Transcript ihlal - Avukat Yüksel Kavak

AİHS MADDE 6
Mustafa ÇİNKILIÇ
Avukat
HERKES




medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili nizalar,
cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamalar
konusunda karar verecek olan,
yasayla kurulmuş
Bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından
davasının




makul bir süre içinde,
hakkaniyete uygun ve
açık olarak görülmesini
sahiptir.
Hüküm açık oturumda verilir;
istemek
hakkına
ANCAK,

demokratik bir toplumda;





genel ahlak, kamu düzeni ve ulusal güvenlik
yararına,
küçüklerin korunması veya özel hayatın gizliliği
gerektirdiğinde,
adaletin selameti söz konusu olan bazı özel
durumlarda,
mahkemenin zorunlu göreceği ölçüde,
duruşmalar dava süresince tamamen veya
kısmen basına ve dinleyicilere kapalı olarak
sürdürülebilir.
6. md. ne zaman devreye girer?
Funke / Fransa davasında bir kişinin bir
cürümle itham edildiği ya da bir
soruşturma sonucu önemli ölçüde
dezavantajlı konuma düştüğü
durumlarda da Madde 6’nın devreye
gireceği kararını vermiştir.
Adil Yargılanma Hakkının
Esasları








Tarafsız ve bağımsız bir mahkemede yargılanmak
Kendi aleyhine tanıklık etmeme hakkı- susma hakkı
Hakkaniyete Uygun
Aleni
Makul sürede yargılanmak
“Suçluluğu sabit oluncaya kadar herkes masumdur.”
İthamdan en kısa sürede ve anlaşılır biçimde
haberdar olmak
Savunma için gerekli zamana sahip olmak
Adil Yargılanma Hakkının
Esasları




Sanığın mali durumu yeterli değilse,
avukatlık hizmetinden ücretsiz olarak
yararlanmak
İddia tanıklarını savunma tanıklarıyla
aynı koşullarda sorguya çekmek,
çektirmek
Tercüman yardımından yararlanmak
Mahkemeye ERİŞİM hakkı
6/1. maddenin sağladığı temel
güvence:

Mahkemeye ERİŞİM Hakkıdır.
Kişi; Bir Mahkemeye Ulaşamadığı Takdirde 6.
Maddede Yer Alan Tüm Diğer Kriterler Anlamını
Yitirecektir.
Bu Nedenle Asıl Güvence Altına Alınması
Gereken Mahkemeye Ulaşma Hakkıdır.



DİĞER KRİTERLER BU HAKKIN KULLANILMASI
SIRASINDA GEÇERLİ OLACAKTIR.
AİHS 6/1 KAPSAMINDA
MAHKEMEYE ERİŞİM HAKKI



Hak ve yükümlülük iç hukukta tanınmış olmalı
Yasayla kurulmuş ve bağlayıcı kararlar alabilen
bir mahkeme olmalı
Hak aramak için mahkeme önüne gidebilme
olanağı gerçekten fiili ve etkili biçimde varolmalı
ERİŞİM HAKKINI SINIRLAMADA
DEVLETİN TAKDİR YETKİSİ

Meşru bir amaç gütmeli

Amaç ile yöntemler arasında makul oran olmalı

Sınırlama hakkın özüne zarar vermemelidir.
(Ashingdane kararı )
Mahkemeye erişim hakkının
sınırlandırılmasına örnekler

Reşit olmayanların

Müflislerin

Akıl hastalarının dava açma, mahkemeye
erişim haklarının sınırlanması
TARAFSIZ VE BAĞIMSIZ
MAHKEME KRİTERLERİ




Mahkeme üyelerinin atanma biçimi
Görev süreleri
Dışardan baskılara karşı yargıç güvencelerinin
olup olmadığı,
Kurumun bağımsız görünüme sahip olup
olmadığı
(INCAL /TÜRKİYE)
SUSMA HAKKI


Sessiz kalma hakkı
Kendi aleyhine tanıklık etmeme hakkı
SUSMA HAKKI




Kendi aleyhine tanıklık etmeme hakkı;
bir ceza davasında iddia makamının,
sanığın iradesi dışında zorlama ya da baskı ile
ifadesinin alınması yoluna müracaat etmeden
iddialarını kanıtlamasını sağlamaya yönelik
temel bir teminattır
(ALLAN/BİRLEŞİK KRALLIK)
ÖRNEK KARAR

Mahkeme, Sözleşmede her ne kadar belirtilmemiş olsa da, sessiz
kalma ve kendi aleyhine tanıklık etmeme hakkı 6. Madde
kapsamındaki adil yargılanma hakkının esasını oluşturan ve
genel olarak kabul edilen uluslararası standartların özünde
bulunduğunu anımsatır.

