Transcript Futbolda Fair Play ve Etik Değerler

Futbol Gelişim Direktörlüğü
Eğitim Müdürlüğü
Futbolda Fair Play ve Etik Değerler
Eğitim Hedefleri
Bu eğitimin sonunda:
 Fair Play ve Etik Değerlerin ne olduğunu,
 Futbolda fair play ve etik değerlerin neden önemli olduğunu,
 Fair play ruhu ve etik değerleri, futbolun gelişim süreçleri
içinde nasıl benimseyebileceğimizi,
 Olumsuz örneklere karşı neler yapılabileceğini,
 Bütün bu bilgileri, futbolda kazandığımız deneyimlerimizle
nasıl birleştirebileceğimizi daha iyi anlayabileceğiz.
ETİK NEDİR?
 Etik kelimesi,
temelde “ahlak, ahlakla ilgili” anlamına gelen bir
ahlak felsefesini ifade etmek için kullanılmaktadır.
 Bu kelimenin günümüzdeki karşılığı ise,
insan tutum ve davranışlarının, iyi ya da kötü
veya doğru ya da yanlış temelinde
değerlendirilmesine dayanmaktadır.
Bu değerlendirmeyi
 Kim yapacak?
ve bu değerlendirme
 Neye göre yapılacak?
ETİK NEDİR?
 Bu değerlendirme, içinde
yaşadığımız toplum
tarafından yapılmaktadır;
 Bunlar, toplumda
benimsenmiş, yerleşmiş
değerlerin bütünüdür
ve
 İyi - kötü ayrımı da, işte bu
değerlere göre yapılmaktadır.
ETİK NEDİR?
 Bütün bunlar, doğru davranışı, yanlış
davranıştan ayırabilmek amacıyla,
ahlak kavramının doğası içinde
nesilden nesile aktarılarak,
anlatılmış ve anlaşılmaya
çalışılmıştır.
 Halkın toplum yaşamı içinde kendi
kendine oluşturduğu, hiçbir yazılı
metine dayanmayan bu değerlere,
“etik ilkeler” diyoruz.
ETİK NEDİR?
Bu ilkeler,
 insanların toplum halinde
birlikte yaşayabilmesi için,
 yine insanlar tarafından
zaman içinde geliştirilmiş ve
benimsenmiş değerlerin
bütünüdür.
ETİK NEDİR?
Buna göre Etik,
 İnsanların kendi aralarında
yapılmış,
 Onların karşılıklı olarak,
birbirlerine ve dış dünyaya
karşı nasıl davranmaları
gerektiğini belirten,
 Çoğu kez yazılmamış
temel ilkelere verdiğimiz ad
olmaktadır.
ETİK ve AHLAK
Tam da burada birbirlerine karıştırılan
ahlak ve etik kelimelerini de yeri gelmişken
netleştirelim:
Ahlak, toplumsal ve yerel değerlere dayanırken,
Etik ise evrensel insani değerlere dayanmaktadır.
Ancak günlük dilde bu iki kavramın hemen hemen
aynı anlamda kullanıldığını ve değerlendirildiğini
görüyoruz.
ETİK ve AHLAK
 Bizim burada esas dikkat
etmemiz gereken husus;
 Bütün bunların (ahlak ve etiğin)
bir takım toplumsal ve evrensel
insani değerlere dayanıyor
olmasıdır.
DEĞERLERİMİZ
 Bu değerleri futbola
aktarabilmek ve futbolun
içindeki tüm süreçlerde
yaşatmak, yaşatabilmek…
İşte burada bizim için önemli
olan esas konu budur...
DEĞERLERİMİZ ve FUTBOL
 Bu değerleri futbola aktararak,
futbolun gelişim süreçleri içinde,
 futbolun tüm tarafları ve
paydaşlarının yararlanacağı bir
futbol ortamı ve futbol anlayışı
oluşturmak için,
 gerekli etik değerleri
benimsetmek ve bu değerleri
yaşatabilmek.
