaya ve korumaya çalışacaktır.









4) Görevliler;
a) Görevlerinin başlangıcında UEFA statü, düzenleme, talimat ve
kararları ile Lozan’da bulunan CAS’ ın yargılamasını tanıyacağına
dair yazılı beyan imzalayacaktır.
b) Bireysel detay bilgilerini yöneticilerine yollayacak ve telefon, email, fax veya mektup adreslerindeki değişikleri bildirecektir.
c) Yöneticisine UEFA üye ülke federasyon, lig veya kulüple
yaptığı her hangi bir bağlantıyı gecikmeden bilgi verecektir.
d) Toplantılar için hazırlanacaktır.
e) Tartışmalara aktif olarak katılacaktır.
f) Ona verilmiş son tarihli günlük işleri gerçekleştirecektir.
g) Ana amaçların başarılmasına katkıda bulunacaktır.
TFF ETİK KURUL TALİMATI/2009
MADDE 4 - KURULUN GÖREVLERi
(1)Kurul;
a) İş bu Talimat’ın 2. maddesinin (h) bendindeki kişilerin
Futbol Disiplin Talimatı uyarınca işlem yapılmayan ve iş
bu Talimat kapsamına giren ihlâllerini incelemek,
b) b) Şike ve teşvik primi iddialarını incelemek,
c) Türk futbolunun etik değerleri ve marka değerinin
korunması ve toplumdaki saygınlığının zedelenmemesi
için gerekli hukuki denetimleri yapmak, bu bağlamda
Türk futbolunu ahlaki açıdan tehdit eden risklere karşı
bağımsız ve tarafsız bir şekilde danışmanlık faaliyetinde
bulunmak,
d) Futbol camiasının uyması gereken etik davranış
ilkelerinin ihlâl edildiği iddiasıyla yapılan başvuruları
incelemek, araştırmak ve karara bağlamak,
e) Etik davranış ilkeleri konusunda uygulamada
karşılaşılan sorunlara yönelik olarak, istendiğinde,
TFF Başkanlığına ve futbolla ilgili tüzel kişilere görüş
bildirmek,
f) Kararlarıyla ilgili olarak bülten yayımlamak
ile görevli ve yetkilidir.




BEŞİNCİ BÖLÜM
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ
MADDE 10 - GENEL YÜKÜMLÜLÜK
Futbol camiasındaki tüm gerçek ve tüzel kişiler, evrensel
“fair play” kurallarına uygun olarak; Türkiye’nin bağlı
olduğu ulusal ve uluslararası futbol kuruluşları ve TFF
 tarafından konulan ve gözetilen bağlılık, dürüstlük ve
sportmenlik prensiplerine bağlı kalmak ve buna göre
davranmak, futbolun marka değerini korumak
zorundadır.
 MADDE 11 - NEZAKET ve SAYGILI OLMA
 Futbol camiasındaki tüm gerçek ve tüzel kişiler,
birbirleriyle ve medya, taraftar gibi futbolun diğer
paydaşlarıyla ilişkilerinde nezaket ve karşılıklı saygı
anlayışı çerçevesinde davranacaklardır.
MADDE 12 – TAHRİK EDİCİ DAVRANIŞLARDAN
KAÇINMA
Futbol camiasındaki tüm gerçek ve tüzel kişiler;
a) Heyecanlı, kontrol dışı, ön yargılı ve suçlayıcı,
b) Kulüpler arasında çatışmaya yol açacak, dostane
duyguları zaafa uğratacak,
c) Taraftarların ve izleyicilerin ( kötü tezahürat da
dahil olmak üzere ) olumsuz tüm davranışlarını
özendirecek, tahrik ve teşvik edecek beyan ve
davranışlardan kaçınmak zorundadır.
 MADDE 13 - ÖRNEK OLMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
 Futbol camiasındaki tüm gerçek ve tüzel kişiler,
taraftarlara ve izleyicilere davranışlarıyla örnek olmalı;
onların olumsuz davranışlarda bulunmasını engellemek
amacıyla üstlerine düşen tüm ödevleri yerine getirmekle
yükümlüdürler.