…Söz konusu hak, Sözleşmenin 6/2 maddesi kapsamında
bulunan “masumiyet karinesi”yle de yakından ilgilidir.

Saunders/ Birleşik Krallık
Sanıktan alınan doku,tükürük,kan,
DNA örnekleri


Mahkeme “sanık susma hakkını
kullanmış olsa da, “kendi aleyhine
tanıklık etmeme hakkı”, sanıktan alınan
kan, tükürük, doku ve DNA örneklerinin
alınmasını kapsamaz.” şeklinde bir
saptama yapmıştır.
Saunders/ Birleşik Krallık
HAKKANİYETE UYGUN
YARGILAMANIN UNSURLARI

Duruşmada hazır bulunma ve aleni
yargılama

Silahların eşitliği

Çekişmeli yargılama

Kararların gerekçeli olması
DURUŞMADA HAZIR BULUNMA



Kişinin duruşmaya kendisinin/avukatının
katılması
Delillerin duruşmada sunulması ve
tartışılması
Delillere ulaşma ,yorum yapma hakkı
SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ




Bir tarafı diğer taraf karşısında;
nitelikli bir dezavantaj içine sokmayacak şartlar
altında,
herbir tarafın delilleri de dahil olmak üzere,
davasını ortaya koymak için,
makul bir olanağa sahip olma zorunluluğunu
ifade eder.
SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ
İLKESİNİN İÇERDİĞİ HAK VE
OLANAKLAR




Karşı delil sunma olanağı
Tanık dinlenmesinde eşitlik
Bilirkişi ve uzman tanık çağrılması açısından eşitlik
Bilgi ve belgelere ulaşmada eşit olanaklar
(Taşkın ve diğerleri / Türkiye)
ÖRNEK KARAR
Silahların eşitliğine ilişkin olarak AİHM
tarafından yapılan incelemede önem
verilen husus somut olaydaki
eşitsizliğin yargılamayı fiilen
adaletsiz kılıp kılmadığıdır
(Kremzov /Avusturya kararı)
ÇEKİŞMELİ YARGILAMA
Dava sırasında mahkemenin kararını
etkileyebilecek her türlü delil, mütalaa
ve görüşler hakkında tarafların bilgi
sahibi olma ve yorum yapma hakkına
sahip olmasını ifade eder.
ÖRNEK KARAR

Yargıtay Başsavcısının görüşüne karşı, haksız gözaltı
nedeniyle açılan tazminat davasında temyiz edilen
kararın onanmasını isteyen Yargıtay savcısının
görüşünün yer aldığı tebliğnamenin başvurucuya
iletilmemesi ve görüşünün alınmaması


İHLAL
GÖÇ / TÜRKİYE
ÖRNEK KARAR

Ceza yargılama yasasında tanıkların istinabe
yoluyla dinlenebileceği hükmüne rağmen,
 sanığı fail olarak teşhis eden iki jandarma
görevlisinin sanığın huzurunda dinlenmeyip,
sanığın tanıklara sormak istediği sorulara
cevap aranmaksızın hüküm kurulmasını
 İHLAL
 Hulki Güneş/Türkiye
GEREKÇELİ KARAR
Keyfiliğin önlenmesi,
Hukukilik denetimine olanak sağlanması,
Kanun yollarına etkili başvurunun sağlanması,
İçin kararlar gerekçeli yazılmalıdır.

ANAYASA MADDE 141 DE AÇIKÇA
GÜVENCE ALTINA ALINMIŞTIR.
GEREKÇENİN KAPSAMI

Gerekçede davanın sonucu ile doğrudan
ilgili, sonucu belirleyici sorular
yanıtlanmalıdır.

Gerekçe yetersiz olmamalıdır.