 Şimdi, futbol için her şeyin
üstünde tutmamız gereken bu
değerleri hep birlikte anlamaya
çalışalım:
ETİK ve FUTBOL
Buraya kadar konuştuklarımızı Futbol’a aktarırsak,
Futboldaki Etik Değerler için,
 Futbolun içinde yer alan, aynı amaca yönelmiş ve aynı
hizmeti veren insanların kendi aralarında yapılmış,
ve
 Onların karşılıklı olarak, futbolun içindeki tüm süreçlerde
birbirlerine, çevrelerine ve dış dünyaya karşı nasıl
davranmaları gerektiğini belirten,
temel ilkelerdir.
diyebiliriz.
Etik Değerler ve Futbol
Futbol için etik değerler:
Futbolunun gelişmesinde önemli rol oynayan futbolun
tüm paydaşlarının, taraflarının (antrenör, futbolcu,
yönetici, hakem, vb.) görev ve sorumluluklarını
 Dürüstlük,
 Adil Olma ve Adalet Duygusu
 Açıklık,
 Tarafsızlık ve
 Saygı
gibi evrensel değerler doğrultusunda yerine getirmeleri,
çalışmalarını bu ilkelere bağlamalarını kapsamaktadır.
SPOR ETİĞİ NEDİR?
Konuya daha geniş anlamda
SPOR açısından bakarsak:
 Bireylere SPOR alanında
kabul görmüş evrensel etik
ilkelerin benimsetilerek,
 Bu ilkelerin sportif ortamlarda
davranış boyutunda
sergilenmesini sağlamaktır.
Etik Değerler ve Futbol
Spor için benimsenen evrensel etik ilkeler bütün bunları temsil
ederken, hepimizin bildiği gibi futbolda maalesef şunlara da
tanık oluyoruz:






ŞİDDET / sporda şiddet
ADALETSİZLİK
IRKÇILIK
CİNSİYET AYRIMI
ZARAR VERME
HAKARET
Etik Değerler ve Futbol
Bunların yanında, Futbol müsabakalarında, hatta öncesi ve
sonrasında da,
 Rakibe zarar veren hareketlere,
 Hakemi kandırmaya çalışan hareketlere,
 Seyirciyi kışkırtıcı hareketlere,
 Rakibi küçümseyen demeç ve söylemlere de
tanık oluyoruz. Bunların çok sayıda örneği vardır ve her gün
yenileri eklenmektedir.
Etik Değerler ve Futbol
Bütün bu etik dışı davranışları,
futboldan nasıl uzak tutabiliriz?
 Fair play ve etik değerleri,
ilgili tüm taraflara benimseterek
ve yaşatarak…
 Öyleyse, genel olarak spor
ve özel olarak da futboldaki
etik değerler ne üzerine inşa
edilecek?
Fair Play
 Bunların başında Fair Play
gelmektedir…
Nedir Fair Play ve dilimize
nasıl girmiştir?
 Temelde, Dürüst oyun,
Dürüst Davranış anlamını
taşır.
 Bir Anglosaxon terimidir ve
kullanımı çok eskilere
gitmektedir.
“Fair Play” ve Futbol
Fair Play terimi ilk olarak:
 15. Yüzyılda şövalyelerin
yarışmalarında “fırsat
eşitliğini korumak” ve
“centilmenlik dışı
davranışları” ortaya
koymak amacıyla
kullanılmıştır.
“Fair Play” ve Futbol
 Spor Diline ise, 18.
Yüzyılda İngiltere’de
girmiştir.
 Fair Play, İngiliz
Kolejlerinde öncelikle “iyi
oyun” anlamında
kullanılmış ve
 Bu haliyle uluslararası bir
terime dönüşmüştür.
“Fair Play” ve Futbol
 Daha sonra bu terim,
“iyi oyunu ortaya koyacak
ruh hali ve sporcuya
yakışan davranış biçimi”
şeklinde değerlendirilmiştir.