 MADDE 14 - KASITLI DAVRANIŞLAR
 Futbol camiasındaki kişiler, aldatmaya yönelik, yaralayıcı
ve sakatlama olasılığı bulunan kasıtlı davranışların
futbolun sportif ve ahlaki değerleriyle bağdaşmadığını
kabul ederler.
MADDE 15 – KAYIRMACILIK
Anlaşmalı müsabakaların yanı sıra,
arkadaşlık, hemşerilik, akrabalık, coğrafi
yakınlık gibi olgular veya herhangi bir aidiyet
hali nedeniyle sportif performansın olumsuz
etkilenmesi, kayırmacılık ve futbolun etik
değerleriyle bağdaşmayan davranışlar olarak
kabul edilir.
 MADDE 16- NESNELLiK
 (1) Futbol camiasındaki tüm gerçek ve tüzel kişiler,
eylem ve işlemlerinde adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri
doğrultusunda hareket ederler; görevlerini yerine
getirirken dil, din, inanç, siyasi düşünce, ırk, cinsiyet ve
benzeri sebeplerle ayrım yapamazlar.
 (2) Futbol camiasındaki tüm gerçek ve tüzel kişiler
öncelikli, ayrıcalıklı, taraflı ve eşitlik ilkesine aykırı
muamele ve uygulama yapamazlar; herhangi bir siyasi
parti, kisi veya zümrenin yararını veya zararını hedef
alan davranışlarda bulunamazlar.
 MADDE 17 - TRANSFERLERİ AHLAKA AYKIRI
ŞEKiLDE ETKiLEMEK
 Rakip takımlara zarar vermek veya herhangi bir
futbolcunun değerini asıl değerinden az veya çok
göstermek amacıyla gerçek dışı ve manipülatif
beyanlarda bulunmak, söylentiler çıkarmak ve böylece
transfer piyasalarını etkilemeye çalısmak; çesitli baskı
yöntemleri kullanmak suretiyle futbolcuların özgür
iradeleriyle karar vermelerini engelleyecek davranışlarda
bulunmak yasaktır.
 MADDE 18 - YÜZ KIZARTICI EYLEMLER
 Kanunlarda veya TFF’nin statü ve talimatlarında
tanımlanan şike, teşvik primi, doping ve ırkçılığa konu
eylemler bu talimatın uygulanmasında yüz kızartıcı
eylemler olarak nitelendirilir.
 MADDE 19 - ETİK TEMSİLCİSİ
 (1) Türk futbolunda etik değerleri yerleştirmek ve
geliştirmek, etik davranış ilkeleri konusunda karşılaşılan
sorunlarla ve ihlallerle ilgili tavsiyelerde ve
yönlendirmelerde bulunmak üzere bu talimatın yayımı
tarihinden itibaren en geç üç ay içinde Süper Lig ve
 TFF 1. Ligine kayıtlı kulüplerin futbol şubelerinde bir
seferde 3 ay, toplamda 2 yıl hak mahrumiyeti cezası
almamıs kişiler arasından bir temsilci görevlendirilir.
 (2) Temsilcinin ismi, görev süresi ve diğer hususlar kulüp
yönetimlerince belirlenir.
 Temsilcinin özgeçmişi ve kimlik bilgileri Kurul’a bildirilir.
 MADDE 20 - İHLAL BİLDİRİMİ ZORUNLULUĞU
 (1) Futbol camiasındaki tüm gerçek ve tüzel kişiler, bu
talimatta belirlenen etik davranış ilkeleriyle
bağdaşmayan iş ve eylemlerde bulunmalarının talep
edilmesi halinde veya hizmetlerini yürütürken bu tür bir
eylem veya işlemden haberdar olduklarında durumu
 yetkililere bildirmek zorundadırlar.
 (2) Yetkililer, ihbarda bulunan görevlinin kimliğini gizli
tutmakla yükümlüdürler.
 MADDE 21 - KİŞİSEL HAKLARIN KORUNMASI ve
SADAKAT
 (1) Futbol camiasındaki tüm gerçek ve tüzel kişiler,
istihdam veya hizmet ilişkisi içinde bulundukları kişilerin
kişisel haklarının korunması ve bu kişilerin güvenliğinin
 sağlanması konularında azami özeni göstereceklerdir.