Gerekçe yasaya dayanmalıdır.
ÖRNEK KARAR

avukatlık ücretiyle ilgili alacak davasında
ilk derece mahkemesinin talebi gerekçeli
olarak reddetmesi üzerine yapılan
başvuruda üst mahkemenin bu kararı
içselleştirmesi nedeniyle gerekçesiz
olarak onaması


İHLAL YOK
GARCİA RUİZ - İSPANYA
ÖRNEK KARAR
miras davasında üst mahkemenin
bağımsız ve tarafsız bir yargı yeri
olmadığına dair temyiz sebebi hakkında
temyiz mahkemesinin bir gerekçe
göstermeden reddetmesi



İHLAL
HİGGİNS VE DİĞERLERİ/FRANSA
ÖRNEK KARAR
haksız tutuklama tazminatının
verilmemesine ilişkin kararda maddi
olayların takdiriyle ilgili kanuni terim
olan başvurucunun ‘ağır ihmali’
teriminin tekrar edilmesinden başka bir
gerekçe gösterilmemesi



İHLAL
GEORGİADİS / YUNANİSTAN
ALENİYET


Anayasa Madde 141
İstisna Anayasa madde 141/2
genel ahlak ve kamu güvenliği
ALENİYETİN UNSURLARI

Davanın açık duruşma ile görülmesi

Kararın aleni olarak açıklanması
SINIRLANDIRILMASI ÖLÇÜTLERİ

Meşru amaç

Hakkın özüne zarar vermeme

Amaç ile yöntemler arasında oranlılık
AÇIK DURUŞMA HAKKININ
SINIRLANDIRILMASI

Kamu düzeninin sağlanması


Milli güvenlik


Genel ahlak

Özel yaşamın korunması
Küçüklerin çıkarı
Mahkemenin
aleniyetin adaletin
gerçekleşmesini
engelleyeceği
kaygısıyla gizliliği
gerekli görmesi
ÖRNEK KARAR

şartla tahliye sürelerinden indirim cezası verilmesiyle
sonuçlanan disiplin yargılamasının kamu düzeni ve
güvenlik nedeniyle cezaevinde kamuya ve basına
kapalı olarak yapılması



İHLAL YOK
CAMPBELL VE FELL / İNGİLTERE
cezaevi disiplin kurulu karanını kamuya açık biçimde
verilmemesi

İHLAL
ÖRNEK KARAR


müvekkiline yanlış bilgi vermek suretiyle para ödemeye ikna ettiği için
barodan çıkarılan fakat hakkında bir cezai mahkumiyeti bulunmayan
avukatın, bu karardan 10 yıl sonra ve ‘istisnai hallerde’ yeniden baroya
kabul edilebileceğine dair yasa hükmünden yararlanarak yaptığı iki
başvurunun, Baro Yönetim Kurulu tarafından gerekçe gösterilmeden
ve sadece ‘istisnai hallerin’ bulunmadığı belirtilerek reddedilmesi ve bu
karara karşı üst başvuru yolu bulunmaması, kanundaki belirsiz bir
kavram olan ‘istisnai hallerin’ varlığını kanıtlamak için başvurucunun
delil gösterememesi ve etkili savunma yapamaması
1980 yılında Belçika’da, yeniden avukatlık mesleğine kabul başvuruları
konusunda aleni bir yargılama yapılmaması ve kararın aleni olarak
verilmemesi, başvurucunun aleni yargılanma hakkından açıkça feragat
etmiş olmaması

İHLAL

H./ BELÇİKA
ÖRNEK KARAR

doktorluk mesleğinden yasaklanmayla
ilgili olarak tarafların huzuruyla fakat
kamuya ve basına açık olmayan
duruşmada yargılanma


İHLAL
ALBERT VE LE COMPTE - BELÇİKA
ÖRNEK KARAR

Tanık kimliklerini, tanık gizlenerek sanık
tarafından görülmeden, dolayısıyla açık
yargılamada dinlenilmeden, hazırlık
ifadelerine dayanılarak hükme esas
alınmasına
 İHLAL
 Kostovski/Hollanda
Makul Sürede Yargılanmaya
İlişkin AİHM ölçütleri

Davanın karmaşıklığı

Başvurucunun tutumu

Yargılama mercilerin tutumu
MAKUL SÜRE HESABI
Sürenin Başlangıcı;