“Fair Play” ve Futbol
 Fair Play, daha sonra da
“iyi oyunu ortaya
koyabilmek için, oyuna
katılan tüm tarafların
mutlak olarak yerine
getirmek zorunda
oldukları davranış
biçimleri”
olarak değerlendirilmiştir.
“Fair Play” ve Futbol
Fair Play terimi ülkemizde
genelde:
 “Sportmenlik” veya
“Sportmence” şeklinde
kullanılıyordu.
 Sportif Erdem ve Adil Spor
ifadeleri de kullanılmıştır.
 Ancak, son yıllarda yabancı bir
terim olmasına rağmen dilimize
de “fair play” olarak yerleşti
ve
 Bu şekliyle kullanılır oldu.
“Fair Play” ve Futbol
Uluslararası Fair Play komitesine göre,
 “Fair play, bir takımın veya
sporcunun, galibiyeti veya
performansının düşmesini göz
ardı ederek yaptığı jesttir” .
 Fair play, buna göre, sporcuların
oyun içerisinde sadece oyunun
gözlenebilir kurallarına değil,
ruhuna da saygılı olmalarını ifade
etmektedir.
“Fair Play” ve Futbol
Bunu biraz daha açarsak:
 Fair play, etik davranışın da
ötesinde,
 Kişisel çıkarları ve hırsları
bastırarak, yaşamda ve sporda
üstün insan ruhunu ortaya koymak,
koyabilmektir…
 Çünkü futbol da sonuçta, bir insan
etkinliği ve insanlar tarafından
oynanan bir oyundur…
 Bu yüzden, buradaki insan
unsurunu asla göz ardı
etmemeliyiz.
“Fair Play” ve Futbol
1974 yılında Uluslararası Fair Play Komisyonu tarafından
hazırlanan Fair Play Deklerasyonu tüm üye ülkelere
gönderildi.
Bu belgede Fair Play için;
 “Kendisine ve dolayısıyla diğerlerine
(rakibine, takım arkadaşlarına,
hakemlere, izleyicilere ve
kamuoyuna) saygıya dayanan bir
hayat görüşüdür;
 Bu görüş, her ne pahasına olursa
olsun kazanmayı ve ‘başarılı olmayı’
reddetmektedir” yazmaktaydı.
Etik Değerler ve Futbol
Futbol Oyununda Fair Play ne demektir?
FAIR PLAY ( SPORTİF ERDEM – ADİL SPOR)
Sporun iyi bir şekilde yapılmasını sağlamak (İYİ SPOR)
BİREYLERİN AHLAKİ VE ERDEMLİ DAVRANMA TEMELİNDE
KENDİLERİNİ MOTİVE ETMELERİ
SADECE REKABET DEĞİL, “ADİL BİR REKABET”
Futbolda Fair Play ve Etik Değerler
Futbol Oyununda Fair Play ne demektir?
 Bunlara Oyuna Saygının Altın Kuralları da
diyebiliriz…
 Nedir bu Fair Play ilkeleri:
Oyuna Saygının Altın Kuralları
 Antrenöre
saygı
Oyuna Saygının Altın Kuralları
 Hakeme saygı
Oyuna Saygının Altın Kuralları
 Rakibe saygı,
Oyuna Saygının Altın Kuralları
 Takım
arkadaşlarına
saygı
Oyuna Saygının Altın Kuralları
 Seyirciye
saygı
Oyuna Saygının Altın Kuralları





Özetle,
Antrenöre
Rakibe
Hakeme
Takım
arkadaşlarına
Seyirciye
saygı
göstermek…
Futbolda Fair Play ve Etik Değerler
 Fair Play tanımıyla
getirilen bu yaklaşım,
sadece sporcular için
değil,
 Yöneticiler, hakemler,
seyirciler, antrenörler ve
sporla ilgilenen tüm
medya kurumları için de
geçerliydi.
Futbolda Fair Play ve Etik Değerler
 Buna göre spor medyasının da,
 Sporun yukarıda ifade edildiği biçimde Fair Play ve
 Etik Değerlere göre yerine getirilmesi için çaba sarf
etmesi gerekmektedir.