 (2) İstihdam veya hizmet ilişkisi içinde herhangi bir
kulübe veya sair bir tüzel kişiliğe bağlı olan kişiler, bağlı
bulundukları tüzel kişiliğe karşı saygı ve sadakat içinde
olacaklardır.
ÖRNEK FAİR-PLAY DAVRANIŞLARI
TMOK Fair-Play Ödülleri
Sportif Davranış
Sportif Kariyer
Sportif Tanıtım
 TMOK 2010 TÜRKİYE FAIR PLAY ÖDÜLLERİ
 DAVRANIŞ DALI (BÜYÜK ÖDÜL)
 GOBLIN - ALATURCA (Yelken Ekibi / İstanbul)
‘Aydın Yurdum, Ali Doğaner, Adnan Yurdum, Cüneyt Uygur,
Doğan Ünsal, Buğra Hadimoğlu, Emre Doğruyol, Bora
Özdoğan, Eray Küçük, Kaan İş’
 29 Ekim - 1 Kasım 2010 tarihleri arasında Asya – Pasifik bölgesinin
en önemli yat yarışlarından biri olan ‘China Cup International
Regatta’da 30 tekne arasında üçüncü oldular. Ancak, ekip
kendilerini kesin bir ikincilik, belki de birincilikten eden dürüst bir
davranışta bulundu. Start esnasında dört tekne hatalı çıkış sonrası
gerekli ceza dönüşünü yapmadıkları belirtilerek diskalifiye edilmişti.
Sıralama dışı kalan bu dört tekneden üçü protesto komitesine
itirazda bulunarak hatalı çıkış sonrası ceza dönüşlerini yaptıklarını,
bunu ispatlayabilmeleri açısından söz konusu dönüşlerini gören
GOBLIN - ALATURCA ekibinin şahitliğini talep ettiler. Protesto
komitesinin açtığı duruşmaya katılan skipper Aydın Yurdum ekip
arkadaşlarıyla yaptığı değerlendirme sonrası verdiği ifadeyle
kendilerini ikincilik hatta birincilikten etme pahasına en yakın
rakipleri olan bu üç teknenin yarışta kalmasını sağlamıştır.
Almanya'nın başkenti Berlin'de 2009 yılında yapılan Dünya
Atletizm Şampiyonası'nda, 10 bin metre yarışındaki
rakiplerinden Etiyopyalı Meselech Melkamu'nun koşu
ayakkabılarını otelde unuttuğunu fark ederek, kendi
ayakkabılarını veren Elvan Abeylegesse, Dünya Fair-Play
Komitesi tarafından Dünya Fair-Play ödülüne layık görüldü.
UEFA, Fenerbahçeli kadın taraftarları FİFA 2011
Fair-Play ödülüne aday gösterdi.
TMOK ( 2009 ) DAVRANIŞ DALI ÖDÜLÜ
Büyük Ödül: Marmaris Armutalan
Belediyespor Antrenörü Özkan Akpolat
(Centilmenlik dışı kazandıkları bir golden
dolayı, takımına talimat vererek, rakip
takımın bir gol atmasını sağladığı için)

(Aynı davranışı 2008-2009 Akademi Liginde Turgutlu
Spor U-16 Takımı Antrenörleri de Karşıyaka maçında
göstermişlerdir.)
Fair-Play’ ın gerçek anlamı ?
Milli Futbolcu Alpay Özalan’ ın Avrupa
Şampiyonasındaki davranışı?
Fenerbahçe’ li Gökhan Gönül ‘ ün son
maçtaki davranışı?
YARARLANILAN KAYNAKLAR
1. Morgan,Meier,Schneider, ETHICS IN SPORT, Human
Kinetics Yay.
 2. Kretchmar R.S.,PRACTICAL PHILOSOPHY OF
SPORT, Human Kinetics yay.
 3. Morgan, Meier, PHILOSOPHIC INQUIRY IN SPORT,
Human Kinetics yay.
 4. www.fifa.com
 5. www.uefa.com
 6. www.tff.org.
 7.tr.wikipedia.org
 8.www.olimpiyatkomitesi.org.tr
 9. Acar, M. Yakup, E.Ü.BESYO Spor Felsefesi Ders
Notları,2011