Davanın yetkili yargılama makamı önüne
götürüldüğü tarih
Bazı özel uyuşmazlıklarda uyuşmazlığın
ortaya çıktığı tarih
MAKUL SÜRE

Mahkeme “Zimmerman ve Steiner/İsviçre’ye
karşı” kararında başvurucunun iç hukukta,
gürültü kirliliğine karşı açtığı davanın 3 yıl 6
ay sürmesini makul sürenin aşımı olarak
belirlemiş, İsviçre hükümetinin yargıçlarının
azlığı yönündeki savunmasına ise;üye
devletlerin 6.madde kapsamındaki şartlara
uyacak şekilde sistemlerini kurmaları
gerektiğini belirtmiştir.
13.07.1983
MAKUL( OLMAYAN) SÜRE





Dede ve Diğerleri/Türkiye kararında yargılamanın
21 yıldan fazla,
Dinleten/Türkiye kararında 15 yıl 9 ay 3 hafta,
Zülal/Türkiye kararında 22 yıldan fazla,
Uygur/Türkiye kararında 14 yıl 6 ay,
Süleyman Özcan/Türkiye kararında 21 yıldan fazla,
SÜREN İÇ HUKUK YARGILAMALARINI
SÖZLEŞME’NİN 6/1. MADDESİNE AYKIRI
BULUMUŞTUR.
ÖRNEK KARAR
7 yılı aşan yargılamanın ve 5 yılı aşan
tutuklamanın makul sürede
olmadığını,mahkemenin bilirkişi heyeti bulmak
ve tercüme yaptırmak için gereksiz talikler
verdiğini,gereksiz talimatlar yazarak
yargılamanın uzamasına sebebiyet verdiğini,
bütün bunlardan devletin sorumlu olduğunu
belirterek
 İHLAL
 MANSUR/TÜRKİYE

ÖRNEK KARAR

4 yıl dokuz ay, komünizm propagandası
ve örgütlenme nedeniyle uzun süren
yargılama


İHLAL
YAĞCI – SARGIN /TÜRKİYE
ÖRNEK KARAR

4 yıl dört ay bir gün, adam öldürme
suçundan tutuklu yargılanarak
mahkumiyet


İHLAL
ABDOELLA - HOLLANDA
ÖRNEK KARAR
6 yıl iki ay iki gün, adam öldürme suçundan
yargılanan başvurucu hakkındaki davanın şerik
sanığın işlediği başka bir suçun yargılanmasının
sonucuna kadar bekletici mesele sayılması nedeniyle
başvurucu hakkındaki davanın uzaması, 10 yıl hapis
cezasına mahkumiyet



İHLAL YOK
BODDAERT - BELÇİKA
ÖRNEK KARAR

yaklaşık 7 yıl yedi ay, vergi kaçakçılığı
suçundan mahkumiyet


İHLAL YOK
HOZEE - HOLLANDA
MAKUL SÜRE DENETİMİ
MEKANİZMASININ OLMAMASI
Başvuranın AİHS’nin 6 § 1. maddesinde ortaya
konduğu gibi davasının makul bir süre içinde
görülmesi hakkını koruyan bir karara varılması ile
sonuçlanabilecek açık bir iç hukuk yolunun
mevcut olmaması nedeniyle AİHS’nin 13.
maddesinin ihlal edildiğini değerlendirmiştir.
TAMAR TÜRKİYE / Temmuz - 2006
MAHKEME KARARLARI MAKUL
SÜREDE Mİ?



Mahkeme Pugliese/İtalya kararında İtalyan
mahkemelerinin bir alacak davasında yargılamanın 4
yıl 5 ay sürmesini,makul sürenin aşımı olarak
belirlemiş,mahkeme anılan kararı ise yaklaşık 6 yılda
vermiştir.
Yine Tomasi/Fransa kararında iç hukuktaki ceza
davasının 5 yıl 10 ay sürmesini sözleşmenin 6/1
maddesinin ihlali olarak değerlendirirken,verdiği
kararda aynı süreye denk gelmektedir.
De Micheli/İtalya kararında ise hukuk davasında
tedbir kararının 4 yıl 6 ay sürmesini makul sürenin
aşımı olarak görmüş,ihlal kararını ise 6 yılda vermiştir.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
İsnadı öğrenme hakkı
Madde
6/3-a-b-c
Savunma için
zaman ve kolaylık hakkı
Müdafiden yararlanma hakkı
6/3 sözleşme Metni