Aldatmak- Kandırmak ve Kötü Oyun
Kötü Oyun
 Kimsenin farkına
varmayacağı inancıyla oyun
kurallarını kendi lehine ihlal
etmek,
 “Sonuca giden her yol
mübahdır” anlayışı.
Aldatmak- Kandırmak ve Kötü Oyun
Kötü Oyun
 Adil olmayan bir avantaj
sağlamak için, bilerekisteyerek veya hakemi
aldatarak oyun kurallarını ihlal
etmek.
Futbolda Etik Dışı Davranış
Etik dışı davranışa nasıl karar vereceğiz?
“İyi ahlaklı” olmanın nereden başladığına
bakarak;
Örneğin:
 “Sana yapılmasını istemediğini, başkalarına
yapma”
 “Başkalarına, sana davranmalarını istediğin
gibi davran”
Futbolda Etik Dışı Davranış
Etik dışı davranışa nasıl karar vereceğiz?
Kendimizi karşımızdaki insanın
yerine koymak, empati
kurabilmek:
 Bu adil mi? sorusunu önce
kendimize sorarak;
Örneğin:
 Aynı davranış size
yapılsaydı, bunun adil
olduğunu düşünür
müydünüz?
Futbolda Etik Dışı Davranış
Etik dışı davranışa nasıl karar vereceğiz?
Aşağıdaki soruları önce
kendimize sorarak;
 Eğer birisi zarar görecekse bu
kim?
 Kim kazanacak?
 Kazanan, kaybetmeyi mi yoksa
kazanmayı mı hak ediyor?
Futbolda Etik Dışı Davranış
Etik dışı davranışa nasıl karar vereceğiz?
Aşağıdaki soruları önce kendimize
sorarak;
 Aileniz, çocuğunuz veya
akrabalarınız için bu sözleri söyler
miydiniz?
 Çocuğunuz bunları size sorarsa ne
cevap verirdiniz?
Fair Play ve İyi Oyun
 Oyuna Saygı
 Oyunu İyi Oynamaya ve
Zenginleştirmeye Çalışma
 Kazanma ve Kaybetmede Nezaket
Gösterebilme
 Karşılıklı Olarak Sporun Ruhunun ve
Değerlerinin Farkında Olma
 Adil Oyun
 Sporcuların Ellerinden Gelenin En
İyisini Dürüstçe Yapmaya Gayret
Ettikleri Oyun
 Yazılı ve Yazılı Olmayan Kurallara
Saygı
Fair Play ve İyi Oyun
 Başta da belirtiğimiz gibi fair play,
özünde “ahlak felsefesi” üzerine
kurulmuştur.
 Gerek ahlaklı davranışlar, gerekse
olumsuz davranışlar,
 günümüzdeki spor karşılaşmalarında
görülebilen olaylardır.
 Burada artık olumsuz örneklere değil
de, olumlu örneklere bakarak
seminerimizi tamamlayalım…
Fair Play ve İyi Oyun
Alpay Özalan
1996 Avrupa Futbol Şampiyonası'ndaki
Hırvatistan-Türkiye karşılaşmasında,
 Hırvatların yakaladığı bir kontra
atakta Alpay,
 Hırvat forvet Goran Vlaović'e faul
yapmamış ve bu atakta Goran
Vlaović topu bizim ağlarımıza
göndermiştir.
 Bazılarınca, “Enayilik” ya da “Yaktın
Milli Takımı” olarak nitelenen bu
centilmence hareketinden ötürü,
 UEFA tarafından Fair Play ödülüne
layık görülmüştür.
Fair Play ve İyi Oyun
Leicester City
 İngiltere’nin Leicester takımı, Carling
Kupası tekrar maçında
 Rakip bir oyuncunun kalp krizi
geçirmesiyle durdurulan bir
karşılaşmanın,
 Daha sonra oynanan tekrar maçının
başlangıcında,
 rakip takım olan Nottingham
Forest’ın gol atmasına izin verdi.