Her sanık özellikle şu haklara sahiptir:
a- Kendisine yöneltilen suçlamanın nitelik ve
nedeninden, en kısa bir zamanda, anladığı bir
dilde ve ayrıntılı biçimde bilgili kılınmak;
b- Savunmasını hazırlamak için gerekli zamana
ve kolaylıklara sahip olmak;
c- Kendi kendini savunmak ya da kendi
seçeceği bir savunucu ya da eğer bir savunucu
atanması için parasal olanaklardan yoksun
bulunuyor ve adaletin esenliği gerektiriyorsa,
mahkeme tarafından atanacak bir avukatın
ücretsiz yardımından yararlanmak;
İsnadı öğrenme hakkı

Kısa zamanda,

Anladığı dilde,

Ayrıntılı biçimde,
ÖRNEK KARAR
suç niteliğinin karardan hemen önce,
sanıkların öngörüp savunmalarını
hazırlamalarına olanak vermeyecek şekilde
son duruşmada değiştirilmiş olması 6/3 (a)
ve (b)
 İHLALİ
 ZANA/TÜRKİYE

ÖRNEK KARAR
Başvuru sahibi Alman olduğundan
suçlamanın kendisine anlayabileceği bir
lisanda yeterince anlatılması
gerekiyordu.
 İHLAL
 Brozicek / İtalya

ÖRNEK KARAR
sanık kendisi hakkındaki suçlamanın olgusal ve
hukuki temeli konusunda ancak iddianamenin
kendisine verildiği andan itibaren resmi olarak ve
yazılı biçimde haberdar edilmiş olur.
mahkemenin dilini anlamayan sanığa tercüme edilmiş
iddianame sağlanmazsa dezavantajlı bir duruma
düşer.
 İHLAL
 KAMASİNSKİ/AVUSTURYA


ÖRNEK KARAR
Sonuç olarak Mahkeme, başvuranın
avukatlarıyla yaptığı görüşmelerin sayı ve
süresine getirilen –sürekli- kısıtlamaların
adı geçenin savunmasını hazırlamasını
zorlaştıran etmenlerden biri olduğunu ve
Sözleşmenin 6. maddesindeki hükümlerle
bağdaşmadığını düşünmektedir.
 İHLAL
 ÖCALAN/TÜRKİYE

ÖRNEK KARAR

Davalıya yalnızca bir müdafî temin edilmiş
olması, müdafiin etkin temsil
gerçekleştiremediğinin açık olduğu
hallerde, söz konusu hakkın gereklerini
yerine getirmek açısından yeterli değildir
 İHLAL
 ARTİCO / İTALYA
C.M.K. M.139 gizli soruşturmacı
görevlendirilmesi






(1) Soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda kuvvetli şüphe
sebeplerinin bulunması ve başka surette delil elde edilememesi halinde,
hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı
kararı ile kamu görevlileri gizli soruşturmacı olarak görevlendirilebilir.
(7) Bu madde hükümleri ancak aşağıda sayılan suçlarla ilgili olarak
uygulanabilir:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
2. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç,
madde 220),
3. Silahlı örgüt (madde 314) veya bu örgütlere silah sağlama (madde
315).
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda
tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları.
c) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü
maddelerinde tanımlanan suçlar.
Gizli soruşturmacı
( Teixerio de Castro / Portekiz )


Mahkeme, bu davada iki polis memurunun
başvurucunun esasen suç işleme kapasitesini pasif bir
biçimde soruşturmakla kalmadıklarını, aksine suçun
işlenmesini kışkırtacak bir biçimde kişiyi etkileme
yoluna gittiklerini düşünmüştür.
Polis memurlarının hareketinin tebdili kıyafet ajanların
görev tanımını aştığını, zira suçu provake ettiklerini ve
memurların müdahalesi olmaksızın suçun işleneceğini
gösteren hiçbir delil bulunmadığını belirtmiştir. Bu
durumda 6. maddenin ihlaline karar vermiştir.
SORULAR
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER!
İLETİŞİM:
[email protected]
[email protected]