Fair Play ve İyi Oyun
Leicester City
 Leicester’´lı oyuncular,
Forest kalecisi Paul Smith
topu filelere gönderirken,
sadece izlediler...
 Böylece Smith, 23.
saniyede takımını 1-0 öne
geçirmiş oldu…
Fair Play ve İyi Oyun
Leicester City
 Ancak Leicester, 1-0 mağlup başladığı karşılaşmayı,
3-2 kazanarak, kupada tur atlamayı başardı.
Fair Play ve İyi Oyun
Semih Kaya
 Galatasaraylı milli futbolcu Semih
Kaya,
 Son oynanan Galatasaray-Beşiktaş
maçında,
 Hakem Cüneyt Çakır’ın
Galatasaray lehine aut verdiği bir
pozisyonda,
 Topun kendisinden çıktığını
hakeme söyleyerek, Beşiktaş
lehine bir korner verilmesini
sağlamıştır.
Fair Play ve İyi Oyun
Fenerbahçe U-15 Takımı
 Fenerbahçe U-15 takımına,
Eskişehirspor maçında yaptığı
hareket, büyük bir ödül getirdi.
 Uluslararası Olimpiyat
Komitesi’nin (IOC) bir yan
kuruluşu olan Dünya Fair Play
Konseyi (CIFP),
 İlk Dünya Gençlik Fair Play
Ödülü’nü Fenerbahçe U-15
takımına verdi.
Fair Play ve İyi Oyun
Fenerbahçe
U-15 Takımı
 Bu örnek davranış, 3 Kasım 2102’de
Eskişehir’de yaşanmıştı.
 Elit Akademi Ligi 13. haftasında Vali
Hanefi Demirkol Tesisleri’nde oynanan
Eskişehirspor - Fenerbahçe U-15
maçının 65. dakikasında, ev sahibi
takımın bir oyuncusu sakatlanmıştı.
 O dakikaya kadar tüm oyuncu
değişikliklerini kullanan Kırmızı-Siyahlı
ekip, mücadeleyi 10 kişiyle sürdürmek
zorunda kalmıştı.
Fair Play ve İyi Oyun
Fenerbahçe U-15 Takımı
 Bu durum üzerine Fenerbahçe
teknik heyeti, önce Futbol
Federasyonu yetkililerine, daha
sonra da karşılaşmanın
hakemine ve Eskişehirspor
teknik heyetine,
 Maça 10’a 10 devam etmek
istediklerini, bunun için bir
futbolcularını çıkarmak
istediklerini iletmişti…
Fair Play ve İyi Oyun
Fenerbahçe U-15 Takımı
 Uygun görülen bu talep sonrası,
mücadelenin kalan dakikaları
10’a 10 oynanmış, 78. dakikada
bir gol bulan Fenerbahçe U-15
takımı, karşılaşmadan 2-1’lik
galibiyetle ayrılmıştı.
 Fenerbahçe U-15 Futbol
Takımının, bu davranışı, ittifakla
büyük ödüle layık görüldü…
Fair Play ve İyi Oyun
2002 Dünya Kupası
 Türkiye ile Güney Kore arasında
oynanan ve
 Türkiye’nin 3-2 kazandığı
Üçüncülük maçından sonra
 Türk ve Koreli oyuncuların
seyircileri birlikte selamlamaları…
Fair Play ve İyi Oyun
2002 Dünya Kupası
Maçtan sonra,
 Oyuncularımızın, rakip ülke
bayraklarını taşımaları ve
 Tribünlerdeki güzel görüntüler…
Fair Play: Maç Sonu
“Maç sonunda ortaya
koyduğumuz davranışlar
bizim gerçek değerimizdir”
 Yenilgiyi saygıyla
karşılamak da,
 Yendiğiniz rakibe saygı
göstermek de önemlidir…
Fair Play: Oyuna Saygının Altın Kuralları
 Benim Oyunum Fair Play
Teşekkürler!